Kendi Hayat Hikayesi Nasıl Yazılır

Edebi eserler genel olarak kurgu ve kurgu dışı olarak ayrılır. Kurgu dışı edebiyat türlerinden olan biyografinin bir de otobiyografi denilen bir alt türü vardır. Biyografi ve anı türüne benzese de otobiyografide kişiyi hem yazar hem de karakter olarak bütün hikayesini anlatırken görürüz. Otobiyografi yazan kişiler daha çok ülkesinin ya da dünyanın bir döneminde öne çıkmış önemli isimlerdir.

Otobiyografide yazar ile okuyucu sessiz bir anlaşma yapar. Bu anlaşmaya göre yazarın dedikleri doğru kabul edilir çünkü anlatılan, yazarın kendi yaşam öyküsüdür. Ancak bu öykünün nasıl yazılacağı yazara bağlıdır. Bütün öyküsünü neşe içinde ya da dramı ön planda tutarak anlatabilir. Gelin otobiyografi nedir, özellikleri nelerdir, nasıl yazılır yakından bakalım ve ünlü otobiyografilerden bazılarını görelim.

Otobiyografi nedir?

Öz yaşam öyküsü olarak da adlandırılan otobiyografi, yazarın kendi yaşam öyküsünün tamamını anlattığı kurgu dışı bir edebiyat türüdür. Kurgu dışı edebiyat türlerinden biri olan biyografinin bir alt türü olarak kabul edilir. Biyografide yazar, bir kişinin yaşam hikayesini anlatırken; otobiyografide yazar, kendi yaşam hikayesini anlatmaktadır.

Otobiyografi ile anı türü, yazarın kendi hikayesini anlatması açısından birbirine benzer olsalar bile temelde farklıdırlar. Anı türünde yazar, kendi hayatının yalnızca bir bölümünü anlatır. Otobiyografi türünde ise yazar, hayatının tamamını anlatmaktadır. Örneğin bir oyuncunun katıldığı film festivalinde yaşadıklarını anlatması anı, aynı oyuncunun doğduğu günden emekli olana kadar geçen bütün hayatını anlatması otobiyografidir. Tüm bunları başka bir yazar anlattığı zaman ise biyografidir.

Otobiyografinin özellikleri nelerdir?

• Her otobiyografik eser mutlaka bazı önemli noktalardan bahsetmelidir.
• Kurgu dışı bir türdür.
• Yazarın bir itirafı sayılır.
• Sabit bir yapı olması gerekli değildir.
• Dili ve anlatımı değişkendir.

Her otobiyografik eser mutlaka bazı önemli noktalardan bahsetmelidir:

Yazarın kendi hayat hikayesini anlattığı her otobiyografik eserde doğum tarihi, doğum yeri gibi bazı temel bilgilere mutlaka yer verilmelidir. Aynı şekilde hikayede geçen aile üyeleri ve arkadaşlar hakkında da akışı besleyecek bilgiler paylaşılmalıdır. Yazarın hayatında önemli noktaları oluşturan akademik bilgilerden, öğrenim hayatından, yaptığı işlerden, başarılarından ve ödüllerinden de mutlaka bahsedilmelidir.

Kurgu dışı bir türdür:

Otobiyografinin kurgu dışı bir tür olması, üzerinde durulması gereken en önemli özelliklerinden bir tanesidir. Çünkü anlatılanların kurgu dışı olması demek, gerçek oldukları anlamına gelmektedir. Bu açıdan yazar ile okuyucu sessiz bir anlaşma yapmış olurlar. Bu anlaşmaya göre okuyucu, yazarın anlattıklarını gerçek kabul eder.

Yazarın bir itirafı sayılır:

Edebi yapıyı bir kenara bırakıp daha insani bir gözle baktığımız zaman aslında otobiyografi, yazarın en mahremini anlattığı bir yazıdır. Başına gelen olayları en ince ayrıntısına kadar anlatır ve bunlarla beraber o olay hakkındaki tüm duygu ve düşüncelerini de okurla paylaşır. Belki yazar iç çatışmalarını, pişmanlıklarını ve üzüntülerini bile en yalın haliyle anlatır.

