ÇAĞDAŞ YAPI MALZEMESİ - ALKER
“Alçılı Kerpiç”
Prof. Ruhi KAFESÇİOĞLU - Doç. Dr. Erol GÜRDAL
ÖNSÖZ
Bilindiği gibi toprak, çok eski dönemlerden beri insanların barınmak için yararlandıkları malzemelerin başta geleneklerinden biridir. Bu gün de yer yüzünde yaşayan insanların büyük bir çoğunluğu, topraktan yapılmış evlerde oturmaktadırlar. Bu bir yönden toprağın yapı malzemesi olarak hemen hemen her yerde kolay ve bol tedarik edilebilmesi nedeniyle ise de, diğer yönden de topraktan oluşturulan yapının diğer malzemelerle yapılanlara nazaran bir çok yönden daha yararlı olmasından kaynaklanır. Toprak yapı, başka olanak bulunmadığı dönem ve yörelerde, zorunluluk nedeniyle kullanılan, toplumun refah düzeyinin yükselmesi olanaklar elverdiği an terkedilmesi gereken bir malzeme olarak görülmeğe başlanmıştır. Oysa, günümüzdeki sosyal ve ekonomik koşullar, toprağın yapı için yararlı yönlerini tekrar ön plana çıkarmıştır. Bu gün toprak yapı, en az gelişmiş ülkelerden en gelişmiş ileri endüstri ülkelerine kadar, dünyanın her yerinde, üzerinde en çok çalışma ve araştırma yapılan konuların başında yer alanlarda biridir.
Toprak yapı , konut, işyeri ve hizmet binalarının yapımı için
Ülkede bol bulunan kaynaklardan en kolay ve en ileri düzeyde yararlanmayı, Yöre halkının gelenek ve göreneklerini değerlendirme olanağı, Etkin ölçüde enerji tasarrufu, Kalkınma için gerekli kaynakların yapı sektöründeki kullanımını en az düzeye indirmeyi, Her mevsimde bina içinde kullanıcıya en uygun yaşam koşullarını, Güneş enerjisinden en kolay yöntemlerle en üst düzeyde yararlanmayı, Günümüzde uygarlığın gereği olan her türlü donatımın yapıda uygulanması olanağını, sağlar bu nedenle toprak yapı, günümüzde “Çağdaş Yapı” niteliğini kazanmıştır. Elbette ki toprak yapının da, diğer yapı türlerinde olduğu gibi, bazı sakıncalı yönleri vardır. Bunlar gerekli önlemler alınarak ve ön görülen koşullara uyularak, ya tamamen giderilebilir, ya da en aza indirilebilir. Elinizdeki bu kitapçıkta bunlarla ilgili ayrıntıları bulabileceksiniz.
Toprakla yapıda iyi sonuç almada, dikkat edilmesi gereken husus, sağlanması gereken koşul, bu iş için uygun toprak türünü seçilmesidir.
Bununla ilgili ayrıntılar (bölüm )de verilmiştir. Toprak malzemenin en belirgin iki sakıncalı yönü, basınç dayanımının az, rutubete karşı duyarlılığının fazla olmasıdır. Ülkemizde bir çok yörede, yeterli iyi kalitede toprak bulmak mümkündür. Daha iyi, yani, basınca daha dayanıklı, rutubete karşı duyarlılığı daha azaltılmış,suda dağılmayan, yüzeyleri düzgün ve toz üretmeyen kerpiç elde etmek maksadıyla, toprağa çimento, kireç,alçı ve diğer bazı katkı maddeleri katılır. Bunlar arasında alçı katkılı kerpiç üretimi, ülkemiz için daha uygun sonuçlar verdiğinden, diğerlerine tercih edilmiştir. Alçı katkısı ile nitelikleri iyileştirilmiş kerpiçe “ALKER” adı verilmiştir.
