MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)
GRAFK VE FOTORAF
NSAN FGR ZM
ANKARA
Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn tarih ve sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.
NDEKLER
AIKLAMALAR ii GR 1 RENME FAALYET1 3 1. NSAN FGR ZM 3 nsan Figrnn deal Oranlar 3 Kadn Figrnn deal Oranlar 5 ocuk ve Gen nsan Figrlerinde Orant 6 Model ve Anatomi 9 lme Teknii 19 Farkl Durularda Kala Pozisyonunun nemi 26 Desende Denge 29 Desende Planlar 31 nsan Figr izim Aamalar 36 Ressamlardan rnekler 50 UYGULAMA FAALYET 55 LME VE DEERLENDRME 57 RENME FAALYET2 59 2. HAREKETL FGR ZM 59 Dakikalk Hzl Desen izimi 59 UYGULAMA FAALYET 65 LME VE DEERLENDRME 67 MODL DEERLENDRME 68 CEVAP ANAHTARLARI 69 KAYNAKA 70
AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE NKOUL YETERLK GS Grafik ve Fotoraf Ortak Alan nsan Figr izimi nsan figr izimi ile ilgili temel kavramlarn ve uygulamalarn yapld renme materyalidir. 40/32 Basit geometrik formlarn izimi, cansz modellerden izimler, tors, insan figr detaylar modllerini alm olmak nsan figr izimi yapmak Genel Ama Uygun ortam ve ara gere salandnda; insan figrn gzlemleyip inceleyerek l, oran ve desen tekniine uygun izimini yapabileceksiniz. Amalar MODLN AMACI Bu faaliyette verilecek bilgiler dorultusunda, uygun ortam salandnda; 1. Canl modeli farkl bak noktalarndan l-oran ve desen tekniine uygun izebileceksiniz. 2. Canl modelin farkl bak noktalarndan dakikalk hzl izimlerini desende l oran kurallarna ve tekniine uygun yapabileceksiniz. Ortam: Grafik atlye ve laboratuvarlar, snf, iletme, ktphane, ev, bilgi teknolojileri ortam vb. Donanm: vale, resim altl, resim kad, , numaral resim kalemleri, canl model, kl atlye ortam, konu ile ilgili grsel yaynlar LME VE DEERLENDRME Modln iinde yer alan her faaliyetten sonra, verilen lme aralaryla kazandnz bilgileri lerek kendi kendinizi deerlendireceksiniz. retmen, modl sonunda size lme arac ( test, oktan semeli, doru yanl vb.) uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgileri lerek deerlendirecektir.
ii
GR GR
Sevgili renci, Figr, ressamn ele alabilecei en ilgi ekici temalardan biridir. Ressam iin dier konulara gre daha byk bir mcadele gerektirir, nk izgiler ve formlar arasndaki orantlar ve koordinasyon, izleyen kiiye ve ressama ok yakn olan bir gereklii aa karr. Bir baka konuda gze batmayacak bir hata, burada ok belirgin olacaktr. Bir figr izmek, kolay bir i deildir. Byk bir gzlem yeteneini ve bol miktarda uygulamay gerektirir. Sabrnz yitirmeyiniz. Bu modlde, insan figr izimi ile ilgili gerekli bilgi ve uygulamal izimleri bulabileceksiniz.
ARATIRMA
Ailenizden veya arkadanzdan birini karnza model olarak alnz, modelinize hareketsiz duru verdirerek proporsiyonlarn aratrnz. nsan figr izimi ile ilgili aratrmalar yaparak bulduunuz bilgileri arkadalarnzla paylanz. ocuk, gen ve yal insanlarn vcut yaplarndaki farkllklar gzlemleyiniz.
1. NSAN FGR ZM
nsan Figrnn deal Oranlar
Figr: Genel anlamda resimde kullanlan canl eleman. nsan ve hayvan resimleridir.
nsan figrnn orantlarn saptamak iin elimizde, kanon ls bulunmaktadr. Kanon: Modl ad verilen bir l biriminden yararlanarak insan vcudunun oran ve boyutlarn saptayan bir lme sistemidir. Normal figrler iin; yedi buuk balk kanon, deal saylan figrler iin; sekiz balk kanon, Kahraman figrleri iin; sekiz buuk bal kanondur.
Sanatlar tarafndan genelde kullanlan kanon, ideal insan figr orantlarna uygun olan sekiz balk kanon dur (1/8). Bu bilgiler dorultusunda, aadaki figr incelendiinde;
Figr, sekiz ba yksekliinde, iki ba geniliindedir. Gbek ukurundan omuz arasna izilen dikey izgi ile iki meme ortadan ikiye ayrlr. Ayn izgi aa doru izildiinde ap aras ve bacaklarn tam ortasndan geer. Omuz genilii, iki ba uzunluu kadardr. ene altndan meme ucuna kadarki mesafe bir ba ykseklii, kasklara kadarki mesafe ise iki ba ykseklii kadardr. Her iki dirsek de gbek deliinin biraz stnde, aa yukar bel hizasndadr. Bilekler kasklarla ayn hizadadr. Avucu ap eller aaya serbest brakldnda, elin uzunluu yzn uzunluuna eittir. Kasklardan ayak parmak ularna kadarki mesafe drt ba ykseklii kadardr
Kadn ba, erkeinkinden daha kktr. Kadn omuzlar, erkein omuzlarndan daha dardr. Gsler daha aada, meme ular da erkee gre biraz daha aadadr. Kadn beli erkek belinden daha incedir. Gbek delii daha aadadr. Kalalar nispeten daha byktr. ene ile meme ucu oran bir ba ykseklii kadardr.
