İshal, normalden daha sık tuvalete çıkma ve dışkının sıvı, gevşek bir şekilde çıkarılması ile karakterize bir bağırsak bozukluğu rahatsızlığıdır. Genellikle kısa süre zarfında geçen ishal, zaman zaman altta yatan başka rahatsızlıkların ya da kullanılan ilaçların yan etkisi sebebiyle akut ishal veya kronik ishal olarak, meydana gelebilir. Bunun dışında hayat döngüsü içerisinde herkesin en az bir kere yaşayabileceği ishal, genellikle tedavi gerektirmeyen, sık su içilmesiyle ve doğru gıdaların tüketimiyle tıbbi bir tedavi gerektirmeden önlenebilecek bir rahatsızlıktır. İshale ne iyi gelir sorularının cevaplarını yazımızın detaylarında bulabilirsiniz.
İshal gün içinde normalden daha sık, daha sulu ve gevşek dışkının çıkarılması ile meydana gelen bağırsak sorunudur. İshal ya da diğer adıyla diyare, genellikle birkaç gün kadar kısa süren ve tedavinin gerekmediği bir rahatsızlıktır. Fakat ishal, akut (aniden ve kısa süreli) ya da kronik (uzun süreli) olabilmektedir. Bunun dışında anne sütü tüketen bebeklerde ve bulaşıcı hastalıklar sonucu da kişide ishal görülebilmektedir.
Akut ishal, dışkının normalden daha sık ve sulu gelmesi durumunun birkaç gün devam etmesiyle oluşur. Virüs kaynaklı ya da bakteriyel bir enfeksiyon sonucu oluşabilir. Gıda zehirlenmeleri de akut ishale sebep olabilmektedir.
Kronik ishal ise haftalarca devam edebilen ishali tanımlar. Kronik ishalin altta yatan sebepleri arasında bağırsak hastalıkları veya bağırsak bozuklukları olabilmektedir. İrritabl bağırsak sendromu, sürekli enfeksiyon, inflamatuar bağırsak hastalığı, çölyak vb. bağırsak hastalıkları da ciddi rahatsızlıklar kronik ishal oluşumuna örnek verilebilir.
İshal eşliğinde çocuklarda görülebilecek bazı belirtiler mevcuttur. Bunlar: karın ağrısı, mide bulantısı, kusma, ateş olarak sıralanabilir. Rahatsızlık süresince dehidrasyonun yani vücudun kaybettiği sıvının, telafi edilmesi yani rehidrasyon yapılması gerekmektedir. Tedavi sürecinin planlı ve düzenli işlemesi ishalin uzunluğuna ve nedeni bağıl olarak değişkenlik gösterebilir.
Özellikle yenidoğan dönemindeki bebeklerde görülen ishal dehidrasyon oluşturabileceği için dikkatli olunması gerekmektedir. Küçük çocuklarda ve bebeklerde ishalle beraber bu belirtiler görülüyorsa dehidrasyon oluşumu söz konusudur:
Hava sıcaklıklarının artışı besinler üzerinde bakteriyel enfeksiyonların kolay ve hızlı bir şekilde üremesine zemin hazırlamaktadır. Besinlerin saklanma koşullarına göre mikropların ve bakterilerin üremelerinde ve ürettikleri toksinlerde artış görünmektedir. Bu enfeksiyon içeren besinler tüketildiğinde ishal meydana gelmektedir. Bu yüzden uzun süre dışarıda açık bir şekilde beklemiş olan gıdaların tüketilmemesi gerekmektedir. İshalin en sık gözlenen nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
İshal kendi kendine düzelebilen bir bağırsak bozukluğu olarak açıklanabilir. Fakat kendiliğinden düzelse bile birkaç günden uzun sürmesi durumunda bazı belirtiler eşliğinde hastalığın daha ciddi bir hal alması söz konusu olabilir. Belirtileri görülen şu durumlar halinde bir doktora başvurulması gerekmektedir:
Dehidrasyon yani su kaybı ishalin en belirgin ve önemli semptomlarından biridir. Dehidrasyonun aşırı susamak, ciltte ve ağızda kuruluk, koyu renkte idrar, daha az idrara çıkmak ya da hiç çıkamamak, halsizlik ve baş dönmesi gibi belirtileri bulunmaktadır. Dehidrasyonun özellikle çocuklar ve bebekler için tehlikeli olmasının yanı sıra yaşlılar için diyabet, böbrek yetmezliği ve bağışıklık sistemi hastalıkları yani direnci düşük bağışıklık sistemine sahip kişilerce ciddi sonuçlar doğurabilmektedir.
