Kötü kolesterolü düürmek için yaplabilecek en önemli admlardan biri de beslenme programn düzenlemektir. Eer kolesterolünüz yüksekse baz yiyeceklerden destek alabilir ve uzak durmanz gereken konulara dikkat edebilirsiniz. Yaamnzda getireceiniz yeni düzenlemeler ile çok daha salkl olabilir, kolesterolünüzün dengede olmasn salayabilirsiniz. Yüksek kolesterolünüz varsa ya da kolesterolünüzü kontrol altnda tutmak için düzenli olarak ilaç kullanyorsanz doktorunuza danarak, evde uygulamanz gereken yöntemler hakknda bilgi alabilir, beslenme önerilerine uyabilirsiniz.
Kanda depolanan kötü kolesterol, damar duvarlarna yerleir. Bunun sonucunda da damar tkanklar yaanr. Ayrca normalin üstünde olan kolesterol deerleri, safra kesesinde yer alan baz maddeler ile birleir ve safra talarnn oluumuna sebebiyet verebilir. Yüksek kolesterol baz belirtilerle kendini gösterir. "Kolesterol belirtileri nelerdir?" sorusu için en sk rastlanan kolesterol yükseklii belirtileri ise ekilde sralanabilir:
Kolesterol düürücü eylerden ilki salkl beslenmektir. Salkl beslenmek kolesterolü düürmek için tek bana yeterli olmayabilir. Salkla beslenmenin yan sra mutlaka uyulmas gereken baz yaam deiiklikleri vardr. En etkili kolesterol düürücü salkl beslenme ve düzenli egzersizdir. "Kolesterole ne iyi gelir?" sorusu için dikkat etmeniz gereken noktalar u ekilde sralayabiliriz.
Diyet ve egzersiz ile mevcut kolesterol deerinizi düüremiyorsanz bu noktada uzman bir doktor ile görümek ve gerekirse ilaç tedavisine balamak gerekir.
Kolesterolü düüren yiyecekler sayesinde hzl bir ekilde daha salkl sonuçlara ulaabilirsiniz. Ceviz, fndk ve badem gibi salkl kuru yemiler, çi olarak tüketmek oldukça yararldr. Salkl tahllar ve kurubaklagiller tüketerek daha salkl olabilirsiniz. Kolesterolü en hzl düürmenin yollarndan en önemlisi ilenmi yalardan yani margarin, tereya gibi hayvansal yalardan uzak durmak, sebze arlkl beslenmek ve düzenli egzersiz yapmaktr.
Evde kolesterol ölçümü yaplmaz. Kolesterol deerlerini örenmek için kan tahlili yaptrmak gerekir. Kantahillerinde eer kolesterol seviyeleriniz yüksek geldiyse doktorun size önerdii tedavi ve tavsiyelere uymanz önemlidir. Evde omega-3 gibi kötü kolesterol düürmeye yardmc olan bileenleri içeren balk, ceviz, semizotu gibi besinlere yönelebilirsiniz. Ayrca yulaf, badem ve avokado gibi besinler de evde kolesterolü düürmenize yardmc olur. Kefir, yourt, ayran gibi kolesterol düürücü ilaçlarla benzer ekilde etki salayan probiyotik besinleri özellikle tüketebilirsiniz. Kuru yemilerin kalori deeri yüksek olduu unutulmamaldr. Doktorunuzdan yardm alarak hangi miktarda tüketmeniz gerektiini örenebilirsiniz.
LDL kolesterolün dümesi için bol bol balk tüketebilirsiniz. Tahl, taze sebze ve meyve tüketimi artrlarak LDL kolesterolü düürebilirsiniz. Tam yal süt ürünleri yerine az yal ürünlere yönelmelisiniz. Margarin, hamur iler, kzartma yiyecekler ve fast food gibi gdalardan da uzak durmanz gerekir. "Yüksek kolesterole ne iyi gelir?" sorusu için baz önerileri uygulayabilirsiniz. Yüksek kolesterolün düürülmesinde beslenmemin yeri oldukça mühimdir. Beslenmede baz noktalara özen göstererek ve hareketli bir yaam tarz benimseyerek, kolesterol deerlerinizi dengede tutabilirsiniz.