Alttaki resimde iki yandaki, alt yandaki ve on iki yandaki ocuklarn kanonlar verilmitir.
ki yanda bir ocuun kanonu: ki yanda bir ocuun figr, 5 kanondan meydana gelir. Ba, gene vcuda oranla byktr. Bacaklar uzamam, kalalar ve karn vcudun dier blmlerine gre daha genitir. Alt yanda bir ocuun kanonu: Figr, 6 kanondan meydana gelir. Vcut geliiminden dolay boy daha uzundur; karn genilii daralmaya, bel kvrm ortaya kmaya balar. Vcut, yetikin insan llerine daha yaknlamtr. Gsn oran ve orants yetikin insan figr ile ayndr On iki yanda bir ocuun kanonu: Figr 7 kanondan meydana gelir. ocuk vcudunda gsn gelimesi tamamlanmadndan gs ile kala ayn geniliktedir. Kaslar yeterince gelimemitir. Kask, karn ve meme ular yetikin insan kanonuyla ayndr.
nsan anatomisinin canl modelden n (plak) almalar yaparak renilmesi en yararl olan yoldur. Anatomi bilgisine sahip olmak, formun doru olarak ifade edilmesinde yardmc olacaktr. nsan formu bir btndr. Bu formu meydana getiren elerin her birinin kendine zg yapsal form zellikleri ve birbiri ile ilikisi vardr. Ba, kol ve bacaklarn, gvdenin kendi yapsal zellikleri iinde incelenmesi gerekir. Vcudun skelet ve Kas Yaps
Anatomi bir formun daha iyi izilebilmesi ve yorumlanabilmesi iin bir aratr. Bununla beraber kemiklerin hareketlerini, kas yapsn, proporsiyonlarn, maslar bilmek gerekir. Proporsiyon: Paralarn birbirleriyle olan ilikisi, orandr. Aadaki izimde figrn hareketine gre kas yaps detayl olarak verilmitir.
10
Vcudun taycs ve genel hareketlerin belirleyicisi olan iskeleti tanmann ve incelemenin yarar olacaktr. izim yaparken figrn hareketine gre iskelet yapsn gz nnde bulundurmak gerekir.
11
12
Vcudun Mas Yaps Mass: (Kitle, blok) Yekpare bir biimi meydana getiren cisimlere denir. Bir eyin btn, toplu olan eydir.
nsan vcudu geometriksel olarak farkl lde dikdrtgene ayrlr. Bunlar: ba, gs ve karn maslardr. Desen izerken vcudun planlarn geometriksel olarak alglayarak izmek desenin salaml asndan nemlidir ve kolaylk salayacaktr.
13
Yukarda planlar 1. izimde basit geometrik formlarla, 2. izimde silindirik formlarla, monash.pw kbik formlarla ifade edilmitir. nsan yapsnn anatomik zelliklerini, biimsel ve yapsal niteliklerini tanma, yorumlama, karlatrma yapabilmek iin srekli canl modelden izimler yapma, yaplan hatalar daha aza indirgeyecektir.
14
15
Resim nsan figrnn anatomik yapsna uygun izim rnekleri (Michelangelo, ).
Model olarak seilen kii giyinikse bile izim yaparken elbisenin altnda bir anatomik yap olduunu unutmamak gerekir. ncelikle model plak gibi dnlmeli elbise sonradan izilmelidir.
16
Desen iziminde kuma kullanm formun ifade edilmesine yardmc olur. Figrn zerinde giysi olmadn dnerek iziminizi tamamladktan sonra, zerindeki giysiyi izmeye balamadan nce kuman vcut zerindeki ald ekli gzlem yapmalsnz. Kol ve bacaklarn bkm yerlerinde kuman oluturduu kvrmlar kuman sert veya yumuak dokulu olmasna bal olarak farkllk gsterir. Aadaki ekilde farkl katlama ekilleri ve kuman ald form rneklerle verilmitir.
17
18
19
Modelin En ve Boyu Arasndaki Orannn Tespiti Modele doru elinizi dirsekten krmadan uzatmalsnz. Bir gznz kapatp kalemi, lsn alacanz modelin bann tepe noktasna gelecek ekilde ayarlamalsnz. Baparmanz ban alt noktasna kadar kaydrp sabit tutmalsnz. Daha sonra tespit ettiiniz ba lsn parmanz kaydrmadan aa veya yanlamasna kaydrarak modelinizin ka ba ykseklik ve eninde olduunu belirleyebilirsiniz.
20
21
Modelin kaplad alan basit geometrik form ile ifade etmek, kompozisyonu kada yerletirmede kolaylk salayacaktr.
22
Karlatrmal aratrma izgileri, desende paralarn yerlerini doru tespit etmede kolaylk salar.
23
24
25
Vcut arl bacaklara dengeli olarak datlmaz ve bir bacaa dierinden fazla yk binerse kala pozisyonu oluur. Omuz aada kala yukarda olduu pozisyonda vcudun arlk taraf aada olan omuz tarafndaki bacaktadr. Kala pozisyonu olutuu zaman vcudun aks izgileri artk birbirine paralel deildir. Vcudun arl bir bacak zerine binmise vcudun arlk merkezini belirten dikey aks izgisi arln bindii ayak bileine doru kayar.
26
Figr yrrken, koarken, diz kerken ya da otururken bile kala pozisyonu faktr her zaman vcudun arlnn dengelenmesinde vazgeilmez bir rol oynar.
27
Figr izmeye balayacanz zaman nce vcudun arln hangi bacan tadn bilmeniz gerekir. Figr dmdz durduunda gs ve kalada hareket olmadndan kala pozisyonu faktr de sz konusu olmaz. Aadaki birinci izimde figrde hareket olmad iin kala pozisyonu da olumam ve omuz-kala hizasndan izilen yatay krmz izgiler birbirine paraleldir. Dier iki izimde figrn hareketi ile birlikte omuz ve kala pozisyonundaki harekette krmz izgiler birbirine paralel deildir.
28
29
Aadaki izimleri dikkatlice inceleyerek arlk merkezleri ve destek noktalarn belirleyip figrlerin denge durumlarn inceleyebilirsiniz.
30
31
32
33
34
35
36
37
nsan figrnn oranl olarak izim aamalar aadaki resimlerde grlmektedir. Sizler de insan vcudu oranlarn dikkate alarak kendinize en uygun yntemle izimlerinizi yapabilirsiniz.
38
39
40
41
Deseninize hacim vermek iin farkl yntemler kullanabilirsiniz. Sadece aratrma izgileri ve son izgilerinizin netletirilmesi, desende hacim etkisi uyandrr.
