Merhaba, yazında maalesef Kitap Bitleriyle (KB) mücadele etmek zorunda kaldık ve benim için çok yorucu ve yıpratıcı bir süreçti. Araştırmalarım ve deneme yanılmalarım sonucunda çok şükür bunlardan kalıcı olarak kurtulmayı başardık. Ben de hem sizlere umut olması hem de tüm yöntemleri araştırmak ve denemek için vakti, olanağı vs olmayan kişilere yardımcı olması için bu yazıyı yazmak istedim. Aslında muhtemelen şuan kışa girdiğimiz için çoğu kişi bu probleminden gelecek yaza kadar da olsa kurtuldu, fakat en azından bahar aylarında nem yükselmeye başladığında burada yazılanları okuyarak daha hazırlıklı olabilir ve ortaya çıkmaya başladıklarında daha hızlı aksiyon alabilirsiniz. Biraz uzun oldu fakat hiçbir noktayı atlamak istemedim. Umarım herkes bu sorundan en kısa sürede kalıcı olarak kurtulur
Çok kısaca özetlemem gerekirse, kblerini ilk kez temmuz ’de bulmaya başladık. Aslında bahar aylarında banyoda çok küçüklerini kez görüp mite sandığımdan önemsememiştim. Daha sonra o zamanlar duvara sabit olan yatak başımızın ve giyinme odamızın arkasına yuva yaptıklarını ve oradan çıkmaya başladıklarını, daha sonra da aslında evin bütün duvarlarında oldugunu farkettik. Bu sırada nem seviyesi çok yüksekti yaklaşık %55 civarıydı ve ayrıca evimizin aslında yatak odasına uzak bir duvarında bahçeden su alma sorunu vardı (ilk zamanlar o bölgede pek de KB görmediğimiz için ikisini ilişkilendirmemiştik). İlk olarak ilaçlama yaptırmak istemediğim için diatomik toprak denedik, bu bize 3 hafta kadar vakit kaybettirdi. Daha sonra ilaçlama şirketi bir karışımla ilaçladı fakat bu da tamamen etkisiz oldu ve bir kaç hafta daha kaybettik. Bundan sonra kendim olaya el atmam gerektiğini farkettim ve araştırmalarıma başladım. Öncelikle BASF’in Mythic ilacıyla ilaçladık, bu ilaçtan sonra oldukça azaldı fakat ayni donem nem de cok dustugunden ilactan mi azaldı nemin düşmesinden mi çok emin değilim. Bu süreçte her akşam elimizde fenerle butun duvarları gezdik, gördüklerimizi öldürdük, yoğunluklarını takip ettik. Daha sonra bir arkadaşım yurtdışından Temprid Fx ilacını getirdi. Bununla bütün evin duvarlarını aşağıda anlattığım şekilde 2şer hafta arayla 3 kez ilaçladık. Bu ilaç çok etkili oldu, zaten nem de bir kaç haftadır düşüktü. Bu arada su alan duvar zaten uzun süredir yağış olmadığı için oldukça kurumuştu, bu duvar kazındı küfü tamamen temizlendi, küflü süpürgelikler atıldı, su almasına sebep olan yer onarıldı. İlaçlamalar bittikten ve ıslak duvar tamamen kuruyup temizlendikten sonra duvarlardaki en incesine kadar çatlaklar vs onarıldı, tüm duvarlara astar ve anti küflü boya yapıldı. Kışa bu şekilde girdik, kış boyunca banyoda duşlardan sonra ve çamaşır kuruttuğumuz odada nem alıcı cihaz çalıştırdık. Geçtiğimiz yaz çok şükür tekrar çıkmadı.
Şimdi detaylı olarak fakat elimden geldiğince uzatmada bütün süreci, yapılması gerekenleri anlatacağım. Yazacaklarımın tamamı yerli ve yabancı kaynaklardan okuduğum makaleler, farklı insanların deneyimleri ve kendi denediğim başarılı ve başarısız olan yöntemlere dayanıyor. Siz de bilgi sahibi olduğunuz bir konuysa ve yanlış bir bilgi verdiğimi düşünüyorsanız lütfen belirtin.
Kitap Biti - Springtail - Toz/Küf Miteı
Gözlemlediğim kadarıyla 3 böcek birbiriyle çok karıştırılıyor. Bunlar KB, Springtail ve toz/küf mite’ı. Ancak bu böceklerin mücadele yöntemleri birbirinden oldukça farklı o yüzden önce hangisiyle karşı karşıya olduğunuzu doğru tespit edip ona göre harekete geçmelisiniz.
1-KB: Beyaz veya sarı renkte, çok küçük max mm, özellikle yavruları neredeyse toz tanesi boyutundadır. Dikkatle baktığınızda uzun ince 2 parçalı bir gövdesi olduğunu ve antenlerini görebilirsiniz. Genelde duvarda tek başına yürürken fark edebilirsiniz. Durmadan yürür ve elinizi yaklaştırdığınızda hızlanabilir. Özellikle akşamları hava karardıktan sonra ortaya çıkıyorlar o yüzden bu saatlerde ışıkları kapatıp bir fenerle duvarlara bakarsanız daha rahat bulabilirsiniz. Aynı zamanda yerlerde de rastlayabilirsiniz, özellikle yerde sabit duran eşyaları kaldırdığınızda altından çıkabilir.
