Kıbrıs Adasını Kim Fethetti

kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir kaynağı değiştir]

İnebahtı Muharebesi[değiştir

eğitim öğretim ile ilgili belgeler>konu anlatımlı dersler >tarih dersi ile ilgili konu anlatımlar > Osmanlı Devleti Tarihi Osmanlı İmparatorluğu İle İlgili Konu Anlatımlar

KIBRIS’IN FETHİ, NEDENLERİ, SONUÇLARI, ÖNEMİ, ÖZELLİKLERİ (1570 -1571) (OSMANLI DEVLETİ YÜKSELME DÖNEMİ KONU ANLATIM, MUHTEŞEM YÜZYIL)

 

Doğu Akdeniz’in en büyük adası olan Kıbrıs, Venediklilerin elinde idi.

 

Osmanlılar için coğrafi konumu itibariyle önemli olan Kıbrıs’ın alınması zorunluydu.

 

Kıbrıs'ın fethi 50 bin şehide maloldu. Adaya, Konya ve İçel yöresinden getirilen Türkler yerleştirildi. Kanunî Sultan Süleyman zamanında Akdeniz'de Türk hâkimiyetine karşı koyacak devlet kalmamış, Haçlılar birleşip en güçlü donanmayı meydana getirseler bile yenilmekten kurtulamamışlardı. Fakat, Akdeniz'in doğusunda kalan Kıbrıs ve Girit adaları hâlâ işgal edilmemişti.

 

Kıbrıs’ın Fethinin Nedenleri

 

1. Kıbrıs’ta üslenen korsanların Osmanlı ticaret gemilerine saldırması,

 

2. Kıbrıs’ın, Osmanlı egemenliğindeki Anadolu, Mısır ve Suriye sahillerine yakın olmasından dolayı Venediklilerin bu bölgeyi tehdit (bilgi yelpazesi.net) altında tutması,

 

3. Kıbrıs’ın, Venediklilerde bulunmasının Osmanlıların Akdeniz egemenliğini ve Akdeniz ticaretini tehlikeye düşürmesi.

 

II.Selim’in emri ile vezir Lala Mustafa Paşa komutasındaki Osmanlı donanması bir yıllık kuşatmadan sonra Kıbrıs’ı fethetti (1571 ).

 

Kıbrıs’ın Fethinin Sonuçları

 

1. Doğu Akdeniz ticaret yollarının güvenliği sağlandı.

 

2. Mısır, Suriye ve Anadolu kıyılarının güvenliği sağlandı.

 

3. Anadolu’dan pek çok Türk ailesi Kıbrıs’a yerleştirildi.

 

Kıbrıs’ın Fethinin Önemi

 

Doğu Akdeniz'in güvenliği sağlanmıştırİnebahtı deniz savaşına neden olmuştur ezzinzâde Ali Paşa getirildi 180 kadırga, 10 mavna ve 170 küçük deniz aracından oluşan 360 parça gemiye 60 bin kara askeri bindirildi Çıkartma başladıktan sonra Anadolu kıyılarından, Halep ve Şam'dan yeni asker sevkedilecek ve ordunun mevcudu artacaktı Öte yandan, Venedik'in yardım isteğine olumlu cevap veren İspanya, Malta ve Ceneviz donanmalarına ait 206 gemi ve 36 bin asker Girit Adası'nda biraraya gelmişti Bunlar Kıbrıs'taki Venedik kuvvetleriyle birleşeceklerdi

 

Türk donanması 15 Mayıs 1570te İstanbul'dan ayrıldı ve 1 Temmuz'da Limasol kıyılarına ulaştı Ertesi gün karaya asker çıkarıldı ve hiç direnmeden teslim olan Leftari Kalesi alındı Serasker Lâlâ Mustafa Paşa, halkın canına ve malına dokunulmayacağına söz vermişti Fakat Venedikliler, direnmeden kaleyi boşaltan Leftari halkının erkeklerini öldürüp kadın ve çocuklarını dağaçıkardılar Böylece, direnmeden teslime yanaşacak diğer kalelerin halkına gözdağı vermiş oluyorlardı 4 Temmuz'da Larnaka iskelesinden çıkarıldı 9 Temmuz'da Anadolu'ya bakara yıdaki Glrne Kalesi yine direnmeden tesî oldu Böylece Kıbrıs'ın merkezi olan Lefkoşe güneyden ve kuzeyden çevrik oluyordu