42
Ik alan blgelerde ak izgi tonlar, karanlkta kalan ksmlarda izgilerinizin daha belirgin olmas gerekir.
43
Modelinize uzaktan, gzleriniz ksk olarak baktnzda modelin ayrntlarndan uzaklap daha ok k ve renk zelliklerini daha iyi alglarsnz. Detaylar kaybolur ve modelinizin blmlerini basit geometrik formlar olarak grrsnz. Bu da size deseninize hacim etkisi verirken yardmc olur.
44
Deseninizde daha detayl hacim etkisi vermek iin izgilerinizi rastgele olarak deil formun zelliine uygun olarak kullanmalsnz.
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
Modelinizin sizden uzaklnn bir buuk ile iki metreyi gememesine dikkat
ediniz. 2- Kompozisyonun kada yerletirme plann yapnz. 3- Aksnz iziniz, modelinizin boyunun ka ba yksekliinde olduunu tespit ederek aksnz zerinde iaretleyiniz. 4- Modelinizin ba ovalini ve orta hat aksn iziniz. 5- Omuz kala yatay izgilerini modelin duruuna gre tespit edip iziniz. 6- Omuz ve kala geniliini ba yksekliine gre tespit ediniz. 7- Vcudun blmlerini izerken birbiri ile orantlarn aratrma izgilerini kullanarak tespit ediniz.
Desen izerken kaleminizi yaz yazar konumda deil, avu iinde rahat bir
ekilde tutunuz ve kaleminizi bilek, dirsek ve omzunuzu rahat hareket edecek ekilde kullannz.
55
Hacimlendirmeyi aktan koyuya doru yapnz. nce 2B daha sonra koyuluklar 4B ve 6B ile belirgin hale getirebilirsiniz
56
DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz sorularla ilgili renme faaliyetlerini tekrarlaynz.
57
B. UYGULAMALI TEST Modelinize ayakta veya oturtarak hareketsiz duru verdiriniz. 50x70cm llerindeki resim kadna resim kalemiyle desende l ve oran dikkate alarak teknie uygun iziminizi yapnz. almanz aadaki deerlendirme leine gre deerlendiriniz. Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet ve Hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz. Deerlendirme ltleri monash.pwerinizi gzden geirdiniz mi? monash.pweyi temin ettiniz mi? monash.pwn sizden uzakln ayarladnz m? monash.pwisyonun kada yerletirme plann yaptnz m? monash.pwe l alma tekniini uyguladnz m? monash.pwn aksn izdiniz mi? monash.pw oval formunu izdiniz mi? monash.pw lsne gre modelin en ve boy llerini tespit edip aks zerinde iaretlediniz mi? monash.pwnizin genel basit formunu izdiniz mi? Vcut blmleri arasndaki proporsiyonlara dikkat ettiniz mi? iziminizi yaparken bilek, dirsek ve omuz eklemlerini rahat kullandnz m? Belirli aralklarla modelle iziminizin karlatrmasn yaptnz m? Modelinizin karakteristik yapsn izdiniz mi? In geli ynne gre izgilerinizde ak-koyu deerler kullandnz m?? izgilerini baz blgelerde inceli kalnl kullanarak deseninize hareket kazandrdnz m? iziminizde modelin anotomik yapsn dikkate aldnz m? Temizlik ve dzene dikkat ettiniz mi? Zaman verimli kullanmaya dikkat ettiniz mi? izdiiniz desenden memnun kaldnz m? DEERLENDRME Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz Evet ler kazandnz becerileri ortaya koyuyor. Hayr larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz. Tamam Evet ise dier renme faaliyetine geiniz. Evet Hayr
58
ARATIRMA
Kalabalk ortamlarda farkl pozisyonlardaki insan figrlerini gzlemleyiniz l alma tekniini kullanmadan oran- oranty gznzle tespit ederek izim altrmalar yapnz. Srekli yannzda eskiz defteri taynz. Doal ve ilgin insan figrleri, mekan ii, sokak grntleri, eitli obje izimleri yapnz.
2. HAREKETL FGR ZM
Dakikalk Hzl Desen izimi
Canl modele hareketli durular verdirilerek desen izimine saat tutularak balanr. Sre bittiinde modelin duruu deitirilir. Ksa sreli desen almalarnda gzle l alma yntemi uygulanr. Desenler eskiz halindedir ve fazla detaylara yer verilmez. nemli olan desenin salam (oran- orantsnn doru) olmasdr. Ksa sreli desen izmek, kiinin grsel algsn glendirerek baktn grme alkanl kazandrr.
