Birinci trimesterde (gebeliğin ilk üç aylık döneminde) gebelik hem vajinal hem de abdominal (karından yapılan) ultrasonografi ile incelenebilir.
Öncelikle vurgulanması gereken, vajinal ultrasonografi incelemesinin gebeliğin bu döneminde karından yapılan ultrasonografiye göre daha fazla detay gösterebilmesi ve abdominal ultrasonografide gözlenebilen yapıları yaklaşık bir hafta daha erken gösterebilmesidir. Bu nedenle doktorunuzun vajinal ultrasonografi önerisini kabul etmeniz önemlidir.
Bu ultrasonografi türünün düşük nedeni olabileceği yönünde bilimsel bir veri yoktur.
Gebelikte ultrasonografide en erken gözlenen bulgu kalınlaşmış rahim iç tabakasıdır.
Bu dönemde rahim içinde yerleşme gerçekleşmiş, kanda beta HCG hormonu seviyesi yükselmeye başlamıştır.
Gebelik kesesinin ortaya çıkmadığı bu dönemde idrar testi henüz müspet sonuç vermeyebilir.
Rahim iç tabakasının kalınlaşması dış gebelik ve mol gebeliğinde de gözlenebileceğinden henüz bu aşamada gebeliğin seyri hakkında yorum yapmak imkansızdır.
Gebelik ilerledikçe rahim içinde sırayla gebelik kesesi ve takiben koryon boşluğu, yolk kesesi, embriyo, embriyonun kalp atışları, hareketleri ve nihayet kollar ve bacaklarla birlikte çeşitli organlar gözlenebilir hale gelmeye başlar. Bu sıra normal gelişimin takip ettiği sıra değil, ultrasonografinin gözlem sahasına girme sırasıdır. Kullanılan ultrasonografinin çözünürlüğü ne kadar yüksekse bu sayılan yapılar o kadar erken dönemde gözlenebilir duruma gelir.
Ultrasonografide rahim içinde yerleşmiş bir gebelik kesesinin gözlenmesi ile gebelik tanısı kesinleşir.
Gebelik kesesi, içinde embriyonun gelişmeye başladığı bir yapıdır.
Gebelik kesesinin gözlenmiş olması dış gebelik olasılığını ortadan kaldırır (ikiz gebeliklerde bir embriyonun rahim içinde, diğerinin de rahim dışında yerleştiği özel dış gebelik türü çok ender görülmekle beraber her zaman dikkate alınır).
Gebelik kesesi adı verilen yapı yuvarlaktır ve etrafı parlak beyaz görünümlü rahim iç tabakası ile çevrilidir.
Gebelik kesesinin çapı günde ortalama 1 milimetre büyür. Gebelik kesesinin çapına 30 rakamı eklenip 7'ye bölünerek yaklaşık gebelik haftası hesaplanabilir. Bu hesaplama 8. gebelik haftasına kadar oldukça doğru sonuçlar verirken daha ileri haftalarda hatalı sonuçlar verme olasılığı artar.
Çoğul gebelik tanısı: gebeliğin en erken aşamalarından itibaren rahim içinde birden fazla sayıda gebelik kesesi görülmesiyle çoğul gebelik tanısı konabilir.
Gebelik kesesi gözlendikten kısa bir süre sonra yolk kesesi de gözlenebilir hale gelir.
Yolk kesesi bir erken gebelik yapısıdır ve işlevi net olarak aydınlatılamamıştır. Bu yapı bir çember görünümündedir ve içi siyah olarak gözlenir.
Yolk kesesinin gözlenmiş olması anembriyonik gebelik (gebelik kesesinin oluşması, ancak içinde embriyonun gözlenememesi durumu) olasılığını azaltması açısından önemlidir.
Yolk kesesi genellikle vajinal ultrasonografide gebelik kesesi milimetre çapına ulaştığında, abdominal ultrasonografide ise gebelik kesesi milimetreye ulaştığında gözlenebilir hale gelir.
Yolk kesesinin çapı milimetre arasındadır.
Yapı, rahim iç duvarını içten saran koryon boşluğunda, embriyoyu barındıran amniyon boşluğunun zarının dış yüzeyine komşu olarak yer alır.