 

* Lefkoşe Kalesi teslim oluyor

Lefkoşe, 3 mil uzunluğunda yüksek surla çevrilmişti Kuvvetli istihkâmları bulunan çok iyi savunulan bir kale idi Herbiri 2 im asker ve 4 top alan 11 tabyası vardı ve kaseyi 10 bin kişilik bir kuvvet savunuyordu

 

Lâlâ Mustafa Paşa emrindeki askeri yedi gruba ayırarak tabyaların karşısına yerleştirdi 22 Temmuz'da top atışlarını başlatt? Bombardıman günlerce devam etmesine rağmen, çok sağlam olan kale bedenlerinde gedik açılamıyordu Yapılan üç genel sa^ rıda, kaleyi savunanlara büyük kayıplar v-: diriidiği halde içeri girilemedi Bunun üze ne Lâlâ Mustafa Paşa, 9 Eylül günü, büyük bir hücum için donanmadan 20 bin asker getirtti

 

Fakat bu kuvvetlerin kullanılmasına geri kalmadı Gün doğmadan önce dört tabya t den zaptolunmuş ve Türkler şehre girmiş: Kıbrıs genel valisi Nicola Dandolo hükûme: konağına çekilerek ümitsiz bir savunmaya geçti, ama binanın üzerine çevrilen dört topun atışları sırasında öldü Böylece ele geçirilen Lefkoşe'den sonra dayanma güçlerini yitiren Baf, Limasol ve Larnaka kaleleri de birbiri ardınca teslim oldular Venedik'in müttefikleri toplanmış oldukları Girit Adası'ndan 13 Eylül 1570'de Kıbrıs'a doğru harekete geçtiler Fakat hareketlerinden 9 gün sonra Türkler'in Lefkoşe'yi zaptettiklerini öğrenince, artık bir şey yapamayacaklarını anlayarak geri döndüler

 

* Bir kış süren kuşatma

Lefkoşe kuşatması sırasında, Maraş beylerbeyi Mustafa Paşa da Magosa'yı kuşatma altında tutuyordu Fakat bu uzaktan yapılan bir kuşatma idi Serdar Lâlâ Mustafa Pa-şa'nın gelişi üzerine 18 Eylül günü Magosa iyice kuşatıldı Burası, Lefkoşe'den daha kuvvetli, çok iyi korunan bir kale idi Orduyu Kıbrıs çıkartması için getiren Osmanlı donanması ekimin ilk haftasında geri dönmüş, Kıbrıs sularında sadece 40 kadırga bırakılmıştı Lâlâ Mustafa Paşa da kalenin uzun süre dayanabileceğini hesaplamış, kış mevsiminde, orduyu yıpratmayarak, büyük saldırıyı ilkbahara bırakmayı uygun bulmuştu Kale 7 ay boyunca, hücum edilmeden abluka altında tutuldu Bu gevşemeden yararlanan 12 Venedik gemisi 23 Ocak günü Ma-gosa limanına girmeyi, 1600 asker, mühimmat ve erzak getirmeyi başardı Bu olay ablukanın daraltılmasına sebep oldu

 

Artık beklenen zaman gelmişti Nisan ortalarından itibaren kaleye hücum için gerekli çalışmalar başlatıldı Magosa tabyalarının karşısına 74etop yerleştirildi, hendek ve siperler kazıldı Yüksek okçu kuleleri yapılarak uygun yerlere konuldu Nihayet 15 Mayıs günü toplar ateşlendi ve esas harekât başlamış oldu Magosa Kalesi'nin savunmasını yöneten Venedikli kumandan Marco Antonio Bragadino idi Yanında Hector Baglioni, Giovanni Antonio Kirini gibi ünlü kumandanlar da vardı

 