59
60
61
62
63
64
66
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet ve Hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz. Deerlendirme ltleri monash.pwerinizi gzden geirdiniz mi? monash.pweyi temin ettiniz mi? monash.pwn sizden uzakln ayarladnz m? monash.pwisyonun kada yerletirme plann yaptnz m? monash.pwe l alma tekniini kullanmadan sadece gznzle l alma tekniini uyguladnz m? monash.pwnizin hareketine uygun olarak temel akslarn izdiniz mi? monash.pwn l oran, hareket, yn ve karakterine dikkat ettiniz mi? monash.pwize ara vermeden altnz m? monash.pw nce btn olarak grp ayrntlarn izimine daha sonra getiniz mi? Temizlik ve dzene dikkat ettiniz mi? Zaman verimli kullanmaya dikkat ettiniz mi? izdiiniz desenden memnun kaldnz m? DEERLENDRME Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz Evetler kazandnz becerileri ortaya monash.pwrnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz. Cevaplarnzn tamam Evet ise dier renme faaliyetine geiniz. Evet Hayr
67
68
12 13
14
69
KAYNAKA KAYNAKA
ANDRAS Szunyoghy, Feher GYRGY, Anatomy Drawing School, Knemann, Kln, BARBER Barrington, Tolga TANYEL (eviri),izimin Srlar, Mira Yaynclk, stanbul, ALARCA Sadettin, Gzel Sanatlara Hazrlk Karakalem Resim, nklap Kitabevi. Tm Ynleriyle izim Sanat, Remzi Kitabevi. EROLU Kadriye, Yaymlanmam Desen Ders Notlar, stanbul, FRANKS Gene, We Art Of Pencil Drawing, USA. GEML Salih, Plastik Sanatlar Eitiminde nsan Anatomisi, Meltem Ofset, Konya, HAMM Jack, Drawing The Head & Figure, Grosset&Dunlap, New York. HEPGLDAL Betl, Yaymlanm Desen Ders Notlar, stanbul, HOGARTH Burne, Sanatsal anatomi, Engin Yaynclk, stanbul Marmara Atatrk Eitim Fakltesi,monash.pw ztopu Desen Atlyesi renci almalar, stanbul. PARROMON monash.pw, nsan Figr izimi, Remzi Kitabevi, PETRE Brain, Van Gongh Paintings, Drawings and Prints, Phaidon Press Limited, Oxford. Serap ETKE, Kz Teknik Liseleri iin Desen, monash.pwl, monash.pw monash.pw
70
Ancak bu durum, kg yi hiç bir zaman kaldıramayacağınız anlamına da gelmez. Düzenli çalışma, iyi beslenme, dengeli yaşam ile zaman içerisinde önce 30kg sonra 50kg daha sonra 70kg diye kaldırabileceğiniz ağırlıklar kendiliğinden artacaktır. Sakatlık çıkmaması için bu işi sabırla zamana yaymak ise dikkat edilmesi gereken ayrı bir konudur. Kaslar, bu düzenli çalışma ile bir süre sonra artık kg yi kaldırabilir hale gelecektir.
Tabi ki çizim yapabilmek için bu kadar kaslı olmanıza gerek yok. Ancak nasıl ki halter kaldırmak için kaslarınızı geliştiriyorsunuz, karakalem çizebilmek için de elinizin kaslarını çizime yönelik geliştirmelisiniz.
Unutmayın ki, bu işi başarmak kolay olsaydı herkes yapabilirdi. Ancak isteyen ve sabırla düzenli çalışanlar bu işi başarabilir. Dolayısıyla kalemi elinize alıp bir şeyler çizemediğinizde, hiç bir zaman çizemeyeceğinizi düşünmeyin.
Peki, karakalem çizimleri yapmaya karar verdik ama neler yapılacak, nereden başlanacak, nelere dikkat edilecek? 1. sorunun cevabından devam edelim.
Ucu açık kalan konular ve bulamadığınız cevaplar varsa, her zaman benimle iletişime geçebilirsiniz.
Çizime başlamanın en faydalı yolu konu ile ilgili kaynaklardan faydalanmak. (Bu kaynakları 9. sorunun cevabında görebilirsiniz) Çünkü, karakalemi öğrenmeye yönelik ve anatomileri doğru olan çalışmalara bakarak çalışmak, elimizin doğru bir şekilde gelişmesi için çok önemlidir. Yani kg yi kaldırabilmek için ilk başta 30 kg ile sakatlanmamak için doğru teknikle başlanmalı. Unutmayın ki temeli sağlam olmayan bir bina, kolaylıkla yıkılabilir. Önce temeli kuvvetli oluşturmalı sonra üstüne inşa etmeliyiz. Yanlış öğrenilen ve alışkanlık haline gelen bilgileri düzeltmek epeyce zordur.
Peki, temelimizi sağlamlaştırmak için neler bilmemiz gerekiyor? Perspektif, Oran Orantı, İnsan anatomisi, Alan Derinliği ve Çizgi Teknikleri bunlardan başlıcaları. Bu bilgilerin ne işe yaradıklarını ve nasıl uygulandıklarını bilmek, çizim kabiliyetimizin ilerleyebilmesinin temelini oluşturuyor.
Bu konu başlıklarının detaylı açıklamalarını monash.pwn cevabında bulabilirsiniz.
Bir karakalem resminin başarılı sayılabilmesi için kendi içindeki oran ve orantının iyi dengelenmiş olması gerekir. Kompozisyon çizimlerinde de objelerin, figürlerin derinlik değerleri açısından perspektiflerin doğru ve birbirleriyle dengeli olması önemlidir. Herhangi bir figür veya nesne kağıda tam ortalanarak çizilmelidir. Akıcı çizgiler kullanılmalı ve bu çizgilerin ton değerleri bulundukları konuma göre ayarlanmalı. Yakın plandakiler koyu, uzaktakiler açık tonda olmalı. Bu detaylara dikkat ederken bilmemiz gereken temel kurallar Perspektif, Oran Orantı, İnsan anatomisi, Alan Derinliği ve Çizgi Teknikleri dir. Bu temel kurallarının detaylarına birlikte bakalım.
Resimlerde uzaklaşan nesneler, boyutları küçülüyormuş gibi görünür. Ancak bu, küçüldüklerini değil uzaklaştıklarını ifade eder. Dolayısıyla perspektifteki bu oranı yakalamak oldukça önemli bir detaydır. Aksi halde nesnelerin birbirleriyle oranları karışır ve gözü rahatsız eden sonuçlar ortaya çıkar.
Araba Taşıyıcısı çalışmamda en arkada duran araba, en öndekiyle gerçekte aynı ebatlarda olmasına karşın daha küçük algılanmaktadır. Uzaktaki nesnenin perspektifteki küçülmesini çizebilmek için ufuk çizgisi ve f noktası (kaçış noktaları) belirlenmelidir.
Ufuk çizgisi bakış hizamız, f noktası ufuk çizgisi üzerinde bulunan perspektifteki objelerin küçüldüğü kaçış noktalarıdır. Nesneler, çizimlerde bu noktalara doğru küçülürler.
Aşağıdaki çizimde, bakış hizamız olan ufuk çizgisine göre kutuların f noktalarına doğru küçüldüğünü görüyorsunuz. Bu duruma göre ufuk çizgisinin üstünde kalan yüzeyleri göremiyorken altında kalan yüzeyleri görmek mümkündür.