Bugünün uygarlık düzeyinde, her türlü konforu,en kolay, en ucuz ve en az enerji gereksinmesi ile sağlayabilecek kırsal yöre yapılarının ALKER ile gerçekleştirilebileceği, ALKER 2in kısal yörelerde yapılaşmaya önemli katkısı olacağı inancındayız.
ALKER (Alçılı Kerpiç) üretimi ve ALKER ile yığma yapı kurallarını ana hatları ile vermek, yararlarını belirlemek ve olası sakıncaları en aza indirecek önlemleri açıklamak amacıyla bu kitapçık hazırlanmıştır. Bilinen normal kerpicin niteliklerinin üstünde, daha kaliteli bir duvarı, benzer diğer duvar malzemesine nazaran daha uygun koşullarda elde etmek isteğiniz zaman, yapınızı ALKER ile yapabilirsiniz. Bu, yapınıza alçı maliyetini ekleyecek ve bir alçı çalışma koşullarına uymanız gerektirecektir. Fakat artmalara karşılık herhangi bir katkılı kerpiçten daha ucuz bir duvar malzemesine ve daha kaliteli bir yapıya sahip olacaksınız.
monash.pwçioğlu-E.Gürdal
1. GENEL BİLGİLER
NEDEN TOPRAKLA YAPI
Barınma sorununun çözümünde, ucuz ve hızlı yollardan birisidir. Yaşam konforunun en iyi düzeyde sağlar. Maliyeti en az, üretimi tesis kurulmasını gerektirmeyen tek malzemedir. Kendi evini yapana, kendi olanaklarını değerlendirme ve bu yolla ev sahibi olma olanağı verir. Seri üretim olanaklıdır ve maliyette büyü indirim sağlar. Malzeme üretiminde, malzemenin taşıma işinde ENERJİDEN, Binanın tüm kullanım süresince YAKITTAN tasarruf sağlar. Kendi öz kaynaklarımızdan yararlanma olanağı sağlar. Konut yapımı kolaylaşır, İşyeri,kümes, besi ahırları vb. yapılabilir. Tarımsal ürünlerin işlenip değerlendirilmesi ve yöresel el sanatlarının gelişmesinin ön şartı olan kırsal yörelerde uygarca yaşamın gerçekleşmesi olanağını artırır. Kırsal yörelerde bilinen yapım teknolojisinden yararlanma ve onu geliştirme olanağı verir. Yeterli sağlamlıkta bina yapılabilir. Çevre kirlenmesini önlemesi açısından önemli katkıları vardır.
NEDEN ALKER ?
Alker, uygun kerpiç toprağına % arasında alçı katılmış bir kerpiç türüdür. Fizik ve mekanik nitelikleri, normal kerpiçe nazaran yapı için gerekli olan yönde, önemli ölçüde iyileştirilmiştir. Buna ilişkin değerler Tablo-I’ de verilmiştir. Alker’e katılan alçının çabuk priz yapması, kalıptan çıktığı sırada yeterli sağlamlık kazanmasını sağlar. Uygulamada, kurutma için işçilik ve zaman sarfına ve kurutma alanı ayrılmasına gerek kalmadan kullanma olanağını kazandırır.