Yüksek kolesterolü olan bireyler öünlerinde arlkl olarak beyaz eti tercih etmesi gerekir. Piirme yöntemi bakmndan halama, buulama ve zgara tercih edilmelidir. Krmz etten daha uzak durmanz gerekir. Bolca balk tüketmekte herhangi bir saknca bulunmaz. Ayn zamanda tahl, taze meyve ve sebze tüketimine özen göstermeniz gerekir. Tam yal süt ve süt ürünleri yerine çok daha az ya içeren gdalar içinden seçimler yapmalsnz. Beslenmeye ek olarak kolesterol düüren hareketler hakknda bilgiler edinmeli ve düzenli olarak hafif egzersiz ya da yürüyü yapmalsnz.
Genetik kolesterol, ailesel hiperkolesterolemi ad verilen ve ebeveynden çocua geçen genetik bir yüksek kolesteroldür. Bu genetik riskle doan kiiler, doumdan itibaren vücudun ihtiyac olandan çok fazla miktarda kolesterol depolayabilir. Bu durum atardamarlarda gelecekte ciddi risk oluturabilir. Genetik kolesterolü düürmek için düzenli ve salkl beslenme ve düzenli egzersizler yaplmaldr. Ancak, tüm bunlar bir uzmanla görütükten sonra doktor kontrolünde düzenlenmelidir.
ANASAYFAYA DÖNMEK ÇN TIKLAYINIZ
Dahiliye, daha çok yetişkinlerde akut ve kronik hastalıkların tanı, tedavi ve yönetimine odaklanan tıbbi bir uzmanlık alanıdır.
İç hastalıkları uzmanları veya dahiliye konusunda uzmanlaşmış doktorlar, bu sağlık sorunları için kapsamlı tıbbi bakım sağlar ve uzun vadeli tedavi planları geliştirmek için hastalarla birlikte çalışır. Bu alandaki hekimler enfeksiyonlar, diyabet ve kalp hastalığı gibi kronik durumlarla, zatürre gibi akut hastalıklar dahil olmak üzere çok çeşitli sağlık sorunları için kapsamlı tıbbi bakım sağlamak üzere eğitilirler. Ayrıca gerektiğinde diğer uzmanlarla bakımı koordine edebilirler ve genellikle yetişkin hastalar için birinci basamak hekimleri olarak hizmet verebilirler.
Kolesterolün düşürülmesi noktasında uygulanabilecek birkaç yöntem bulunmaktadır. Bunlar arasında:
Diyet yapılması: Meyveler, sebzeler, tam tahıllar ve yağsız proteinler açısından zengin bir diyet, kolesterol seviyelerini düşürmeye yardımcı olabilir. Kırmızı et, işlenmiş gıdalar ve kızartılmış gıdalar gibi doymuş ve trans yağ oranı yüksek gıdalardan kaçınmak da kolesterolü düşürmeye yardımcı olabilir.
Düzenli egzersiz: Düzenli fiziksel aktivite, kolesterol seviyelerini düşürmeye ve kalp sağlığını iyileştirmeye yardımcı olabilir. Haftanın çoğu gününde en az 30 dakika tempolu yürüyüş veya bisiklete binme gibi orta yoğunlukta egzersiz yapmayı hedefleyin.
Sigara gibi kötü alışkanlıkların terk edilmesi: Sigara içmek kan damarlarının iç yüzeyine zarar verir ve bu da kolesterol seviyelerini yükseltebilir. Sigarayı bırakmak, bu noktada etkili yöntem olabilir. Yalnızca sigara değil, buna benzer farklı kötü alışkanlıklarınız varsa bunların da terk edilmesi gerekiyor.
Kilo verilmesi: Özellikle bel çevresinde aşırı kilo taşımak, kolesterol seviyelerini artırabilir. Diyet ve egzersiz kombinasyonu yoluyla kilo vermek, kolesterolü düşürmeye yardımcı olabilir.
İlaç alın: Yaşam tarzı değişiklikleri tek başına kolesterolü düşürmek için yeterli değilse, doktorunuz kolesterol seviyenizi düşürmeye yardımcı olması için statinler gibi ilaçlar önerebilir.
