Apse insanlarda da sıkça meydana gelen sağlık sorunlarından birisidir. Apse vücudun herhangi bir noktasında meydana gelen irin dolu kesecikler olarak tanımlanabilir. Apseler yerine göre isimlendirilir. Kedilerde apse oluşumu farklı nedenlere bağlı olarak meydana gelebilir. Bu yazımızda "kedilerde apse nedir?", "kedilerde apse hastalığı nasıl tedavi edilir?" sorularının yanıtını bulabilirsiniz.
Apse içerisinde irin dolu olan enfekte olmuş kesecik olarak tanımlanabilir. Kesenin içerisinde irin, beyaz kan hücreleri, bakteri gibi yapılar bulunur. Vücudun enfeksiyona verdiği yanıtlar doğrultusunda oluşan apseler vücudun farklı noktalarında ve farklı boyutlarda olabilirler. Apseler çok büyük ya da çok küçük olabileceği gibi, bazıları büyümeye bağlı irin sızıntısına ve patlamaya neden olabilir. Kedilerde apse genellikle deri altında şişlik şeklinde ortaya çıkar. Deri altında meydana gelen apse oluşumları temas halinde fark edilebilir. Bunun yanı sıra ağız içerisinde ya da vücudun farklı noktalarında yani temas ile fark edilmeyecek alanlarda da apse oluşumu meydana gelebilir.
Kedilerde görülen en yaygın apse türleri ağız ve deri altında olan apseler olsa da apselerin vücudun her yerinde oluşabileceklerinin unutulmaması gerekir. Kedilerde apse oluşumuna neden olan farklı bakteriler vardır. Bazı streptococcus türleri, E. Coli, pseudomonas, mycoplasma, pasteurella multcida, nocardia, fusobacterium gibi pek çok bakteri nedenli apse oluşumu meydana gelebilir. Kedilerde apseler diş apsesi, iç apse ve ısırık yarası apsesi olarak üç grup altında incelenebilir.
Diş apsesi kedilerde de insanlarda olduğu gibi hastalıklı dişlerin çevresinde meydana gelir. Diş üzerinde bakteri birikimi sonrasında diş eti iltihaplanması meydana gelir. Diş eti iltihaplanmasına neden olan bakteriler düzenli diş temizliği ya da profesyonel müdahale ile ortadan kaldırılmazsa plak ve diş taşı oluşumu söz konusu olur. Bu durum diş eti çizgisinin altında apse oluşumu nedenidir. Eğer kırık ve hastalıklı dişlerde bakteriler kök kanalına ilerlerse diş kökünde apse oluşur. Kedilerde diş apsesi oldukça yaygındır ancak fark edilmesi bir o kadar zordur. Kedilerde diş apsesi oluşumunun engellenmesi için düzenli diş temizliği ve yıllık diş kontrolleri çok önemlidir. Kediler için özel olarak üretilen diş bakım ürünlerini burayı tıklayarak inceleyebilirsiniz.
Kedilerde vücudun dışında görülmeyen apseler iç apse olarak ifade edilir. İç organlarda iltihaplanma ve hastalık sonucunda oluşabilirler. Diş apsesi ya da ısırık yarasına bağlı apselere kıyasla çok daha nadir görülürler. Solunan zararlı bir madde ya da geçirilen şiddetli bir zatürre sonucunda akciğer apsesi meydana gelebilir. İç kulak enfeksiyonu, sinüs enfeksiyonu ya da ağzın derinliklerinde meydana gelen bir enfeksiyon sonucunda beyin apsesi oluşabilir.
Kedilerde ısırık yarası apsesinin meydana gelmesi için bir başka hayvan tarafından ısırılmaları sonucunda meydana gelir. Kedi ısırıldıktan sonra yaraya giren bakteriler apse oluşumuna neden olur. Bu apseler kedinin derisinin altında topak halinde ortaya çıkarlar çoğunlukla da kedilerde apse patlaması meydana gelmeden fark edilmezler.
Kedilerde apse belirtileri apsenin türüne göre bazı farklılıklara sahiptir. Kedilerde apsenin genel belirtileri;
Kedilerde apse teşhisinde öncelikle şüphe edilen apse türünün belirlenmesi önemlidir. Kedinin bir kavgaya karıştığı bilgisi ile beraber cilt altında yumru oluşumu varsa veteriner hekim tarafından bölgeden örnek alınması gerekir. Eğer söz konusu yumru ise içerideki irin şırınga ile boşaltılabilir. Kedilerde diş apsesinden şüpheleniliyorsa ağız içerisinde irin kalıntısı aranabilir, röntgen çekilebilir. İç apseden şüphelenilen bir durum söz konusu ise ultrason ile inceleme yapılması gerekir, iç apsenin kesin olarak bulunabilmesi için cerrahi müdahale de söz konusu olabilir. Apseye neden olan bakterinin teşhisi için bakteri kültürleri yapılması da doğru tedavi planı açısından büyük öneme sahiptir.