Alçının çabuk priz yapması (katılaşması) kilin kuruma sırasında normal olarak yapacağı büzülmeyi ve kurumanın dengeli sağlanamadığı zamanlarda bünyede oluşacak çatlama ve biçim değişmelerini önler. Bu olaylar, tabloda görüldüğü gibi, dayanımın artmasına ve suda dağılmamasına neden olurlar
TABLO – I ALKERİN FİZİKSEL VE MEKANİK NİTELİKLERİ
FİZİKSEL NİTELİKLER | MEKANİK NİTELİKLER | |||||
SERTLEŞME SÜRESİ ALKER DEĞERLERİ | Birim hacimağırlığı? (kg/m3) | Isı İletkenlikKatsayısı? (w/m 0k )0,40 | Özgül IsıC (kcal kg 0C)0,30 | Buhar difüzyonDirenç faktörü?13 | Basınç dayanımıQb (kgf/cm3) | Eğilmede çekmeDayanımıQeç (kgf/cm2)0,,16 |
ÇAĞDAŞ YAPI MALZEMESİ - ALKER
“Alçılı Kerpiç”
Prof. Ruhi KAFESÇİOĞLU - Doç. Dr. Erol GÜRDAL
ÖNSÖZ
Bilindiği gibi toprak, çok eski dönemlerden beri insanların barınmak için yararlandıkları malzemelerin başta geleneklerinden biridir. Bu gün de yer yüzünde yaşayan insanların büyük bir çoğunluğu, topraktan yapılmış evlerde oturmaktadırlar. Bu bir yönden toprağın yapı malzemesi olarak hemen hemen her yerde kolay ve bol tedarik edilebilmesi nedeniyle ise de, diğer yönden de topraktan oluşturulan yapının diğer malzemelerle yapılanlara nazaran bir çok yönden daha yararlı olmasından kaynaklanır. Toprak yapı, başka olanak bulunmadığı dönem ve yörelerde, zorunluluk nedeniyle kullanılan, toplumun refah düzeyinin yükselmesi olanaklar elverdiği an terkedilmesi gereken bir malzeme olarak görülmeğe başlanmıştır. Oysa, günümüzdeki sosyal ve ekonomik koşullar, toprağın yapı için yararlı yönlerini tekrar ön plana çıkarmıştır. Bu gün toprak yapı, en az gelişmiş ülkelerden en gelişmiş ileri endüstri ülkelerine kadar, dünyanın her yerinde, üzerinde en çok çalışma ve araştırma yapılan konuların başında yer alanlarda biridir.
Toprak yapı , konut, işyeri ve hizmet binalarının yapımı için
Ülkede bol bulunan kaynaklardan en kolay ve en ileri düzeyde yararlanmayı, Yöre halkının gelenek ve göreneklerini değerlendirme olanağı, Etkin ölçüde enerji tasarrufu, Kalkınma için gerekli kaynakların yapı sektöründeki kullanımını en az düzeye indirmeyi, Her mevsimde bina içinde kullanıcıya en uygun yaşam koşullarını, Güneş enerjisinden en kolay yöntemlerle en üst düzeyde yararlanmayı, Günümüzde uygarlığın gereği olan her türlü donatımın yapıda uygulanması olanağını, sağlar bu nedenle toprak yapı, günümüzde “Çağdaş Yapı” niteliğini kazanmıştır. Elbette ki toprak yapının da, diğer yapı türlerinde olduğu gibi, bazı sakıncalı yönleri vardır. Bunlar gerekli önlemler alınarak ve ön görülen koşullara uyularak, ya tamamen giderilebilir, ya da en aza indirilebilir. Elinizdeki bu kitapçıkta bunlarla ilgili ayrıntıları bulabileceksiniz.
Toprakla yapıda iyi sonuç almada, dikkat edilmesi gereken husus, sağlanması gereken koşul, bu iş için uygun toprak türünü seçilmesidir.
Bununla ilgili ayrıntılar (bölüm )de verilmiştir. Toprak malzemenin en belirgin iki sakıncalı yönü, basınç dayanımının az, rutubete karşı duyarlılığının fazla olmasıdır. Ülkemizde bir çok yörede, yeterli iyi kalitede toprak bulmak mümkündür. Daha iyi, yani, basınca daha dayanıklı, rutubete karşı duyarlılığı daha azaltılmış,suda dağılmayan, yüzeyleri düzgün ve toz üretmeyen kerpiç elde etmek maksadıyla, toprağa çimento, kireç,alçı ve diğer bazı katkı maddeleri katılır. Bunlar arasında alçı katkılı kerpiç üretimi, ülkemiz için daha uygun sonuçlar verdiğinden, diğerlerine tercih edilmiştir. Alçı katkısı ile nitelikleri iyileştirilmiş kerpiçe “ALKER” adı verilmiştir.
