Kerahat Vaktinde Nafile Namaz Kılınır Mı

Soru Sahibi:Hatice Delice
Soru: Sabah namazının arkasına sabah namazının ve diğer vakitlerin kazası kılınır mı Hanefi mezhebine göre…

el Cevab: Sabah namazı sonrası gün doğuncaya kadar namaz kılınmaz. Nafile ya da kaza namazı aynı şekilde kılınmaz. 
Güneşin doğmasından sonra caizdir.

Mülahaza: Merve Karagöz
Hocam kaza namazı kılınır nafile kılınmaz. Ömer Nasuhi Bilmenin kitabında bu şekilde geçer.

el Cevab: Talik:
Hanefi mezhebinde namazların vakitleriyle alakalı detay Şafii mezhebinde farklılık arz edebilir. 
Bizde sabah namazının 1 sabah namazı eda edilecek kadar bir zamana kadar vaktin sonuna geciktirilmesi efdaldir. Şafiiler de sabah namazı imsakdan itibaren kılınır şeklinde fetvalar vardır. 
Bu sabah namazının farzının sonrasında nafile ya da farz kazası kılınır mı konusuna da yansımıştır. 
Bizde sabahın farzından sonra kaza da nafile de kılınmaz güneşin doğması beklenir. 
Şafiilerde ise sabahın farzı erken kılınabildiğinden güneşin doğma anına kadar nafile ya da farz kazası kılınabilir.

Kaynak olarak bkz. [1]
Ve ''nahnu negulu ..''diye başlayan paragrafı okuyun.

ذمته ولا يتصور أداء الفرض وقت الاستواء قبل الزوال لانه لا فرض قبله وكذا لا يتصور اداء الفجر مع طلوع الشمس عندنا حتى لو طلعت الشمس وهو في خلال الصلاة تفسد صلاته عندنا وعند الشافعي لا تفسد ويقول ان النهى عن النوافل لا عن الفرائض بدليل ان عصر يومه جائز بالاجماع
(ونحن) نقول النهى عام بصيغته ومعناه أيضا لما يذكر في قضاء الفرائض في هذه الاوقات
وروى عن أبى يوسف ان الفجر لا تفسد بطلوع الشمس لكنه يصبر حتى ترتفع الشمس فيتم صلاته لانا لو قلنا كذلك لكان مؤديا بعض الصلاة في الوقت ولو أفسدنا لوقع الكل خارج الوقت ولا شك ان الاول أولى والله أعلم

Konu hakkındaki hadislerden delilimiz 
Ebu Said el Hudri (ra)dan 
Efendimiz buyurdular ki; “sabah namazından sonra güneşin doğması tamamlanana kadar namaz kılınmaz. İkindi namazından sonra güneşin batması tamamlanana kadar namaz kılınmaz.'' [2]

عن أبي سعيد الخدري - رضي الله عنه - عن رسول الله - صلى الله عليه وسلم - أنه قال: "لا صلاة بعد الصبح حتى ترتفع الشمس، ولا صلاة بعد العصر حتى تغيب الشمس

Hanefi fukahasına göre nehiy farza da nafileye de şamildir. 
Sabah namazından sonra nafile de kaza da kılınmaz.

Amr b Abse (ra)dan 
“Ey Allah’ın Rasulü bana namazdan haber ver öğret dedim. Efendimiz; sabah namazını kıl sonra namaz kılma güneş doğana kadar bekle ve güneş iyice yükselinde (doğma tamamlanıncaya kadar) bekle... buyurdular.[3]

عمرو بن عبسة رضي الله عنه قال قلت يا نبي الله أخبرني عن الصلاة قال : صل صلاة الصبح ، ثم أقصر عن الصلاة حتى تطلع الشمس حتى ترتفع فإنها تطلع حين تطلع بين قرني الشيطان ، وحينئذ يسجد لها الكفار

Ömer Nasuhi Bilmen hakkında bahsettiğiniz konu şöyledir;
Mekruh Vakitler:
404- Bes vakit vardır ki. Onlara "mekruh vakitler" denil*.