Nesneler uzaklaştıkça küçülüyormuş gibi görünür demiştim. Aşağıdaki perspektif çiziminde, bunun nasıl gerçekleştiğini görebilirsiniz. A figürü B figürüne göre daha büyük görünmektedir. Bu durum A nın B den daha büyük olduğunu değil, bize daha yakın olduğunu ifade eder. Çünkü f noktasından taşınan yardımcı çizgilere göre aynı boydalar.
Mesafeye göre perspektifte küçülme ile ilgili çeşitli bakış hizalarında çizilmiş birbirinden farklı örnekleri aşağıdaki çizimde görebilirsiniz.
Resmi oluşturan obje ve figürlerin kendi içlerindeki ve birbirlerine olan uyumlarıdır. Mesela insan anatomisindeki kol ve bacakların belirli ölçüleri vardır. Kafa ve vücut ölçüsünün birbirine olan oranı olduğu gibi. Ayrıca bu anatominin de çevresiyle olan bir oranı vardır. Araba ile insan arasındaki ölçü farkı gibi. Eğer, araba oyuncak değil ise insan hacminin arabadan büyük olmaması gerekir. Yani resim çizerken insan anatomisini hem kendi içinde hem de etrafındaki nesneler ile olan oranını korumalıyız. Aynı zamanda bu çizimleri kağıda dengeli bir şekilde de ortalamalıyız.
Okul projelerimden biri olan Freeve / Kiralanabilir Kişisel Ulaşım Aracı tasarımında özellikle oran orantının ne kadar önemli olduğunu görebilirsiniz. Yalnızca göze estetik ve doğru gelen çizim yapmak için değil, aynı zamanda anlatılmak istenenin doğru algılanabilesi için bu oranların birbirleriyle doğru ilişkilendirilmiş olması gerekmektedir.
İnsan figürü oranlarının detaylarına 3. Numaralı Pratik insan anatomisi çizim teknikleri başlığına tıklayarak gidebilirsiniz.
Doğru tonlama ve çizgi değerleriyle verilen 3 boyut etkisidir. Bir manzarayı izlediğinizde, uzaktaki dağların daha soluk olduğunu görebilirsiniz. Dağlar yaklaştıkça rengi de canlanır. Dağlardan daha yakın olan ağaçların renkleri ise çok daha canlıdır. Gerçekte olan bu alan derinliğini karakalem çizimlerinde de vurgulamak için nesneler yaklaştıkça daha koyu, uzaklaştıkça daha açık tonlanlarla çizilmelidir. Ogre ile Çocuk çalışmamda Ogrenin elinde tuttuğu balta arkada kaldığı için daha açık, ön tarafta duran kolunun ise daha koyu olduğunu görebilirsiniz. Bu açık koyu ilişkisi alan derinliğini desteklemektedir. Aksi takdirde kağıt üzerindeki çizimleri algılamak zor olacağı gibi, o çizime bakmak ta keyif vermeyecektir.
Karakalem çizimlerinde ışık gölge etkisini lekesel tonlama, çizgisel tarama ve sadece kontör çizgileriyle vermek mümkündür. Hem lekesel tonlama hem de çizgisel tarama tekniği ile çizdiğim Karakalem Kadın Figürü çalışmamda, bu iki teknik arasındaki farkı aynı anda görebilirsiniz. Aynı şekilde Mech Tasarımı çalışmasında çizgisel tarama ve Hulk vs Mech çalışmasında ise lekesel tonlama tekniğini uyguladım. Son dönemlerde tükenmez kalem ile yalnızca kontör çizgileri tekniğini uyguladığım Savaşçı Robot Zırhı çalışmamda da çizgi değerleri ile kompozisyonun nasıl gerçekleştirildiğini görebilirsiniz.
Hangisini uygulamalıyım, en güzeli hangisidir diye sormanın anlamsız olduğunu düşünüyorum. Çünkü her tarzın kendine has tadı vardır. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli konu, bu çizgiler tırtık tırtık ve kopuk olmamalı. Birbirini takip eden akışkan bir şekilde çizilmeli.
Karakalem çizmeye başladık ve nelere dikkat edeceğinizi artık biliyorsunuz. Peki bu bilgiler doğrultusunda insan figürü, portre gibi formları nasıl çizeceksiniz? Cevabını 3 başlıkta topladığım bu soruda insan figürü oranları ve çizim teknikleri ile devam edelim. Sonrasında portre çizmenin püf noktalarına ve el çizimine geçeceğiz.
Yukarıda belirttiğim gibi insan anatomisinin belli oranlar vardır. Bu oranları doğru bir şekilde kağıda aktarabilirsek ancak o zaman göze hoş gelen bir figür çalışması ortaya koyabiliriz. Bay ve bayan vücut ölçülerinin oranları ve pratik çizim teknikleri aşağıdaki gibidir.
1. Genel olarak bir erkek modelin boyu 8 kafa ölçüsü kadardır. Bu nedenle toplam boyu 8 birim olarak ifade ettim. Bu oranlara göre bacak boyu kasıklara kadar 4 birimdir.
2. 4 birim kalan üst gövdeyi ise omuz ve göbek 3 eşit parçaya böler. Aynı şekilde dizler ise bacakları 2 eşit parçaya böler
3. Figüre hareket vermek için yardımcı çizgiler kırmızı ile belirtilmiştir. Bu çizgiler aynı zamanda oran orantında belirlenmesini sağlar.
4. Detaylar eklenir.
5. Figürlerin doğru bir şekilde çizilmesi için bu oranlara uymak gerekmektedir. Bu oranlar hem çizimi kolaylaştırır hemde başarılı sonuçlara ulaşmayı sağlar.
Not: 8 birimlik bu ölçü ortalamayı ifade etmektedir. İnsanların karakteristik özelliklerine göre bu ölçüler değişebilmektedir. Özellikle kadınlarda bu oran 7,5 birimdir. Aynı zamanda çizgi romanlarda süper kahramanları daha yapılı göstermek için bu oran 9 birim olarak kullanılır. Bu etki daha da kuvvetli vurgulanmak istendiğinde abartılı oranlar Marvel evrenindeki bir karakter olan Juggernaut çalışmamdaki gibi kullanılabilmektedir. Ama öğrenim sürecindeyken, doğru figür çizimi öğrenebilmeniz için doğru oranları elinize alıştırmaya çalışın. Başta yapılan yanlışları sonradan düzeltmek oldukça zor.