Bugünün uygarlık düzeyinde, her türlü konforu,en kolay, en ucuz ve en az enerji gereksinmesi ile sağlayabilecek kırsal yöre yapılarının ALKER ile gerçekleştirilebileceği, ALKER 2in kısal yörelerde yapılaşmaya önemli katkısı olacağı inancındayız.
ALKER (Alçılı Kerpiç) üretimi ve ALKER ile yığma yapı kurallarını ana hatları ile vermek, yararlarını belirlemek ve olası sakıncaları en aza indirecek önlemleri açıklamak amacıyla bu kitapçık hazırlanmıştır. Bilinen normal kerpicin niteliklerinin üstünde, daha kaliteli bir duvarı, benzer diğer duvar malzemesine nazaran daha uygun koşullarda elde etmek isteğiniz zaman, yapınızı ALKER ile yapabilirsiniz. Bu, yapınıza alçı maliyetini ekleyecek ve bir alçı çalışma koşullarına uymanız gerektirecektir. Fakat artmalara karşılık herhangi bir katkılı kerpiçten daha ucuz bir duvar malzemesine ve daha kaliteli bir yapıya sahip olacaksınız.
monash.pwçioğlu-E.Gürdal
1. GENEL BİLGİLER
NEDEN TOPRAKLA YAPI
Barınma sorununun çözümünde, ucuz ve hızlı yollardan birisidir. Yaşam konforunun en iyi düzeyde sağlar. Maliyeti en az, üretimi tesis kurulmasını gerektirmeyen tek malzemedir. Kendi evini yapana, kendi olanaklarını değerlendirme ve bu yolla ev sahibi olma olanağı verir. Seri üretim olanaklıdır ve maliyette büyü indirim sağlar. Malzeme üretiminde, malzemenin taşıma işinde ENERJİDEN, Binanın tüm kullanım süresince YAKITTAN tasarruf sağlar. Kendi öz kaynaklarımızdan yararlanma olanağı sağlar. Konut yapımı kolaylaşır, İşyeri,kümes, besi ahırları vb. yapılabilir. Tarımsal ürünlerin işlenip değerlendirilmesi ve yöresel el sanatlarının gelişmesinin ön şartı olan kırsal yörelerde uygarca yaşamın gerçekleşmesi olanağını artırır. Kırsal yörelerde bilinen yapım teknolojisinden yararlanma ve onu geliştirme olanağı verir. Yeterli sağlamlıkta bina yapılabilir. Çevre kirlenmesini önlemesi açısından önemli katkıları vardır.
NEDEN ALKER ?
Alker, uygun kerpiç toprağına % arasında alçı katılmış bir kerpiç türüdür. Fizik ve mekanik nitelikleri, normal kerpiçe nazaran yapı için gerekli olan yönde, önemli ölçüde iyileştirilmiştir. Buna ilişkin değerler Tablo-I’ de verilmiştir. Alker’e katılan alçının çabuk priz yapması, kalıptan çıktığı sırada yeterli sağlamlık kazanmasını sağlar. Uygulamada, kurutma için işçilik ve zaman sarfına ve kurutma alanı ayrılmasına gerek kalmadan kullanma olanağını kazandırır.
Alçının çabuk priz yapması (katılaşması) kilin kuruma sırasında normal olarak yapacağı büzülmeyi ve kurumanın dengeli sağlanamadığı zamanlarda bünyede oluşacak çatlama ve biçim değişmelerini önler. Bu olaylar, tabloda görüldüğü gibi, dayanımın artmasına ve suda dağılmamasına neden olurlar
TABLO – I ALKERİN FİZİKSEL VE MEKANİK NİTELİKLERİ
FİZİKSEL NİTELİKLER | MEKANİK NİTELİKLER | |||||
SERTLEŞME SÜRESİ ALKER DEĞERLERİ | Birim hacimağırlığı? (kg/m3) | Isı İletkenlikKatsayısı? (w/m 0k )0,40 | Özgül IsıC (kcal kg 0C)0,30 | Buhar difüzyonDirenç faktörü?13 | Basınç dayanımıQb (kgf/cm3) | Eğilmede çekmeDayanımıQeç (kgf/cm2)0,,16 |
Yukarıda verilen Tablo’ da ALKER ‘in fiziksel ve mekanik niteliklerini belirleyen değerler, ALKER ile yapılan yapı bünyesinde normal kerpice ek olarak şunları sağlar.
