Kese Kaç Haftada Görülür

Adete Göre Gebelik Hesaplama

Gebelik hesaplama, ayrıntılı tam hamilelik hesaplama günümüzde hamileler tarafından çok kullanılan bir araçtır. Sayfamızda bu konu hakkında otomatik gebelik hesaplayıcı ile birlikte detaylı hesaplama yöntemleri bulacaksınız.

Gebelerin hepsi tahmini doğum tarihlerini öğrenmek ister. Adete göre gebelik kaç hafta? Sorusunu merak eder. Tahmini doğum zamanı hesaplama için birkaç yöntem olsa da bunlardan en sık kullanılanı son adet tarihinin ilk günü temel alınarak yapılan hamilelik hesaplamasıdır.

Gebeliğin ilk üç ayında ultrason ile ölçümler alınarak oldukça doğru şekilde tek ya da ikiz gebelik hesaplama yapmak mümkündür. İkizlerin birinde gelişme geriliği varsa utrason ile yapılan ölçümlerde farklılık çıkabilir. Gebelik haftası ilerledikçe ultrason hesaplamalarındaki sapma oranları artar.

Gebelik kesesi ultrasonda ilk ortaya çıkan gebelik işaretlerinden biri olduğundan erken gebelik haftasının hesaplamasında kullanılır. Ortalama gebelik kesesi çapı 2 mm civarında ise tahmini gebelik haftası 4-4,5 civarındadır. Ortalama gebelik kesesi çapı 5 mm ise hamilelik 5 hafta civarındadır.

Gebelik Haftası Hesaplama

Negele yöntemi ile tam gebelik haftası hesaplama çok yaygın kullanılır. Doktorlar doğum ve sezeryan için tek ve ikiz gebelik haftasını bu şekilde hesaplamaktadır. Negele yöntemi ile detaylı gebelik haftası hesaplaması yapılırken son adet tarihinin ilk gününü bilmek gerekir. Buraya girilen değerler adete göre hamilelik hesaplama sonucunu verir. 

Bu yöntemde gebelik hesaplama ile doğum zamanı tahmininde şu formül kullanılır. Son adet tarihinin ilk gününe 7 eklenip 3 ay çıkartılıp 1 yıl ileri gidilir.

Tahmini Doğum Zamanı Hesaplama (Negele Yöntemi): (Gün+7)/(Ay-3)/(Yıl+1)

Ancak adet düzeni normal olmayan ya da o ay yumurtlaması olmayan bayanlarda bu tarih değişebilir. Yani bu durumda beklenen tarih doğru hesaplanmamış olacaktır. Yumurtlama problemi olan ya da adetleri düzenli olmayan bayanlarda özellikle gebeliğin ilk 3 ayında yapılan ultrason ölçümleri doğru gebelik haftasını verecektir.

Ayrıntılı Hamilelik Hesaplama Ultrason

Ayrıntılı gebelik hesaplama ultrasonu ile yapılan ölçümler ve hesaplamalar bebeğin gelişimi ve anormal durumların saptanmasında kullanılabilir. Gebelikte ultrason ile birçok farklı ölçüm ve hesaplama yapılabilmektedir.

Temel gebelik ölçümleri bebeğin baş popo uzunluğu, kafa çapı, femur kemiği uzunluğu, karın çevresi ve üst kol kemiği uzunluğundan oluşur. Bu gebelik hesaplama ölçümleri doğrultusunda gebelik haftası, doğum zamanı, rahim içi gelişme geriliği ya da farklı büyüme sorunları saptanabilir.

Rahim içi gebeliğin en erken bulgusu ultrasonda uterus içinde gebelik kesesinin saptanmasıdır. Gebelik kesesi hafta hafta gebelik gelişimi sürecinde en erken 5 haftalık hamilelikte görülür. 5 ve 6 haftalık gebelerde hamilelik yaşı gebelik kesesinin ölçümü ile hesaplanır. Gebelik kesesi çapı (MSD, mean sac diamater) doktorun 3 düzlemden yaptığı ölçümlerin ortalaması alınarak hesaplanır. Ortalama gebelik kesesi çapı 5. haftada 2 mm iken 6. haftada 10 mm kadar çıkar. Bu haftada her gün yaklaşık 1-2 mm’lik bir büyüme meydana gelir.

Gebelik kesesi en iyi olarak transvajinal ultrason ile saptanır. 5-6 haftalar arasında gebelik kesesi içinde bebeğin erken dönemde beslenmesinden sorumlu yolk kesesi görülebilir. 6 haftalık bir gebelikte ise transvajinal ultrason ile ilk kez kalp atımlarını saptamak mümkündür. 6 haftalık bir gebelikte fetus boyu 4-5 mm’dir.

6. haftanın başından 12. haftanın sonuna kadar gebelik yaşı, embriyo ya da fetüsün baş-popo uzunluğu (CRL, crown rump leight) ile hesaplanır. Baş-popo mesafesi fetüs başının tepe noktasından gövdesinin alt ucu arasındaki uzunluktur. Bu uzunluk embriyonun ölçülebilen en uzun mesafesidir.

Baş-popo mesafesi 11. haftaya kadar gebelik yaşını doğru olarak saptayabilir. 12 ve13. haftalarda ise güvenilirliği azalır. Çünkü bu haftalarda fetüs omurgasındaki öne ve arkaya doğru olan hareketler baş-popo mesafesinin olduğundan kısa ya da uzun ölçülmesine neden olur. İlk üç aylık dönemde ultrasonografi 0,5 hafta fark ile %95’e yakın oranda gebelik yaşının belirlenmesinde doğru sonuç verir.

İkinci ve üçüncü trimesterde (üç aylık periyot) tam gebelik haftasının saptanması için birkaç farklı ultrasonografik ölçümden faydalanılır. Bu ölçümler şunlardır;

• Biparietal çap (BPD, yan kafa çapı),
• Baş çevresi (HC, head circumference),
• Karın çevresi (AC, abdominal circumference),
• Femur uzunluğu (FL, uyluk kemiği boyu),
• Diğer fetal ölçümler (diğer kemik uzunlukları, düzeltilmiş BPD gibi).