İshale ne iyi gelir, ishal bir tedaviye gerek kalmadan birkaç gün içinde kendiliğinden geçer. Bu süreçte vücudun yeteri kadar sıvı almış olması önem taşır. İshalin daha uzun sürdüğü durumlarda sağlık kuruluşuna başvurulması halinde hekim ilaç reçetesi verebilir. İshale bakteri ya da parazit sebep olmuşsa antibiyotikler tedaviye yardımcı olabilir. Eğer ishale virüs sebep olmuşsa antibiyotiklerin tedaviye yönelik bir etkisi olmayacaktır. İshal esnasında vücutta ciddi su kaybı olduğu için kaybedilen su ve minerallerin tedavi sürecinde geri kazanılması önemlidir. İshale ne iyi gelir; sıvı içmek kişinin midesinde rahatsızlık yaratıyorsa, kusmaya neden oluyorsa sıvı damardan serum ile verilebilir.
Bazı ilaçlar yan etki olarak ishal yapabilir. İshale bir antibiyotiğin neden olması durumunda bir hekime başvurulması ardından ilacın dozajında düşürülme yapılabilir ya da ilaç değişikliği yapılabilir. Bu sebeple ishal şikayetiyle hekime başvuruluyorsa kullanılan ilaçların muhakkak hekime söylenmesi gerekmektedir.
Öte yandan İshale neden olan başka tıbbi rahatsızlıklar varsa bunların tedavi edilmesi gerekebilir.
İshali kesebilecek ve ishale iyi gelecek bazı öneriler şu şekilde sıralanabilir:
Akut İshal Genellikle 1-2 gün süren ve kendiliğinden iyileşen ishal türüdür. Sıklıkla görülen bir rahatsızlıktır. Sürekli İshal 2-4 hafta arası sürebilmektedir. Kronik İshal En az 1 ay sürebilir. Belirtileri devamlı seyredebilir ya da zamanla iyileşip tekrar oluşabilir.
İshale iyi gelen diğer yiyecekler şu şekilde sıralanabilir: - Elma - Muz - Haşlanmış patates - Havuç - Pirinç lapası - Leblebi İshale iyi gelen bitki çayları şunlardır: - Adaçayı - Nane - Papatya - Asma yaprağı - Biberiye - Karanfil kökü
İshal yapan yiyecekler şu şekilde belirtilebilir: - Sarımsak - Karpuz - Yoğurt - Kavun - Soğan - Baharatlı yiyecekler - Kızartma türleri ve yağlı yiyecekler - Kefir - Fast food - Yeşil yapraklı sebzeler ve lifli gıdalar
Dışkının su gibi olması bağırsakların sıvı emilimini etkili bir şekilde yapamamasından kaynaklıdır. Bu durum dehidrasyona yani yüksek su kaybına sebep olabileceğinden dolayı ishalin su gibi olması durumunda ve gün içerisinde en az üç kere tuvalete çıkarak oluşması durumunda ciddi sonuçlara sebebiyet verebileceği için bir hekime başvurulması gerekmektedir.
Güncelleme Tarihi: 22 Kasım 2022
Yayınlama Tarihi: 01 Mart 2022
Sayfa içeriğinde yer alan bilgiler yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. İlgili sayfada tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğeler yer almamaktadır. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.
Kediler gerçek karnivorlardır. Yani et, diyetlerinin ana maddesidir. Peki ya meyveler kediler için güvenli mi? Ve eğer öyleyse, kediler hangi meyveleri yiyebilir?
Kedilerde tatlı tadını almalarını sağlayan reseptörler eksik olduğu için genellikle meyvede bulunan tatlılıkla ilgilenmezler.
Kediler Muz Yiyebilir mi?
Evet, kediler muz yiyebilir. Muz iyi bir B6 ve C vitamini, potasyum ve karbonhidrat kaynağıdır. Kedinize taze veya dondurulmuş, dilimlenmiş muz verebilirsiniz.
Kediler Karpuz Yiyebilir mi?
Evet, kediler ara sıra az miktarda karpuz yiyebilirler ancak karpuz kabuğu veya çekirdeği verilmemeli.