Sabit bir yapı olması gerekli değildir:

Elbette bir yazının edebi bir eser sayılması için bazı kurallara uygun olarak kalem alınmış olması gerekir. Ancak otobiyografide bu kurallar biraz daha esnektir. Sonuçta yazarın kendi hayatı, istediği gibi anlatabilir. Örneğin kronolojik sıralamaya uymadan hayatını etkileyen olayları önem derecesine göre okuyucuyla paylaşabilir.

Dili ve anlatımı değişkendir:

Dediğimiz gibi, anlatılan yazarın kendi öyküsüdür. Bu nedenle kendi öyküsünü nasıl anlatacağına kendisi karar verir. Dramatik bir üslup, mizahi bir bakış açısı, ironik bir anlatı, alaycı, kendini ön plana çıkarma ya da geçmişe hasret gibi bazı temel anlatımlardan birini benimseyebilir. 

Otobiyografi nasıl yazılır?

• Adım #1: Sağlam bir beyin fırtınası yapın.
• Adım #2: Hikayenizin ana hattını oluşturun. 
• Adım #3: Kişisel tarihinizde araştırma yapın.
• Adım #4: Bir taslak yazın.
• Adım #5: Biraz dinlenin.
• Adım #6: Taslak üzerinde düzeltmeler yapın.
• Adım #7: Bir taslak daha yazın.
• Adım #8: Otobiyografinize son şeklini verin.

Adım #1: Sağlam bir beyin fırtınası yapın:

Önce derin bir soluk alın ve gerçekten kendi hayatınızı hiç tanımadığınız insanlara anlatmak istiyor musunuz bir düşünün. Nereden başlayacaksınız, neler anlatacaksınız, anlattıklarınız gerçekten değerli mi gibi soruları kendinize sık sık sorun. Tüm edebi eserlerde olduğu gibi otobiyografide de işe başlamadan önce sağlam bir düşünsel temel oluşturmalısınız.

Adım #2: Hikayenizin ana hattını oluşturun:

Otobiyografinizde hayat hikayenizin tamamını anlatacaksınız ama gerçekten her ayrıntıyı anlatmanıza gerek yok. Anlatmanız gerekenler, hayatınızdaki önemli noktaları oluşturan mihenk taşlarıdır. Tüm bu önemli noktaları belirlemeli ve nasıl anlatacağınıza dair bir ana hat oluşturmalısınız. 

Adım #3: Kişisel tarihinizde araştırma yapın:

Maalesef insan hafızası başına gelen her şeyi hatırlayacak kapasitede değil. Bazen dün ne yediğimizi bile unutuyoruz. Bu nedenle hayat hikayenizi yazmadan önce kişisel tarihinizi biraz araştırın. Mektupları, günlükleri, yıllıkları, aldığınız notları okuyun. Aile üyelerinizle ve arkadaşlarınızla görüşerek hatırladıklarınızı pekiştirin ve unuttuklarınızı yeniden hatırlayın.

Adım #4: Bir taslak yazın:

Her şey tamam, hadi başlayalım. Oturun klavye başına ya da alın kağıdı kalemi elinize otobiyografinizi yazmaya başlayın. Rahat olun, önce bir taslak yazacaksınız. Bu taslak hem eseri yazma sürecinizde bir rehber olacak hem de düşünsel temelin sağlam olup olmadığını kontrol etmenizi sağlayacak.

Adım #5: Biraz dinlenin:

Yazmak yorucu, çok yorucu bir iştir. Bu nedenle ilk taslağı yazıp bitirdikten sonra birkaç gün dinlenin. Dinlenme sürecinde yazmayın, yazdıklarınızı okumayın, hatta konu hakkında düşünmeyin bile. Bu süreçte hem siz hem de yazdıklarınız biraz dinlenmiş olur.

Adım #6: Taslak üzerinde düzeltmeler yapın:

Kendinizi tekrar yazmaya ve düşünmeye hazır hissettiğiniz zaman alın ilk taslağı elinize ve acımasızca düzeltmeler yapın. Yazdıklarınıza aşık olmayın. Kalem sizin, tekrar yazarsınız. Önemli olan bu kontrolü yaparken tüm yanlışları tespit etmek ve doğruları üzerinde düşünmeye başlamaktır. 