Beta-HCG ile Net Gebelik Hesaplama

B-HCG hamilelik hormonu olarak bilinir. B-HCG embriyonun rahme tutunması ile ultrasondan çok önce pozitif olur. Kan testi ile gebeliğin 11’inci gününde idrar testin ile gebeliğin 12-14’üncü günlerinde net olarak tespit edilebilir. Kan B-HCG seviyeleri genellikle her 48-72 saatte bir ikiye katlanır. Bu seviye gebeliğin ilk 8-11 haftasında pik düzeye ulaşır.

Hamilelik için HCG test sonucunda 25 mIU/mL üzeri kan B-HCG değerleri pozitif kabul edilir. 5 mIU/mL altı negatif, ara değerler ise şüpheli kabul edilir. Ara bir değer saptandı ise test tekrar yapılarak HCG test sonucu değerindeki artışa bakılır.

B-HCG düzeyinin 1000-2000 mlU/mL değerlerinin üzerinde olduğu durumlarda çoğunlukla vajinal ultrasonda gebelik kesesi görülebilir. Ancak farklı çalışmalarda farklı eşik değerler saptanmıştır.

Tek bir B-HCG değerinden ziyade HCG test sonuçlarında gebeliğin devamı açısından birkaç gün arayla yapılan ölçümler daha net ve değerlidir. Çok değişkenlik gösterdiğinden B-HCG değerlerini hamilelik haftası hesaplamasında kullanmak doğru değildir.

Gebelik Kesesine Göre Hamileliğim Kaç Hafta?

Gebelik kesesi embriyonun etrafını saran bir zardır. Gebelik kesesini daha gebeliğin erken dönemlerinde ultrason ile görmek mümkündür. Gebelik kesesi sadece embriyoyu saran bir yapı değildir. Aynı zamanda embriyonun beslenmesi ve gelişen bebeğin korunmasında rol alır.

Erken gebeliğin varlığında ultrason ile ilk bakılan yapılardan biri gebelik kesesidir. Rahim içi gebeliğe ait ilk güvenilir bulgu kalınlaşmış rahim zarı içinde gebelik kesesinin görülmesidir. Daha embriyo ultrason ile seçilemez iken gebelik kesesini görmek mümkündür.

Bu erken dönemde gebelik haftası hesaplama gebelik kesesinin ölçülmesi ile yapılır. Erken rahim içi gebeliği alttan bakılan ultrason ile 4-5 haftalar civarında göstermek olasıdır. Bu haftalar arasında ortalama gebelik kesesi çapı yaklaşık 2,5 mm civarındadır.

Yolk kesesi ise embriyoya bağlı bir yapıdır. Bu yapıyı ultrason ile görmek mümkündür. Yolk kesesi dolaşım sistemi gelişmeden önce embriyonun beslenmesinde rol alır. Gebelik haftası hesaplaması yapılırken bu yapının ölçümü genellikle kullanılmaz. Ancak yolk kesesi ultrason ile genellikle 5,5 haftada görünür.

Fetal Boya Göre Gebelik Hesaplama

Embriyonun tutunduğu yer genellikle rahmin üst kısmında yumurtlamanın olduğu taraftadır. Embriyonun rahme tutunması yaklaşık 3 haftalık gebelik döneminde olur.

Rahim içi gebeliğe ait en erken ultrason bulgusu tutunma yerinde görülen kalınlaşma ve beyaz odaktır. Bu bulgu gebelik haftası hesaplamada yaklaşık 3-4 haftalık hamilelik döneminde görülür. Ancak bu bulgu güvenilir bir gebelik bulgusu değildir.

Fetal yapı embriyonun hücresel düzeyden gelişerek görünür duruma geldiği haldir. Ultrason ile 6’ıncı gebelik haftasında yolk kesesinin yanında embriyo seçilebilir.

Fetal yapının boyu baş-popo uzunluğu ile ölçülür. Bu ölçüm ile erken gebelik dönemlerinde gebelik haftası hesaplaması yapılır. Ölçüm CRL (Crown Rump Lenght) olarak ifade edilir. CRL 7-13 haftalık gebeliklerde ölçülebilir. Bu haftalarda gebelik haftası hesaplamada doğru bir tahmin verir.

Kafa Çapına Göre Gebelik Hesaplama

Kafa çapı ölçümü (BPD) başın iki yanındaki kemik yapıdan alınan çapın ölçümüdür. Bu ölçüm 13 haftalık gebeliklerden sonra yapılır. 13 haftalık bir gebelikte yaklaşık 2,4 cm olan kafa çapı gelişimini tamamlamış bir bebekte artarak 9,5 cm kadar olur.

Aynı kiloya sahip farklı bebeklerde kafa büyüklüğüne bağlı baş çapı değişkenlik gösterebilir. Bu nedenle hamileliğin sonraki dönemlerinde sadece baş çapı ile gebelik haftası hesaplaması yapmak güvenilir değildir. Kafa çapı yanında baş çevresi uzunluğu da benzer şekilde 13 hafta sonrasında ölçülür.

Fetal baş ölçümü ile gebelik haftası hesaplanırken genellikle 3 ölçüm alınarak değerlendirme yapılır. Ölçümler talamus ve kavum septum pellusidum denen beyin yapılarından geçen enine kesitlerden alınır. Bunlar;

• BPD (Biparietal çap, kafa tasının kısa eksen ölçümü)
• Düzeltilmiş BPD (Kafa tasının kısa ve uzun eksen ölçümü)
• Baş çevresi ölçümü (HC, kafa tasının dış çevresinin uzunluğu)

Baş büyüklüğü her fetusta aynı değildir. Aynı gestasyonel yaştaki bazı fetusların kafa tası kısa eksen çapı aynı olmasına rağmen ön arka baş uzunluğu farklıdır. Bu da düzeltilmiş BPD ve HC ölçümlerini etkiler.