Bunlarin disisi ve erkegi yoktur hepsi disi gibi dusunebilirsiniz, yani ciftlesmeleri gerekmez direk yumurtlarlar ve bu yuzden cok hizli urerler. Benim okudugum makalelerde yasamalari icin min %40 cogalmalari icin de min % nem seviyesi gerektigi yaziyordu. %70 ve ustune gelince zaten cok fazla uruyorlar. Evde nemin en kotu %50nin altinda olmasi gerekiyor, tamamen yok olmalari icinse max %40 olmali. %40in altina indikten sonra da tamamen yok olmaları haftalar hatta aylar surebiliyor.
Bu hayvanlar kisa girerken kisa dayanikli yumurtalar birakiyorlar. Bu yumurtalar kisin nemsizlikten, soguktan vs etkilenmeden bekliyor, havalar isinmaya baslayip nem artinca yavrular icinden cikiyor. Yumurtadan cikma sureleri ortalama hafta fakat ortam ne kadar elverisliyse o kadar hizli cikiyorlar yani eviniz cok nemliyse 1 hafta 10 gunde de cikabiliyorlar.
2-Springtail: KBne çok benzer yine çok küçük ve beyaz-sarı renkte fakat bazen biraz daha büyük ve koyu renkli, hatta siyaha yakın renkte olabilir. En büyük fark antenleri biraz daha uzundur ve yürürken kafasını bir sağa bir sola eğerek yürür. Ayrıca elinizi yaklaştırdığınızda cm zıplayabilir. Eğer zıpladığını gördüyseniz kesinlikle KB değil springtaildır. En çok pencere pervazlarında, balkon/terasta, saksı içinde/altında, daha çok pencereye yakın duvarlarda ve bazen yatakta nevresim üzerinde görülür. Springtaillar esasında dış cephede, bahcede, toprakta yaşarlar ve yoğun miktarda suya ihtiyaç duyarlar. Pencereden, bahçe balkon kapısından girebilir. Banyoda yoğun olarak görüyorsanız giderlerden veya havalandırma içinden de geliyor olabilirler (havalandirmalara bikac gun bant yapistirip bekleyip, cikardiginizda icine yapisan olup olmadigina bakabilirsiniz).
Springtail ile mucadelenin en son yolu kimyasal, yabancı kaynaklara göre bunlar aslinda bocek olarak geçmiyor, anatomileri farkli o yuzden çoğu bocek ilacindan etkilenmiyolar. Bir ilaçlama yapılacaksa da önerilen evin icinin degil disinin, topragin ve ev cevresinin ilaclanmasi. Yabanci kaynaklardan gordugum kadariyla lambda cyhalothrin ve bifenthrin iceren ilaclarla bahce ilaclamasi yapilmasi bu bocekler icin etkili olmus. Ayrıca yine yurtdisinda bunlardan kurtulmak icin temprid fx (bizim de KByle mücadele için kullandığımız ilaç) dis cephelerini ilaclayanlar var.
Benim gozlemim bunlari kalici olarak olduren tek sey diatomik toprak. Diatomik topragi (bulabilirseniz food grade bir diatomik toprak tercih etmeniz daha saglıklı olur) kullanmayacağınız bir tuzluğa koyup pencere önlerine veya yoğun gordugunuz yerlere ince bir tabaka halinde dokebilirsiniz. Bunu yaparken koruyucu maske kullanin, solunmasi akcigerler icin cok zararli ve evde akciğer rahatsızlığı olan bir kişi varsa diatomik toprağı kullanmanızı asla önermem (aşağıda “İlaçsız Çözümler” başlığı altında diatomik toprak ile ilgili yazdıklarımı lütfen okuyun). Ancak diatomik toprak kalıcı bir çözüm değil, sadece yeni gelenlerin temas edip ölmesine sebep olur, sonsuza kadar da her yere diatomik toprak dökemezsiniz. Önemli olan evinize gelmeleri için bir sebep bırakmamanız, yoksa gelmeye devam ederler. Bunun için de ilk yapilacaklar nemi azaltmak ve su kaynaklarini kesmek. Duvarlarinizda su sizdiran borular varsa onlari tamir etmelisiniz. Su alan bir duvarınız varsa onu onarıp kurutmalı küfünü temizlemelisiniz. Dis cephenizde bahcenizde vs su birikintisi/nem olusan yerleri elden gecirip oralari kurutmalisiniz. Lavabo alti ve klozet cevresinde bosluklar varsa kapatmalisiniz. Evinizde fazla nem varsa azaltmalısınız.
Bizim bunlardan nasıl kurtulduğumuzu soracak olursanız, KBlerinden kurtulmak için yaptıklarımızın sonucunda bunlardan da kurtulduk. Ancak örneğin bu yaz hiç görmedim ama yaz sonlarına doğru hala varlar mı acaba diye pencere pervazına baktım, çok dikkatli baktığımda yine tane yürüdüğünü gördüm. Ama özellikle merak edip gidip aramasam görmeyecektim o yüzden öldürmedim bile hayatıma devam ettim bir daha da görmedim. Bunları bahçede, verandada, bir yakınımın bahçe kapısının önünde vs. bir çok yerde gördüm. Yani zaten özellikle dış cephede, bahçede vs her yerde varlar, sadece bir kez görüp tanıyınca kolayca farketmeye başlıyorsunuz. Çok miktarda görmüyorsanız sorun yok. Kesin olarak bildiğim bir şey varsa bunlardan evinizi ilaçlayarak kurtulmanız mümkün değil isterseniz haftada 5 gün ilaç yapın işe yaramaz, çünkü bir şekilde evdekileri öldürseniz de dışarıdan gelmeye devam edecekler. Önemli olan anlattığım gibi nem ve su kaynaklarını kesmek, varsa küfü yok etmek. Ondan sonra hala tek tük görürseniz de bu muhtemelen artık normal ve her evde olduğu kadardır.
