Kedilerde dış parazit belirtileri olarak tüylerin matlaşması, kaşıntı, kızarıklıklar ve alerjiler görülebilir. İç parazit olarak ise zayıflama, kusma, iştahsızlık, karında şişlik olarak görülür. Çiğ et kedilerde parazite sebep olabilir. Bununla beraber sokak kedileriyle olan temasta parazit bulaşabilir. Çünkü sokak kedileri kontrol altında olmadıkları için potansiyel bir risk kaynağı olarak görülür.
Parazitleri tanımlarken genel olarak canlıdan yararlanan ufak canlılar demek yanlış olmayacaktır. Parazitler, hayvanların kanını emerek veya yediklerinden faydalanarak yaşamını sürdürür.
Kedilerde iç ve dış parazit olarak iki parazit bulunur. Dış parazitler tüylerinin arasında bulunan parazitlerdir ve hayvanın kanını emerek beslenir. İç parazit ise oral yol ile aldığı lavraların bağırsaklarda gelişmesi sonucunda oluşur. Burada hayvanın kanını emerek veya yediklerinden beslenerek yaşamını sürdürür. Hijyenik bir ortam olmaması parazitlerin oluşumuna yol açacaktır.
İlginizi Çekebilir:Kediler Neden Kusar? Kedi Kusmasının 10 Nedeni
Kedilerde dış parazitleri vücudun değişik yerlerinde bulunabilir. Bu parazitler kan emerek beslendikleri için kediye zarar verir ve bir takım alerjik problemler, tüy dökülmeleri ve tüylerinde matlaşmaya yol açar. Kedinizin tüyleri parlak değilse, kaşınıyorsa ve tüyleri dökülüyorsa dış parazitlerden şüphelenilmelidir.
Pire ısırmalarıda diğer ısırıklar gibi kediye zarar verirler ve alerjik reaksiyonlara yol açabilir. Ayrıca pire ısırıkları bulaşıcı hastalıklara yol açabilir. Bunun yanında kene ısırıklarıda görülebilir ancak bu durumla pek karşılaşılmaz. Bu yüzden özellikle yaz aylarında parazitlere dikkat etmek gerekir. Kedinizi dış parazitlerden korumak ve tüm bunların önüne geçmek için antiparaziter koruyucu ile korumak gerekir. Ayrıca pire tasması kullanılabilir.
Kediler için en uygun olan parazit önleyicilere buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
İlginizi Çekebilir:Kedilerin Daha Uzun ve Sağlıklı Yaşaması İçin 18 Öneri
Kedilerde iç parazit çok sık karşılaşılan bir durumdur. Bu parazitler sindirim sistemini zedelemektedir. Aynı zamanda kedinin yaşam kalitesini de düşürecektir.
Parazitler çok hızlı üreme özelliğine sahip oldukları için tedavisi uzun sürebilir. İç parazit hastalığına yakalanmış olan bir kedide kusma, ishal, tüylerde matlaşma, sıvı kaybı, raşitizm ve anemi görülebilir. Bunun yanında kediniz zayıflayabilir.
Kedilerde iç parazit durumu genellikle dışkıda görülen tenyalarla (kurtlar) fark edilir. Bu parazitler genellikle ince bağırsakta bulunur ve burada ürerler. Kedilerde iç parazitin tedavisi için genellikle ilaç kullanılmaktadır. Kedinizin dışkısında tenya gördüğünüz zaman ilk işiniz veterinere gitmek olmalıdır.
Kedilerin iç parazite yakalanmaması için bulunduğu ortamın temiz olması gerekir. Parazitler bulaşıcı olduğu için şüpheli kedilerle ve hayvanlarla olan temasına dikkat edilmelidir.
İlginizi Çekebilir:Kedilerde Kulak Temizliği Nasıl Yapılır? [Detaylı Anlatım✅]
İç paraitler kedilerde insanlara bulaşabilir. Genelde kedinin gaitası(dışkısı) yoluyla bulaşır. Kediler tuvaletlerini yaptığı zaman hijyenik davranılmazsa bu parazitler insana bulaşabilir. Ağız yoluyla alınan parazitler bağırsakalara geldiği zaman yetişkin hale gelir ve larva bırakır. Tüylere bulaşan bu larvalar kediyi severeken vs. insanlara bulaşabilir. Bunun için mutlaka kedinin 3 ayda bir tedavi olması gerekir. Bu parazitler insanlarda başta kist olmak üzere bazı sorunlara yok açabilir.
Dış parazitler de insanlara bulaşır ancak dış parazitler dış parazitler kadar tehlikeli değildir. Çünkü dış parazit insanlar tarafından görülebileceği için kolayca tedbir alınabilir. Ancak iç parazitleri gözle görmek pek mümkün değildir. Kedilerde parazit tedavisine karşı korumak için mutlaka ev halkının da doktora gitmesinde fayda olacaktır.
İlginizi Çekebilir:Kedilerde Kulak Uyuzu Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?