Femur Uzunluğuna Göre Gebelik Hesaplama

Femur uzunluğu (FL) fetusun büyümesini yansıtan önemli bir ultrasonografik ölçümdür. 14 haftalık bebekte 1,5 cm olan FL gelişimini tamamlamış bebekte yaklaşık 7,8 cm olur. Gebelik hesaplama için sadece femur uzunluğunu kullanmak güvenilir değildir. Kafa çapı gibi diğer ölçümlerle birlikte değerlendirmek gerekir. 

Femur kemiği vücudumuzdaki en uzun kemiktir. Halk arasında uyluk kemiği olarak da bilinir. Femur kemiği gövde uzunluğu (FL, femur length) gebelik haftası hesaplamasında oldukça sık kullanılır. Ultrasonda ölçüm yapılırken femurun kemikleşmiş diyafiz kesiminden dikkatle uzunluk hesaplanır. Ultrason probu ile femurun diyafiz ekseni hizalanarak kemik boylu boyunca net bir şekilde gösterilmelidir. Ölçüm yapılırken kıkırdak kısım ölçüme dahil edilmemelidir.

Karın Çevresine Göre Gebelik Hesaplama

Gebeliğin geç dönemlerinde bebek boyutu ve ağırlığı ile ilgili önemli bilgi veren bir ölçümdür. Yapılan ardışık ölçümler bebeğin büyümesinin değerlendirilmesinde kullanılır. Sadece karın çevresi (AC) ölçümü gebelik haftası hesaplamasında güvenilir değildir.

Fetüsün karın çevresi (AC, abdominal circumference) ölçümü ultrasonun enine kesitlerinde midenin ve göbek toplardamarının karaciğer içinde göründüğü düzlemden yapılır.

Otomatik Ayrıntılı Hamilelik Hesaplama

Ultrason ile yapılan baş, femur ve karın çevresi ölçümlerinden elde edilen değerler, gebelik haftasına göre ortalama değerleri gösteren tablo ve formüller ile değerlendirilerek otomatik hamilelik haftası tahmin edilir. Gebelik hastası ilerledikçe ölçülen her bir parametrenin doğruluk oranı azalır.

Her fetusun baş şekli farklıdır. Baş şekli dikkate alındığında düzeltilmiş BPD ve HC ile daha doğru sonuçlar alınmakta olup yalnızca BPD ölçümünden daha değerlidir. İkinci trimesterde düzeltilmiş baş çapı ölçümü ve baş çevresi ölçümü için hata payı yaklaşık 1-1,5 hafta civarındadır. Üçüncü trimester sonunda femur uzunluğu ile yapılan hesaplamalarda hata payı 3,5 haftaya kadar çıkar.

İkinci trimesterde düzeltilmiş baş çapı ve baş çevresi gebelik haftasını en iyi olarak gösterir. Üçüncü trimesterde ise bu ölçümler ile femur uzunluğu ve yaş formülleri gebelik haftasını birbirine yakın oranlarda belirleyebilmektedir.

Çok parametreli yaş formülleri gebelik haftasını hesaplarken birden fazla ölçümü baz alır. Bu durumun en büyük dezavantajı baş çevresinin küçük, femur kemik uzunluğunun normal olduğu gibi bir durumda gebelik haftasının doğru hesaplanamamasıdır.

Gebelik haftası hesaplamalarında ilk 6 aylık dönemde ultrasonografik ölçümlerin daha sonraki 3-4 aylık dönemde ise son adet tarihinin baz alındığı Negele yöntemi ile yapılan hesaplamaların kullanılması önerilmektedir.

Gebelik haftası ilerledikçe ultrason ile yapılan fetal ölçümlerin doğruluk oranı azalmaktadır. Bu yüzden ilk aylarda yapılan ultrason ölçümleri oldukça değerlidir. Sonraki aylarda eski kayıtlardaki gebelik yaşı ölçümleri göz önünde bulundurulmalı ve yeni ölçümlerle gebelik yaşı karşılaştırılmalıdır.

Adet Düzensizliğinde Gebelik Hesaplama

Adet düzeni normal olmayan, son adet tarihini hatırlamayan ve bu nedenle yumurtlama günü hesaplaması yapamayan bayanlarda gebelik haftasının saptanması ultrason ile yapılan ölçümlerle olur. Ultrason ile gebelik haftası hesaplaması yapılırken bebeğin kafa çapı ve çevresi, bacak kemiği uzunluğu ve karın çevresi ölçülür. Cihaz bu ölçümlere uyan gebelik haftasını otomatik olarak verecektir.

Ultrason ile yapılan gebelik haftası hesaplamalarında ilk 3 ayda daha doğru sonuçlar elde edilir.

Tüp Bebekte Tam Hamilelik Hesaplama

Tüp bebek uygulamalarında son adet tarihine göre yapılan gebelik hesaplaması yanıltıcı olacaktır. Tüp bebekte gebelik hesaplama için embriyo transfer tarihini tam olarak bilmek önemlidir.

Tüp bebek tedavisi (IVF, mikroenjeksiyon) ile gebe kalmış bayanlar gebelik haftası hesaplaması kullanırken yumurta toplama tarihi, embriyo transfer tarihi ya da blastokist transfer tarihini bilmeleri gerekir. Embriyo transferi yapıldığı tarihte gebelik 2 haftalık olarak kabul edilir.

Adet gecikmesi yaşayan ve gebelk testi olumlu olan bir kadının en büyük endişesi doğal olarak hamileliğinin normal olup olmadığıdır. Geçmişte bu soruya gebeliğin ilerleyen dönemlerine kadar cevap vermek mümkün değilken ultrasonografi tekniklerinde yaşanan hızlı gelişmeler sayesinde günümüzde erken gebelik ultarsonografisi ile gebeliğin gelişimi çok net bir şekilde izlenebilmekte ve normal gebelikler ile anormal gebeliklerin ayrımı net bir şekilde çok erken dönemlerde yapılabilmektedir.