3-Nem/Küf Miteları: bunlar yine çok küçük, beyaz renktedir, dikkatli bakarsanız yuvarlak ve kafa-gövde ayrımı olmadığını görürsünüz. Genelde KB gibi tek başına dolaşırken değil tek bir bölgede/eşya üzerinde yoğun miktarda bir arada olduklarını görebilirsiniz. Gördüklerinizi öldürüp temizledikten sonra geri döndüğünüzde aynı yerde tekrar yüzlercesini görebilirsiniz. Örneğin mutfağınızda ahşap kesme tahtası kullanıyorsanız ıslak kalan bu tahtada zamanla küf oluşabilir ve üzerindeki çatlaklardan vs bu mitelar çıkabilir, dolabınıza ve diğer mutfak eşyalarınızın üzerine yayılabilir. Eşyalara bulaşma sarma sorunu genelde bunlardan oluyor. Ben bunlarla mücadele etmedim fakat okuduğum kadarıyla ilaçlamayla kurtulan birini görmedim, kurtulanlar su alan duvar varsa onu onarmış ve kurutmuş, küflü bir yer varsa onu temizlemiş, gördükleri bölgeyi çok sık günde min kere sirkeyle temizlemiş ve sürekli uzun süre nem alıcı cihaz kullanıp evi iyice kurutarak kurtulmuşlar. Hatırladığım kadarıyla çamaşır suyuyla temizlemenin iyi olmadığı sirke kullanılması gerektiği söyleniyordu. Chrysamed’in Mite Ex diye bir ilacı da var fazla kimyasal değil diye biliyorum, bu konuda benim daha fazla bir bilgim yok.
KB ve Springtail her evde tek tük bulunabilir ve çoğu kişi varlıklarından haberdar bile değildir. Özellikle nem seviyesinin yıl boyunca %40ın altına inmediği nemli bir bölgede yaşıyorsanız, muhtemelen o bölgedeki her evde ve geçmişte sizin evinizde de bunlar az da olsa vardı (lütfen bu yazının en son paragrafını ayrıca okuyun). Tüm çözüm yollarını izledikten sonra % olmasa da eskiden olduğu gibi varlıklarını farketmeyeceğiniz seviyeye indirebilirsiniz, belki tamamen de kurtulabilirsiniz.
Nemsiz bir yerde yaşıyorsanız bu mücadele yöntemlerini uygularsanız % kurtulabileceğinizi düşünüyorum.
Fakat nemli veya nemsiz bir yerde yaşamanız farketmeksizin, eğer sürekli karşınıza çıkan, eskiden görmediğiniz ve sizi rahatsız edecek miktara ulaştılarsa evinizde su / aşırı nem / küf vardır ve tamamen kurtulmak istiyorsanız ÖNCELİKLE bunun çözülmesi gerekiyor.
ÖNCELİKLE YAPILMASI GEREKEN: (böcekleri evin x kısmında görüyorum ama bu sorunlar evin y kısmında var o yüzden birbririyle alakası yok diye düşünmeyin, bizim de öyleydi)
-evinizin herhangi bir duvarında su alma/kabarma/küflenme
-evinizde daha önce su almış/su kaçağı olmuş bir yerin iyice kurumamış olması
-küflenmiş herhangi bir yerin iyice kurumamış ve küfün doğru şekilde tamamen temizlenmemiş olması
-herhangi bir lavabo altında bir akıntı (tek tek musluklarınızı açıp anlık kontrol etmenizi öneririm çünkü sürekli ıslanıp siz farketmeden kuruyabiliyor)
-çatınızda akıntı
vb. Durumlar VARSA, ÖNCELİKLE bu sorunu çözmeden böcek ilacı, nem alma cihazı vb. HİÇBİR yöntemle bu böceklerden tamamen kurtulabileceğinizi düşünmüyorum ve kurtulanı görmedim. Hicbir ilac bu kadar kucuk hayvanlarin girdigi her delige isleyip olduremez. Hayvanlari oldurse bile yumurtalarina hicbir ilac etki etmiyor. Onemli olan evi kurutarak, sudan, fazla nemden, küften arındırarak, once beslenmelerini ve yumurtlamalarini, sonra da yasamalarini engellemek. O yuzden bunları yapmadığınız surece ilaclamak sadece bosa zaman kaybi ve sağlığınıza zarar.
Evinizde bu sorunların hiçbiri yoksa
1- apartmanda yaşıyorsanız alt-üst-yan vs dairelerinizde bunların hiçbiri olmadığına emin olun
2- Özellikle KB için: yeni yapılmış/tadilat görmüş bir eve taşınmış olabilirsiniz. Maalesef bu böceklerle yeni evlerde sıklıkla karşılaşılabiliyor ve bu durum evlerin inşa aşamasında gerekli kurutma işlemleri yapılmadan(sıva aşamasında vs) inşaatın hızla ilerlemesine bağlanıyor. Söylenene göre bu durumda ev sene içinde gittikçe kuruyor ve bu böceklerin miktarı da zaman içinde kendiliğinden azalarak bitebiliyor. Ancak size çok rahatsızlık veriyorlar ve beklemek istemiyorsanız anlatacağım diğer mücadele yöntemlerini uygulayabilirsiniz.