Yüksek kolesterol seviyeleri, ateroskleroz adı verilen bir durum olan arterlerde plak birikmesine yol açabilir. Plak, atardamarların daralmasına neden olarak kalbe, beyne ve diğer organlara giden kan akışını azaltabilir. Daralmış bir arterde bir kan pıhtısı gelişirse, kan akışını engelleyerek potansiyel olarak kalp krizi veya felce neden olabilir. Bunun yanı sıra Periferik arter hastalığı, Aort anevrizması, böbrek hastalıkları da bu liste içerisinde yer alabilir.
Bazı yiyecekler kolesterol noktasında faydalı olabiliyor. Bunlar arasında yulaf, fındık, avakado, baklagiller, omega açısından zengin yağlı balıklar yer almaktadır.
Kolesterol tedavisinde genel olarak yaşam tarzının düzenlenmesi yer almaktadır. Bunun için diyet, kötü alışkanlıkların terk edilmesi gibi birçok yol bulunmaktadır. Buna ek olarak ilaç tedavisi uygulaması ile kolesterol kontrol altında tutulur. Yaygın olarak reçete edilen ilaçlar, karaciğerde kolesterol üretimini bloke eder ve tedavi sürecinde hastanın sorununu stabil hale getirir.
Cinnah Caddesi, No: 9 /3, Çankaya, Ankara +90 () 68 50 - 51
Kolesterol, vücudumuzun günlük işlerini görebilmesi için oldukça önemli olan yağlı, mumsu bir maddedir. Günlük olarak belli bir miktar kolesterol almak gereklidir. Kolesterol vücudumuzda hücre yapımında rol oynar, daha doğrusu hücre duvarının önemli bir parçasıdır, bu anlamda önemlidir. Ayrıca vitaminlerin ve bazı hormonların yapımında da rol oynar. Yani kolesterol aslında kötü bir madde değildir, ancak fazlası zararlıdır.
Kolesterol, suda çözünmediği için kana geçemez ve tek başına dolaşamaz. Bu nedenle karaciğer lipoprotein dediğimiz maddeler yapar. Kolesterolün kanda taşınıp dokulara dağıtılmasında bu maddeler yardımcı olurlar. Bu taşıyıcı maddeler iki gruba ayrılırlar. Her grubun görevi farklıdır. Bunlar düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) ve yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) olarak adlandırılır. LDL kan içindeki kolesterolü taşır, HDL ise kolesterolü karaciğere ve dokulara götürür ve oralarda taşınmasını sağlar. Ölçülen kolesterol miktarı bu her iki lipoproteine bağlanan kolesterolün toplam değeridir.
Kolesterol fazla olduğu zaman damarlarda birikerek damar sertliğine yol açar. Daha çok kolesterol plakları olarak adlandırılan ve balmumuna benzeyen bu oluşumlar, kalp ve damar hastalıklarının en önemli nedenleridir.
Kolesterolün geldiği iki kaynak vardır, birincisi karaciğer kolesterol yapar. Diğer kaynak da gıdalardır. Özellikle hayvansal gıdalardan gelir. Bunların arasında et ve et ürünleri, kümes hayvanları ve süt ürünlerini sayabiliriz. Gıdalarla alınan bazı yağ türleri, diğerlerinden daha sağlıklıdır. Gıdalarda üç ana yağ türü vardır: doymuş yağ, tekli doymamış yağ ve çoklu doymamış yağ. Doymuş yağları içeren gıdayla fazla beslendiğimiz zaman, kötü, yani LDL kolesterolümüz artabilir. Bu istenilmeyen bir durumdur. Ayrıca bu yağlar karaciğerin normaldekinden daha fazla kolesterol üretmesine neden olurlar. Bu ek üretim bazı insanlar için zararlıdır ve kalp ve damar hastalıklarının gelişmesine neden olur. Bu nedenle doymuş yağ içeren gıdalardan kaçınmak gerekmektedir. Aşağıdaki sık sorulan sorularda bu gıdalardan daha ayrıntılı bahsedilecektir.
Kolesterolün yüksek olması damar sertliğine neden olarak kalp hastalığı ve felç riskini artırabilir. Ama şurası unutulmamalıdır, kolesterol yüksekliği kader değildir, alınacak bazı tedbirler ve ilaçlarla seviyesinin normal değerlere getirilmesi mümkündür. Hedef kötü kolesterolü yani LDL’yi düşürüp, iyi kolesterol olan HDL’yi yükseltmek olmalıdır. Bunun için sadece bazı basit tedbirler almak yeterlidir. Yaşam tarzı değişiklikleri ile bu fayda altı hafta içinde görülmeye başlanır, üç ay içinde ise artar.
