Kayalar Taş Ocağı

 Toplumların temel ihtiyaç maddesi ve enerji dışındaki ikinci kaynak ihtiyacı endüstriyel kayaçlar ve minerallerdir. Bugün insanoğlunun temel ihtiyaçlarından biri olan konut, işyeri ve ulaşım yolları için gerekli endüstriyel kayaçlar ve gevşek malzemeler için kazı yapmak zorunluluktur.Bu doğal taşları ve malzemeleri ancak bulunduğu ortamdan çıkarmak mecburiyetindeyiz. Bu endüstriyel kayaç ve malzemelerin çıkarılması talep edilen kayaç kütlesi/tane boyutu ve kalitesi ön plana çıkmaktadır. Diğer yönden kullanım alanına yakınlığı temel unsurlardır.

Taş ocak işletmesini kullanım alanları olarak iki ana gruba ayırabiliriz. a. Endüstriyel kayalar / Mineraller (Kireç taşı, dolomit, marn, killer, alçıtaşı)b. Alt yapı ve yerüstü / yer altı yapı ve binaları A.Temel alt yapı inşaatları (Ulaşım yolları, kıyı koruma, liman inşaatları, baraj, gölet v.b.) B. Konut ve işyeri yapıları (kırma Taş) C. Çimento / Metalürji Sektörü D. Kağıt, boya, cam, gübre Sektörü E. Kimya ve Sağlık v.b. Sektörler Kullanım inşaat sektöründe malzemenin hacimsel-tane büyüklüğüne göre: İri Blok kaya Kesme yapı taşları (Ebatlanmış ve ya ebatsız) İri Dolgu malzemesi, stabilize malzemesi Mıcır Sıvı kumu Asfalt agregası ve dolgusu Mesken insaatları, yapı elemanları Alıcılar ise kurumlar, beton santralleri, belediyeler, demir ve kara yolları, DSİ, özel şahıs ve şirketler.

 Türkiye’de hızla gelişen ve büyüyen yerleşim yerleri, sanayi bölgeleri, ticaret merkezlerinin temel alt yapısı için yapı malzemelerine talep hızla artmaktadır. Diğer yönden yerleşim alanlarına yakın ocak ve ocak çevresi yerleşim alanları içerisine girmektedir.Bu da iki zıt konum yaratmaktadır. Taş ocağı işletmeciliği mi yoksa kentsel yerleşim alanı mı çelişkisi büyük illerde sorunlar olarak ortaya çıkmaktadır.

 Genel hatları ile bir açık ocak işletme tasarımında dikkat edilecek hususular;
1) Basamak ve ocak genel şev açısı ve duraylılık analizleri olmalıdır.
2) Açılacak ocak işletmeleri ana yol ve yol görünümünde görsel bozukluk yaratmayacak şekilde doğal taş yatağının geometrisi de göz önüne alınarak kısmen doğal perdelenmiş bir ocak geometrisi planlanmalıdır.
3) Su, hava, toprak gibi ortamların fiziksel kirliliğinin önlenmesi için ocak ve döküm harmanları planlaması ve harmanların doğaya kazandırılması iyi planlamalı ve ekonomiye kazandırılmalıdır.

Taş Ocağı, inşaat sektöründe kullanılması için taşların ve taşlara benzeyen materyallerin çeşitli mineraller olarak çıkartıldığı bölgelerdir. Taş Ocağı, genellikle yerleşim yerlerinden uzak noktalara kurulur. Bunun en önemli sebebi ise bazen dinamit yardımıyla çok büyük kayalar patlatıldığı için yerleşim yerlerine zarar verebilme ihtimali bulunmaktadır. Taş Ocağı, genel olarak bazı taş minerallerinin çıkartılması için kullanılır. Peki, bu minerallere bakacak olursak:

• Volkanik Kayalar
• Kaolin
• Mıcır
• Granit
• Kireç Taşı
• Mermer
• Kum Taşı

Gibi birçok çeşit karşımıza çıkmaktadır. Bu sebepten ötürü taş ocaklarında oldukça fazla insan ve makine gücüne ihtiyaç duyulmaktadır.

Açık Ocak Madenciliği

Açık Ocak Madenciliği, yer altında olduğu saptanan ya da tespit edilen ve ekonomik bir değere sahip olan madenin, yer altına inmeye gerek duymadan yerin üzerini yani ekonomik değere sahip mineralin üzerinde bulunan tabakayı çeşitli yöntemler yardımıyla kaldırarak yapılan ve ülkemizde bir hayli yaygın olan madencilik çeşididir. Kullanım oranı olarak yalnızca ülkemizde değil aynı zamanda dünya genelinde de oldukça yüksek sayılı bir madencilik çeşidi olarak karşımıza çıkar. Dünya üzerinde bulunan maden işletmelerinin yaklaşık olarak %70’i açık maden işletmesidir.  Açık Ocak Madenciliği, şuralarda kullanılmaktadır:

• Metalik yapıya sahip olan ve çıkarılan cevherlerin yarısı,
• Kömürün 1/3’ü,
• Metal dışında kalan ve inşaat sektöründe kullanılan yapı malzemelerinin tamamı,

Açık Ocak Madenciliğiile çıkarılmaktadır. Çok nadir görülse de bakır madeninin çıkartılmasında da Açık Ocak Madenciliğigörülebilmektedir.