3- evinizde daha önce de bulunuyor fakat siz yeni farketmeye başlamış, özellikle bir kere gördükten sonra sürekli farketmeye başlamış olabilirsiniz
4- evinize bir eşyayla vs gelmiş ve nemli ortamdan yararlanıp üremiş olabilirler, aşağıdaki mücadele yöntemleriyle kurtulabilirsiniz
Şimdi KB konusuna, bizim deneyimlerimize ve bunlarla mücadele yöntemine geçiyorum
Çeşitli Yöntemlerle Kurtulanlar
Ben bunlarla ilk karşılaştığımda internette yazan “asla kurtulmazsınız” “yıllarca kurtulamadım” “10 kere taşındım hala kurtulamadım” gibi yorumlar yüzünden çok büyük bir stres yaşamış, 1 haftada 5 kilo vermiştim ve hayatımın en kötü dönemlerinden biriydi. Hatta sadece internette yazan yorumlar değil aradığım ilaçlamacılardan bile “biz hiç gelip boşuna ilaçlamayalım mümkün değil kurtulamazsınız bütün evinizi eşyalarınızı sarar” diyenler olmuştu. Bu yüzden hem kendimi hem de diğer kurtulan insanları yazıp sizleri biraz rahatlatmak istiyorum.
1- Nemli bir bölgede yaşayan ve duvarlarinda kuf olan kisiler. Hepsinin yaptigi evde surekli cok kuvvetli bir sekilde nem alici cihaz calistirmak (1 senedir aralıksız çalıştırıyorum diyenler vardı) ve duvarlarindaki küfü temizleyip, önce astar daha sonra da anti kuflu boya ile boyatmak olmuş. Çok hizli bir sonuc almamislar, tamamen bitmesi birkac hafta/ay surmus fakat hepsi tamamen kurtulduğunu söylemişti. Evde nem bittikten sonra da derhal olmuyorlar zaman icinde uremeleri azaliyor ve yasayanlar oluyor bu da bir surec aliyor. Yalniz evi uzun bir sure araliksiz olarak nemsiz birakmazsaniz nem yukseldigi an bu boceklerin tek tuk tekrar canlanma ve ureme ihtimalleri var.
2- Fransiz bir kiz. Kendisi bu boceklerden bir urun sayesinde tamamen kurtuldugunu hatta daha sonra babasinin evinde ciktiklarini ve babasinin da tamamen kurtuldugunu yazmis. Urun su: Spray insecticide pour l'habitat de l'animal
YENİ EVİNİZ SİZE KÂBUSU YAŞATABİLİR
Çetin, vatandaşın kendisinin de ilaçlama yapabileceğini ama süpürgeliklerin, dolap altlarının, pencere kenarlarının, lavabo altlarının çok dikkatli bir şekilde ilaçlanması gerektiğini, aksi takdirde yeni evlerin kâbusu yaşatabileceğini söyledi.
Çetin, “Evde otururken gözünüzün önünde üzerinizde gezinen canlılarla karşılaşabilirsiniz. Çok küçük olduklarından zaman içerisinde fark edersiniz. Yani siz onları fark edene kadar iş işten geçmiş olabilir” sözleri ile tehlikeyi gözler önüne serdi ve ekledi:
“Taşındığınız konutta nem varsa nemi yok etmek/düşürmek için çaba sarf edin. Tamir edilmesi gereken lavabo etrafları ya da su alan duvarları onarın, boyatın, ilaçlatın ve tüm bunları yaptıktan sonra taşının. Aksi takdirde uzun süre çözemeyeceğiniz problemlerle karşılaşabilir, mobilyalarınızı, eşyalarınızı atmak zorunda kalabilir, kısacası çok büyük mali zarara uğrayabilirsiniz.”
Yaklaşık 3 yıl nce bir aylığına evde değildim, dndğmde her yerde kitap biti olduğunu ğrendiğim minik canlılardan vardı. Halıların altı inanılmaz sayıda doluydu. İlalama şirketi evin belli blgelerine kutu yerleştirdi, evi olay mahali gibi şeritlerle evreledi (mstakil ev) 3 gn otelde kaldık. Evin kapılarına tabela astılar dikkat tehlikeli ilalama yapılmıştır diye. 3 gn sonra kendileri gelip havalandırma yaptıktan sonra ev kullanıma aıldı. Bu arada asla apartmanda (herhangi bir dairesi dolu ise) uygulanacak bir işlem değilmiş, diğer dairedekilerin lm ile sonulanır.
Kitap bitleri oldukça küçük canlılar ve çok hızlı bir şekilde yürüyüp çoğalabiliyorlar. Bu canlılarla mücadelede başarılı olmak için nasıl nelere dikkat etmeliyiz?
1 MM KADAR BOYLARI VAR AMA…
Çoğu yeni ev almış ya da kiralamış kişiler bu canlılarla sorunlarını çözmekte zorluk çekiyorlar. Çetin, bunun nedeninin bazı ilaçlama firmasında çalışan kişilerin bu konuyla ilgili yeterli bilgiye sahip olmamaları olduğunu bu nedenle başarılı olamadıklarını söyledi ve kitap bitlerinin karakteristik özelliklerini anlattı.
“Dünya üzerinde beş binden fazla türü tespit edilen kitap bitleri oldukça hızlı hareket edebilen, kahverengi, sarımtırak, krem renkte böceklerdir. Genellikle boyutları bir milimetre kadardır ama bazılarında boyut beş altı milimetreye kadar ulaşabilmektedir. Konutlar içerisinde, depolarda, tahıl ambarlarında, gıda tesislerinde, müzelerde görebileceğiniz canlı gruplarından bir tanesi. Konutlar etrafında ve konut içerisinde gördüğümüz türü genelde kanatsız ya da küçük kanatlı oluyor. (Doğadakilerin kanatları olabiliyor.)”