Erken gebelikte normal ve anormal gebeliklerin klinik belirtileri herhangi bir farklılık göstermez. Bir başka deyişle normal rahim içi bir gebelik ile dış gebelik ve boş gebeliğin belirtileri arasında hiçbir fark bulunmaz ve belirtilere dayanarak gebeliğin nasıl seyrettiği anlaşılamaz. Bir dış gebelik söz konusu olduğunda iç kanama ortaya çıkıp hasta şoka girene kadar normal rahim içi gebelikten ayrımı yapılamaz. Burada ultrasonografi çok önemli bir tanısal inceleme olarak devreye girer.

Erken gebelik ultrasonografisi olarak adlandırılan inceleme gebeliğin ilk 13 haftsında yani ilk trimesterda yapılan incelemedir. Vajinismus gibi herhangi bir özel durum yoksa gebeliğin ilk trimestarindaki ultrason incelemeleri vajinal yoldan yapılır. Vajinal ultrasonografi karından yapılan ultrasonografiye göre hem daha net hem de daha erken görüntü verir. Bu dönemde yapılan transvajinal ultrasonografinin gebelik üzerinde hiçbir olumsuz etksi yoktur. Kullanılan ultrason cihazı ne kadar kaliteli yani çözünürlüğü ne kadar yüksek ise elde edilen görüntü de o derece kalitelidir.

İlk trimester ultrasonografisinin endikasyonları
Erken gebelik ultrasonografisinin amaçları:

• Adet gecikmesi varlığında gebeliğin tanısın konması
• Gebeliğin adet gecikmesi ile uyumlu büyüklükte olup olmadığının yani gebelik yaşının konfirme edilmesi
• Dış gebelik ve boş gebeliğin olmadığının gösterilmesi
• Gebelik gelişiminin normal olup olmadığının saptanması
• Kanama yani düşük tehditi varlığında embryonun canlılığını devam ettirip ettirmediğinin saptanması
• Özellikle infertlite tedavisi görenlerde embryo sayısının saptanmasıdır.

Erken gebelik ultrasonografisi ile ilgili bilgiler değerlendirilirken ovülasyonun her kadında adet döngüsünün tam ortasında gerçekleşmediği ve bu nedenle aşağıda verilen tarih ve değerlerin her kadında aynı olmadığı akılda tutulmalıdır. Eğer yapılan ultrason sonuçları aşağıdaki değerler ve tarihler ile birebir uyum göstermiyorsa bu sizin gebeliğinizin anormal olduğu anlamına gelmez. Böyle bir kararı ancak sizi muayene eden jinekoloğunuz verebilir.

Endometrial kalınlaşma
Erken bir gebeliğin ilk ultrasonografik bulgusu rahimin iç kısmını döşeyen endometrium tabakasındaki kalınlaşmadır. Endometrium ultrasonografide kalın ve yoğun bir şekilde görülür. Endometriumun bu şekilde görülmesi gebeliği düşündürmekle birlikte gebelik tanısı koydurmaz. Bu dönemde kanda yapılan gebelik testinde beta hCG yüksek olarak bulunur ancak genelde 1000 IU/ml’nin altındadır. Endometriumda kalınlaşma boş gebelik ve dış gebelikte de görüldüğünden ayırıcı tanıda bir önem taşımaz.

Gebelik kesesi 
Gebelik kesesi ya da bilimel adı ile gestasyonel kese (gestational sac) ultrasonda görülen ilk oluşumdur. Endometriumun içinde yuvarlak siyah bir oluşum olarak görünür.Etrafında beyaz bir halo olması ikili kese belirtsi (double sac sign) olarak adlandırılır ve kesin olmamakla birlikte gebeliğin normal rahim içi bir gebelik olduğunu düşündürür. Bu işaretin görülmemesi durumunda normal rahim içi gebelik tanısı kesin değildir. Dış gebelik varlığında da benzer bir yalancı kese görülebilir ve normal bir gebelik kesesi ile karıştırılabilir. Kesenin sınırlarının düzgün olarak izlenmesi normal bir gebelik lehine yorumlanır.

Gebelik kesesinin etrafında düzensiz bir sıvı görünümü olabilir. Bu görüntü implantasyon yani gebeliğin rahim içine yerleşmesi sırasında ortaya çıkan kanamayı yansıtır.

Gebelik kesesi en erken kan beta hCG değeri 1000-3000 IU/mL düzeyine ulaştığında görülebilir. Bu dönemde gebelik 2-5 günlük bir adet gecikmesi vardır ve kesenin çapı yalnızca 2-4 mm civarındadır.

Gebelik kesesinin ortalama çapı ölçülerek gebelik yaşı yaklaşık olarak hesaplanabilir. Kese günde ortalama 1.1 mm büyüme gösterir. Kesedeki büyüme ile kan beta hCG değerleri 8. gebelik haftasına kadar paralellik gösterir. Gebelik yaşının saptanmasında gebelik kesesi 6. haftaya kadar kullanılabilir. Bu dönemden sonra embryo görülebildiğinden hesaplamalarda kese çapı yerine embryo uzunluğu kullanılmalıdır.

Abdominal yoldan yapılan ultrasonografide gebelik kesesi yaklaşık 1 hafta daha geç görülebilir.

Gebelik kesinin sınırlarının düzensiz olması ya da uterus içinde aşağıda yerleşmesi olumsuz bir bulgudur ve gebeliğin düşükle sonuçlanabileceği şeklinde yorumlanabilir.

Yolk sac
Gestasyonel kese ortaya çıktıktan kısa bir süre sonra yolk kesesi (yolk sac) adı verilen oluşum ortaya çıkar. Yolk sac gestasyonel kese içinde ikinci ve daha küçük bir kese olarak gebeliğin yaklaşık 5. haftasında izlenebilir.

Yolk sac’ın kesin işlevi aydınlatılamamakla birlikte erken gebelikte bebeğe ait kan hücrelerinin yapımından sorumlu olduğu düşünülmektedir.

Gestasyonel kese çapı transvajinal ultrasonografide 10 milimetreye ulaştığında yolk kesesi izlenmelidir. Bu oluşumun izlenmesi gebeliğin normal olduğu şeklinde yorumlanır. Yolk kesesinin izlenmesi gebeliğin içinde embryo içermeyen boş gebelik olmadığını kanıtlar.