Adım #7: Bir taslak daha yazın:

İlk taslağınızı kontrol edip düzelttikten sonra bir taslak daha yazın. Sonra bir daha. Sonra bir daha. Taslak yazma konusunda bir sınır yok. Yazın, düzeltin ve tekrar tekrar yazın. Tüm bu yazım sürecinde eser tam olarak istediğiniz hale gelene kadar yazabilirsiniz.

Adım #8: Otobiyografinize son şeklini verin:

Tüm edebi eserlerde son kontrol en önemli adımdır. Bu adımda kendinizi okuyucu yerine koymalısınız. Eserinizi, bir kitapçıdan almış ve eve gelip okumaya başlamış bir okuyucu gözüyle inceleyin. Merak etmeyin, baktınız olmuyor düzeltir ve tekrar yazarsınız. Önemli olan, ortaya benzersiz bir eser çıkarmak. 

Bazı ünlü otobiyografiler: 

• Sol Ayağım - Christy Brown
• Bir Dinozorun Anıları - Mina Urgan
• Angela’nın Külleri - Frank McCourt
• Anne Frank’in Hatıra Defteri - Anne Frank
• Zen ve Motosiklet Bakım Sanatı - Robert M. Pirsig
• Kavgam- Adolf Hitler
• Yolda - Jack Kerouac
• Kelebek - Henri Charriere
• Benim Kısa Tarihim - Stephen Hawking
• Sırça Fanus - Sylvia Plath

Yazarı bir karakter olarak kendi hikayesini anlatırken okuduğumuz otobiyografi nedir, özellikleri nelerdir, nasıl yazılır gibi merak edilen soruları yanıtladık ve bu kurgu dışı tür hakkında bilmeniz gerekenlerden bahsettik. Otobiyografi türü hakkındaki düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz. 

Emoji İle Tepki Ver

2

Her türden kurgusal olmayan hikayeyi yazmak göz korkutucu bir görev olabilir. Yazar olarak, gerçek bir öykü anlatma, gerçekleri olabildiğince doğru bir şekilde paylaşma ve aynı zamanda deneyimi okuyucu için eğlenceli hale getirme sorumluluğuna sahip olursunuz. Bir otobiyografi, farklı yazı türlerine dayalı olarak birçok farklı şekil alabilir. Örneğin, tematik, dini veya yalnızca kişisel nedenlerle yazılabilir.

Otobiyografi Nedir Kısaca

Özyaşam öyküsü olarak Türkçeye çevrilen otobiyografi, yazarının yaşam öyküsünü anlatan bir biyografi türüdür. Yani yazarın yaşamının yazılı bir kaydıdır. Oto kelimesi öz anlamına gelir. Otobiyografi, bir başkası tarafından yazılmış olmak yerine, kişinin kendi kaleminden, kendi sözleri ile kendisini anlatmasıdır. Bazı otobiyografiler kurgusal bir hikaye şeklinde yazılır. Olaylar yazarın gerçek hayatını yansıtan romanlar veya hikayeler olarak sunulur.

Otobiyografi yazarları doğrudan okuyucuları ve hatta torunları ile konuşabilirler. Otobiyografinin işlevi okuyucular için bir miras bırakmaktır. Anlatıcı karakter taslağını, doğduğu ve büyüdüğü yeri, eğitimini, işini, yaşam deneyimlerini sunar. Bir otobiyografi yazarak birey zaferlerini ve yenilgilerini paylaşır. Öğrenilen dersler, okuyucuların ilham verici hikayelerle ilişki içerisinde olmasını ve yazarın motivasyonunu hissetmesini sağlar. Bu, çocukluğu, ergenliği ve yetişkinliği ile ilgili olayları ve hikayeleri içerebilir. Eski ve yeni nesiller arasında bağlantılar kurabilir.