Çetin, bunlara kitap biti dendiğini ama aslında baş biti olarak bilinen bitle bir alakası olmadığını, normal baş bitini andırdıkları için böyle bir isim verildiğini, kitapların üstünde gezinirken, beslenirken dikkatli bakıldığında görülebileceğini belirtti.
Tabii bir de olayın psikolojik boyutu var. Bir yerde otururken gözünüzün önünde küçük sarı toz zerrecikleri geziniyormuş gibi görmek insan psikolojisini oldukça olumsuz yönde etkiliyor, endişe ve stres yaratıyor.
EVDEYKEN KARŞILAŞIRSAK NE YAPALIM?
Çetin, bu canlılarla mücadelede en etkili kontrol yöntemlerinden birinin temizlik olduğunu, halı, kilim, perde, döşemelerin düzenli olarak vakumlu cihazlarla temizlenmesi gerektiğini, temizlik torbaları varsa düzenli olarak evden uzaklaştırılması gerektiğini ifade etti. İkinci etkili yöntemin ise evdeki gıda malzemelerinin saklanma koşulları olduğunu dile getiren Çetin, özellikle tahıl tarzı kuru baklagillerin kesinlikle serin ve havalandırması iyi olan bir yerde saklanması gerektiğini söyledi.
Bunlara ek olarak dolapların içlerinin düzenli temizlemesi gerektiğini, yiyeceklerimizi koymadan önce içeriğinin kuru olduğundan emin olmak gerektiğini, bu canlıların neme geldiğini sözlerine ekledi.
EBEVEYN BANYOSU OLANLAR DİKKAT
Özellikle mutfaklar oldukça nemli oluyor. Sürekli yemek pişiyor, su kaynıyor, üstüne bazı mutfaklarda çamaşır makinesi de olunca ortamın nemi iyice artıyor. Ortamın nemini azaltmak, iyi havalandırmak, bu gördüğünüz canlılarla mücadelede büyük etkinlik sağlıyor.
Çetin, özellikle son yıllarda ebeveyn banyosu olan konutların da bu probleme zemin hazırlayabileceğini, banyoların duvarlarındaki su tesisatının sızma yapabileceğini, duvar kağıtlarının arasına sızabileceğini söyledi ve böyle bir durumda ortamın sıcaklığını yükseltmenin başarılı olacağını sözlerine ekledi.
Çetin, son olarak özellikle tezgahların etrafında, ya da kapı etrafında küçük çatlaklar, yarıklar varsa bunların alçıyla onarılması veya silikonla da iyi kapatılmasının az da olsa bu canlıların girişlerini azaltacağını ancak çok küçük oldukları için kapı eşikleri altından veya bir kablo kanalından bile istedikleri yere bulaşma olasılıklarının çok kolay olduğunu söyledi.
Genişletmek için tıkla...
Merhaba, 2020 yazında maalesef Kitap Bitleriyle (KB) mücadele etmek zorunda kaldık ve benim için çok yorucu ve yıpratıcı bir süreçti. Araştırmalarım ve deneme yanılmalarım sonucunda çok şükür bunlardan kalıcı olarak kurtulmayı başardık. Ben de hem sizlere umut olması hem de tüm yöntemleri araştırmak ve denemek için vakti, olanağı vs olmayan kişilere yardımcı olması için bu yazıyı yazmak istedim. Aslında muhtemelen şuan kışa girdiğimiz için çoğu kişi bu probleminden gelecek yaza kadar da olsa kurtuldu, fakat en azından bahar aylarında nem yükselmeye başladığında burada yazılanları okuyarak daha hazırlıklı olabilir ve ortaya çıkmaya başladıklarında daha hızlı aksiyon alabilirsiniz. Biraz uzun oldu fakat hiçbir noktayı atlamak istemedim. Umarım herkes bu sorundan en kısa sürede kalıcı olarak kurtulur
Çok kısaca özetlemem gerekirse, kblerini ilk kez temmuz 2020’de bulmaya başladık. Aslında bahar aylarında banyoda çok küçüklerini 1-2 kez görüp mite sandığımdan önemsememiştim. Daha sonra o zamanlar duvara sabit olan yatak başımızın ve giyinme odamızın arkasına yuva yaptıklarını ve oradan çıkmaya başladıklarını, daha sonra da aslında evin bütün duvarlarında oldugunu farkettik. Bu sırada nem seviyesi çok yüksekti yaklaşık %55 civarıydı ve ayrıca evimizin aslında yatak odasına uzak bir duvarında bahçeden su alma sorunu vardı (ilk zamanlar o bölgede pek de KB görmediğimiz için ikisini ilişkilendirmemiştik). İlk olarak ilaçlama yaptırmak istemediğim için diatomik toprak denedik, bu bize 3 hafta kadar vakit kaybettirdi. Daha sonra ilaçlama şirketi bir karışımla ilaçladı fakat bu da tamamen etkisiz oldu ve bir kaç hafta daha kaybettik. Bundan sonra kendim olaya el atmam gerektiğini farkettim ve araştırmalarıma başladım. Öncelikle BASF’in Mythic ilacıyla ilaçladık, bu ilaçtan sonra oldukça azaldı fakat ayni donem nem de cok dustugunden ilactan mi azaldı nemin düşmesinden mi çok emin değilim. Bu süreçte her akşam elimizde fenerle butun duvarları gezdik, gördüklerimizi öldürdük, yoğunluklarını takip ettik. Daha sonra bir arkadaşım yurtdışından Temprid Fx ilacını getirdi. Bununla bütün evin duvarlarını aşağıda anlattığım şekilde 2şer hafta arayla 3 kez ilaçladık. Bu ilaç çok etkili oldu, zaten nem de bir kaç haftadır düşüktü. Bu arada su alan duvar zaten uzun süredir yağış olmadığı için oldukça kurumuştu, bu duvar kazındı küfü tamamen temizlendi, küflü süpürgelikler atıldı, su almasına sebep olan yer onarıldı. İlaçlamalar bittikten ve ıslak duvar tamamen kuruyup temizlendikten sonra duvarlardaki en incesine kadar çatlaklar vs onarıldı, tüm duvarlara astar ve anti küflü boya yapıldı. Kışa bu şekilde girdik, kış boyunca banyoda duşlardan sonra ve çamaşır kuruttuğumuz odada nem alıcı cihaz çalıştırdık. Geçtiğimiz yaz çok şükür tekrar çıkmadı.
