Karşı Olum Karesi
Aşağıdaki şekilde karşı olum karesi ve ona yönelik bir örnek verilmiştir. “a” harfi ile gösterilen yere “gül” ile “kokmak”, “b” harfi ile gösterilen yere “öğrenci” ile “çalışkan” terimlerini kullanarak hangi önermeler yazılabilir? Bu önermeleri şekilde boş bırakılan yerlere yazınız. ulaşabilmek ve dersinizi kolayca yapabilmek için aşağıdaki yayınımızı mutlaka inceleyiniz.
Aşağıdaki şekilde karşı olum karesi ve ona yönelik bir örnek verilmiştir. “a” harfi ile gösterilen yere “gül” ile “kokmak”, “b” harfi ile gösterilen yere “öğrenci” ile “çalışkan” terimlerini kullanarak hangi önermeler yazılabilir? Bu önermeleri şekilde boş bırakılan yerlere yazınız.
Öğrencilerin aşağıdaki açıklamayı okumalarını ardından verilen soruyu cevaplamalarını sağlayınız.
Açıklama: Terimleri (konu ve yüklemleri) aynı olan tümel ve tikel önermelerin nicelik ve nitelik bakımından birbiriyle ilişkisi vardır. Bu ilişki, “karşı olum karesi” üzerinden gösterilir. Bu karede çapraz önermeler birbiriyle çelişiktir. Önermelerin çelişik olabilmesi için terimleri aynı, nicelik (tikel-tümel) ve nitelikleri (olumlu-olumsuz) farklı olmalıdır. Çelişik önermeler aynı zamanda birbiriyle tutarsızdır. Önermelerin tutarsızlığı sadece çelişik olmalarıyla sınırlı değildir. Anlam açısından birbirini yadsıyan önermeler de birbiriyle tutarsızdır.
Aşağıdaki şekilde karşı olum karesi ve ona yönelik bir örnek verilmiştir. “a” harfi ile gösterilen yere “gül” ile “kokmak”, “b” harfi ile gösterilen yere “öğrenci” ile “çalışkan” terimlerini kullanarak hangi önermeler yazılabilir? Bu önermeleri şekilde boş bırakılan yerlere yazınız.
- Cevap:
Sınıf Meb Yayınları Felsefe Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Sayfa 43 Cevabı ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.
Karşı Olma Karesi
İpar
monash.pw
- Katılım
- 22 Tem
- Mesajlar
- 33
- Tepkime puanı
- 0
- Puanları
- 0
- Yaş
- 44
Önermelerin niteliklerine ve niceliklerine göre sınıflandırma yapılarak arasındaki ilişkileri belirtebiliriz. Nicelik için öznenin kapsamına, nitelik içinse yüklemin durumuna bakmak gerekmektedir.
Bütün S’ler P’dir.
Önermeler arası ilişkileri incelemek için karşı olma karesine bakılır. Buna göre önermeler arası ilişkiler, karşı olma ve döndürme olarak iki grupta incelenir.
a. Karşı Olma
Aynı terimlerle kurulmuş olan önermelerin, ya nicelik, ya nitelik ya da hem nicelik hem de nitelik olarak birbirlerinden farklı olmasına denir. Bu durumdaki önermeler, üç şekilde incelenir.
– Karşıt Önerme: Öznesi ve yüklemi aynı olan önermelerin sadece nitelik olarak farklılaşmasıdır. Nitelikleri değişen tümel önermeler Üst Karşıt; nitelikleri değişen tikel önermeler Alt Karşıt önermeler olur.
Örneğin : “Bütün yollar Roma’ya çıkar.” Üst
“Hiçbir yol Roma’ya çıkan değildir.” Karşıt
“Bazı yollar Roma’ya çıkar.” Alt
“Bazı yollar Roma’ya çıkan değildir.” Karşıt
– Altık Önermeler: Öznesi ve yüklemi aynı olan önermelerin sadece niceliğinin faklı olması durumudur.
Örneğin : “Bütün güzeller akıllıdır.”
“Bazı güzeller akıllıdır.”
“Hiçbir güzel akıllı değildir.”
“Bazı güzeller akıllı değildir.”