Otobiyografiler hikayeyi geliştirmek için mektuplar, fotoğraflar ve diğer kişisel hatıralar gibi birçok bilgi kaynağını kullanırlar. Ancak yazarın birincil kaynağı kendi belleğidir. Diğer tüm kaynaklar hikayeyi zenginleştirir ve doğru ve ilgi çekici deneyimler aktarılır. İyi bir otobiyografi, yalnızca yazarın bildiği ayrıntıların daha büyük olaylara bağlanması ile oluşturulur. Bu, okuyucunun yazarın deneyimiyle daha kişisel bir ilişki kurmasını sağlar.

Biyografi Ve Otobiyografi Arasındaki Fark           

Bir insanın karakter eskizini ve yaşam tarzını tanımlayan iki geleneksel edebiyat biçimi biyografi ve otobiyografidir. Biyografi, bir başkasının yazdığı bir bireyin yaşam öyküsüdür, oysa otobiyografi, bir kişinin hayatının kendiliğinden yazılmış bir ifadesidir. Her ikisi de yaşanmış geçmişte neler olduğunu okuyucuya sunar. Bu kronolojik sırayla yazılmış kurgusal olmayan kitaplar, belirli bir alanda önemli katkılarda bulunan kişiler hakkında hikayeler anlatır. Birçok insan bu iki yazı formunun da aynı şey olduğunu düşünür, ancak ikisi arasında farklar bulunmaktadır.

• Biyografi, bir kişinin hayatının başkası tarafından yazılan ayrıntılı bir açıklamasıdır. Otobiyografide ise yazar öznenin kendisidir.

• Biyografi, ilgili kişinin izni ile veya izinsiz olarak yazılabilir. Bu nedenle, bilgilerde olgusal hatalar olma olasılığı vardır. Öte yandan, otobiyografiler kişinin kendisi tarafından yazılır ve bu nedenle herhangi bir izin gerektirmez.

• Biyografiler, belli bir süre boyunca farklı kaynaklardan toplanan bilgileri içerir ve bu nedenle okuyuculara farklı bir bakış açısı yansıtır. Öte yandan, otobiyografilerde yazar gerçekleri ve düşüncelerini kendi yolunda sunar, böylece okuyuculara genel olarak dar ve önyargılı bir bakış açısı sağlar.

• Bir otobiyografide yazar genellikle ben, benim, biz gibi şahıs zamirleri kullanır. Bu yazar ve okuyucu arasında samimi bir bağlantı kurar. Buna karşın biyografi üçüncü bir kişinin görüşüne göre ve çok daha az samimidir.

• Bir biyografi yazmanın amacı, okuyucuları belli bir kişinin hayatı ve düşünceleri hakkında bilgilendirmektir. Otobiyografi ise yaşam deneyimlerini ve başarılarını okuyuculara sunmak isteyen insanlar tarafından yazılır.

Otobiyografi Nasıl Yazılır?

Otobiyografi yazmaya başlamadan önce ilk yapılması gereken şey geçmiş ile ilgili araştırma yapmaktır. Bir kişinin biyografisi gibi, otobiyografiniz de doğum zamanınızı ve doğum yerinizi, kişiliğinize genel bakışı, beğenilerinizi, hoşlanmadığınız şeyleri ve hayatınızı şekillendiren özel etkinlikleri içermelidir. Bir yazar olarak ilk adımınız arka plan detaylarını toplamak olmalıdır. Dikkate alınması gereken bazı noktalar; doğduğunuz bölge hakkında ilginç detaylar, ailenizin o bölgenin tarihi ile ilişkisi, ailenin o bölgede yaşama sebebidir.

Hikayenize Sivas'da doğdum şeklinde başlamak cazip gelebilir, ancak hikayeniz tam olarak bu noktada başlamaz. Bir deneyim ile başlamak daha iyidir. Neden bulunduğunuz yerde doğduğunuz ve ailenizin deneyiminin doğumunuza nasıl yol açtığı gibi bir şeyle başlamak daha ilgi çekici olabilir. Anlatılarınız hayatınızda çok önemli bir an etrafında yoğunlaşıyorsa, okuyucuya o anı verin. En sevdiğiniz filmin veya romanın nasıl başladığını düşünün ve nasıl başlayacağınızı düşünürken diğer hikayelerden ilham alın.