Şimdi detaylı olarak fakat elimden geldiğince uzatmada bütün süreci, yapılması gerekenleri anlatacağım. Yazacaklarımın tamamı yerli ve yabancı kaynaklardan okuduğum makaleler, farklı insanların deneyimleri ve kendi denediğim başarılı ve başarısız olan yöntemlere dayanıyor. Siz de bilgi sahibi olduğunuz bir konuysa ve yanlış bir bilgi verdiğimi düşünüyorsanız lütfen belirtin.
Kitap Biti - Springtail - Toz/Küf Miteı
Gözlemlediğim kadarıyla 3 böcek birbiriyle çok karıştırılıyor. Bunlar KB, Springtail ve toz/küf mite’ı. Ancak bu böceklerin mücadele yöntemleri birbirinden oldukça farklı o yüzden önce hangisiyle karşı karşıya olduğunuzu doğru tespit edip ona göre harekete geçmelisiniz.
1-KB: Beyaz veya sarı renkte, çok küçük max 1-2 mm, özellikle yavruları neredeyse toz tanesi boyutundadır. Dikkatle baktığınızda uzun ince 2 parçalı bir gövdesi olduğunu ve antenlerini görebilirsiniz. Genelde duvarda tek başına yürürken fark edebilirsiniz. Durmadan yürür ve elinizi yaklaştırdığınızda hızlanabilir. Özellikle akşamları hava karardıktan sonra ortaya çıkıyorlar o yüzden bu saatlerde ışıkları kapatıp bir fenerle duvarlara bakarsanız daha rahat bulabilirsiniz. Aynı zamanda yerlerde de rastlayabilirsiniz, özellikle yerde sabit duran eşyaları kaldırdığınızda altından çıkabilir.
Bunlarin disisi ve erkegi yoktur hepsi disi gibi dusunebilirsiniz, yani ciftlesmeleri gerekmez direk yumurtlarlar ve bu yuzden cok hizli urerler. Benim okudugum makalelerde yasamalari icin min %40 cogalmalari icin de min %50-60 nem seviyesi gerektigi yaziyordu. %70 ve ustune gelince zaten cok fazla uruyorlar. Evde nemin en kotu %50nin altinda olmasi gerekiyor, tamamen yok olmalari icinse max %40 olmali. %40in altina indikten sonra da tamamen yok olmaları haftalar hatta aylar surebiliyor.
Bu hayvanlar kisa girerken kisa dayanikli yumurtalar birakiyorlar. Bu yumurtalar kisin nemsizlikten, soguktan vs etkilenmeden bekliyor, havalar isinmaya baslayip nem artinca yavrular icinden cikiyor. Yumurtadan cikma sureleri ortalama 2-4 hafta fakat ortam ne kadar elverisliyse o kadar hizli cikiyorlar yani eviniz cok nemliyse 1 hafta 10 gunde de cikabiliyorlar.
2-Springtail: KBne çok benzer yine çok küçük ve beyaz-sarı renkte fakat bazen biraz daha büyük ve koyu renkli, hatta siyaha yakın renkte olabilir. En büyük fark antenleri biraz daha uzundur ve yürürken kafasını bir sağa bir sola eğerek yürür. Ayrıca elinizi yaklaştırdığınızda 5-10 cm zıplayabilir. Eğer zıpladığını gördüyseniz kesinlikle KB değil springtaildır. En çok pencere pervazlarında, balkon/terasta, saksı içinde/altında, daha çok pencereye yakın duvarlarda ve bazen yatakta nevresim üzerinde görülür. Springtaillar esasında dış cephede, bahcede, toprakta yaşarlar ve yoğun miktarda suya ihtiyaç duyarlar. Pencereden, bahçe balkon kapısından girebilir. Banyoda yoğun olarak görüyorsanız giderlerden veya havalandırma içinden de geliyor olabilirler (havalandirmalara bikac gun bant yapistirip bekleyip, cikardiginizda icine yapisan olup olmadigina bakabilirsiniz).
Springtail ile mucadelenin en son yolu kimyasal, yabancı kaynaklara göre bunlar aslinda bocek olarak geçmiyor, anatomileri farkli o yuzden çoğu bocek ilacindan etkilenmiyolar. Bir ilaçlama yapılacaksa da önerilen evin icinin degil disinin, topragin ve ev cevresinin ilaclanmasi. Yabanci kaynaklardan gordugum kadariyla lambda cyhalothrin ve bifenthrin iceren ilaclarla bahce ilaclamasi yapilmasi bu bocekler icin etkili olmus. Ayrıca yine yurtdisinda bunlardan kurtulmak icin temprid fx (bizim de KByle mücadele için kullandığımız ilaç) dis cephelerini ilaclayanlar var.