* Siviller Türk Ordusu'nun himayesinde

Venedikli kumandan kalede bulunan 8 bin sivilin dışarı çıkarılmasına izin verilip verilmeyeceğini sordu Bu izin verildi Bunun üzerine kaleden çıkarılan 8 bin sivil, Türk askerlerinin koruması altında köylere gittiler Kalede yalnız savunma kuvvetleri kaldı Bunların da sayıları şimdi 7 bine inmiş bulunuyordu Zorlu kuşatma ikibuçuk aydan beri devam ediyor, ard arda hücumlar yapılıyor, fakat kale hâlâ alınamıyordu Surlar çok sağlamdı ve savunma kuvvetleri de gerçekten iyi idare ediliyorlardı Surların ancak lağımların patlatmasıyla tahrip edilebileceği anlaşılmıştı Bunun için lağım açma işine hız verildi Vehedikliler'in güçlü savunmalarına rağmen Kilis sancakbeyi Canbolat Bey, deniz tarafındaki kulenin altında bir lağım açtırmıştı 28 Mayıs 1571 günü lağımın patlatılmasiyle surlarda gâdikler açıldı, fakat gece yarısına kadar yapılan çarpışmalardan bir sonuç alınamadı Venedikliler geceleyin gediği kapattılar Ama artık surlar daha çabuk, daha çok tahrip ediliyordu

 

* Düşman teslim antlaşması istiyor

Lâlâ Mustafa Paşa artık iyice yıkılan surların üzerinden genel hücumu başlatmak üzere iken, Venedikliler, 1 Ağustos 1571 sa-bahı, beyaz teslim bayraklarını dalgalandım maya başladılar Aynı gün teslim antlaşma imzalandı Vireye (teslim antlaşmasına) göre, kale savunanlar silâhları, atlan ve eşyalarıyla Girit Adası'na serbestçe gidebileceklerdi Bunları oraya Türk gemileri götürecekti Şehir halkının can ve mal güvenliği sağlanacak, Venedikliler'in ellerinde bulunan 50 kadar Türk esiri de serbest bırakılacaktı Venedikliler'!' Girit'e götürmek üzere 14 Türk gemisi limana girdiği zaman, Lâlâ Mustafa Paşa, nezaketen huzura kabul ettiği Bragadino'ya, "Türk gemilerinin, Venedik donanmasının üssü olan Girit'ten bir zarar görmeden dönmelerini sağlayacak güvencenin ne olduğunu sordu ve böyle bir güvence için bazı kumandanların rehin bırakılmasını istedi"

 

* Düşman vireyi bozuyor

Bragadino bu isteği "Teslim antlaşmasında (virede) sözkonusu edilmediği" gerekçesiyle reddetti ve kimseyi rehine bırakamayacağını söyledi Bunun üzerine Lâlâ Mustafa Paşa, vireye göre 50 Türk esirinin serbest bırakılması gerektiğini ve bu şartın yerine getirilmesini istedk öragadino bu defa "Türk esirleri öldürttü m" diye cevap verdi Bu yetmiyormuş gibi küstahça tavırlar takındı Gerçekten de Venedikliler, serbest bırakacaklarını söyledikleri 50 Türk esirini işkence çektirerek öldürmüşlerdi Ahdini tutmayarak 50 Türk'ü öldürten Bragadino'ya çok kızan Lâlâ Mustafa Paşa şöyle dedi:

"Teslim şartında 50 Türk esirinin serbest bırakılması vardı Bu şarta uymamakla vireyi bozmuş oluyorsun, Bunun cezasını hayatınla ödeyeceksin"

 

Venedik kumandanının vireyi bozması, küstahça tavırları, kendisinin ve diğer 9 kumandanın hayatına mal oldu Ayrıca Girit'e gönderilecek Venedikliler de esir sayıldı Böylece, uzun süren kuşatmadan sonra Kıbrıs'ın fethi tamamlanmıştı Burası beylerbeylik haline getirildi Adaya Anadolu'dan getirilen Türk nüfus yerleştirildi Daha çok Karaman'dan getirilen Türkmenlerle Kıbrıs'ın nüfusu kısa zamanda 120 binden 360 bine çıktı Bugün Kıbrıs'ta bulunan soydaşlarımızın büyük çoğunluğu bu Türkmenler'in torunlarıdır Fakat, uzun süren Kıbrıs kuşatması ve fethi çok pahalıya malolmuş, Türkler bu savaşta 50 bin şehit vermişlerdi

 

kaynağı değiştir]