Taş Ocaklarının İnsan Sağlığı Üzerinde Ne Gibi Etkileri Vardır?

Taş Ocağı, hem kendi bünyesinde çalışan insanlara hem de çevresinde yaşamak zorunda kalan insanlara bazı etkiler bırakabilmektedir. Peki, bu etkilerin ne olduğuna bakmamız gerekirse:

• Taş Ocağıve ocakta kullanılmak mecburiyetinde olunan araç ve gereçlerin gürültüsü(dinamit patlaması gibi) orada çalışmakta olan insanların duyma organı olan kulaklarına zarar verebilmektedir.
• Taş Ocağıbünyesinde çalışan personelden toza maruz kalan kişiler arasından yaklaşık olarak %22’si göz ve burun alerjisi; yaklaşık olarak %17’sinde göğüs bölgesinde ciddi düzeyde bir sıkışma; yaklaşık olarak %9’unda kronik bir öksürük sorunu görülmektedir.
• Eğer yeterli olarak güvenlik önlemi alınmadıysa çeşitli can kayıpları veya yaralanmalar da çalışan personel için oldukça fazla risk teşkil etmektedir.

Bu ve bunun gibi sorunlar sebebiyle Taş Ocağı, insan sağlığına bazı etkilere sahiptir.

Taş Ocağının Doğa ve Çevre Üzerinde Ne Gibi Etkileri Vardır?

Taş Ocağıiçerisinde en sık kullanılan yöntemlerden bir tanesi dinamit patlatmaktadır. Bu patlamanın yol açtığı sonuçlar ise doğal dengeyi bozmak ve sonucunda da çevreye çeşitli zararlar vermektedir. Bu patlamalar sebebiyle toprakta bulunan su buharlaşır bu sebepten ötürü toprak kuru kalır ve yağış sularını daha derinlere doğru emmeye başlar bu durum ise toprağın içerisinde bulunan kalsiyum karbonatı eritir. Bu sebepten ötürü de toprak verimsiz olacağı gibi yakın yerlerde ekim – biçim yapan çiftçilerin su ihtiyaçlarında da sıkıntılar meydana gelebilir. Bunun yanında bu patlamalardan dolayı yakın çevrede bulunan evlerin patlamanın etkisiyle duvarlarının çatladığı da görülmüştür. Patlamanın bir diğer zararlı noktası ise, patlama sebebiyle çıkan yüksek seviyeli tozun bitki yapraklarına yapışarak fotosentezi kesmesine ve bitkinin bu sebepten ötürü kurumasına yol açmaktadır. Taş ocağı kapatıldıktan sonra ise gerisinde koca bir çukur bırakmaktadır. Bu çukur ise herhangi bir şekilde ağaçlandırılamadığı çevreye herhangi bir katkısı olmamaktadır.

Taş Ocağında İş Sağlığı ve Güvenliği Nasıl Sağlanır?

Taş Ocağı, mineral çıkarılan bir açık maden çeşidi olduğu için tehlikeli yanları oldukça fazladır. Bunların başında yüksekten düşmek, taşların altında kalmak veya patlamadan etkilenmek gibi sonuçlar bulunmaktadır. Bu sonuçların önüne geçebilmek ve yaşanmasını önlemek adına çeşitli yollar yardımıyla yapılan iş ve işçi sağlığı güvenliği prosedürleri bulunmaktadır. Bu prosedürlere uymayan Taş Ocağıişletmeleri yoğun cezalar ile karşı karşıya kalmaktadır. Peki, işçinin ve yapılan işin güvenliğini sağlamak adına işletmelerin yapması gerekenlerin neler olduğuna bakacak olursak:

• Çalışan işçilerin baretlerinin, koruyucu elbiselerinin ve koruyucu ayakkabılarının mutlaka tam olması gerekmektedir.
• Herhangi bir ani durumda müdahale edilmesi için doktor veya ambulans bulunması,
• Patlama öncesinde gerekli önlemlerin alınması,
• Yerleşim yerlerinden uzakta kalacak şekilde Taş Ocağıaçılması,

Gibi önemi büyük olan prosedürler bulunmaktadır. Bunlara uyulması halinde hem herhangi bir cana zarar gelmeyecek hem de işletmelerin ekstra maddi kayıpları olmayacaktır.

Türkiye’de Ne Kadar Taş Ocağı Bulunmaktadır?

Türkiye’de yaklaşık olarak çalışma iznine sahip olan 2241 tane B SınıfıTaş Ocağıbulunmaktadır. Türkiye doğal taş üretiminde dünya genelinde Çin – Hindistan – İtalya – İspanya ve İran gibi ülkelerin ardından 6. sırada gelmektedir. En çok Taş Ocağıişletmesi bulunan şehirlerimize bakmak gerekirse:

Taş Ocağıişletmelerinin şehirlerimizde az olması veya tam tersine çok olmasının en büyük sebebi doğal kaynağa yani çeşitli taş minerallerine yakın olması ile alakalı bir durumdur. Ham madde olan yerde Taş Ocağıkurulması günümüzde kaçınılmaz bir gerçekt