Resimde haftalık gebelikte amniyon zarının sınırları gözleniyor ve amniyon boşluğu içindeki embriyo, zara komşu yolk kesesiyle beraber (saat 9 hizasında) tümüyle koryon boşluğu içinde gözleniyor.
Bebeği barındıran gebelik kesesi (amniyon boşluğu) büyüdükçe yolk kesesi gebelik kesesi ile koryon boşluğu arasında sıkışarak ortadan kalkmaya başlar.
Yolk kesesinin büyüklüğü ve görünümü ile bebeğin sağlığı arasında yakın bir ilişki olduğu düşünülmektedir. Aşırı büyük, düzensiz, duvarı ince, içi siyahtan daha farklı bir renk gösteren bir yolk kesesi saptanması bebeğin sağlıksız olduğunun bir göstergesi olabilir.
Embriyo en erken olarak yolk kesesinin bir kenarında kalınlaşma şeklinde gözlenir.
Embriyo, vajinal ultrasonografide uzunluğu milimetre iken (yaklaşık 5. gebelik haftasında) gözlenmeye başlar. Embriyonun uzunluğu 6. haftada 5 milimetre, 7. haftada 10 milimetredir.
Embriyonun uzunluğunun, bacaklar hariç tutularak ölçülmesi baş-popo mesafesi (CRL) ölçümü adını alır. haftaya kadar bu ölçüm gebelik haftasını 3 gün hata payıyla belirleyebilir.
Embriyonun vajinal ultrasonografide en geç 7., abdominal ultrasonografide ise en geç 8. haftaya kadar gözlenmiş olması gerekir. Aksi durumlarda anembriyonik gebelik (boş kese) olasılığı gündeme gelir. Bu durumun kesin tanısını koymak için seri ultrasonografiler gerekebilir.
Bebeğin kalp atışları vajinal ultrasonografide yaklaşık 6. gebelik haftasından itibaren, abdominal ultrasonografide ise yaklaşık 7. gebelik haftasından itibaren gözlenebilir hale gelir.
Kalp atışlarının ultrasonografide gözlenebilir hale gelmesiyle gebeliğin düşükle sonuçlanma olasılığı da azalır.
Gerçekte "gebelik kesesi" rahim boşluğu içinde yer alan koryon tabakasının yarattığı boşluk içinde yeralır. Bu boşluk erken dönemlerde kendini belli etmezken özellikle 7. haftadan itibaren rahim içindeki boşluğun armut gibi bir şekil almasıyla seçilebilir hale gelir. Bu aşamada embriyoyu barındıran ve amniyon boşluğu adını alan yapı (gebelik kesesi) yusyuvarlaktır ve çoğu durumda ince parlak amniyon zarının görülmesiyle sınırları seçilebilir. Yolk kesesi bahsinde yeralan resme tekrar bakınız.
Bu resimde oval olarak görülen yapı gerçekte koryon boşluğudur, içinde embriyonun yeraldığı amniyon kesesi ve amniyon zarının dış yüzü ile komşu yolk kesesi gözlenmektedir.
Amniyon kesesi gebelik ilerledikçe koryon boşluğuna doğru büyür ve bir süre sonra, yaklaşık haftada amniyon zarı ile koryon arasındaki boşluk tümüyle kaybolur.
Yumurtlamanın gerçekleştiği yumurtalıkta, yumurtlamadan hemen sonra sarı cisim adı verilen bir yapı ortraya çıkar. Progesteron hormonu salgılamakla görevli bu yapı, adet kanamasıyla birlikte ortadan kaybolur.
Adet döngüsü gebelik oluşumuyla sonuçlandığında sarı cisim varlığını sürdürür ve gebeliğe hormon desteği vermek için büyüyerek gelişir.
Bu büyüme ve gelişme bazı durumlarda bu bölgede kist izlenimi veren bir yapının oluşmasıyla sonuçlanabilir. Bu yapı bebek kendi hormonlarını üretmeye başlladığında ortadan kalkar.
Resimde gebeliğin sarı cismi bebeğin solunda yeralmış bir şekilde gözleniyor.
