Bu yazıdan alıntı yapmak mı istiyorsunuz? Blogdan alıntı yapma kılavuzuna buyrun.
Malumunuz ünlü yasa-koyucu Lycurgus (ya da Yunancasıyla Λυκούργος, Lukourgos) Sparta devletini karma rejim üzerine inşa etti. Polybius tarih metninin altıncı kitabında anakuklosis (ἀνακύκλωσις) yani siyasî rejimler döngüsü teorisini paylaşırken Lycurgus’u üç temel siyasî rejimin de (monarşi, aristokrasi ve demokrasi) varlığını kendi başına sonsuza dek sürdüremeyeceğini anlamış biri olarak betimler. (Konu için bkz. Polybius 6.10) Buna göre anladığı -evvelce blogda defalarca işlediğim üzere- monarşinin tiranlığa, aristokrasinin oligarşiye ve demokrasinin de çete yönetimine dönüşme riski taşıdığıdır. Dolayısıyla Lycurgus üç rejimin de en iyi yanlarını alıp bir karma rejim oluşturmuştur.
Burada elcaazımla sunduğum tablo bu rejimin genel hatlarını göstermektedir. Buna göre Lycurgus’un siyasî sisteminin tepesinde monarşinin temsili olarak kral bulunur. Kral aşağı kademedeki aristokrasi ve demokrasi temsilleri olan yaşlılar / soylular meclisi ile halkı adil bir şekilde yönetirken, iktidar alanını onlarla onların gücü doğrultusunda paylaşır. Bu sayede aristokratik ve demokratik unsurlar monarşik idareye diklenmez, isyan etmeyi düşünmez. Polybius öncelikle halkın kraldan rahatsızlık duymaması gerekliliğinden bahseder, zira onun metnin önceki kısmında (6.1-9) gösterdiği üzere diğer Yunan örneklerinde sık görülen, tek adam yönetimine öncelikle halkın itiraz edip ayaklandığıdır. Burada çizilen tabloya göre Lycurgus kral ile halkın arasına yaşlılar / soylular meclisini koyarak halktan krala doğrudan tepki yükselmesini engeller, meclis halkın korku ve saygıyla karşıladığı önemli bir kurumdur, zira üyeleri tek bir ölçüte göre seçilir: “Erdem”. Elbette “erdem” çok genel bir ölçüt, Sparta kültüründe cesaret, savaşçı karakter, dürüstlük, paylaşımcılık, vb. alt değer unsurları da var, ancak Polybius detaya girmeden bu sistemde halkın ilgili üst-erdem ölçütüne göre seçilmiş bir kuruma saygı duyduğunu varsayar.
Polybius metinde Sparta’da iktidarın nasıl paylaşıldığına ve diğer kurumların nasıl tesis edildiğine dair bilgi vermez. Ancak bu Sparta modelinin daha önce Yunan’da hiç görülmediği kadar uzun bir süre boyunca “bağımsız” kalabildiğini söyler. Gün gelip de Sparta’nın yıkılmış olması Lycurgus’un sonsuza dek yaşayacak bir sistem yaratma amacını boşa çıkarmıştır elbette, ancak bu Polybius için şaşırtıcı değildir. Zira o temel üç siyasî rejim gibi, Lycurgus’un karma rejiminin de zamanla “doğal olarak” aşındığını ve yıkıldığını varsayar, aynı durum Roma devlet için de geçerlidir. O Lycurgus’un devletinden daha iyi bir karma rejim üzerine kurulmuştur, ancak o da, Polybius’a göre, yıkımdan kaçamayacaktır, ki tarih Polybius’u haklı çıkarmıştır.
Bu yazıdan alıntı yapmak mı istiyorsunuz? Blogdan alıntı yapma kılavuzuna buyrun.
BeğenYükleniyor...