Kepek Nedenleri

Kepek kafa derisinde tetikleyici nedenlerden dolayı zaman zaman artabileceği gibi kullanılan kepek önleyici uygulamalar sayesinde şiddeti azalabilir. Kepek sorunu nedeni ile saçlarınızı sık sık yıkama isteği duymanız çok normaldir ancak bu yöntem saç derisi ve saç sağlığını olumsuz etkilediğinden haftada en fazla 2 defa saçlarınızı yıkamak daha doğru olacaktır. Burada Amaç saç derisinde kuruluk nedeniyle pul pul dökülme şikayetlerini ortadan kaldırmaktır. Hatta bazen yalnızca kafa derisinde değil kaşlarda ya da sakallarda meydana gelen bu cilt sorunun tedavisi için ilk etapta kepeklenmeye neden olan faktörlerin kaynağına inilmesi gerekir.

KEPEK NEDEN OLUR?

Özellikle havanın kuru olduğu sonbahar kış aylarında kötüleşen kepek problemi, çoğu zaman seboreik dermatit yani vücudun, yüzün, derinin belli başlı bazı bölgelerinin kaşıntılı hal almasına ve kızarıklıklara neden olan bir cilt problemi ile kişilerde kepek oluşumunun önünü açmaktadır. Bu durum pek çok kişinin saç derisine yapışmış kepek şikayetinin nedenidir. Saç derisinde mantar oluşumu, saçları aşırı ya da az yıkamak ya da kimyasal ürünlere fazla maruz kalmanın sonucu olarak saç derisinde kepek meydana gelmektedir.

Saç derisinde kepeklenme stres ve vitamin eksiklikleri başta olmak üzere egzama, sedef hastalığı ya da farklı cilt hastalıkları nedeni ile de görülmektedir. Zayıf bir bağışıklık sistemi, Parkinson hastalığı ve bir takım nörolojik rahatsızlıklar kepek oluşumunu tetikleyici sağlık sorunları arasında yer almaktadır.

KEPEK NASIL GEÇER?

Kepek tedavisi için birçok çözüm yöntemi bulunmaktadır. Ancak onlardan tamamen kurtulmanın yolu altta yatan nedenlerle ilişkilidir. Aksi takdirde uygulanan yöntemler etkisini hemen yitirir ya da olumlu bir etki yaratmaz.

Saç derisindeki kepek problemini gidermek için en etkili çözüm yöntemlerinin başında kepek için özel olarak tasarlanmış kepek önleyici şampuanlar gelmektedir. Düzenli kullanımda kafa derisinde rahatlama sağlayarak kaşıntı problemini de gidermektedir. İçerisinde selenyum sülfit, çinko pirit ya da kömür katranı içeren bu şampuanların kullanma talimatları dikkate alınmalı ve önerilen süre boyunca özenle kullanılması gerekmektedir. Kepek şampuanını eczaneden ya da süper marketlerden temin edebilirsiniz.

SAÇTAKİ KEPEK NASIL ÖNLENİR?

Ergenlik çağında yaygın görülmekte olan kepek bebeklerde de görülebilen bir cilt hastalığıdır. Özellikle kuru bir saç derisi nedeni ile pul pul dökülme beraberinde ise özellikle kadınların hiç istemeyeceği cansız, kuru ve mat saçları beraberinde getirmektedir. Bu nokta da belki de kepek probleminizi gidermeniz için saç derisinin nem ihtiyacının karşılanması gerekebilir. Eğer kafa derinizde kuruluğa bağlı bir kaşıntı söz konusu ise saç derinizi nemlendirecek uygulamalardan faydalanmak pul pul dökülme problemini gidermeniz açısından fayda sağlar. Saçlardaki kepeklenme problemini önlemenize yardımcı olacak diğer yöntemler ise şöyle sıralanabilir:

• Saçlarınızı her gün yıkamaktan kaçının. Eğer sık sık duş alma ihtiyacı duyuyorsanız saçlarınız dışında yalnızca vücudunuzu yıkayın. Saçlarınızı haftanın 23 günü yıkamanız yeterlidir.
• Stres kepeklenmenin başlıca nedenleri arasında yer almaktadır. Stresli anlarda öfke kontrolü ile endişe ve stresi bedeninizden uzaklaştırın.
• Saçlarınızı gün aşırı taramaya özen gösterin.
• Güneş ışığının kepek problemine olumlu etkilerinden dolayı uygun saatlerde kafa derinizin güneş almasını sağlayın.
• Saçlarınızı yıkarken sabun ve şampuan kalıntılarını yok etmek için iyice duruladığınızdan emin olun.
• Kimyasal içeriğe sahip olan saç şekillendirici sprey, jöle gibi ürünleri kullanmaktan kaçının.
• Saçtaki kepek hangi vitamin eksikliğinden olur diyecek olursanız, A, B vitamini ve çinko alımınızı arttırmanız vitamin eksikliği nedeni ile oluşan kepeklenmenin önüne geçmede oldukça etkilidir.

KEPEĞE NE İYİ GELİR?

Sağlıklı saçlar sağlıklı bir kafa derisi ile mümkündür. Zira saç derisi problemleri için önlem alınmadığı takdirde saçlarınızın bu durumdan etkilenmemesi söz konusu değildir. Bu nedenle saç derisini beslemek, nemlendirmek, güçlendirmek ve kepek gibi cilt sorunlarını gidermek genel görünümünüzü son derece etkili kılmaktadır. İşte saçtaki kepek ve kaşıntı nasıl giderilir sorunun yanıtları:

• Antimikrobiyal özelliği ile kepekle mücadelede son derece faydalı olan sarımsak, kepeğe yol açan bakterilerin ölmesini sağlar. Kokusu sizi rahatsız ediyorsa ezilmiş sarımsağın içine bir miktar bal ilave edebilirsiniz. Saçlarınıza uygularken dairesel hareketlerle masaj yaparak uygulamaya özen gösterin.
• Cilt sağlığının yanı sıra saç ve saç derisine olumlu etkileri ile bilinen Hindistan cevizi yağı kepek tedavisinde de kullanılmaktadır. Saç derinize 23 yemek kaşığı Hindistan cevizi yağını masaj yaparak uygulamanız ve 1 saat bekletmeniz yeterlidir. Ardından saçlarınızı şampuanladıktan sonra ılık su ile durulayabilirsiniz.
• Saçtaki kepek nasıl temizlenir noktasında kullanabileceğiniz diğer bir ürün ise elma sirkesidir. Mantar ve bakterilerin üremesini engelleyen sirke, saç derisinin Ph dengesini korumaya yardımcı olmaktadır. Sirke kullanımı eğer kuru bir kafa derisine sahipseniz kuruluk şikayetinizi azaltır yağlı bir kafa derisine sahipseniz ise aşırı yağlanmanın önüne geçmektedir.
• Antienflamatuar ve antimikrobiyal etkileri ile çay ağacı yağı, kepek oluşumuna sebep olan mantar ve seboreik dermatit problemi ile baş etmeye yardımcı olur. Tek başına kullanıldığında tahrişe neden olabileceği için bir miktar hindistan cevizi yağı ile saç derisine uygulamanızı şiddetle tavsiye edebiliriz.
• Uskumru, alabalık ve somon gibi omega 3 yağ asidi içeren balıkları beslenmenize mutlaka dahil edin. Bu besinler ciltte kurumaya bağlı kaşıntı, döküntü ve kepek sorununu gidermeye yardımcı olur.
• Saç derinizden kepeği gidermeden kullanılan diğer bir ürün ise antifungal ve antimikrobiyal özelliği bulunan Aloe Vera'dır.

Kepek ve kaşıntı en çok karşılaştığımız saç sorunlarından biri olup, saç dökülmesi ile yakından alakalı olduğundan onlarla ilgili doğru bilgi edinmek saç sağlığımızı korumak için önemlidir. 

Kepek aslında ölmüş cilt hücreleridir            

Biraz utanç verici bir durum olarak görsek de, aslında kepek, kafa derimizin atıklarından oluşan ölü derilerimizdir ve sağlıklı insanlarda da görülür.