Benim gozlemim bunlari kalici olarak olduren tek sey diatomik toprak. Diatomik topragi (bulabilirseniz food grade bir diatomik toprak tercih etmeniz daha saglıklı olur) kullanmayacağınız bir tuzluğa koyup pencere önlerine veya yoğun gordugunuz yerlere ince bir tabaka halinde dokebilirsiniz. Bunu yaparken koruyucu maske kullanin, solunmasi akcigerler icin cok zararli ve evde akciğer rahatsızlığı olan bir kişi varsa diatomik toprağı kullanmanızı asla önermem (aşağıda “İlaçsız Çözümler” başlığı altında diatomik toprak ile ilgili yazdıklarımı lütfen okuyun). Ancak diatomik toprak kalıcı bir çözüm değil, sadece yeni gelenlerin temas edip ölmesine sebep olur, sonsuza kadar da her yere diatomik toprak dökemezsiniz. Önemli olan evinize gelmeleri için bir sebep bırakmamanız, yoksa gelmeye devam ederler. Bunun için de ilk yapilacaklar nemi azaltmak ve su kaynaklarini kesmek. Duvarlarinizda su sizdiran borular varsa onlari tamir etmelisiniz. Su alan bir duvarınız varsa onu onarıp kurutmalı küfünü temizlemelisiniz. Dis cephenizde bahcenizde vs su birikintisi/nem olusan yerleri elden gecirip oralari kurutmalisiniz. Lavabo alti ve klozet cevresinde bosluklar varsa kapatmalisiniz. Evinizde fazla nem varsa azaltmalısınız.
Bizim bunlardan nasıl kurtulduğumuzu soracak olursanız, KBlerinden kurtulmak için yaptıklarımızın sonucunda bunlardan da kurtulduk. Ancak örneğin bu yaz hiç görmedim ama yaz sonlarına doğru hala varlar mı acaba diye pencere pervazına baktım, çok dikkatli baktığımda yine 1-2 tane yürüdüğünü gördüm. Ama özellikle merak edip gidip aramasam görmeyecektim o yüzden öldürmedim bile hayatıma devam ettim bir daha da görmedim. Bunları bahçede, verandada, bir yakınımın bahçe kapısının önünde vs. bir çok yerde gördüm. Yani zaten özellikle dış cephede, bahçede vs her yerde varlar, sadece bir kez görüp tanıyınca kolayca farketmeye başlıyorsunuz. Çok miktarda görmüyorsanız sorun yok. Kesin olarak bildiğim bir şey varsa bunlardan evinizi ilaçlayarak kurtulmanız mümkün değil isterseniz haftada 5 gün ilaç yapın işe yaramaz, çünkü bir şekilde evdekileri öldürseniz de dışarıdan gelmeye devam edecekler. Önemli olan anlattığım gibi nem ve su kaynaklarını kesmek, varsa küfü yok etmek. Ondan sonra hala tek tük görürseniz de bu muhtemelen artık normal ve her evde olduğu kadardır.
3-Nem/Küf Miteları: bunlar yine çok küçük, beyaz renktedir, dikkatli bakarsanız yuvarlak ve kafa-gövde ayrımı olmadığını görürsünüz. Genelde KB gibi tek başına dolaşırken değil tek bir bölgede/eşya üzerinde yoğun miktarda bir arada olduklarını görebilirsiniz. Gördüklerinizi öldürüp temizledikten sonra geri döndüğünüzde aynı yerde tekrar yüzlercesini görebilirsiniz. Örneğin mutfağınızda ahşap kesme tahtası kullanıyorsanız ıslak kalan bu tahtada zamanla küf oluşabilir ve üzerindeki çatlaklardan vs bu mitelar çıkabilir, dolabınıza ve diğer mutfak eşyalarınızın üzerine yayılabilir. Eşyalara bulaşma sarma sorunu genelde bunlardan oluyor. Ben bunlarla mücadele etmedim fakat okuduğum kadarıyla ilaçlamayla kurtulan birini görmedim, kurtulanlar su alan duvar varsa onu onarmış ve kurutmuş, küflü bir yer varsa onu temizlemiş, gördükleri bölgeyi çok sık günde min 4-5 kere sirkeyle temizlemiş ve sürekli uzun süre nem alıcı cihaz kullanıp evi iyice kurutarak kurtulmuşlar. Hatırladığım kadarıyla çamaşır suyuyla temizlemenin iyi olmadığı sirke kullanılması gerektiği söyleniyordu. Chrysamed’in Mite Ex diye bir ilacı da var fazla kimyasal değil diye biliyorum, bu konuda benim daha fazla bir bilgim yok.
KB ve Springtail her evde tek tük bulunabilir ve çoğu kişi varlıklarından haberdar bile değildir. Özellikle nem seviyesinin yıl boyunca %40ın altına inmediği nemli bir bölgede yaşıyorsanız, muhtemelen o bölgedeki her evde ve geçmişte sizin evinizde de bunlar az da olsa vardı (lütfen bu yazının en son paragrafını ayrıca okuyun). Tüm çözüm yollarını izledikten sonra %100 olmasa da eskiden olduğu gibi varlıklarını farketmeyeceğiniz seviyeye indirebilirsiniz, belki tamamen de kurtulabilirsiniz.
