Ülkemizde yetiştirilebilen bir ağaç türü olan kayın ağacı, ılıman iklimi sever. Ayrıca ağaç türleri içerisinde önemli bir yere sahiptir.
Kayın Ağacı Nedir? Kayın Ağacı Hakkında Bilgi
Kayıngiller ailesinin bir üyesi olan kayın ağacı, halk arasında akhuş adı ile de bilinir. Yaprakları püskül şeklindedir. Ülkemizde doğal şekilde yetişir. Nemli toprağı seven bir ağaç türü olduğu için yağışlı bölgelerde daha sık rastlanır. Aynı zamanda suya dayanıklıdır. Orman ağacı türündedir.
Kayın Ağacı Latince İsmi
Kayıngillerden olan kayın ağacı yani Fagacea ailesinin üyesidir. Ağacın Latince ismi ise Fagus olarak adlandırılmıştır.
Kayın Ağacı Özellikleri
Kayın ağacının ilk ve en önemli özelliği çok uzun yıllar yaşamasıdır. Bir kayın ağacı ortalama yıl kadar yaşayabilmektedir. Ayrıca bir diğer özelliği de bu ağaç türü 40 metreye kadar uzayabilir. Kendi içinde 10 alt türe ayrılır. Bunlar; Japon kayını, Çin kayını, Amerika kayını, Tayvan kayını, Mavi Japon kayını, Güney Çin kayını, parıltılı kayın, Meksika kayını, doğu kayını ve Avrupa kayınıdır. Ülkemizde çoğunlukla Doğu Anadolu ve Doğu Karadeniz bölgelerinde yetişir. Yaprak döken bir ağaçtır. Rüzgar ve soğuğa karşı dayanıklı bir yapısı vardır. Gelişimi yavaştır, büyümesi zaman alır.
Kayın Ağacı Ne Zaman Dikilir?
Kayın ağacı az sıklıkta tohum veren bir ağaçtır. Genelde 5 yılda bir tohum verir. Bu yüzden tohumlar kıymetlidir ve bekletilmeden olgunlaşması tamamlanır tamamlanmaz sonbahar aylarının sonunda dikilmelidir.
Kayın Ağacı Nerede Yetişir?
Kayın ağacı 10 farklı türe ayrılır. Türleri ülke isminden almıştır. Çünkü bu isimler yetiştiği bölgelere aittir. Her kayın her yerde yetişmez. Kayın türü ne ise o ülkede yetişiyor demektir. Ülkemizde ise Doğu Anadolu, Karadeniz, Ege ve Marmara bölgelerinde yetişmektedir. Yine ülkemizde sadece iki türü yetişmektedir; Doğu kayını ve Avrupa Kayını.
Kayın Ağacı Nasıl Yetiştirilir ve Budanır?
Kayın ağacı yetiştirmek için öncelikle olgunlaşmasını tamamlamış tohumlar bulunmalıdır. En iyi toprağa tutunduğu ay olan Kasım, dikmek için idealdir. Fazla güneşi sevmeyen kayın ağacını yetiştirmek için gölge yerler tercih edilmelidir. Budanması için ise ağacın uyanmadan gerçekleştirilmesi gerekir. Bu yüzden ilkbahar ayları gelmeden kuruyan dallar tam kuruduğu yerden kesilerek ağacın yeniden canlanması sağlanır. Aşılamada kayın ağacı yetiştirmede kullanılabilecek bir yöntemdir.
Kayın Ağacı Yaprak Döker mi?
Kayın ağacı yaprak döken bir cinstir. Ancak diğer ağaçlar gibi sonbahar aylarında yaprak dökmez. Kayın ağacının yaprak dökmesi için kış ayları beklenmelidir.
Kayın Ağacı Bakımı Nasıl Yapılır?
Kayın ağacı doğada kendiliğinden yetişen bir orman ağacıdır. Bu yüzden aslında pek fazla bakıma ihtiyaç duymaz. Bu ağaç yavaş gelişen bir yapıya sahip olduğu için fazla su gereksinimi de duymamaktadır. Sadece yılda bir kez budama işlemi yapılması bakımı için yeterlidir.
Kayın Ağacı Faydaları Nelerdir?
Kayın ağacının sağlık açısından bir çok faydası bulunmaktadır. İçerisinde birçok vitamin bulundurur. Özellikle kilo vermeye yardımcıdır. Toksin atmak için kıymetli bir besin maddesidir. Romatizmal hastalıklara da iyi geldiği bilinen kayın ağacı kış aylarında şifalı bitki olarak tüketilir.