Dünyanın en ilginç çocukluğuna sahip olmayabilirsiniz, ancak herkesin birkaç unutulmaz deneyimi vardır. Mümkün olduğunca en iyi parçaları vurgulayın. Örneğin, büyük bir şehirde yaşıyorsanız, ülkede büyüyen birçok insanın asla bir metroya binmediğini, okula gitmediğini veya birkaç blok ötedeki bir mağazaya yürümediğini fark etmelisiniz. Öte yandan, banliyölerde veya şehir içinde büyüyen birçok insanın asla doğrudan bahçelerinden topladıkları meyve ve sebzeleri yemediğini, arka bahçelerinde kamp yapmadıklarını, bir çiftlikte tavuk beslemediklerini, anne konservelerini yemediklerini veya bir küçük kasaba festivaline katılmadıklarını göz önünde bulundurarak tüm bunları otobiyografinize malzeme yapabilirsiniz.

Otobiyografinize kültürünüzü de eklemeyi unutmayın. Kültürünüz, ailenizin değerlerinden ve inançlarından gelen gelenekler de dahil olmak üzere genel yaşam biçiminizdir. Kültür tatilleriniz, gelenekleriniz, yediğiniz yiyecekler, giydiğiniz kıyafetler, oynadığınız oyunlar, kullandığınız özel ifadeler, konuştuğunuz dil ve uyguladığınız ritüelleri içerir. Otobiyografinizi yazarken, ailenizin belirli günleri, etkinlikleri ve ayları kutlama yollarını düşünün ve okurlarınıza bu özel anları anlatın. Örneğin, yılın belirli bir gününde yediğiniz belirli bir yiyecek ya da özel bir etkinlik sırasında giydiğiniz bir kıyafet okurlarınızın ilgisini çekecektir.

Deneyimlerinizi dürüstçe düşünün. Sadece anılarınızın en iyi kısımlarına odaklanmayın; o zamanlar içindeki detayları düşünün. Anneniz kahvaltı hazırlarken, babanız kahvesini döktüğünde, şehre gelen akrabalarından rahatsız olan biri ve bunun gibi diğer küçük ayrıntıları ekleyin. Pozitif ve negatiflerin tümü okuyucu için daha iyi bir resim çizmenize ve daha güçlü ve daha ilginç bir anlatıya yol açmanıza yardımcı olur. Hayat hikayenizin tüm ilginç öğelerini birbirine bağlamayı ve onları ilgi çekici bir deneme haline getirmeyi öğrenin.

Hayat hikayenizin tek bir etkinlik, tek bir karakter veya tek bir gün tarafından özetlendiğini düşünüyorsanız bu öğeyi tema olarak kullanabilirsiniz. Bu tema ile ilgili bir taslak oluşturun ve bunları hikayenizin alt konularına dönüştürün. Son olarak, tüm deneyimlerinizi hayatınızın baskın temasını anlatan ve açıklayan bir özetle birleştirin.

Edebiyatta Otobiyografi Örnekleri

M.Ö. 400 civarında, Katolik Aziz Augustinus Confessiones (İtiraflar) olarak adlandırdığı en eski otobiyografilerden biri olarak kabul edilen eseri yazdı. İçinde, görünen ahlaki yoksulluktan Hıristiyanlığa ve onun ruhsal kökenlerine dönüşüne kadar geçen süreçteki kendi yolculuğunu anlatmaktadır. Yüzyıllar boyunca ve bugün hala, batı kilisesi için oldukça etkili bir yayın olduğu görülmektedir. Goethe tarafından yazılan Dichtung und Wahrheit (Şiir ve Hakikat) ise Alman edebiyatına damga vurmuş en önemli otobiyografi örneklerinden biridir.

Dünya klasikleri arasında önemli eserlere sahip olan Rus yazar Maksim Gorki’nin Çocukluğum adlı eseri yazarın acı dolu çocukluk çağını okuyuculara aktarmaktadır. Aynı şekilde Pultizer ve Los Angeles Times kitap ödüllerine layık görülen Angela’nın Külleri İrlanda asıllı Frank McCourt’un zor hayatını anlatır. 1996 yılında piyasaya çıkan bu kitap, 1999 yılında aynı isim ile sinemaya da uyarlanmıştır.