Sağdaki resimde kadın figürü oranları görülmektedir. Daha önce de belirttiğim gibi başı vücuda göre ölçtüğümüzde 7,5 birim olarak oranlanmaktadır. Yani bir kadın vücudunu kendi içinde oranladığımızda boyu 7,5 kafaya denk gelmektedir.
Kol ve bacakların hareket sırasında izledikleri belirli bir yol vardır. A, B ve C kırmızı ile belirtilmiş çemberler kol ve bacakların hareket yolunu belirtir. Örnek; A noktası kol hareketi sırasında merkezden uzaklaşır veya yakınlaşırsa oran bozulur ve figür hatalı görünür. Figür çizimi sırasında bu çizgileri yardımcı çizgi olarak kullanmak hareketi oranlı bir şekilde figüre vermemizi sağlar.
Not: Kol, hareket sırasında örnekteki gibi her zaman A yolunu izlemez. Yapılan hareket öne veya arkaya doğru ise belirtilen çember daralacaktır. Bu durum, perspektiften dolayı kaynaklanır ve resimdeki derinlik için önemli bir detaydır.
Göz, burun, dudak, kulak, alın ve saçların yüzümüzde kapladıkları alanın ve birbirlerine olan uzakların belirli oranları vardır. Bu oranları doğru bir şekilde yerleştirdiğimizde portre çiziminin ilk adımını gerçekleştirmiş oluruz.
monash.pwım : Yardımcı çizgiler ile hacim oluşturulur.
1 – A, B ve C Başın hacmini ve oranların yerleştirilmesini sağlayan yardımcı çizgilerdir.
2 – Saç, alın, burun ve çene birbirleriyle eşit uzaklıktadır. Bu oranların ve bakış yönünün de belirlendiği yardımcı çizgi çizilir.
monash.pwım : Oranlar belirlendikten sonra detay araştırması yapılır.
3 – Dudak, diğer organların birbirlerine olan uzaklıklarına göre farklı bir orana sahiptir. Buruna biraz daha yakındır.
4 – Kulak, oluşturulan gri renkli dairenin 4te 1lik beyaz kısmına denk gelmektedir.
monash.pwım : Bütün oran orantı belirlendikten sonra detaylarla portre tamamlanır.
5 – Bütün detayları tamamlanan portrede ki oran orantı, çizimin başarıyla tamamlanmasını sağlayacaktır.
Not: İki göz arasındaki uzaklık bir göz kadardır.
Daha öncede belirttiğim gibi bu ölçüler karakteristik özelliklerden dolayı belli bir oranda değişiklik gösterebilir. Aşağıdaki örneklerde portrelerin çene ve alın genişlikleri farklıdır. Ancak hepsini kendi içerisinde ölçeklendirdiğinizde saç, alın, burun ve çene mesafe oranlarının 4 eşit parçada olduğunu göreceksiniz.
El geometrisi oldukça zor ve karmaşık bir yapıdır. Bu yapıyı oranlarıyla doğru çizmeye çalışmak gözünüzün gelişmesini sağlarken diğer yapılacak çizimlerin oran ve orantılarını da çözebilmenizi kolaylaştıracaktır. Peki bu zor yapıya sahip el geometrisini kolayca nasıl çizeriz?
Bunun için el formunun kütlesinin çıkarıldığı aşağıdaki çizimi inceleyelim. Eklemlerin nerede başlayıp bittiğini, parmakların boğumlarının ölçülerini, avuç içi ve dışının nasıl ışık gölge aldığını, ayrıca karşıdan bakıldığında parmakların nasıl görüldüğünü kolaylıkla görebilirsiniz. El çizimine başlarken araştırma çizgileriyle bu mantıkta düşünürseniz işiniz kolaylaşacaktır.
E peki hep küp küp mü çizeceğiz? Tabi ki hayır. Bu teknik, el geometrisini kavramanızı ve çizimde el hacmini oturtabilmenizi kolaylaştıracak bir yöntemdir. El çiziminizi, gerçekte ne gördüğünüzü bu küplerin dışına ekleyerek tamamlayabilirsiniz.
El çizerken dikkat etmeniz gereken başka önemli oranlar da vardır. Aşağıdaki çizimde, işaret ile baş parmağın birbirlerine olan oranlarını, bu parmakların kendi içlerindeki eklemlerin oranlarını, eklemlerin birbirlerine olan konumlarını görebilirsiniz. El çiziminizi bu mesafelere dikkat ederek gerçekleştirirseniz, sonuca çok daha kolay ulaşırsınız.
Doğru çizim tekniği ve desenin öğrenilebilmesi için Rönesans dönemi sanatçılarının resimlerine ve konu ile ilgili kitaplardaki çizimlere bakarak etüt etmek faydalı bir antrenman olacaktır. Bu antrenmanları yaparken, 2. sorunun cevabındaki konular mutlaka dikkate alınmalıdır.
Kağıda çizim yaparken bileği sabit tutarak elimizi omzumuzdan hareket ettirmeliyiz. Bu alışkanlığı kazanabilmek ve elinizi alıştırabilmek için 50×70 kağıda daire ve düz çizgi çalışması yapmalısınız. Özellikle elinizi kaldırmadan tek seferde 70 cm boyunca düz çizgi çizebilmek ve büyük bir daireyi düzgünce yapabilmek, daha kontrollü ve dengeli çizmeyi sağlayacaktır.
Etrafınızda gördüğünüz nesneleri masaya koyup kompozisyon oluşturun ve onları çizmeye çalışın. Gerçek 3 boyutlu ortamdan bakarak çizim yapmak zordur. Algı ve gördüğünüzü kağıda aktarabilme becerinizi geliştirir. Bu beceri aklınızdakileri kağıda dökebilmenizi sağlar.