Kayın Ağacı Hastalıkları Neler?
Kayın ağacında 3 çeşit hastalık görülür. Kayın kabuğu hastalığı, kanama cankeri ve yaprak lekesi. Bu hastalıklar bazen hafif atlatılabilirken bazen de ağacın ölmesine sebep olur. Hastalıklardan budama ile kurtulabilir.
Kayın Ağacı Ne İşe Yarar ve Nerelerde Kullanılır? Kayın Ağacı Kullanım Alanları
Kullanım alanı oldukça geniş olan kayın ağacı ilk olarak işlenmeden yakacak odun olarak kullanılabilir. Mobilya sektöründe de kerestesi sık sık tercih edilir. Ayrıca alet sapları marangoz tezgahları, sandal ve fırın küreği gibi farklı alanlarda tercih edilir. Yine oyuncak, araba, sandık ve kontrplak yapımında da kullanılırken parke yapımında da tercih edilen bir ağaçtır. Kerestenin önemli hammaddelerinden biridir. Meyvesi ise sağlık alanında kullanılır. Özellikle kış aylarında ortaya çıkabilen hastalıklarda kış çayı olarak, zayıflamak isteyenler için ödem attırıcı olarak kullanılır.
Kayn aacn, ülkemizde Ege, Karadeniz ve Marmara bölgelerinde görmeye alz. Meyve veren bir aaç türü olup, dallar ve yapraklar kurutularak çeitli hastalklarn tedavi edilmesinde kullanlmaktadr. Alternatif tpta çok fazla yeri olan bu aacn faydalar da oldukça çoktur.
Ülkemizin çeitli bölgelerinde yetien kayn aac, “akhu” adyla da bilinmektedir. Fagaceae (Kayngiller) familyasnn bir üyesidir. Yetitii bölgeler genellikle nemli ve çok ya alan yerlerdir. Organik madde ve su tutma oran yüksek olan yani bol humuslu topraklarda daha verimli olarak yetiir. Yabani bir aaç türü olan Kayn aacna ülkemizin çeitli bölgelerinde de rastlamak mümkündür. Salk alannda birçok faydas bulunan kayn aac özellikleri ile dikkat çekmektedir.
Uzun boylu ve gösterili yapya sahip kayn aaçlarnn boyu 40 metreyi bulabilmektedir. çerdii vitamin, mineral ve organik bileikler sayesinde, alternatif tp tarihinde uzun yllardr kullanlmaktadr. Çou aaç gibi k aylarnda dökülen yapraklar ifa niyetiyle kullanlmaktadr. Yapraklarnn yannda meyvesi, gövdesi ve dallarn da salk alannda kullanlmaktadr. Kurutulan dal ve gövde parçalarndan kayn katran da elde edilmektedir. Salk alan dnda kayn aacnn bir dier kullanm amac ise mobilya sektörüdür.
Özellikle Avrupa ülkeleri tarafndan oldukça fazla ilgi gören kayn aacnn farkl türleri de yetitirilmektedir. Birçok çeidi bulunan kayn aacnn baz çeitleri: Avrupa kayn, Çin kayn, Güney Çin kayn, Japon kayn, Tayvan kayn, parltl kayn, antartika kayn, ve Meksika kayndr. Genellikle bu ülkelerde yetitirildiklerinden bu ülkelerin isimlerini almlardr.
Dünya üzerinde bulunan yaklak 4 milyar hektar ormann, büyük çounluuna kayn aaçlar hakimdir. Bu kadar alana hükmeden ve insanlarn ihtiyacn karlayacak özellikteki kayn aaçlarn insan yararna kullanmak doru bir tercihtir. Kayn aacnn özelliklerini u ekilde sralayabiliriz:
Kabuklu bir yapya sahip olan kayn aacnn kökü de dahil her parças bir ifa kaynadr. Yüzyllardr çeitli hastalklarn tedavisinde kullanlmtr. Kayn aac faydalar nelerdir? gelin birlikte bakalm:
1 litre suya yaklak 1 su barda(40 gr) kayn aac yapran atn. dakika kadar kaynadktan sonra ocaktan aln ve 15 dakika dinlendirin. Günlük fincan tüketebilirsiniz.