İç ve dış parazit aşısı hem kedilerdeki paraziti önler hem de insanlarda oluştuğu gibi kedilerde de oluşan kist oluşumunu engeller.
Kedilerdeki parazit insanlara da bulaşabilir ve çeşitli sağlık sorunları oluşturabilir. Bu nedenle düzenli olarak parazit aşısı yapılmalı ve veteriner hekim kontrolüne götürülmelidir.
EVCİL HAYVANLARIMIZ
Konuyu Hazırlayan: Bio.İpek Niksarlı
Üniversitemizin bulunduğu kampus ortamında çeşitli hayvanlar bulunmaktadır. Özellikle de sahipsiz yada lojman çevrelerinde özel olarak beslenen kedi ve köpekler yaşantımızın içinde yer almaktadır.
Hijyenik şartların yeterli düzeyde sağlanamadığı durumlarda sağlığımız açısından sorunlar yaşayabiliriz. Bu hayvanların sağlığını tehdit eden unsurlar olan pireler, keneler ve bağırsak kurtları insanlara da geçebilmektedir.
Kedi, köpek gibi evcil hayvanların barsaklarında gelişen bazı solucan tiplerinin dişileri, yumurtalarını bu hayvanların dışkısına bırakırlar. Dışkı ile dışarı atılan yumurtalar etrafa yayılırken; aynı zamanda hayvanların tüyleri arasına da girerler. Bunlar hayvanlarla temasta bulunun insanlara çeşitli yollardan bulaşarak enfeksiyona neden olur.
Genel olarak parazitler tek hücreliler ( protozoanlar ) ve çok hücreliler (metazoalar) olarak iki grupta incelenebilir. Kedi ve köpek gibi evcil hayvanlardan insanlara geçen iç parazitler aşağıdaki şemada gösterilmektedir.
1) Protozoonlar (Tek hücreli) · Sporozoalar (Sporlular) *Toxoplazma gondii
|
Toxoplazma gondii |
Kamçılılar *Leishmania donovani *Leishmania tropica | Leishmania |
Leishmania tropica |
2) Metazoalar (Çok hücreliler) Plathelminthes (Yassı solucanlar) **Sestodlar (Şeritler) *Echinococcus granulosus (kist hidatik )
| Plathelminthes
| Echinococcus granulosus |
Nemahelminthes (Yuvarlak solucanlar) *Ancylostoma caninum *Toxocara canis
| Ancylostoma caninum | Toxocara canis |
Yukarıdaki belirtildiği üzere Toxoplasma gondii ve Leishmania adı verilen iki önemli parazit tek hücreliler grubunda yer alır.
(Toxoplasma gondii) (Leishmania)
Toxoplasma gondii kedi barsağında mevcut olup dışkısı ile bulaştırıcı olduğu saptanmıştır. Bu yolla alınan parazit insanda hastalık yapabilir. Kedinin dışkısı ile atılan ookist formdaki parazitlerin ağız yolu ile alınması sonucunda barsaklarda kistler açılır. Trofozoid forma dönüşerek epitel hücrelerinde çoğalırlar. Bu hücreleri eriterek , kan ve lenf dolaşımına geçerek tüm vücuda yayılırlar. Başta beyin ve retina olmak üzere karaciğer, akciğer ve dalakda yerleşerek kistik forma dönerler.
Gebelik sırasında bu durumu yaşayan anneden fetusa transplasental yolla geçebilir. Toxoplasma gondii’ ye karşı çok duyarlı olan fetusda anomalilere sebebiyet verir. Düşüğe ya da ölü doğuma neden olabilir. Bu durumun önlenmesi için gebelikten önce testlerin yapılması gerekir.
Çocuklarda bağışıkık sistemi yetersiz olduğu için daha ağır enfeksiyonlara yol açabilir. Beyin ve göz iltihabı yapabilir.
Diğer bir parazit türü olan Leishmania köpekler aracılığı ile bulaşabilir. Bu grubun alt türü olan Leishmania donovani kalaazar (visseral leishmaniazis) hastalığının etkenidir. Diğer bir alt türü olana Leishmania tropica ise şark çıbanı etkenidir. Bu parazitler için köpekler rezervuar görevi yapar. Flebotomlar(kene ve pire) ise vektör yani taşıyıcılardır.
Tablo:1 - Leishmania'nın yaşam döngüsü
Leishmania donovani insan vücuduna girişinden 2 yada 8 ay sonra etkisini gösterebilir. Dalağın büyümesine neden olur.
Leishmania tropica flebotomların ısırdığı yerden deri üzerine lokalize olarak kalır. Cilt hastalığı şeklinde belirti verir. Derinin retiküloendotelial hücrelerinde ve lenfoit dokularında yerleşerek hastalık nedeni oluşturur.
Parazitlerin ikinci grubu olan çok hücreliler yassı solucanları içine alır.