Tabii sadece yaşam tarzı değişiklikleriyle bu fayda sağlanacak diye bir kural yoktur. Eğer yüksek kolesterol için genetik risk varsa, ek olarak ilaç da kullanmak gerekebilir. Ama alınacak tedbirler yardımıyla ilaç dozu düşük tutularak yan etki ihtimali azaltılabilir.
Gıdalarla alınan yağlar iki ana grupta incelenir: doymuş (trans) yağlar veya doymamış yağlar. Bunlardan doymuş yağları fazla içeren gıdalar, LDL, yani kötü kolesterolü yükseltirler. Bu nedenle kalp ve damar sağlığı için, doymuş yağ içeren gıdalarla, hayvansal ürünlerden uzak durmak gerekmektedir. Kırmızı et, kolesterolü en çok artıran gıdaların başında gelmektedir. Bunun yanında süt ve süt ürünleri, kremalı yiyecekler, fast food, kızartmalar, margarinler, karbonhidrattan zengin gıdalar kolesterolün artmasına neden olurlar. Bunları düşünerek dengeli beslenmekte yarar vardır.
Eğer fazla kilonuz varsa, sadece 10 kilogram kadar zayıflamak LDL düzeyini % 8 oranında azaltabilir.
Haftada en az iki kez yarım saatlik egzersiz yapmak, HDL’yi yükseltir, LDL’yi düşürür. Yine de egzersiz programını yaşa ve eşlik eden diğer risk faktörlerine göre yapmak gerekmektedir.
Yağ oranı düşük, lif oranı yüksek, yulaf ezmesi, elma, kuru erik ve fasulye gibi yiyecekler, vücudunuzun kolesterolü emmesini engelleyerek kolesterolün düşmesine yardımcı olurlar. Ayrıca lifli yiyecekler tok hissetmeyi sağlayarak abur cubur yemeyi engellerler. Tabii fazla lifli gıdalar yenmesinin de bazı sakıncaları vardır. Çok fazla yenirse karında kramplara ve şişkinlik hissedilmesine neden olabilir. Alım miktarı yavaş yavaş artırılmalıdır.
Haftada en az iki kez balık yemek kolesterolü düşürmekte faydalı olmaktadır. Balıktaki omega 3, kalp sağlığı yanında kolesterol için de faydalıdır.
Tereyağı ve margarin yerine zeytinyağı kullanmak LDL kolesterolü % 15 oranında azaltabilir. Daha çok sızma zeytinyağı tercih edilmelidir, çünkü hastalıklara faydalı olan antioksidanları fazla içerir.
Bu besinler lifler gibi kolesterolün emilmesini önleyen maddeler içerirler. Tabii bu besinlerde de aşırıya kaçmamak lazımdır, kalorileri yüksektir ve şişmanlamaya neden olurlar.
Stres, kolesterolü yükselten bir faktördür. Daha sakin bir hayat yaşamak, günlük hayatta sıkıntılardan uzak, neşeli bir hayat sürmek kolesterolü düşürür.
Sarımsak, zencefil, karabiber, kişniş ve tarçın gibi baharatlar yemeğe tad verme yanında, kolesterolün düşmesine de yardımcı olurlar. Yemeğe ekstra baharat atmanın iştahı azaltarak kilo vermeye faydalı olduğu yönünde görüşlerde vardır.
Yapılan araştırmalarda sigarayı bırakan kişilerde zamanla iyi kolesterol olan HDL’nin yükseldiği gösterilmiştir.
Alkolle birlikte alınan birçok yiyecek kolesterolü yükseltebilir. Ayrıca fazla alkol tüketmenin yüksek tansiyon, kalp krizi ve felce neden olabileceği unutulmamalıdır.
Aşağıda kolesterol hakkında sık sorulan sorular ve cevaplarını görebilirsiniz. |
Kolesterol Neden Yükselir? |
Kolesterol Genetik mi? |
Ankara'da iç hastalıkları uzmanı olarak hizmet vermekte olan Doç.Dr. Şekip Altunkan muayenehanesinde çalışmaktadır.
Telefon: +90 () 68 50 - 51
Cinnah Caddesi, No: 9 /3,
Çankaya, Ankara