İnsan derisi 28 günde bir kere kendini yenileme özelliğine sahiptir. Ayrıca aynı süreç kafa derisi için de geçerlidir.Yenileme sırasında ölmüş cilt hücreleri yukarı itilip deri yüzeyinde birikerek kepek olarak dökülür. Normal yenileme sürecinde oluşmuş kepekler küçük olduğundan saçın yıkanmasıyla akıtılıp giderve genelde pek fark edilemez.

Sebum ve yerleşik bakterilerin dengesi bozulursa, kepek de artar!
Sebum salgılama açısından, vücudun en aktif olan parçası kafa derisidir. Ek olarak, kafa derisinde sebum ve terle beslenen Malassezia adında yerleşik bir bakteri vardır. Uygun miktardaki sebum kafa derisini nemlendirirken,Malassezia de deriye çeşitli bakteriler ve mikropların girmesini önleyip, kafa derisinin sağlığını korur. 

Ancak, bazı nedenlerden dolayı, kafa derisinin sebum ve Malassezia dengesi bozulur. Sonucunda derinin cilt yenileme döngüsünde de sorunlar meydana gelir ve çok fazla keratinin hücreleri soyulup dökülmeye başlar. Böylelikle kepeklenme dediğimiz durum oluşmuş olur. Bu durumun nasıl oluştuğunu kepeklerin çeşidine göre de biraz daha detaylı inceleyelim.

Yağlı kepek (Yapışkan tip)
Saçın yeterli yıkanmaması ve başka birçok nedenlerden dolayı sebum miktarı artan saçta, sebumla beslenen Malassezia bakterisi gereğinden fazla çoğalacaktır. Bunun sonucunda kafa derisi tahriş edilerek, cilt hücrelerinin yenileme döngüsü bozulur ve çok miktarda kepek oluşmaya başlar. Bu sürecin devamında her türlü kir ve tozları emerek oksitlenen sebumlar, ölmüş keratinin ile karışarak yapışkan yağlı kepeği oluşturur. Yağlı cilt tipleri olan kişilerin kafa derisindeki sebum ve ter üretimi daha fazla olacağı için yağlı kepek oluşma olasılığı daha da yüksektir. 

Kuru kepek (Kabuk tip)
Genel olarak saçın fazla yıkanması veya temizleme gücü yüksek olan şampuanların kullanılmasıyla sebumun gereğinden fazla alınmasından kaynaklanır.  Nemliliğini kaybetmiş kuru bir saç derisinin bağışıklık gücü zayıflayıp, hücre yenileme döngüsü de hızlanır ve bunun akıbetinde daha olgunlaşmamış keratin hücrelerine kadar dökülmeye başlar. Kuru cilde sahip kişilerde daha kolay kuru kepek oluşabilir.

Yağlı ve kuru kepeklerin farkı 

Yaş, cinsiyet, mevsimlere göre kepek tipindeki farklar 

Kepek tipi ve meydana gelme olasılığı yaş, cinsiyet ve mevsime bağlı olarak değişebilir. Nemliliği yüksek olduğu yaz aylarında yağlı kepek daha çok görülürken, nemin az olduğu kurak kış aylarında kuru kepek daha çok görülür. İnsan vücudunda kız veya erkek fark etmeksizin 10-14 yaştan itibaren sebum salgılanması artmaya başlar. Cinsiyete bağlı olarak erkeklerde 60 yaşına kadar sürekli bol miktarda sebum salgılanır.  Kadınlarda ise 30 yaşına kadar zirve oluşturan bu dönemde daha çok yağlı kepekler ortaya çıkabilir, o dönemden sonra azalan sebum salgılanmasıyla kuruyan ciltlerde kuru kepek daha çok görülür.

Aşırı yemek yemek kepeğe neden olabilir mi?
Düzensiz beslenme, kepek artışının nedenlerinden biri olup, özellikle aşırı yeme içme ile yüksek kalori alınması sebum salgılanmasını arttırır.Açıkçası sebum salgılanmasını çoğaltma etkisine sahip olan lipid, şeker, fındık gibi gıdaları fazla tüketen kişilerde yağlı kepek olmaihtimali yüksektir. Alakasızmış gibi gözükse de, yağlı kepeklerden muzdarip olanlar aslında fast-food ve tatlılardan kaçınması gerekir. 