Yassı solucan (Plathelminthes) grubundaki sestodların (şeritler) bir türü olan Echinococcus granulosus köpeklerde bulunur. Köpek dışkısı ile atılan yumurtaların ağızdan alınması ile insana bulaşabilir. Yumurtalar barsaklarda açılarak larvalar açığa çıkar. Kan dolaşımı ile çeşitli organlara geçerek hastalık yapar. Bu parazit türü kist hidatik denilen hastalığa neden olur. En sık karaciğer, ikinci sıklıkta akciğer olmak üzere beyine de yerleşebilir. Tedavide ilaç uygulaması yapılır. En etkin yöntem ise cerrahi müdahale ile kistin parçalanmadan çıkartılmasıdır.
Tablo: 2 - Kist Hidatik (Echinococcus granulosus) yaşam döngüsü
Yuvarlak solucan (Nemahelminthes) grubunda incelenen Ancylostoma caninum türü köpek veya kedi barsak parazitidir. Hayvan dışkısı ile kirlenmiş toprakta bulunur. Özellikle de çocukların toprağa çıplak ayakla basması durumunda parazit larvalarının deri yolu ile alınması mümkündür. Bu duruma kutanöz larva migrans denir. Larvalar deri altında dolaşır ve şişliklere neden olur. Vücuda giriş yerinde şiddetli kaşıntı ve değişik derecelerde anemi olabilir.
Tablo:3 - Ancylostoma caninum'un yaşam döngüsü
Yuvarlak solucanların bir diğer türü olan Toxocara canis köpek ve daha az sıklıkla kedilerde askariazis etkenidir.Bu hayvanların dışkısı ile toprağa bulaşan yumurtalar insanlar tarafından ağız yolu ile alınır. Bu durum özelliklede çocukların kirli toprakla temas ettikten sonra ya da insanların hayvanların dışkısını temizledikten sonra ellerini yıkamayı ihmal etmesi sonucunda bulaşabilir. Sindirim sistemimizde yumurtalardan çıkan larvalar erişkin hale geçemezler. İnsanda viseral larva migrans ya da toxocariasis adı verilen hastalığı yapar. Karaciğer, akciğer, beyin ve göz gibi organ tutulumları görülür.
Tablo:4 - Toxocara canis'in yaşam döngüsü
KENELER VE PİRELER
Dış parazitler hayvanın üzerinde ya da derisinin içinde yaşar. Bazılarını görebilirsiniz bazılarını ise göremezsiniz. Keneler ve pireler bu grupta yer alır. Keneler küçük, kanatsız ve normalde dışarıda yaşayan böceklerdir. Her köpek için ciddi tehlike oluştururlar. Keneler insanlardan ve hayvanlardan kan emebilir. Ayrıca viral ve bakteriyel hastalıkların taşıyıcısı olabilirler.
(Kene)
Pireler kan ile beslenen asalak böceklerdir. Çıplak gözle görülebilen kahverengimsi kırmızı böceklerdir. Köpekler ve köpek sahibi olan aileler pirelerden etkilenebilir. Deride kaşıntı ve alerjiye neden olmalarının yanı sıra hastalıkta taşıyabilirler.
ÖNLEMLER
Dikkat edilmesi gereken en önemli nokta bu sorunlar ile karşılaşmadan önce hayatımızın içinde olan bu dostlarımızın yaşantısına daha yakından ilgi göstererek gerekli tedbirleri almaktır.
Parazit taşıma ihtimali olan ev hayvanları ilaçlanmalı, temizliklerine dikkat edilmeli ve vaktinde aşıları yaptırılmalıdır. Bazı durumlarda dış ortamların ve evlerinde ilaçlanması gerekebilir.
Hayvan dışkıları ile kontamine olmuş toprağa konan sivrisinek ve hamam böcekleri taşıyıcı olabilecekleri için bunlarla da mücadele önemlidir.
Ev hayvanları doğada sahipleri tarafından dolaştırılırken dışkılama olduğu durumda bunun ortamda bırakılmaması, eldiven giyilerek toplanması uygundur.
Hayvanlarla dostluğumuz sırasında kendi sağlığımızı da korumaya özen gösterelim.
Kaynaklar
Hacettepe Mikrobiyoloji Ders Notları: Uzm. Dr. Alper TÜNGER-Uzm. Dr. Ahmet BASKAN
Tusem Mikrobiyoloji: Uzm. Dr. Bahri TEKER
Enfeksiyon Hastalıkları: Dr. Behiç ONUL
Tıbbi Mikrobiyoloji: Ernest JAWETZ, Joseph L. MENICK, Edward A. ADELBERG
www.evcilcanlilar.com.tr/parazit.htm
Web sayfasının dizaynı ve resimlendirilmesi Aytuna Devrim Canbul tarafından yapılmıştır.
Kedilerden İnsanlara Bulaşan Paraziter Enfeksiyonlar
Kedilerden İnsanlara Bulaşan Mantar Enfeksiyonları
Kedilerden İnsanlara Bulaşan Protozoal Enfeksiyonlar
Kedilerden İnsanlara Bulaşan Viral Enfeksiyonlar