Oran orantıyı geliştirmek için kendi elinize bakarak olabildiğince değişik açı ve pozisyonlarda çizim yapmalısınız. Çünkü elin geometrisi çok zor ve karmaşık bir yapıdır. Bu yapıyı oranlarıyla doğru çizmeye çalışmak gözünüzün gelişimini sağlarken diğer yapılacak çizimlerin oran ve orantılarını yakalamakta kolaylık sağlayacaktır. Bolca, onlarca belki de yüzlerce el çizin.
Eş, dost ya da aile bireyleri kim varsa onlardan kendinize modellik yapmalarını isteyin. 10 dakika sandalyede sabit dursunlar. 50×70 kağıda 10 dakikada ne çizebiliyorsanız onu çizin. Tam kağıdı doldurmaya ve olabildiğince hızlı olmaya çalışın. Bu hız ve baktığınızı çizmeye çalışma çok faydalı bir antrenmandır.
Ayrıca, internetten gördüğünüz, tarz olarak hoşunuza giden çizimleri birebir bakarak çizin. Ezberleyin. Sonra kendiniz bir şeyler deneyin. Olmadı mı? Yine bakın. Kopya yapıyorum diye çekinmeyin. Kendiniz bir şeyler katabilmeniz için önce kendinize bir şeyler katmalısınız. Öğrenmeli, ezberlemeli, doğru çizgiyi görerek çalışmalısınız. Bunu sürekli yapmalısınız.
Burada bahsettiğim tüm süreçlerden tabiki de ben de geçtim. Üniversiye öncesi hazırlık döneminde deneyimlediğim bu süreçte ortaya çıkan işleri 4 başlık halinde üniversite öncesi hazırlık dönemi karakalem çizimleri sayfasında inceleyebilirsiniz.
Herhangi bir resim kağıdı ve 2B, 4B kurşun kalem, bu işe yeni başlayanlar için yeterli olacaktır. Kendinizi geliştirdiğinizde ve tarzınız doğru temeller üzerinde oluşmaya başladığında mekanik kalem, füzen gibi çeşitli malzemeler tercih edebilirsiniz.
Karakalem çizimleri yaparken benim tercih ettiğim malzemeler nasıl bir şey çizmek istediğime göre değişiyor. Hızlı eskizler çizerken kurşun kalem, ince detaylı illüstrasyon çizimlerimde B veya 2B mekanik kalem kullanıyorum.
Hulk vs Jedi çalışmam da ince detaylara girebilmek ve resmin kirlenmemesi için B mekanik kalem kullandım. 3550 Ölçüsündeki Ogre Savaşçı çalışmamda ise, ölçünün büyük olması ve lekesel çalışabilmek için geniş alanlarda 2B kurşun kalem ve detaylara girebilmek için 2B mekanik kalem kullandım. Yalnızca çizgi değerleriyle oluşturmak istediğim ve tonlamalara çok az girdiğim Mekanik Kollu Dövüşçü çalışmamda da tükenmez kalemi tercih ettim. Bu açından kullanacağınız malzemenin alıştığınız malzeme olması en doğru tercih.
Yetenek sınavları için hazırlık süreci kişiden kişiye değişmekte. Kimine 1 yıl çalışmak yeterken kimisi ancak 2 yıl sonra başarılı olabiliyor. 3 aylık bir çalışmayla başarılı olanlar da vardır. Öğrenim süreci içerisinde doğru aşamalardan geçmek açısından eğitimli kişilerden yardım almak süreci verimli kılar. Düzenli bir şekilde çizim etütleri yapılmalı, 1. 2. ve 3. soruya cevap olarak anlattıklarım dikkate alınmalıdır. Bu hazırlık dönemindeyken çizdiğim bazı çalışmalara üniversite öncesi hazırlık dönemi karakalem çizimleri sayfasında görebilirsiniz.
Sınavlar genel olarak iki aşamalı ancak oluş biçimleri ve sınavlarda kullanılan kağıt ölçüsü (50×70 veya 35×50) okuldan okula değişiyor. Birinci aşamayı baraj sınavı olarak adlandırabiliriz. Burada amaç çok sayıdaki katılımcı arasından belli seviyede olanları seçmek. İkinci aşamada ise bölümlere göre sınav yapılmaktadır. Bu sebeple her bölüm için sorulan sorular ve yapılan değerlendirmeler o bölüme yöneliktir.
Benim sınava girdiğim dönemde Mimar Sinan G.S.Ü.’ nün baraj sınavı konusu temizlik yapan iki kişi idi. Bölüm sınavı konusu ise yer döşemesi ahşap olan bir oda içinde üzerinde ütü bulunan bir ütü masası, bir koltuk, tek kanadı açık bir pencere ve perde çizimi idi. Konu yelpazesi oldukça geniştir. Ancak kendi dönemimden ve okulumdan örnek vererek yardımcı olabilirim.
– Arkadan görünen kamyonetin üzerinde duran rulo halinde sarılmış bir yatak, ahşap masa ve iki tane iskemle, buzdolabı, televizyon ve yerde duran 4 ocaklı kapaksız bir fırın.
– Üzeri yağmurdan ve güneşten korunmak için kapatılmış bir akaryakıt istasyonunda bulunan benzin pompalarından birine yanaşmış ve arkadan görünen kamyonet ve bu kamyonete benzin dolduran bir figür.
– Yakın planda duran bir ayna önündeki tezgahta bulunan cam bardak içindeki diş fırçaları ve macunu, tezgah üstündeki saç kurutma makinası ve mekanın aynadaki görüntüsü.
– Bir Marketteki ödeme çevresi ( kasa vs.. ) kasiyer ve market arabası.
– Açık bir kapıdan görünen genç odasındaki bilgisayar masası, bilgisayar, sandalye ve kapıya yaslanmış duran bir elektrikli süpürge
Resim () – Dış mekanda bankta oturan bir kişiyle röportaj yapan spiker, çekim yapan kameraman ve kamerası.
Tekstil () – Podyumda yürüyen mankenler ve kıyafetleri. (Kıyafetlerin üzerlerinde dantel ve ekose desenleri olacak.
Geleneksel () – Açık sandık, kumaş, güvercin ve kitap.