Karından yapılan ultrasonografide ise gebelik kesesi çapı 20 milimetreye ulaştığında yolk kesesi izlenmelidir.

Gebelik kesesi 13 milimetreden büyük olduğu halde yolk kesesinin görülmemesi olumsuz bir bulgudur ve erken gebelik kaybı ile ilişkili olabileceği düşünülmektedir.

Yolk kesesinin çapının 5.6 milimetreden büyük olması da olumsuz bir bulgudur. Yapılan çalışmalar böyle bir durum varlığında anormal gebelik riskinin yükseldiğini göstermektedir.

Embryo
Yolk kesesinin izlenmesinden çok kısa bir süre sonra bu kesenin alt kenarında bir kalınlaşma şeklinde embryo görülmeye başlar. Bu oluşuma fetal kutup (fetal pol, fetal pole) adı verilir. Uzunluğu yaklaşık 2-4 milimetredir ve 5.7-6.1 gebelik haftasına denk gelir.

Gestasyonel kese çapı 16-18 milimetreye ulaştığında embryo görülebilir hale gelir.

Gebelik kesesi 20 milimetreden büyük olduğu halde embryonun görülmemesi olumsuz bir bulgudur ve erken gebelik kaybı ile ilişkili olabileceği düşünülmektedir.

Yukarıdaki resimde 8 hafta 5 günlük bir gebelikte yolk kesesi embryo ve amniyon zarı net bir sekilde görülmekte

Kalp atımları
Embryo uzunluğu 5 milimetreye ulaştığında yüksek çözünürlüklü ultrasonografide bebeğin kalp atımları embryonik yapı içinde kıpırtı şeklinde izlenebilir. Bu dönem yaklaşık 6.2 haftaya denk gelir. Nadiren 5 milimetreden küçük embryolarda da kalp atımları izlenebilmektedir. Abdominal ultrason incelemesinde ise embryo boyu 9 milimetreye ulaştığında izlenebilir.

Bu kadar erken dönemde kalp atımlarının izlenememesi gebeliğin anormal olduğu anlamına gelmez. Böyle bir durumda yaklaşık 1 hafta sonra tekrarlanan ultrason incelemesinde sağlıklı bir gebelikte fetal kalp atımları izlenmelidir.

7 haftalık bir gebelikte fetal kalp atımlarının görülmemesi missed abortus (atlanmış düşüş) olarak tanımlanır.

Bebeğe ait kalp atımları ile düşük riski arasında anlamlı bir ilişki vardır. Kalp atımlarının izlenmesi düşük riskinin azaldığı şeklinde yorumlanır. Gebelik yaşı ile düşük riski arasındaki ilişki şu şekildedir.

Yani gebeliğin 6. haftasında kalp atımlarının izlenmesi bu gebeliğin %83 olasılık ile erken düşük ile sonuçlanmayacağını gösterir. Kalp atıplarının izlenmesine rağmen kanama varlığında düşük oranlarında yaklaşık 2 kat artış olmakatdır.

Öte yandan kalp atım hızı ile de düşük riski arasında bir ilişki söz konusudur. Gebeliğin 6. haftasında normal kalp atım hızı dakikada 90-113 arasındayken 9. haftadan sonra 144-170 atım/dakikaya ulaşır. Kalp hızının 90 atımın altında olması durumunda düşük riski artmaktadır.

Bebeğe ait yapıların izlenmesi
Gebelik ilerleyip bebeğe ait yapılar oluşmaya başladıkça bunlar da ultrasonda izlenebilir hale gelir.

8. hafta civarında bebek ani ve hızlı sıçrama hareketleri yapmaya başlar ve bu hareketler ultrasonografide izlenebilir.
9. haftada bebeğin kafası ile kol ve bacak taslakları ayırdedilebilir bu dönemde yolk kesesi artık kaybolmuştur.
10. haftada plasenta görülür
11. haftada bebeğin yüzü belirginleşmeye başlar
12. haftada vücut dışında gelişen barsaklar karın boşluğuna yerleşir ve karın duvarı 13. hafta civarında kapanır.

KAYNAKLAR

• Benson CB, Doubilet PM. Slow embryonic heart rate in early first trimester: indicator of poor pregnancy outcome. Radiology 1994; 192: 343-4
• Bromley B, Harlow BL, Laboda LA, Benacerraf BR. Small sac size in the first trimester: a predictor of poor fetal outcome. Radiology 1991; 178: 375-7
• Frates MC, Benson CB, Doubilet PM. Pregnancy outcome after a first trimester sonogram demonstrating fetal cardiac activity. J Ultrasound Med 1993; 12: 383-6
• Levi CS, Lyons EA, Lindsay DJ. Early diagnosis of nonviable pregnancy with endovaginal ultrasound. Radiology 1988; 167: 383-5
• Levi CS, Lyons EA, Zheng XH, Lindsay DJ, Holt SC. Endovaginal US: demonstration of cardiac activity in embryos of less than 5.0mm in crown-rump length. Radiology 1990; 176: 71-4
• Nyberg DA, Laing FC, Filly RA. Threatened abortion: sonographic distinction of normal and abnormal gestation sacs. Radiology 1986; 158: 397-400
• Pennell RG, Needleman L, Pajak T et al. Prospective comparison of vaginal and abdominal sonography in normal early pregnancy. J Ultrasound Med 1991; 10: 63-7

Annelerin hamile olduğunu öğrendiği andan itibaren kuşkusuz en merak ettikleri şey bebekleri olur.  Gebelikte ilk haftalar oldukça yoğun ve karmaşık geçmektedir.

Gebelik kesesi bebeğin hamilelik süresinde geliştiği yerdir.Rahmin içinde siyah yuvarlak bir oluşum olarak görülmektedir. İçerisi amniyon sıvısı ile doludur. Kese, şekil itibariyle yuvarlaktır ve etrafı rahim içi tabakası ile çevrilidir.  Kesenin düzgün sınırlara sahip olması normal gebelik olduğunu düşündürür.