Kedilerde apse hastalığı tedavisinde antibiyotik gibi ilaçların kullanılması yaygındır. Veteriner hekimin teşhisinden sonra apsenin durumuna uygun olarak tedavi planlaması yapılır. İlaç tedavisi apsenin kurutulması için tercih edilir. Diş kökü apsesi varsa diş çekimi yapılması gerekebilir bununla birlikte profesyonel diş temizliği de gereklilik haline gelir. Cilt altı apselerinde enfeksiyonun akması için apsenin patlatılması gerekebilir. Kedilerde apse patlaması mutlaka veteriner hekimler tarafından klinik şartlarında yapılmalıdır.
Veteriner hekim kimliğiyle evcil hayvan sağlığı hakkında farkındalığı artırmak için Petlebi.com blog sayfasına yazıları ile değer katan Tuğba Şenol Dağdelen, evcil hayvanlarda hastalıkların önlenmesi, teşhis ve tedavisi, hayvan davranışları ve ferahı, evcil hayvanlarda beslenme ve diyeti özelinde çalışmalarını sürdürmektedir.
Hastalık kedilerde çok nadir olarak ortaya çıkar. Ancak tedavisi daha uzun sürelidir ve çoğu zaman kronikleşmeye müsaittir.
Anal keseler iki adet olup anüsün her iki tarafında ve anüsten biraz daha aşağıda yer alır.
Akıtıcı bir kanalla anüsün başlanğıç bölümünden dışarıya açılır. Yangı, genel olarak anal keselerde irritasyona bağlı kaşıntı ile başlar. Zamanla sekresyonun koyulaşması ve dışarı çıkamayarak kese içerisinde birikmesi nedeniyle yangının şiddeti artar. Kesede biriken sekret, enfekte olur ve kese apseleşebilir. Ayrıca kese boşaltılmaz ise fistül oluşumu gibi bir komplikasyonun şekillenmesi de mümkündür.
Kedilerde görülebilen spesifik klinik belirti bölgeyi yalama isteği ve kuyruğu kovalama hareketidir. Bölgesel olarak kızarıklık, şişkinlik tespit edilebilir.
Kedilerde çoğu zaman apseleşmiş bir formda tespit edilen anal kese yangılarında genellikle enfeksiyona bağlı bulgular tespit edilir. Beden ısısında artış ve keyifsizlik yanında defekasyon sırasında ıkınma, ağrı ve konstipasyonda görülebilen bulgulardır.
Apsenin şekillendiği ve erken teşhis edilemeyen durumlarda apse kendiliğinden patlayabilir. Ayrıca kesenin fistülleşerek, açılması ve sürekli bir akıntı durumuda söz konusu olabilir.
Teşhisi klinik belirtilerle kolayca yapılabilen anal kese yangılarında enfeksiyonun varlığının tespit edilebilmesi için laboratuvar bulgularına ihtiyaç duyulur.Tedavisinde kesenin boşaltılarak temizlenmesi ve uygun medikal uygulamalarla kolayca başarı sağlanabilir. Ancak enfekte, apseleşmiş ve sürekli nükslerin şekillendiği kronik durumlarda kesenin operatif olarak çıkarılması kesin çözüm sağlar.
Kedilerde nadiren şekillenen ve tedavisi kolay olan bu rahatsızlığın tespit edilmesi halinde dikkat edilmesi gereken en önemli konu nükslerdir. Tam bir iyileşme sağladıktan sonra dahi devam eden anal kese sekresyonu ve giderilemeyen oluşum faktörleri (kanalın darlığı, sekresyonun kıvamının yoğun oluşu gibi) nedeniyle nüksler hemen hemen kaçınılmazdır. Bu nedenle de düzenli olarak veteriner hekim tarafından kesenin kontrolünün yapılması ve dolgun keselerin boşaltılması gerekir.
Kedilerde apse durumları sıklıkla görülebilmektedir. Apse vakalarında neye dikkat edilmesi gerektiğini ve ardından bir kedi apsesinin nasıl tedavi edileceğini bilmek, kedinizin mutlu ve sağlıklı kalmasına yardımcı olmak için çok önemlidir.
İçindekiler
Apse deri altında oluşan ve kediler de dahil birçok hayvanı etkileyen irinli bölgedir. Bölgenin içi irin, bakteri, beyaz kan hücreleri ve farklı diğer şeylerle dolu yoğun bir sıvı yapıdır. Kedi enfekte olduktan sonra ortalama 1-2 gün içinde apseler oluşur. Apseler genellikle kedilerde oluşan bir enfeksiyonun sonucu vücudun bir tepkisi olarak meydana gelirler. Apseler, kedinin vücudunun herhangi bir yerinde oluşabilir ve çok büyük ya da çok küçük olabilir. Bazı apseler devasa boyutlara ulaşır ve irin sızmasına neden olacak şekilde yırtılabilirler.
