Kolloid, gerçek çözelti ile heterojen karışımlar arasında yer alan ara karışımların adıdır. Burada dağılan fazın tanecik boyutu, yaklaşık nm dolayındadır (Petrucci, Genel Kimya). 'de İskoçyalı bilim insanı Thomas Graham, değişik maddelerin parşömen zarından geçişlerini incelemiş ve bunlardan bazılarının hızlı, bazılarının yavaş hareket ettiklerini gözlemlemiştir. Örneğin albümin, jelatin, arap zamkı gibi maddeler yavaş hareket ederken, şeker, potasyum hidroksit, sodyum klorür gibi maddelerin zardan çok hızlı geçtiklerini tespit etmiştir. Buna göre Graham, çözünmüş maddeleri zardan geçişlerine göre kristaloidler ve kolloidler olarak ikiye ayırmıştır. Kolloidler, büyük moleküllü oldukları için zardan geçememiştir. Sonunda nişasta, jelatin gibi maddeler zamk ile aynı özellikleri gösterdiği için Yunanca'da zamk anlamına gelen kola kelimesinden türeyen kolloid sözcüğü ile adlandırılmıştır. Ancak bilimsel gelişmeler sonucunda Graham'ın kolloid olarak nitelendirdiği protein gibi maddeleri kristallendirmek ve kristaloid olarak nitelendirdiği kükürdün kolloidal çözeltisini hazırlamak mümkün olmuştur ve bu nedenle Graham'ın bu sınıflandırması önemini yitirmiştir.
Yeni tanıma göre; bir maddenin kendisi için çözücü olmayan bir ortamda 10−5−7 cm boyutlarında dağılmasıyla oluşan çözeltiye kolloidal çözelti denir. Örneğin kükürdün, kilin, sabunun suda dağılmasıyla kolloidal çözelti oluşur. Yine, süt, kan serumu ve zamkın sudaki çözeltileri ve çeşitli polimer maddelerin kendilerine uygun çözücülerdeki çözeltileri kolloidal çözeltilerdir. Kolloitler, ilgili fazlara bağlı olarak üç genel ad altında toplanabilir. Soller, aeorosoller ve emülsiyonlar. Soller, bir sıvıda bir katının ya da bir katıda bir başka katının dağılmasıyla oluşan kolloitlerdir. Su içinde dağılmış altın kümeleri, suda dağılmış kil solleri, kolloidal silika(kum) sol örnekleridir. Aeorosol, bir gaz ortamında sıvının ya da katını dağılmasıyla oluşmuş kolloitlerdir. Duman, sis, pus, kirli hava, birçok sprey aerosol örneğidir. Emülsiyon, sıvıda sıvı dağılmasıyla oluşmuş kolloitlerdir. Genellikle iki sıvının çalkalanmasıyla oluşmuştur.
Kolloid Karışım Örnekleri Nelerdir?
Homojen bir görünüme sahip, dağılan ve dağıtıcı madde içerisinde asılı kalan heterojen yapı kolloid olarak ifade edilir. Gözle görülmesi ve diğer çözeltiler arasında ayırt edilmesi oldukça zordur. O yüzden çevrede görülen birçok farklı maddenin kolloid karışım olduğunu ifade etmek mümkün. Bu bağlamda birçok farklı kolyeli karışım örnekleri ele alınabilir;
- Sis
- Sprey böcek ilacı
- Duman
- Toz
- Bulut
- Krem şanti
- Köpük saç spreyi
- Tıraş kremi
- Tereyağı
- Jöle
- Silgi
- Sıvı deterjan
- Şampuan çeşitleri
Bu şekilde daha birçok farklı örnek günlük yaşam içerisinde kolloid konusunda örnek verilebilir. Taşıdığı özellikler ve çözelti ile beraber yapı doğrultusunda birçok farklı ürün de yer almaktadır. Amaca uygun olarak da günümüzde hala değerlendirilen bir yapı şeklinde ifade edilebilir. Aynı zamanda kimyasal bir yapısı olması ile beraber, belli bir kimyasal formülü üzerinden de ele alınır.
Kolloid Farklı Tanımları
Kimyasal bir içerik ve karışım çözeltisi olarak öne çıkan kolloid, aynı zamanda birçok farklı tanım üzerinden de ele alınmaktadır.
- Gerçek çözelti ile heterojen karışımlar arasında bulunan ara karışımlar
- Tutkal gibi olan
- Jelatine benzeyen yapı
Bu şekilde farklı anlamlar üzerinden de kolloid tanım olarak ele alınmaktadır. Günümüzde birçok farklı günlük kullanım ürünlerinde önemli oranda bulunur.