Kayn aacnn mobilya üretiminde kullanldn söylemitik. Mobilya alrken görüntüsünden daha çok kaliteli olup olmadyla ilgileniyoruz. Mobilya alrken genellikle uzun yllar kullanabileceimiz mobilyalar tercih ediyoruz. Mobilyada kullanlan aacn salaml, mobilya alrken en belirleyici etkenler arasnda. Son yllarda sklkla karmza çkan kayn aacndan yaplan mobilyalar kaliteli olup olmadyla ilgili insanlarda üphe uyandrabiliyor. Hâl böyle olunca kayn aac dayankl m? sorular da artmaya balad. Sorunun cevabna gelecek olursak; kayn aac piyasada mobilya üretiminde kullanlan çou aaç türlerine göre daha dayankl bir yapya sahip. Uzun yllar kullanabileceiniz kayn aac mobilyalar özellikleri ile de dikkat çekmektedir.
ANASAYFAYA DÖNMEK ÇN TIKLAYINIZ
Yabani bir ağaç olan Kayın ağaçları Ağrı dağı ve Erciyes dağı eteklerinde bulunur. Dünyanın birçok bölgesinde ve Türkiye’de de doğal şekillerde yetişen ağaçlardır. Kırmızı renkli yaprakları olan çeşidi dekoratif görünümleri sebebi ile birçok park ve bahçelerde yetiştirilmektedir. Kirli hava ve rüzgara karşı dayanıklı yapıları bulunur.
Kayın Ağacı Özellikleri
- Türkiye’de Doğu Anadolu ve Doğu Karadeniz bölgelerinde bulunur.
- Yaklaşık olarak sene yaşayabilen ve 40 metre boyuna kadar uzayabilen ağaçlardır.
- Dallarının ve yapraklarının sağlık açısından birçok faydası bulunur aynı zamanda ise doğaya salmış oldukları yüksek oksijen seviyesi ile sağlıklı nefes alabilmeyi sağlar.
- Subtropikal bölgelerde be Kuzey Yarımküre ’deki ılıman bölgelerde sıklıkla rastlanır.
- Yaprak döken bir ağaçtır.
- Çiçekleri bir iplik şeklinde gövdeden sarkar ve genel olarak kısa tüylüdür. İç mekânlarda kullanılan kayın ağaçları suya dayanıklıdır. Bu sebeple dekorasyon ürünlerinde kayın ağacı kullanılır.
- Yavaş büyüyen bir ağaçtır.
- Yetiştiği bölgelerde birde süpürge ağacı olarak bilinirler.
- Ağacın dış ve iç odunlarını rengi aynı olmasına rağmen sonbahar aylarında rengi koyulaşır.
Kayın Ağacı Nasıl Yetiştirilir?
Kayın yetiştirmede aşı ve tohum yöntemleri kullanılır. Kayın ağaçları 5 ya da 6 senede bir tohum vermektedirler. Tohumlarının olgunlaşmasının ardından sonbahar aylarından bekletilmeden hemen ekilmelidir. Aşı kullanarak yetiştirmede ise yarma aşı ya da yandan yöntemleri kullanılır. Çok fazla ışık ihtiyaçları yoktur. Kireçli ve derin topraklarda güzel gelişmektedir. İlkbahar aylarındaki don olaylarına karşı hassas yapısı vardır.
Batı kayını olarak bilinen ve Avrupa ülkelerinin tamamında doğal olarak büyüyen bir kayın ağacı çeşididir. Avrupa kayını her türden toprakta yetişebilmektedir. Drenajı daha iyi olan topraklarda çok daha iyi gelişme gösterirler. İlkbaharda oluşan geç donlar Avrupa kayınına zarar vermektedir. Yarı gölge bölgelerde daha iyi yetişirler. Yetiştirilmesi ise Kasım aylarında olgunlaşmış olan tohumlar ile yapılır.
Doğu kayını ise dünya üzerinde Balkanlar ve Avrupa’da, Türkiye’de ise Marmara ve Ege bölgelerinde doğal olarak yetişir. Park veya bahçelerde grup halinde ya da tek başlarına kullanılabilirler. Soğuk havaya karşı sağlam olan doğu kayını deniz ikliminden hoşlanır. Yarı gölgede yetişen doğu kayını tohumları sonbaharda toplanır, iki ay boyunca soğuk dinlendirme yapılmasının ardından ilkbahar aylarında ekilirler.