Gebelik kesesi hamilelik ortaya çıktıktan hemen sonra ultrasonda görülemez. Ultrasonda gebelik kesesi ancak gebeliğin 5. Haftasında görülebilmektedir. Gebelik kesesi bebeğe dair görülen ilk oluşumdur.

Bebeğin kalp atışları ne zaman duyulur?

Hamilelik sürecinin en heyecan verici olayı hem anne hem de baba için  bebeğin kalp atışlarının ilk kez dinlendiği andır. Bu süreç özellikle anne adayları tarafından heyecan ve sabırsızlıkla beklenmektedir. Ancak anne adaylarının, bebeklerinin kalp atışlarıyla ilgili olarak stres yaşamaması önemlidir. Annenin stresi bebeği etkiler ve bu durum gebeliğin olumsuz etkilenmesine sebep olur.

Hamilelikte kalp atışlarının dinlenmesi farklı haftalarda izlenebilir. Genel olarak hamileliğin 6. Haftasında kalp atışları dinlenebilirken bazı hamileliklerde bu süre 7. haftayı da bulabilir. Anne adayına yapılan dopplerultrason ile bebeğin kalp atışları dinlenebilir. Hamilelikte kalp atışları en rahat şekilde 8.haftadan sonra dinlenebilir. Hamilelikte 5. haftada bebeğin kalp atışlarının dinlenebilmesi için, transvajinal ultrason yapılması gerekebilir. Bu yöntem riskli hamileliklerde uygulanabilir. Ancak anne adaylarının bu konuda acele etmemesi tavsiye edilir. Bebeğin kalp atışının duyulamaması bir problem olduğunu gösterir. Böyle durumlarda anne adayının ayrıntılı bir şekilde muayene edilmesi gerekmektedir.

Ultrason muayeneleri bebeğe ve anneye zarar verir mi?

Hamilelikte bebeğin gelişimini izleyebilmek, cinsiyetini öğrenmek, kalp atışlarını duyabilmek ve bebekte oluşabilecek herhangi bir sorunun takibini yapabilmek için ultrasondan faydalanılır. Bu nedenle anne adaylarının belirli aralıklarla ultrasona girmeleri gerekmektedir. Ultrasonun insan sağlığına herhangi bir zararı olduğu saptanmamıştır.  Bebeğin sağlık durumunu ve gelişimini öğrenebilmek için hamilelik boyunca 6 ya da 7 kez ultrasona girmek yeterli olacaktır.

Hamilelikte ultrasonla ilgili risk oluşturabilecek tek faktör tecrübesiz insanlar tarafından yapılan incelemede bebekteki anomalilikleri fark edememeleri olabilir. Bu riski ortadan kaldırmak için hamilelik sürecinden 1 kere farklı bir doktora muayene olmak faydalı olacaktır.

Hamilelik sürecinde ultrason neden önemli?

Anne adayları zaman zaman ultrasonun radyasyon yaydığı düşüncesiyle bebeklerini korumak için ultrasona girmekten çekinirler. Ancak bilinenin aksine ultrason radyasyon değil ses dalgalarının görüntü oluşturmasıyla çalışmaktadır. Hafta hafta hamileliği takip etmek hem anne hem de bebek açısından oldukça önemlidir. Hamilelikte ultrasonun önemi şu şekilde sıralanabilir;

• Bebeğin cinsiyeti ultrasonda öğrenilir
• Dış gebelik veya bebeğin anne karnında ölmesi gibi durumlarda erken dönem hamilelikte girilen ultrason sayesinde anlaşılır.
• Bebeğin tahmini kilosu belirlenir böylece bebeğin kilo durumuna göre doğumun normal mi yoksa sezaryen mi olacağı kararlaştırılır.
• Hamileliğin erken döneminde bebekte saptanan anomaliler tanı koymayı ve tedavi için geç kalınmamasını sağlar.
• Annede olabilecek kist veya miyomlar ultrason sayesinde anlaşılır ve hamileliği olumsuz etkilemesinin önüne geçilir.
• Bebeğin geliş şekli ultrason sayesinde net olarak anlaşılır.

Ne kadar sıklıkla ultrason muayenesi yapılmalı?

Hamileliği hafta hafta takip etmek hem bebek hem de anne sağlığı için oldukça önemlidir. Anne adayının veya bebeğin sağlığını tehdit edecek bir durum olmadığı sürece ilk 32 haftada ayda bir son 8 haftada ise ayda iki defa olacak şekilde ultrasona girmek yeterli olacaktır.

Hamilelikte risk durumu söz konusuysa anne adayları doktorun belirlediği sıklıkta ultrason muayenesi yaptırmalıdır.

Birinci trimesterde (gebeliğin ilk üç aylık döneminde) gebelik hem vajinal hem de abdominal (karından yapılan) ultrasonografi ile incelenebilir.

Öncelikle vurgulanması gereken, vajinal ultrasonografi incelemesinin gebeliğin bu döneminde karından yapılan ultrasonografiye göre daha fazla detay gösterebilmesi ve abdominal ultrasonografide gözlenebilen yapıları yaklaşık bir hafta daha erken gösterebilmesidir. Bu nedenle doktorunuzun vajinal ultrasonografi önerisini kabul etmeniz önemlidir. 

Bu ultrasonografi türünün düşük nedeni olabileceği yönünde bilimsel bir veri yoktur.

Video: Hamilelikte vajinal ultrasonografi sakıncalı mıdır? Neden yapılır, bebeğe zarar verir mi?

Gebelikte ultrasonografide en erken gözlenen bulgu kalınlaşmış rahim iç tabakasıdır.

Bu dönemde rahim içinde yerleşme gerçekleşmiş, kanda beta HCG hormonu seviyesi yükselmeye başlamıştır.

Gebelik kesesinin ortaya çıkmadığı bu dönemde idrar testi henüz müspet sonuç vermeyebilir.

Rahim iç tabakasının kalınlaşması dış gebelik ve mol gebeliğinde de gözlenebileceğinden henüz bu aşamada gebeliğin seyri hakkında yorum yapmak imkansızdır.