Gebelik haftası ilerledikçe artık bebeğe ait yapılar da ultrasonografiyle gözlenir hale gelmeye başlar.
Gebeliğin yaklaşık 9. haftasında yapılan bir vajinal ultrasonografide resimde görüldüğü gibi bebeğin kol ve bacak taslakları gözlenmeye başlar. Bu haftada bebeğin beyin dokusu, kafa içinde sanki bir boşluk varmış (siyah) izlenimini verecek şekilde gözlenebilir.
haftalar arasından itibaren bebeğin beyin içindeki yapıları net olarak gözlenmeye başlar.
Bu dönemde beyin dokusunun büyük kısmı koroid pleksus adı verilen kelebek görünümünde ve parlak beyaz olarak gözlenen yapılarla doludur (resim).
Bu yapılar beyin omurilik sıvısı yapımından sorumludurlar.
Bebek hareketleri sıklıkla haftalıktan itibaren gözlenmeye başlar. Bu hareketlerin nitelikleri beyin dokusunun gelişimine paralel olarak basit hareketlerden daha karmaşık hareketlere doğru değişir.
Hoplama, kol ve bacak hareketleri, yana dönme, hıçkırma, baş hareketleri sırasıyla ortaya çıkar. hafta bittiğinde bebek tüm hareketleri öğren-miş durumdadır ve yeni bir tip hareket oluşmaz.
Bu haftalık resimde bebeğin tam yatay bir kesitini görüyorsunuz. Bu resimde kafaiçi yapılar, yüz profili ve yüzü oluşturan kemiklerin bir kısmı, bir kol ve elin parmakları, bir bacak ve ayak, omurga kanalı, ense pilisi ve nihayet hemen üstte plasenta gözlenebiliyor. Siyah olan kısımlar bebeğin içinde bulunduğu amniyon sıvısını temsil ediyor.
Bu kesit ayrıca bebeğin baş-popo mesafesinin (BPM, ingilizce CRL= crown-rump length) ölçüldüğü kesittir.
BPM değeri gebeliğin haftasını ±3 gün hata payıyla verir.
İLGİLİ KONULAR:
Prenatal (Doğum Öncesi) Tanı
Tıptaki adı gestational sac olan gebelik kesesi bebeğin doğuma kadar gelişimini ve ihtiyaçlarını tamamlayacağı evi gibidir. Peki, gebelik kesesi ne zaman, kaçıncı haftada görülür? İşte Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Parvana Seyidova gebelik kesesi ile ilgili aktardığı önemli bilgiler…
Gebelik kesesi ne zaman görülür?
Anne adayı hamile kaldığını test yoluyla öğrendikten sonra, heyecanla beklediği üç önemli dönem vardır. Bebeğin ultrasonda görülmesi, ultrasonda bebeğin kalp atışlarının dinlenmesi ve son olarak da bebeğin hareketlerinin hissedilmesidir.
Ultrasonda gebelik kesesi gebeliğin 5. veya monash.pwında görülmesi mümkündür. Gebelik kesesi, bebeğe dair ultrasonda ilk görünen yapıdır. Gebelik kesesi en erken kanda beta hCG değeri IU/mL düzeyine ulaştığında görülebilir.
Ultrasonda gebelik kesesi kaçıncı haftada görülür?
Gebelik kesesi haftalarda vajinal ultrason ile görülebilmekte iken 6. haftalarda da kesin olarak karından görülmesi gerekmektedir. Gebelik kesesinin çapının transvajinal ultrasonografide 10 milimetreye ulaştığında yolk kesesi izlenmelidir. Bu oluşumun izlenmesi gebeliğin normal olduğu şeklinde yorumlanır.
gebelik kesesi, 3 haftalık iken çapı ortalama mm kadardır. Gebelik haftalık olduğunda kesenin çapı ortalama 20 mm’ye ulaşır. Ayrıca gebelik kesesinin içinde yolk kesesi adı verilen kese görülmeye başlar. Bu kesinin varlığı, gebeliğin boş gebelik olmadığını doğrular.
Adet gecikmesinin nedeni hamilelikse ve gün gecikme sonrası vajinal muayene yapıldığında kese görülebilir.