Türk edebiyatında da otobiyografi türü birçok eserlere rastlayabilirsiniz. Aziz Nesin’in 1969 yılında piyasaya çıkan Böyle Gelmiş Böyle Gitmez adlı eseri sosyo-tarihsel ve politik bir belge niteliği taşıma özelliğinden dolayı Türk edebiyatında önemli bir yere sahiptir. Bunun yanı sıra 1998 yılında yayınlanan Bir Dinozorun Anıları Mina Urgan’ın otobiyografik eseridir. Piyasaya çıktığı dönemde en çok okunanlar listesinde yerini alan bu eser Mina Urgan’ın 80 yılı aşkın süren yaşantısını anlatır.

Biyografi ve Otobiyografi Arasındaki Fark

• Biyografi, bir kişinin hayatının bir başka yazar tarafından yazılmış ayrıntılı bir dökümüyken bir otobiyografi ise yazarın kendisi tarafından yazılmaktadır.
• Biyografiler hayatı anlatılacak kişiden bağımsız ve izinsiz bir şekilde yazılabileceği için, bilgilerde maddi hata olasılığı vardır. Ancak otobiyografiler yazar tarafından, kendi kendine yazıldığından maddi hata yapılma ihtimali daha düşüktür.
• Biyografi, belirli bir zaman diliminde farklı kaynaklardan toplanan bilgileri içerir ve bu nedenle okuyucularına farklı görüşler yansıtır. Öte yandan, bir Otobiyografi ise kişinin kendisi tarafından yazılır. Bu nedenle yazar gerçekleri ve düşüncelerini kendi tarzında sunar, böylece okuyucuya dar bir bakış açısı ve genel bir önyargı verir.
• Otobiyografide yazar ben, ben, biz, o, o vb. ilk anlatımı kullanır. Bu da yazar ile okuyucu arasında yakın bir ilişki kurulmasını sağlar. Çünkü okuyucu çeşitli yönleri o dönemin içindeymiş gibi deneyimler. Biyografinin tersi, üçüncü şahıs bakış açısına göredir ve çok daha az samimidir.
• Biyografi yazmanın amacı, okuyucuyu kişi ve hayatı hakkında tanıtmak ve bilgilendirmek iken, otobiyografi, anlatıcının yaşam deneyimlerini ve başarılarını ortaya çıkarmak için yazılır.

Otobiyografi Örnekleri

• Sylvia Plath – Sırça Fanus
• Stephen Hawking – Benim Kısa Tarihim
• Jack Kerouac – Yolda
• Mina Urgan – Bir Dinozorun Anıları
• Şevket Süreyya Aydemir – Suyu Arayan Adam
• Hasan Ali Yücel – Hayatım

Kısa Otobiyografi Örnekleri

Adım Cemal Kürekçi. 1994 yılında Bursa’da dünyaya geldim. 29 yaşındayım, boyum 1.78 kilom ise 63 kg’dır. Babamın adı Ahmet, annemin adı Tuğba’dır

Annem ve babam Marmara Üniversitesi Hukuk Bölümü’nden mezun olmuşlar ve şu anda avukatlık yapıyorlar. Bende onlar gibi hukuk okumayı tercih ettim ve Hacettepe hukuku kazanıp bitirdim; şu anda avukatlık yapıyorum.

Genel olarak spor yapmayı, kitap okumayı, sinemayı ve uzun yürüyüşler yapmayı severim. En çok sevdiğim yemekler lahmacun, fasulye, patates kızartması, kebap, ekşili köfte ve karnıyarıktır. Hobilerim arasında ise araba kullanmak, dağa tırmanmak ve basketbol önemli bir yer tutmaktadır.

Benim şu anda 1 kedim, 1 de muhabbet kuşum var. Kedimin adı Behçet, kuşumun adı ise Boncuk’tur Aslan ve şahinleri de severim. En sevdiğim müzik türü pop ve arabesk türü müziktir. En büyük idealim ise ileride başarılı bir hâkim olmaktır