Birincisi: Güneşin doğmasından bir mızrak boyu, yani beş derece (ki bizim memlekete göre kırk ile elli dakika arasında değişir) yükselmesine kadar olan vakittir.
İkincisi: Güneşin tam tepeye gelip tam zeval (doğudan batıya doğru kayma) anında bulunduğu vakittir.
Üçüncüsü: Güneşin sararmasından, gözleri kamaştırmaz bir hale geldiğinden battığı zamana kadar olan vakittir.
Dördüncüsü: Fecr-i sadık (şafak)'ın doğmasından güneşin doğacağı zamana kadar olan vakittir.
Besincisi: İkindi namazı kılındıktan sonra güneşin sararmasına, gözleri kamaştıramaz bir hale gelmesine kadar olan vakittir.

405- Evvelki üç kerahet vaktinde ne kazaya kalmış farz namazlar, ne vitir gibi vacip namaz, ne de
vaktiyle hazırlanmış olan bir cenaze namazı kılınabilir. Ne de evvelce okunmuş bir secde âyetinden dolayı tilâvet secdesi yapılabilir. Aksi takdirde iadeleri lâzım gelir.
Bu üç vakitte nafile namaz da kılınmaz. Şu kadar var ki kılmayacak olsa, mekruh olmakla beraber sahih olup iadesi lâzım gelmez. Çünkü bu mekruhluk nafile namazların sahih olmasına mani olmaz. Bununla beraber bu vakitlerden biline rastlayan bir nafile namazı bozup, kerahet vaktinden soma kaza etmek daha faziletlidir.
Bu üç vakit, ateşe tapanların ibadet zamanlarıdır. Onlara benzemekten kaçınmak, dini bir hikmet icabıdır.
Diğer iki kerahet vaktinde ise yalnız nafile namaz mekruhtur. Farz ve vacip bir namaz mekruh değildir. Cenaze namazı ile tilâvet secdesi de mekruh değildir. Bu iki vakitten bilinde başlanılmış olan bir nafile namazı, kerahetten kurtulması için bozulursa, daha sonra kazası lâzım gelir.

406- Güneşin batışı halinde yalnız o günün ikindi namazı kılınabilir. Fakat diğer bir günün kazaya kalmış olan ikindi namazı kılınamaz. Çünkü kâmil bir halde vacip olan bir ibadet, nakıs olarak kaza edilemez. Kerahet vakti ise ibadetin nakıs olmasına sebeptir.
Güneşin doğuşuna rastlayan herhangi bir namaz ise bozulur. Bu sebeple bir kimse, daha ikindi namazını eda etmekte iken güneş batsa, namazı bozulmaz. Fakat sabah namazını kılmakta iken güneş doğsa, namazı bozulur. Çünkü birinci takdirde yeni bir namaz vakti girmiş olur. İkinci takdirde ise namaz vakti çıkmış, yeni bir namaz vakti girmemiş olur.

Bizi İlgilendiren Bölüm;
[Birincisi: Güneşin doğmasından bir mızrak boyu, yani beş derece (ki bizim memlekete göre kırk ile elli dakika arasında değişir) yükselmesine kadar olan vakittir.] ve
(405- Evvelki üç kerahet vaktinde ne kazaya kalmış farz namazlar, ne vitir gibi vacip namaz, ne de vaktiyle hazırlanmış olan bir cenaze namazı kılınabilir. Ne de evvelce okunmuş bir secde âyetinden dolayı tilâvet secdesi yapılabilir. Aksi takdirde iadeleri lâzım gelir.
Bu üç vakitte nafile namaz da kılınmaz. Şu kadar var ki kılmayacak olsa, mekruh olmakla beraber sahih olup iadesi lâzım gelmez. Çünkü bu mekruhluk nafile namazların sahih olmasına mani olmaz. Bununla beraber bu vakitlerden biline rastlayan bir nafile namazı bozup, kerahet vaktinden soma kaza etmek daha faziletlidir.)