– Çelişik Önermeler: Öznesi ve yüklemi aynı olan önermelerin hem nicelik hem de nitelik yönünden farklı olması durumudur.
Çelişik önermeler arasında doğruluk değeri bakımından da bir zıtlık vardır. Buna göre önermelerden biri doğruysa diğeri zorunlu olarak yanlıştır.
Örneğin : “Bütün eğlenceler pahalıdır.” D
“Bazı eğlenceler pahalı değildir.” Y
“Hiçbir eğlence pahalı değildir.” D
“Bazı eğlenceler pahalıdır.” Y
İspatı : Çelişik önermelerin temel amacı, öne sürülen herhangi bir önermenin nasıl yanlışlanabileceğini göstermektir. Buna göre;
Alıntı
Önermeler Arası Karşı Olma İlişkisi Nedir?
Terimleri aynı olan iki önermenin ya nitelik ya nicelik ya da hem nitelik hem nicelik bakımından birbirinden farklı olmasına, karşı olma denir.
Karşı olma durumundaki önermeler; karşıt, altık ve çelişik olmak üzere üçe ayrılır. Bu karşıtlıkları daha net olarak kavrayabilmek için aşağıdaki karşı olma karesi’ni inceleyebilirsiniz:
Karşı Olma Karesi
“Karşı olma karesi” adı verilen bu tablodan anlayacağımız şeyler şunlar olmalıdır:
- Tümel olumlu önermeler (A) ile tümel olumsuz önermeler (E), birbirleriyle üst karşıtlık ilişkisine sahiptir. Örneğin, &#;Bütün kitaplar değerlidir.&#; önermesinin üst karşıtı, &#;Hiçbir kitap değerli değildir.&#; önermesidir.
- Tikel olumlu önermeler (I) ile tikel olumsuz önermeler (O), birbirleriyle alt karşıtlık ilişkisine sahiptir. Örneğin, &#;Bazı kalemler yeşildir.&#; önermesinin alt karşıtı, &#;Bazı kalemler yeşil değildir.&#; önermesidir.
- Tümel olumlu önermeler (A) ile tikel olumsuz önermeler (O), birbirleriyle çelişik önermelerdir. Örneğin, &#;Bütün kadınlar güzeldir.&#; önermesinin çelişiği, &#;Bazı kadınlar güzel değildir.&#; önermesidir.
- Tikel olumlu önermeler (I) ile tümel olumsuz önermeler (E), birbirleriyle çelişik önermelerdir. Örneğin, &#;Kimi insanlar sarışındır.&#; önermesinin çelişiği, &#;Hiçbir insan sarışın değildir.&#; önermesidir.
- Tümel olumlu önermeler (A) ile tikel olumlu önermeler (I), birbirlerine karşı altık önermelerdir. Örneğin, &#;Bütün okuyanlar hayata renkli bakar.&#; önermesi ile &#;Bazı okuyanlar hayata renkli bakar.&#; önermesi birbirlerine karşı altık önermelerdir.
- Tümel olumsuz önermeler (E) ile tikel olumsuz önermeler (O), birbirlerine karşı altık önermelerdir. Örneğin, &#;Hiçbir tembel başarılı değildir.&#; önermesi ile &#;Kimi tembeller başarılı değildir.&#; önermesi birbirlerine karşı altık önermelerdir.
Şimdi bu örnekleri ve açıklamaları, önermelere verdiğimiz kısaltma harfleriyle birlikte yeniden ele alalım. Aşağıdaki önermeler, birbirleriyle karşı olma ilişkisi içindedirler:
| A-E = Üst karşıt. I-O = Alt karşıt. | A-O = Çelişik. I-E = Çelişik | A-I = Altık. E-O = Altık. |
Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Ömer YILDIRIM&#;ın Kişisel Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 3. Sınıf &#;Klasik Mantık&#; ve &#;Modern Mantık&#; Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM)
Tweetle
1. Dönem AÖL Mantık 1 Çıkmış Sorular
Açık Öğretim Sınavı 1. Dönem AÖL Mantık 1 çıkmış sınav sorularını çözerek sınava hazırlanın. Sınav sorularını pdf olarak indirmek için sayfanın alt kısmındaki PDF İNDİR butonuna tıklayın.