Kediler Çilek Yiyebilir mi?
Evet, kediler az miktarda çilek yiyebilir. Çilek mükemmel bir C vitamini, folat, potasyum ve manganez kaynağıdır. Aynı zamanda bol miktarda antioksidan ve lif içerir. Çileğin sap ve yapraklarını uzaklaştırıp, iyice yıkadıktan sonra kedinize tüketmesi için verebilirsiniz ancak fazla miktarlarda vermeniz önerilmez.
Kediler Yaban Mersini, Ahududu, Kızılcık ve Böğürtlen Yiyebilir mi?
Evet, yaban mersini, böğürtlen, ahududu ve kızılcık, kediler için güvenlidir. Bu meyveler antioksidan, flavonoid ve lifin yanı sıra A, C, K ve E vitaminleri bakımından zengindirler. Boğulma tehlikesinin önüne geçmek için meyvelerin her birini, bir ısırık büyüklüğünde porsiyonlara ayırdığınızdan emin olun.
Kediler Elma Yiyebilir mi?
Evet, kediler elma yiyebilir. Elmanın içi kalsiyum, C vitamini, K vitamini ve pektin bakımından, kabuğu ise bitkisel besinler bakımından yüksektir. Kedilerin tüketimi için küçük elma küpleri hazırlanabilir ancak bu küpler asla sap ve çekirdek içermemelidir.
Kediler Mango Yiyebilir mi?
Evet, bu tatlı meyve kediler için iyi bir lif, C vitamini, B6 vitamini ve A vitamini kaynağı olabilir. Kedilerin tüketimi için küçük mango küpleri hazırlanabilir ancak bu küpler asla sap ve çekirdek içermemelidir.
Kediler Ananas Yiyebilir mi?
Evet, kediler birkaç şartla ananas yiyebilir. Bu tropikal meyve fruktoz bakımından yüksektir ve çeşitli vitaminler (A, B6, folat, C) ve mineraller (magnezyum ve potasyum) içerir. Konserve yerine taze ananas tercih etmeli ve ananası kedinizle paylaşmadan önce yaprakları, dikenleri ve kabuğunu tamamen çıkardığınızdan emin olmalısınız.
Kediler Kavun Yiyebilir mi?
Evet, kediler iyi bir C vitamini, beta karoten, lif ve antioksidan kaynağı olan kavunu yiyebilirler. Nispeten düşük kalorili bu meyve, genellikle kedigillerin favorisidir çünkü kavun kokusu, etteki proteinlerin kokusunu taklit eder. Küçük küpler veya kavum dilimleri halinde kedinize kavun verebilirsiniz ancak kabuğundan kaçının.
Bir Kedi Ne Kadar Meyve Tüketebilir?
Meyveler kedinizin diyetinin en fazla % 2'sini oluşturmalıdır. Bu, her gün yaklaşık 2 santimetrelik bir porsiyona denk gelmektedir. Küçük parçalara kesilmiş taze veya dondurulmuş porsiyonlar olarak kedinize sunulabilirler. Normal evcil hayvan mamalarından ayrı olarak verilmelidir.
Kediniz meyveyi rahatça sindiremiyorsa kusma, ishal veya kabızlık gibi sindirim bozukluğu (mide rahatsızlığı) belirtileri görebilirsiniz. Meyvelerin şeker içeriğinin yüksek olması nedeniyle şeker hastası kedilere meyve verilmemelidir.
Kediler İçin Güvenli Olan Diğer Meyveler
Bu meyveler kedilerin küçük miktarlarda yemesi için güvenlidir. Çekirdek, sap, yaprak ve kabukları uzaklaştırdığınıza emin olun.
Kayısı
Salatalık
Kivi
Nektarin
Armut
Kediler İçin Güvenli Olmayan Meyveler
Üzüm ve kuru üzüm: Üzüm ve kuru üzümün kediler tarafından tüketilmesi ciddi sindirim sorunları, kusma, ishal, uyuşukluk ve hatta akut böbrek yetmezliğine neden olabilir.
Limon, misket limonu ve portakal: Portakal, limon ve misket limonu gibi turunçgillerdeki yağlar ve bileşikler sindirim sistemi tahrişine, kusmaya, ishale ve hatta merkezi sinir sistemi depresyonuna neden olabilir.