Talik: Ne o yapılır ne bu yapılır... şeklinde ki üslup kesinlikle nefy edilmek istenen bir manayı ifadede kullanılır. 
“Bu üç kerahet vaktinde ne kazaya kalmış namaz kılınır ne de vitir namazı kılınır” demek kaza namazı da kılınmak vacib namaz da kılınmaz demek olur. 
-(Güneşin doğmasından bir mızrak boyu yani beş derece...)
Sabah namazının edasından itibaren güneşin doğması anına kadar ve güneşin doğması anından bir mızrak boyu yükselmesi anına kadar olan zaman dilimi demektir.

[1] el Kasani, Bedaius Sanai I.127
[2] el Buhari es Sahih hno: 559
[3] Muslim es Sahih hno: 1380

Kerahet vakitlerinde bazı ibadetlerin yapılması yasaklanmıştır. Bu bilgi ışığında bireyler hangi vakitlerde kaza ve nafile namazı kılınmaz? sorusunun cevabını araştırıyor. Bu konuda güneşin doğmasının ardından geçen süre oldukça önemlidir.

Bazı vakitlerde bir kısım ibadetlerin yapılması yasaklanmıştır. Bu vakitlere kerahet vakitleri denilir. Ukbe b. Amir el-Cüheni'den şöyle dediği nakledilmiştir: "Rasulüllah (s.a.s.) bize üç vakitte namaz kılmayı ve ölülerimizi defnetmeyi yasakladı: Güneşin doğmasından itibaren bir veya iki mızrak boyu yükselmesine kadar, güneşin gökyüzünde tam dik oluşundan batıya yönelmesine kadar ve güneşin sararmasından itibaren batmasına kadar" (Müslim, Müsafirin, 293; Ebu Davud, Cenaiz 51; Tirmizi, Cenaiz, 41).

Bu hadiste belirtilen üç vakitte hiçbir namaz kılınamaz. Bu vakitlerin başlama ve bitiş zamanları şöyledir:

a. Güneşin doğmasından itibaren, 40-50 dakika sonrasına kadar.

b. Güneşin, başımızın üzerinde, tam dik bulunduğu vakit. (Öğle vaktinin girmesine yaklaşık 10 dakika kalmasından öğle vaktinin girmesine kadarki süre)

c. Güneş batmazdan önce, gözleri kamaştırmaz hale gelmesinden, batmasına kadar olan vakit. (Güneşin batmasına 40-50 dakika kalmasından itibaren akşam namazı vakti girinceye kadar olan zaman) (Merğinani, el-Hidaye, I, 40).

Bu üç kerahet vaktinde ne kazaya kalmış farz namazlar, ne vitir gibi vacip namaz, ne de daha önce hazırlanmış bulunan bir cenaze namazı kılınamadığı gibi, daha önce okunmuş bir secde ayetinden dolayı "tilavet secdesi" de yapılamaz. Bununla birlikte kerahet vaktinde okunan secde ayetinin secdesi, daha sonraya bırakmak efdal olsa da bu vakitte de yapılabilir. Yine bu vakitlerde hazırlanan cenazenin namazı da kılınabilir.
Güneşin batmasından önceki kerahet vaktinde, sadece o günün ikindi namazının farzı kılınabilir. Fakat mazeretsiz olarak ikindi namazını bu vakte kadar geciktirmek mekruhtur.

Bunların dışında şu vakitlerde de sadece nafile namaz kılmak mekruhtur:

a) Sabah namazının sünneti hariç olmak üzere imsak vakti girdikten sonra, güneş doğuncaya kadar olan sürede,

b) İkindi namazını kıldıktan sonra güneş batıncaya kadar olan sürede,

c) Akşam namazı vakti girdiğinde farz kılınmadan önce,

d) Cuma günü hatibin minbere çıkmasından sonra (Merğinani, el-Hidaye, I, 40-41).

Ebu Said el-Hudri'den şöyle dediği nakledilmiştir: "Rasulüllah (s.a.s.)'i şöyle derken işittim: Sabah namazı kılındıktan sonra, güneş doğuncaya kadar başka namaz yoktur. İkindi namazından sonra, güneş batıncaya kadar başka namaz yoktur" (Ahmed b. Hanbel, Müsned, I, 19, II, 42, III, 7, 95).