Fazla kepek cildi tahriş ederek kaşıntı yapar
Kepekle beraber en sık görülen kafa derisi sorunundan biri de kaşıntıdır.  Kepeğin kendisi cildi uyararak kaşıntı yaptığı için, genelde kepek ve kaşıntı hep beraber ortaya çıksa da, saç yıkama sıklığı ve yıkama yöntemi de, kaşıntının diğer önemli nedenlerinden biridir.

Kaşıntının nedenleri
Saç yıkama yetersizliği
Yetersiz yıkamayla sebumların biriktiği saçta bakteriler çoğalarak kaşıntıya neden olur.
Saçın aşırı sık yıkanması
Saçların gereğinden fazla yıkanması, sebumların da gitmesine neden olur ve saç derisini kuraklaştırır. Saç derisinin kuraklaşması saçın bariyer fonksiyonun zayıflaşmasına yol açar.  Bariyer fonksiyonu zayıflayan deri her türlü tahrişlere daha da hassaslaşarak kaşıntıya neden olur. 

Yıkama şeklindeki sorunlar
Saçı tırnaklarla kaşıyarak yıkamak da kafa derinize zarar vererek kaşıntıya neden olur.
Ayrıca kafa derisinin Ultraviyole ışınlarına maruz kalmasıyla oksitlenen sebum, Saç boyası ve perma çözeltisi gibi kimyasal uygulamalarda kaşıntıya neden olabilir.

Kepek ve kaşıntıların oluşması nasıl önlenir?

Kepek ve kafa kaşınmasını önlemek için günlük saç bakımının doğru yapılması çok önemlidir. Günlük saç bakımı doğru yapılır ve kafa derisinin sağlamlığı korunduğunda,kepek ve kaşıntıların oluşmasını önlemek mümkündür. 

İmkan olduğu kadar stresten uzak, düzenli bir yaşam tarzı oluşturmaya gayret edelim
Düzensiz beslenme ve yaşam alışkanlıkları da, kepek ve kafa kaşıntılarının önemli nedenlerindendir. Başka bir deyişle, sağlıksız bir yaşam tarzına devam edersek, saçla ilgili sorun yaşamanız da muhtemeldir. O yüzden saçımızın sağlığını korumak için doğru olan yaşam tarzımızı korumaya özen göstermemiz gerekmektedir.

Yeterli uyku
Yeterli uyku cilt metabolizmasının sağlığı için önemli faktörlerden biridir.  Kafa derisi de dahil olmak üzere cilt hücrelerinin onarımı ve ayarlanması için gerekli olan büyüme hormonunun, aktif olarak 22:00-2:00 arasında salgılandığı söylenir. O yüzden bu saatler arasındaki uyku saçımızın sağlığı için çok önemlidir.

Stresi biriktirmemeye dikkat edelim
Stres hormonal dengesizliğe ve cilt problemlerine neden olabilir. Uygun yöntemlerle kendimizi rahatlatıp, stresin birikmemesi için özen gösterelim. 

Dengeli beslenme
Dengeli beslenmek sağlıklı bir cilt için olamazsa olmaz faktörlerden biridir. Özellikle yağlı kepek sıkıntısı olan insanlar sebum salgılanmasını artıran lipidler, karbonhidratlar, fındık gibi kuruyemişlerden kaçınmalı, sebum salgılanmasını azaltma etkisine sahip olan vitamin B2, vitamin B12’ leri bol miktarda içeren karaciğer, balık, süt, fasulye, yumurta gibi gıdaların yeterli alınmasına özen göstermesi gerekir.

UV ışınlarından korunmak
UV ışınlarına fazla maruz kalınınca, sebumlar oksitlenerek cildi tahriş edeceğinden dolayı, uzun süre UV ışınlarına mazur kalmamaya özen göstermeliyiz.   

Fazla sigara içilmemesi lazım
Sigara, kılcal damarları daraltıp, derinin kan teminini olumsuz etkileyeceği için imkan olduğu elimizden geldiğince kaçınmalıyız.

Kepek ve kaşıntı olduğunda ne yapılması gerekir?

