Ki Ayrı
Bu Yazıyı Paylaşın!
&#;Ki&#; Bağlacının ve Ekinin Yazımı
1. Sözcükleri, cümleleri birbirine bağlayan ki bağlacı bağımsız bir sözcüktür ve ayrı yazılır:
Örnek:İsledim ki o konu da dile getirilsin.
Hava o kadar güzeldi ki kendimi hemen sokağa atlım.
Nasreddin Hoca, bir de bakmış ki arkasında kimse kalmamış.
Örnek:Geçmiş zaman olur ki,
Hayali cihan değer.
Bir an acı duyar insan belki
Sevmişse biraz eğer (Necip Celal Andel).
2.Ki bağlacı, birkaç örnekte kalıplaşmış olduğu için bitişik yazılır:
Örnek:belki, çünkü, halbuki, madem-ki, meğerki, oysaki, sanki. Bu örneklerden çün¬kü sözünde ek aynı zamanda düzlük-yuvarlaklık uyumuna da girmiştir.
3. Şüphe ve pekiştirme göreviyle kullanılan ki bağlacı da ayrı yazılır:
Örnek:Babam geldi mi ki? Başbakan konuşacak mı ki?
NOT: Ki bağlacı aitlik eki -ki ile karıştırılmamalıdır:
Örnek:önceki yıl, okuldaki toplantı, benimki&#;
4. Aşağıda bu bağlacın ve iki ekin birbirinden ayırt edilmesi için dikkat edilmesi gereken noktalar da verilmiştir.
a. &#;ki&#; Bağlacı:Sadece &#;ki&#; biçimi vardır. Kendinden önceki ve sonraki kelimelerden ayrı yazılır. Türkçe değil, Farsça bir bağlaçtır ve Türkçe cümle yapısına aykırı olarak kullanılır. &#;ki&#; ile başlayan bir ara cümle asıl cümlenin içinde kısa çizgiler arasında verilebilir:
Örnek:Bu ezanlar -ki şahadetleri dinin temeli-
Yağmur yağmadı ki mantarlar ortaya çıksın.
Atatürk diyor ki: &#;
Bir şey biliyor ki konuşuyor.
Ben ki hep sizin için çalıştım.
Sınavı kazanabilir miyim ki&#;
Baktım ki gitmiş.
NOT: Ancak bu bağlaç birkaç örnekte kalıplaşarak bitişik yazılmaktadır.
Örnek: belki, çünkü (ünlü uyumuna girmiş), hâlbuki, mademki, meğerki, oysaki, sanki.
b. &#;-ki&#; İlgi Zamiri: Ek hâlindeki tek zamirdir. Eklendiği kelimeye -ki sadece isim tamlamasında tamlayana eklenir- bitişik yazılır ve bir ismin (tamlananın) yerini tutar. Büyük ve küçük ünlü kurallarına uymaz; sadece -ki şekli vardır:
Örnek:senin kalemin>seninki, Ali&#;nin eli>Ali&#;ninki, onun düşüncesi>onunki&#;
c. &#;-ki&#; Yapım Eki: İsimlere eklenerek yer ve zaman bildiren sıfatlar türeten ektir. Zaman bildiren kelimelerin sonuna doğrudan eklenirken, yer bildiren sıfatlar türetirken &#;-dE&#; hâl ekiyle birlikte kullanılır. Sadece -ki ve az da olsa -kü şekilleri vardır:
Örnek:bu yılki sınav, yarınki maç, dünkü film, bugünkü aklım&#;
masadaki kitaplar, duvardaki saat, evdeki hesap&#;