Video: Canlı bir dış gebelik vajinal ultrasonografide nasıl görünür? (live ectopic pregnancy on ultrasound)

Gebelik ilerledikçe rahim içinde sırayla gebelik kesesi ve takiben koryon boşluğu, yolk kesesi, embriyo, embriyonun kalp atışları, hareketleri ve nihayet kollar ve bacaklarla birlikte çeşitli organlar gözlenebilir hale gelmeye başlar. Bu sıra normal gelişimin takip ettiği sıra değil, ultrasonografinin gözlem sahasına girme sırasıdır. Kullanılan ultrasonografinin çözünürlüğü ne kadar yüksekse bu sayılan yapılar o kadar erken dönemde gözlenebilir duruma gelir.

Gebelik kesesi

Ultrasonografide rahim içinde yerleşmiş bir gebelik kesesinin gözlenmesi ile gebelik tanısı kesinleşir.

Gebelik kesesi, içinde embriyonun gelişmeye başladığı bir yapıdır.

Gebelik kesesinin gözlenmiş olması dış gebelik olasılığını ortadan kaldırır (ikiz gebeliklerde bir embriyonun rahim içinde, diğerinin de rahim dışında yerleştiği özel dış gebelik türü çok ender görülmekle beraber her zaman dikkate alınır).

Video: Dış gebelik, rahim içi gebelik ayrımı ultrasonda nasıl yapılır? Double decidual sac sign nedir?

• Vajinal ultrasonografide gebelik kesesi genellikle adet gecikmesi 2-3 günü bulduğunda gözlenebilir hale gelmiş durumdadır. Bu aşamada kesenin çapı yalnızca 2-4 mm kadardır.
• Abdominal (karından yapılan) incelemede gebelik kesesi ortalama olarak 5 milimetre olduğunda ve/veya gecikme bir haftayı bulduğunda gözlenir.

Gebelik kesesi adı verilen yapı yuvarlaktır ve etrafı parlak beyaz görünümlü rahim iç tabakası ile çevrilidir.

Gebelik kesesinin çapı günde ortalama 1 milimetre büyür. Gebelik kesesinin çapına 30 rakamı eklenip 7'ye bölünerek yaklaşık gebelik haftası hesaplanabilir. Bu hesaplama 8. gebelik haftasına kadar oldukça doğru sonuçlar verirken daha ileri haftalarda hatalı sonuçlar verme olasılığı artar.

Çoğul gebelik tanısı: gebeliğin en erken aşamalarından itibaren rahim içinde birden fazla sayıda gebelik kesesi görülmesiyle çoğul gebelik tanısı konabilir.

Video: 5. gebelik haftasında anne karnındaki bebek - Gebelik kesesi ve organlar oluşmaya başladı

Yolk kesesi

Gebelik kesesi gözlendikten kısa bir süre sonra yolk kesesi de gözlenebilir hale gelir.

Yolk kesesi bir erken gebelik yapısıdır ve işlevi net olarak aydınlatılamamıştır. Bu yapı bir çember görünümündedir ve içi siyah olarak gözlenir.

Yolk kesesinin gözlenmiş olması anembriyonik gebelik (gebelik kesesinin oluşması, ancak içinde embriyonun gözlenememesi durumu) olasılığını azaltması açısından önemlidir.

Yolk kesesi genellikle vajinal ultrasonografide gebelik kesesi 8-10 milimetre çapına ulaştığında, abdominal ultrasonografide ise gebelik kesesi 16-20 milimetreye ulaştığında gözlenebilir hale gelir.

Yolk kesesinin çapı 3.5-5.5 milimetre arasındadır.

Yapı, rahim iç duvarını içten saran koryon boşluğunda, embriyoyu barındıran amniyon boşluğunun zarının dış yüzeyine komşu olarak yer alır.

Resimde 8.5 haftalık gebelikte amniyon zarının sınırları gözleniyor ve amniyon boşluğu içindeki embriyo, zara komşu yolk kesesiyle beraber (saat 9 hizasında) tümüyle koryon boşluğu içinde gözleniyor.

Bebeği barındıran gebelik kesesi (amniyon boşluğu) büyüdükçe yolk kesesi gebelik kesesi ile koryon boşluğu arasında sıkışarak ortadan kalkmaya başlar.

Yolk kesesinin büyüklüğü ve görünümü ile bebeğin sağlığı arasında yakın bir ilişki olduğu düşünülmektedir. Aşırı büyük, düzensiz, duvarı ince, içi siyahtan daha farklı bir renk gösteren bir yolk kesesi saptanması bebeğin sağlıksız olduğunun bir göstergesi olabilir.

Embriyonun gözlenmesi

Embriyo en erken olarak yolk kesesinin bir kenarında kalınlaşma şeklinde gözlenir.

Embriyo, vajinal ultrasonografide uzunluğu 2-3 milimetre iken (yaklaşık 5. gebelik haftasında) gözlenmeye başlar. Embriyonun uzunluğu 6. haftada 5 milimetre, 7. haftada 10 milimetredir.

Embriyonun uzunluğunun, bacaklar hariç tutularak ölçülmesi baş-popo mesafesi (CRL) ölçümü adını alır. 14. haftaya kadar bu ölçüm gebelik haftasını 3 gün hata payıyla belirleyebilir.

Embriyonun vajinal ultrasonografide en geç 7., abdominal ultrasonografide ise en geç 8. haftaya kadar gözlenmiş olması gerekir. Aksi durumlarda anembriyonik gebelik (boş kese) olasılığı gündeme gelir. Bu durumun kesin tanısını koymak için seri ultrasonografiler gerekebilir.

Video: Gebelik testi veya kanda beta HCG pozitif çıktıktan sonra bebeğin kalp atışları ne zaman görülür?

Bebeğin kalp atışlarının gözlenmesi

Bebeğin kalp atışları vajinal ultrasonografide yaklaşık 6. gebelik haftasından itibaren, abdominal ultrasonografide ise yaklaşık 7. gebelik haftasından itibaren gözlenebilir hale gelir.