Kedilerde yaygın olarak ağızda ve deri altında çıkan apse türleri görülmektedir ancak kedinin her yerinde apse görülebilir. Apseler çoğunlukla vücudun neresinde görülüyorsa o isimle anılır. Staphylococcus, Escherichia coli, belirli Streptococcus türleri, Pseudomonas, Mycoplasma, Pasteurella multocida, Corynebacterium, Actinomyces, Nocardia ve Bartonella gibi irin oluşturan bakteriler genellikle akne oluşumunda rol oynar.
Apsenin bulunduğu bölgeye göre apsenin nedenleri farklılık gösterebilir:
Kedilerde apse belirtileri çok belirgin olabileceği gibi bazı durumlarda apse patlayana kadar fark edilmeyebilir. Bu nedenle kedi sahiplerinin belirtileri çok iyi takip etmesi çok önemlidir. Apseler tedavi edilmezse, immün yetmezlik virüsü ve kedi lösemi virüsü gibi çok daha ciddi ve ölümcül durumların ortaya çıkmasına neden olabilir.
Başlıca belirtiler şu şekildedir:
Veteriner kedide bir cilt apsesinden şüphelendiği zaman içinde ne olduğunu görmek amacıyla o bölgenin içine şırınga takılı bir iğne sokabilir. Eğer şüphelenilen bölgede apse var ise veteriner içindeki irini şırınga ile boşaltacaktır ancak bu bir tümör ise bu mümkün değildir. Derideki bu tür apselerin teşhis edilmesi en kolay olaylarındandır ve çok fazla teste gerek duymadan kısa bir muayenenin ardından tanı konabilir.
Diş apselerinde ise veteriner öncelikle kediyi fiziksel olarak muayene ederek ağız içinde irine dair bir kanıt arayacaktır. Ağzın tam anlamıyla incelenebilmesi ve tanı konabilmesi için ise anestezi ve röntgen yapılması gerekecektir. X-ışınları sayesinde apseler görünecektir ve dişlerin incelenmesi amacıyla diş probları kullanılacaktır.
Eğer veteriner iç apseden şüphelenirse bunun teşhisi için öncelikli olarak ultrasondan faydalanacaktır. Tabi bu her zaman işe yaramayabilir ve bu durumda irin dolu kısmın görülebilmesi amacıyla ameliyat seçeneği tercih edilebilir. Ameliyat iç apselerde teşhis için en garanti yöntemdir.
Bazı durumlarda apse tedavisine yardımcı olması amacıyla apseye neden olan spesifik bakteri türünün ne olduğunun bilinmesi gerekebilir. Bu durumda veteriner bakteri kültürü yaparak bakteri tipini belirlemek isteyebilir.
Enfeksiyonun kana karışıp karışmadığını anlamak için ise çoğunlukla standart olarak kan testi de yapılır. Ayrıca kedinin lösemi olup olmadığını anlamak için FeLV testi de yapılabilir. Kalple ilgili sorunlardan şüphe edildiği durumlarda kalp testleri de yapılabilir. Doğru teşhisin ardından ise veteriner kediniz için en uygun tedavi yöntemini uygulayacaktır.
Kedilerde apse tedavisi ortalama 2 hafta içinde olumlu bir şekilde sonuçlanmalıdır. Enfeksiyonun kedinin vücudundan tamamen yok edilmesi için antibiyotikler çoğunlukla en az 3 haftalık bir süre için reçete edilir. Bu süre zarfında kedi sahibinin kedisini çok iyi gözlemlemesi ve iyileşme sürecinin yolunda gittiğinden emin olması önemlidir. Tedaviye başladıktan 2 ile 5 gün arasında veteriner kontrol randevusu vererek apsedeki irini çıkaracaktır.
Kedilerin derileri hızlı iyileşme özelliğine sahip olduğu için apse olan kısım hızlı bir şekilde deriyle kaplanır. Bu durumda apsenin bulaşıcı özelliği çok fazla bulunmaz. Zamanla irinle dolan deri iyice gerilip patladığı zaman ise yarayı daha bulaşıcı hale getirebilecek enfekte irin ortama salınır. Dişlerdeki apseler ise kedinin başka bir kediyi ısırması halinde apsenin ısırılan kediye bulaşmasına neden olabilir.
Kedilerde hafif düzeydeki apseler yaklaşık 7 gün içinde düzelebilir. Eğer bu süre içinde düzelmezse durumun ciddi olduğu anlaşılmalıdır ve vakit kaybetmeden veterinere götürülmelidir.
İlginizi çekebilecek diğer makaleler:
Kedi apseleri kedilerde yaygın olarak görülmektedir.
Kedilerden insanlara çizikler, ısırık ya da kedinin insandaki açık yaraları yalaması ile bulaşabilir.
Apse olan bölgeye ılık bir suya batırılmış temiz bir bez ile ılık kompres uygulayabilirsiniz. Açık yaralı bölgeye asla alkol kullanmayın.
Bir kedi apsesi yaklaşık 1 hafta içinde kendi kendine iyileşebilir. Eğer bu süre içinde iyileşmezse tıbbi bir tedavi gerekebilir.
Tipik bir kedi apsesi ortalama 5-7 gün arasında iyileşme gösterir.