Heykel () – Tavla oynayan iki kişi
Grafik () – . . . dan dev kampanya, 19 kupona İpana diş macunu, CocaCola (cam şişede), Orhan Pamuk’un Masumiyet Müzesi reklamının yapıldığı gazete sayfası tasarımı. ( saat çizim sınavı ve 30 dakika genel kültür sınavı)
Sahne Dekor () – Oyuncak dükkanında, iki oyuncak almak isteyen bir çocuk, buna karşı çıkıp sadece bir tanesini alması gerektiğini söyleyen annesi ve iki oyuncağıda satmaya çalışan satıcı olacak sekilde oyuncak dükkanında 3 figürlü bir kompozisyon.
monash.pwn cevabında detaylıca bahsettiğim konu başlıkları dikkat edilen kriterler arasındadır. Kısaca yeniden bahsetmek gerekirse;
Resmin kağıt üzerindeki yerleşimi ve resmi oluşturan obje ve figürlerin kendi içlerinde ve birbirlerine olan uyumları.
Doğru tonlama ve çizgi değerleriyle verilen 3 boyutluluk.
Resimdeki uzaklık yakınlık ilişkisini vurgulayan, derinliği kuvvetlendiren, nesnenin ufuk noktasına doğru uzaklaşırken küçülen 3boyut etkisi.
Resmi diğer resimlerin arasında ön plana çıkarmak için gerekli olan nitelik
Birbirini takip eden ve akıcı çizgiler, kopuk ve tırtık tırtık olmamalı, derinliği ve ışık gölgeyi anlatırken çizgi değerleri gerektiği yerlerde koyu veya açık olmalı.
Bu alanda yetenekli olmak tabi ki büyük bir avantaj. (Sonuçta halter sporunda herkes rekor kıramıyor, fakat belli seviyeye gelinebiliyor.) Bu nedenle yetenekli olmayanlar da görece daha fazla zorlanmakla birlikte başarılı olabilirler. Çünkü yetenekli de olunsa belli bir eğitim sürecinden geçmek gereklidir. Düzenli ve disiplinli bir çalışma ile başarılamayacak bir şey yoktur. Diğer bir kilit nokta ise neyi ne kadar çok istediğiniz.
Birçok çizerin, tekniklerini ve çizim süreçlerini sosyal medya üzerinden paylaşarak takipçilerine yol gösterdiği günümüzde, internet üzerinden pek çok kaynağa ulaşmak artık çok daha kolay. Öğrenim sürecinde belirli seviyeye gelmiş kişilerin bu çizerleri takip etmesi, kendi tarzlarını olgunlaştırmaları adına kolay ve keyifli bir yol. Ama bundan önce işin temelini sağlam oturtmak gerekir ki, gördüklerimizi doğru bir şekilde algılayabilelim ve uygulayabilelim.
Peki nasıl olacak?
Karakalem çizmenin püf noktalarını ve temel tekniklerini iyi özümseyerek ve de sayısız pratikle olacak. Tabi ki bu işin ehlileri tarafından eğitim almak en verimlisi. Ancak buna vaktiniz yok ya da bütçeniz yetmiyorsa, yukarıda cevapladığım özet bilgiler de yeterli gelmediyse; Türkçe dilinde bu temellerin detaylıca anlatıldığı kitaplara kolaylıkla kitapçılardan ulaşabilirsiniz.
Kendimce yaptığım incelemelerim sonucunda, püf noktalarını öğrenebileceğinizi ve farkındalık yaratabileceğini düşündüğüm birkaç kitabı aşağıda paylaşıyorum. Mutlaka göz atın derim. Beğendiğiniz farklı kaynakları aşağıya yorum olarak ekleyebilirsiniz.
Çizimin Sırları 1:
Çizime başlarken kalem nasıl tutulur dan, gördüklerimiz kağıda nasıl aktarılır a kadar pek çok nesnenin nasıl çizileceğini temel bilgilerle açıklayan bir kitap. İleri seviye için bu kitabın 2. si de mevcut.
İnsan figürü Çizimi:
İnsan vücudunun kendi içinde belirli oranlara sahip olduğundan kısaca bahsetmiştim. Daha fazlası için bu kitabı inceleyebilirsiniz.
Işık ve Gölgenin Çizimi:
Karakalem çizimlerinde tonlamaların, ışık gölge değerlerinin önemine, nasıl fark yarattığına ve nasıl uygulanacağına değinen bir kitap.
Giysili Figür Çizimi:
Nasıl çizim yapılır, kağıda nasıl ortalanır, tonlama nedir biliyorsunuz. Peki bunları kıyafet çizerken nasıl uygulayacağız? Katlanmış kıyafetleri nasıl doğal göstereceğiz? O kitap bu kitap.
Portre Çizimi:
Portre çizmek zor iş. Yüzün kendi içindeki oran orantısını oturtmak ve ifadeyi verebilmek ciddi çalışma ve teknik bilgi gerektiriyor. Bu bilgileri güzel çizim ve anlatımlarla öğrenebileceğiniz bir kitap.
Evcil Hayvanların Çizimi:
Dünya sadece insan, kıyafet ya da nesnelerden ibaret değil. Bizlerle birlikte yaşayan pek çok hayvan, resimlerin odağı haline gelebilir. Kendilerine has belirli oran orantıya sahip olan bu hayvanları çizebilmek için bu kitabı ilgilenenlere önerim
Karakter Tasarımı:
Çizim konusunda kendinizi geliştirdiniz ve çeşitli karakterler tasarlamak ve ifadelerini vermek istiyorsunuz. Bunlar ve daha fazlası için MSGSÜ hocalarımdan Mehmet Naci Dedeal tarafından hazırlanan kitabı inceleyin derim.
Güzel Sanatlar Yetenek Sınavlarına Hazırlık:
Çizim yapabiliyorsunuz ama sınavlara ne kadar hazırsınız? Bu kitapta sınavlarda dikkat etmeniz gereken pek çok detayı bulmanız mümkün.
Arçelik Küçük Ev Aletleri & Tüketici Elektroniği Endüstri Ürünleri Tasarımcısı