Saman, keten elyaflı, pamuk sapı vb. artıklarıdır.
Genellikle tek katlı olarak yapılan kerpiç evlerin maliyeti, evin genişliğine ve kullanılan ekstra malzemelere göre farklılık gösterir.
Ama Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından açıklanan yılı kerpiç ve diğer basit ev inşaat bedellerine göre durum şöyle:
Bakanlıkça belirtilen Kerpiç ve diğer basit (iskelet) inşaat bedeli ():
Asgari: 93,57
Azami: ,28
Orta: ,93
Bu bedel, kaba bir kerpiç ev inşaatına metrekare başına biçilen tutar. Bu tutarı, evin metrekaresiyle çarptığınızda evin kaba inşaat bedeli ortaya çıkıyor.
Yani, m2'lik kerpiç bir evin inşaatı yılında, ortalama olarak (,93 x) TL gibi bir tutara denk gelmekte. Tabi bunun sadece iskelet bedeli olduğunu hatırlatmakta fayda var!
Müstakil Ev, Kerpiç ev
Kerpiç, duvar örmek için kullanılmak üzere tahta kalıplara dökülerek güneşte kurutulmuş balçık. Kerpiç, daha çok köy evlerinin yapımında kullanılır. Hem iktisadi bakımdan ucuz, hem de kışın sıcak tuttuğu için tercih edilir. Bir çeşit pişirilmemiş tuğla gibidir.
Kerpiç yapılacak toprak, su ile karıştırılarak içine saman serpilir ve karışım ayakla çiğnenip ezilmek suretiyle çamur haline getirilir. Bu işe çamurun özlendirilmesi denir. Özlendirilmiş çamur, kerpiç biçimine sokulmuş, tahta bölmelerden yapılı kalıplara dökülür. Çamur, kalıplara döküldükten sonra iyice sıkıştırılır. Bu sıkıştırma yapılmazsa kerpiç zayıf olur. Sıkıştırılan çamurun üstü düzgünce bir tahta ile düzeltilir ve fazla çamur da atılmış olur. Sonra kalıp çekilerek, çamur düz bir yerde kalır. İmkân varsa önce gölgede kurutulduktan sonra güneşte bırakılır. Kerpiçin her tarafının kuruması için güneşe bakan yüzleri zamanla değiştirilerek çabuk kuruması sağlanır.
Kerpiç çok eski çağlardan beri yapı malzemesi olarak kullanıla gelmiştir. Kaldeliler ve Sümerler yapılarında kerpiç kullanmışlardır. Bunlar kerpiçleri birbirine ziftle yapıştırırlardı. Bu bakımdan yaptıkları evler sağlam olurdu. Bu evlerin üzerini de çamur, kireç veya zift tabakasıyla örterlerdi.
Anadolu'da yapılan çeşitli kazılar, Hititlerin bile evlerini kerpiçten yaptıklarını göstermiştir. Günümüzde de Anadolu köylüsü evini ekonomik bakımdan ve sıcağı muhafaza bakımından kerpiçten yapmaktadırlar. Kerpiç aynı zamanda rutubetlenmeyi önlediğinden bununla yapılan evler daha sıhhi olur, oturanlarda romatizma pek görülmez ve tedavi için uygundur. Kerpiç ev ve toprak ev arasındaki fark kerpiç evin kalıplara dökülerek yapılmasıdır, toprak ev ise kalıplara dökülmeden yapılır.