Kepek ve kaşıntıları bıraktığımız zaman kepeklenme daha da ilerleyip iltihaplanma, saç dökülmesi, saç seyrekliklerine neden olabilir. Böyle bir durumda öncelikle saçımıza uygun olan şampuan seçip, doğru yöntemle yıkayıp, saçımızın temizliğini sağlamamız, kaşındı diye tırnaklarımızla kafa derimizi sert kaşıyarak tahriş etmememiz gerekiyor.

Kepek ve kaşıntıların yukarıda anlatılan yöntemlere rağmen iyileşmediği ve hatta daha da kötüleştiği durumlarda, Seboreik dermatit, sedef hastalığı, saçkıran, Atopik dermatit gibi deri hastalıkları düşünülebilir ve erkenden uzman cildiye doktorlarına gidilmesi tavsiye edilir. 

İlaçlı şampuan ve saç derisi masajı

Kepek ve kaşıntıların giderilmesi için ilk yapılması gerekeni de şampuan seçimini gözden geçirip, uygun olan ilaçlı şampuan ve saç düzeltme ürünlerini seçerek saç bakımını doğru şekilde yapmaktır.

Kepek ve kaşıntıya etkili şampuan seçerken dikkat edilmesi gereken noktalar 

Genel olarak Malassezia bakterisinin aşırı çoğalmasını önleyip, sebumları uygun miktarda alan ilaçlı şampuanlar veya kaşıntıyı bastıran antihistamin içerikli şampuanlar önerilir. Özellikle kuru kepek durumunda kuru kepeklere yönelik şampuan seçilmeli, ayrıca kuruluk kan dolaşımının iyi olmamasından da kaynaklandığı için, kan dolaşımını iyileştiren losyonlar da kullanılmalıdır. 

Kepek ve kaşıntıya etkili içerikler listesi

Yağlı kepeklerde, yıkama sıklığının yetersiz olma ihtimalinden dolayı, yıkama sıklığını artırmak, aksine kuru kepeklerde yıkama sıklığının aşırı fazla olmamasına dikkat etmek gerekir. Kuru saç tipindeki kişilerin her seferinde şampuan kullanmadan, sadece ılık suda yıkayarak, şampuanla yıkama günlerini ayarlaması tavsiye edilir.
Kafa derisinin kan dolaşımını hızlandırarak, kafa derisini sağlamlaştırmak için, saçları yıkamadan veya yatmadan önce kafa derisine masaj yapmak da önerilir. Kafa derisi kuruma eğiliminde olan kişiler, masajı kepek ve kaşıntıya etkili madde içerikli losyon kullanarak da yapabilir.

Kaşınma olunca, istemsizce tırnaklarımızla kafamızı kaşıyoruz. Kafa derisi çok fazla kaşınınca, cildin bariyer fonksiyonu bozulup, semptomlar daha da kötüleşir ve hatta iltihaplar oluşarak tam bir kısır bir döngüye düşer. O yüzden kaşıntı olduğunda, kesinlikle tırnaklarımızla kafa derimizi güçlü kaşımamamız gerekir. 

Saçı doğru yöntemlerle yıkamak 

Öncelikle doğru olan saç yıkama yöntemiyle saç yıkamaya alışalım. Derimiz kuru ise 2 günde bir, yağlı ise her gün yıkamamamız gerekiyor. Doğru saç yıkama ve saç derisi bakımı için aşağıdaki adımları izleyin

1. Tarayarak saç karışıklığını çözelim.

1. Ilık suyla ıslatarak saçımızdaki toz ve kirleri temizleyelim. Yıkarken de saçımıza hafif masaj uygulamaya özen gösterelim. 
2. Avucumuza uygun miktarda şampuan alıp, tüm saçımıza sürerek iyice köpükleyelim. Ardından parmak ucumuzla kafamızı iyice ovalayalım. 
3. Hiç şampuan kalıntısı kalmayana kadar saçımızı bol su ile tertemiz durulayalım.

1. Saçkremi kullanıyorsanız, saç kreminizi sürün ve ardından iyice durulayın. 

Saçları yıkadıktan sonra iyice kurutalım. Saç kurutma makinesini yaklaşık 15 cm uzakta tutmaya ve aynı bölgeyi uzun süre ısıtmamaya dikkat edelim. (Kendiliğinden kuruyan saç, uzun süre ıslak kaldığından bakteriler çoğalabilir.)

Dr. Ablet Uygar