Nemsiz bir yerde yaşıyorsanız bu mücadele yöntemlerini uygularsanız %100 kurtulabileceğinizi düşünüyorum.
Fakat nemli veya nemsiz bir yerde yaşamanız farketmeksizin, eğer sürekli karşınıza çıkan, eskiden görmediğiniz ve sizi rahatsız edecek miktara ulaştılarsa evinizde su / aşırı nem / küf vardır ve tamamen kurtulmak istiyorsanız ÖNCELİKLE bunun çözülmesi gerekiyor.
ÖNCELİKLE YAPILMASI GEREKEN: (böcekleri evin x kısmında görüyorum ama bu sorunlar evin y kısmında var o yüzden birbririyle alakası yok diye düşünmeyin, bizim de öyleydi)
-evinizin herhangi bir duvarında su alma/kabarma/küflenme
-evinizde daha önce su almış/su kaçağı olmuş bir yerin iyice kurumamış olması
-küflenmiş herhangi bir yerin iyice kurumamış ve küfün doğru şekilde tamamen temizlenmemiş olması
-herhangi bir lavabo altında bir akıntı (tek tek musluklarınızı açıp anlık kontrol etmenizi öneririm çünkü sürekli ıslanıp siz farketmeden kuruyabiliyor)
-çatınızda akıntı
vb. Durumlar VARSA, ÖNCELİKLE bu sorunu çözmeden böcek ilacı, nem alma cihazı vb. HİÇBİR yöntemle bu böceklerden tamamen kurtulabileceğinizi düşünmüyorum ve kurtulanı görmedim. Hicbir ilac bu kadar kucuk hayvanlarin girdigi her delige isleyip olduremez. Hayvanlari oldurse bile yumurtalarina hicbir ilac etki etmiyor. Onemli olan evi kurutarak, sudan, fazla nemden, küften arındırarak, once beslenmelerini ve yumurtlamalarini, sonra da yasamalarini engellemek. O yuzden bunları yapmadığınız surece ilaclamak sadece bosa zaman kaybi ve sağlığınıza zarar.
Evinizde bu sorunların hiçbiri yoksa
1- apartmanda yaşıyorsanız alt-üst-yan vs dairelerinizde bunların hiçbiri olmadığına emin olun
2- Özellikle KB için: yeni yapılmış/tadilat görmüş bir eve taşınmış olabilirsiniz. Maalesef bu böceklerle yeni evlerde sıklıkla karşılaşılabiliyor ve bu durum evlerin inşa aşamasında gerekli kurutma işlemleri yapılmadan(sıva aşamasında vs) inşaatın hızla ilerlemesine bağlanıyor. Söylenene göre bu durumda ev 1-2 sene içinde gittikçe kuruyor ve bu böceklerin miktarı da zaman içinde kendiliğinden azalarak bitebiliyor. Ancak size çok rahatsızlık veriyorlar ve beklemek istemiyorsanız anlatacağım diğer mücadele yöntemlerini uygulayabilirsiniz.
3- evinizde daha önce de bulunuyor fakat siz yeni farketmeye başlamış, özellikle bir kere gördükten sonra sürekli farketmeye başlamış olabilirsiniz
4- evinize bir eşyayla vs gelmiş ve nemli ortamdan yararlanıp üremiş olabilirler, aşağıdaki mücadele yöntemleriyle kurtulabilirsiniz
Şimdi KB konusuna, bizim deneyimlerimize ve bunlarla mücadele yöntemine geçiyorum
Çeşitli Yöntemlerle Kurtulanlar
Ben bunlarla ilk karşılaştığımda internette yazan “asla kurtulmazsınız” “yıllarca kurtulamadım” “10 kere taşındım hala kurtulamadım” gibi yorumlar yüzünden çok büyük bir stres yaşamış, 1 haftada 5 kilo vermiştim ve hayatımın en kötü dönemlerinden biriydi. Hatta sadece internette yazan yorumlar değil aradığım ilaçlamacılardan bile “biz hiç gelip boşuna ilaçlamayalım mümkün değil kurtulamazsınız bütün evinizi eşyalarınızı sarar” diyenler olmuştu. Bu yüzden hem kendimi hem de diğer kurtulan insanları yazıp sizleri biraz rahatlatmak istiyorum.
1- Nemli bir bölgede yaşayan ve duvarlarinda kuf olan kisiler. Hepsinin yaptigi evde surekli cok kuvvetli bir sekilde nem alici cihaz calistirmak (1 senedir aralıksız çalıştırıyorum diyenler vardı) ve duvarlarindaki küfü temizleyip, önce astar daha sonra da anti kuflu boya ile boyatmak olmuş. Çok hizli bir sonuc almamislar, tamamen bitmesi birkac hafta/ay surmus fakat hepsi tamamen kurtulduğunu söylemişti. Evde nem bittikten sonra da derhal olmuyorlar zaman icinde uremeleri azaliyor ve yasayanlar oluyor bu da bir surec aliyor. Yalniz evi uzun bir sure araliksiz olarak nemsiz birakmazsaniz nem yukseldigi an bu boceklerin tek tuk tekrar canlanma ve ureme ihtimalleri var.
2- Fransiz bir kiz. Kendisi bu boceklerden bir urun sayesinde tamamen kurtuldugunu hatta daha sonra babasinin evinde ciktiklarini ve babasinin da tamamen kurtuldugunu yazmis. Urun su: Spray insecticide pour l'habitat de l'animal