Kalp atışlarının ultrasonografide gözlenebilir hale gelmesiyle gebeliğin düşükle sonuçlanma olasılığı da azalır.

Amniyon ve koryon boşluklarının gözlenmesi

Gerçekte "gebelik kesesi" rahim boşluğu içinde yer alan koryon tabakasının yarattığı boşluk içinde yeralır. Bu boşluk erken dönemlerde kendini belli etmezken özellikle 7. haftadan itibaren rahim içindeki boşluğun armut gibi bir şekil almasıyla seçilebilir hale gelir. Bu aşamada embriyoyu barındıran ve amniyon boşluğu adını alan yapı (gebelik kesesi) yusyuvarlaktır ve çoğu durumda ince parlak amniyon zarının görülmesiyle sınırları seçilebilir. Yolk kesesi bahsinde yeralan resme tekrar bakınız.

Bu resimde oval olarak görülen yapı gerçekte koryon boşluğudur, içinde embriyonun yeraldığı amniyon kesesi ve amniyon zarının dış yüzü ile komşu yolk kesesi gözlenmektedir.

Amniyon kesesi gebelik ilerledikçe koryon boşluğuna doğru büyür ve bir süre sonra, yaklaşık 14. haftada amniyon zarı ile koryon arasındaki boşluk tümüyle kaybolur.

Gebeliğin sarı cismi (Corpus Luteum)

Yumurtlamanın gerçekleştiği yumurtalıkta, yumurtlamadan hemen sonra sarı cisim adı verilen bir yapı ortraya çıkar. Progesteron hormonu salgılamakla görevli bu yapı, adet kanamasıyla birlikte ortadan kaybolur.

Adet döngüsü gebelik oluşumuyla sonuçlandığında sarı cisim varlığını sürdürür ve gebeliğe hormon desteği vermek için büyüyerek gelişir.

Bu büyüme ve gelişme bazı durumlarda bu bölgede kist izlenimi veren bir yapının oluşmasıyla sonuçlanabilir. Bu yapı bebek kendi hormonlarını üretmeye başlladığında ortadan kalkar.

Video: Ultrasonda bebeğin ilk kalp atışlarının görülmesi için ne kadar beklenebilir? Beklemek sakıncalı mı?

Resimde gebeliğin sarı cismi bebeğin solunda yeralmış bir şekilde gözleniyor.

Bebeğe ait yapılar ve bebek hareketlerinin gözlenmesi

Gebelik haftası ilerledikçe artık bebeğe ait yapılar da ultrasonografiyle gözlenir hale gelmeye başlar.

Gebeliğin yaklaşık 9. haftasında yapılan bir vajinal ultrasonografide resimde görüldüğü gibi bebeğin kol ve bacak taslakları gözlenmeye başlar. Bu haftada bebeğin beyin dokusu, kafa içinde sanki bir boşluk varmış (siyah) izlenimini verecek şekilde gözlenebilir.

10-12. haftalar arasından itibaren bebeğin beyin içindeki yapıları net olarak gözlenmeye başlar. 

Bu dönemde beyin dokusunun büyük kısmı koroid pleksus adı verilen kelebek görünümünde ve parlak beyaz olarak gözlenen yapılarla doludur (resim).

Bu yapılar beyin omurilik sıvısı yapımından sorumludurlar.

• 11. haftadan itibaren yüzü oluşturan kemiklerin belirginleşmesiyle yüz hatları belirmeye başlar.
• 11. haftadan itibaren plasentanın özellikleri ayırdedilmeye başlanır. Kordon damarları da bu haftadan itibaren ayırtedilmeye başlanabilir.
• 12. haftadan itibaren bebeğin kol ve bacakları ve bir süre sonra parmakları belirgin olarak gözlenir hale gelir.
• 12. haftadan itibaren bebeğin omurga kanalı gözlenmeye başlar.
• 7.-12. haftalar arasında kitlesel olarak karın içine sığamadığından kordonun göbeğe girdiği bölgeden dışarı çıkarak burada gelişimini sürdüren bağırsaklar, 12. haftada bebeğin karın boşluğunun büyümesiyle kendilerine yer açıldığında kendi yerlerine geri dönerler.
• 13. haftadan itibaren mide ve mesane de gözlene-bilir hale gelir. 11-14 testinde (İkili Test) böylelikle organların önemli bir kısmının yapısı görülüp incelene-bilir hale gelmiş durumdadır

Video: 10 haftalık gebelikte bebeğin ultrason görüntüleri ve hareketleri. CRL ölçümü ve kalp atım hızı

Bebeğin hareketlenmesi

Bebek hareketleri sıklıkla 7.5 haftalıktan itibaren gözlenmeye başlar. Bu hareketlerin nitelikleri beyin dokusunun gelişimine paralel olarak basit hareketlerden daha karmaşık hareketlere doğru değişir.

Hoplama, kol ve bacak hareketleri, yana dönme, hıçkırma, baş hareketleri sırasıyla ortaya çıkar. 16. hafta bittiğinde bebek tüm hareketleri öğren-miş durumdadır ve yeni bir tip hareket oluşmaz.

Bu 12.5 haftalık resimde bebeğin tam yatay bir kesitini görüyorsunuz. Bu resimde kafaiçi yapılar, yüz profili ve yüzü oluşturan kemiklerin bir kısmı, bir kol ve elin parmakları, bir bacak ve ayak, omurga kanalı, ense pilisi ve nihayet hemen üstte plasenta gözlenebiliyor. Siyah olan kısımlar bebeğin içinde bulunduğu amniyon sıvısını temsil ediyor.

Bu kesit ayrıca bebeğin baş-popo mesafesinin (BPM, ingilizce CRL= crown-rump length) ölçüldüğü kesittir.

Video: 12. gebelik haftasında anne karnındaki bebek - ikili test (11-14 testi) ile Down sendromu taraması

BPM değeri gebeliğin haftasını ±3 gün hata payıyla verir.

İLGİLİ KONULAR:

Prenatal (Doğum Öncesi) Tanı