Kontaktör Simgesi
Kontaktör
Genel Yapısı
Kontaktör, bobinine enerji verilmesiyle açık kontakları kapatan, kapalı kontakları açan, uzaktan kontrol edilmeye imkân veren elektromanyetik anahtarlardır. Rölelerin aksine, yüksek akım çeken devrelerde kullanılır. Kontaktör elektrik motorlarında, kompanzasyonda kondansatörlerin devreye alınıp çıkarılmasında, ısıtma sistemlerinin ayarlanmasında sıklıkla kullanılır. Kontrol ettiği devreyi nominal akımın altında yönlendirdiği için belirli oranlardaki aşırı akıma karşı devreyi de korur.
Bir kontaktörün yapısında bulunan temel elamanlar demir nüve, bobin, palet ve kontaklardır.
Demir Nüve: Alternatif akım kontaktörlerinde ince saçlardan yapılır, doğru akım kontaktörlerinde tek parçalı yumuşak demirden imal edilir. A.C kontaktörlerinde nüvenin ön yüzüne oyuklar açılır ve bu oyuklara bakır halkalar yerleştirilir. Bu halkalar hem gürültü ve titreşimi önler hem de akımın sıfır olduğu durumda nüvenin bırakılmasına engeller. D.C kontaktörlerinde ise bobinin enerjiden kesildiği anda paleti hemen bırakması için plastik pullar yerleştirilir.
► Şekil 1: Kontaktörün nüve yapısı
Bobin:Üzerinden akım geçmesiyle nüveye manyetik özellik katar. Sarım sayısı çalışma gerilimine göre değişir.
► Şekil 2: Kontaktör Bobini
Kontaklar:Normalde açık (NO) ve normalde kapalı (NC) olmak üzere iki çeşittirler. Bunlar ana ve yardımcı kontaklar olarak da adlandırılırlar. Palet üzerine yerleştirilen kontaktörlerin bir kısmı başlangıçta açık veya kapalıdırlar. Bobinin enerjilenmesiyle kontaktörler durum değiştirirler. Ana kontaklar (güç kontakları veya normalde açık kontaklar) genelde motor vb. yapıları çalıştırmak için kullanılırlar. Bu yüzden yapıları daha büyüktür. Kumanda kontaklarsa (yardımcı veya normalde kapalı kontaktarlar) ısı kontrol rölesi, zaman rölesi, termik aşırı akım rölesi gibi devrelerin kontrolünde kullanılır ve yapıları küçüktür. Buradan çıkarabileceğimiz gibi ana kontaklar yük akımını, yardımcı kontaklar kumanda akımını taşırlar.
► Şekil 3 : Kontakların çalışma yapısı
► Şekil4: Kontaktörlerin akım scalası da devreyi tam olarak korumak için oldukça önemlidir.
Demir nüve üzerine yerleştirilmiş kontaktör bobine gerilim uygulandığında bobin mıknatıslık özelliği kazanır ve paleti çeker. Palet üzerindeki hareketli kontaklar sabit kontaklar birleşip açılır. Böylece normalde kapalı kontaklar açılır, normalde açık olan kontaklar kapanır. Basit bir devre üzerinden görecek olursak;
►Şekil 5: Bir alternatif akım kontaktörünün devresi
Yukarıdaki devrede başlangıçta başlatma butonu açıktır. Bu durumda A kontaktörü enerjilenmez. Dolayısıyla A1 kontağı açık L1 lambası yanmakta, A2 kontağı kapalı L2 lambası sönük durumdadır. Butonu kapattığımızda ise kontaktör enerjilenir ve A1 kontağını (NO) kapatır lamba söner, A2 kontağını (NC) açar ve lamba yanar.
Motorlar kontaktörlerin en çok kullanıldığı devrelerdir. Üç fazlı bir motorun güç ve kumanda şeması aşağıdadır.
► Şekil 6: Kontaktörle kumanda edilen bir üç fazlı motor şeması
“Start” düğmesine basılmasıyla bobin enerjilenir ve kontaktörümüz devreye girer, böylece “NC” olan kontaklar açılacak, “NO” olan kontaklar kapanacaktır ve motor çalışmaya başlayacaktır. Ayrıca devrede kullanılan aşırı akım rölesi de aşırı akım durumunda devreye girerek motorun enerjisini kesebilmektedir.
Kaynak:
►
► monash.pw
► monash.pw
Kontakt&#;r nedir, ne işe yarar ve nasıl &#;alışır? Kontakt&#;r sembol&#;, &#;eşitleri ve &#;zellikleri hakkında bilgi
Kontaktör devreyi açıp kapamaya yarayan cihazlar olarak bilinmektedir. Bu sebeple devreler açısından oldukça önemlidir. Güç devrelerini anahtarlamak için bu yapılardan faydalanılır.
Kontaktör Nedir?
Kontaktörler çalışma şekli bakımından röle ile benzerlik göstermektedir. Ancak daha yüksek akımlarda kullanılmak için daha elverişlidir. Uzaktan kolay bir şekilde kontrol edilebilir. Elektrik kontrolünü anahtarlamak amacı ile kullanılan cihazlardır.
Kontaktör Ne İşe Yarar?
Kontaktör görevi açma kapama işlemi ile enerjinin bir noktadan başka bir noktaya taşınması olarak ifade edilebilir.
Diğer anahtarlama elemanları olan sigorta ve devre kesicilerden tek farkı çok fazla akım olduğunda koruma yapmamasıdır. Kontaktör yalnızca enerjinin bir noktadan başka bir noktaya iletilmesini sağlar. Bu sebeple elektrik tesisatlarında motor koruma şalterleri, termik röle, otomatik sigorta ya da sigortalı yük ayırıcına benzer termik manyetik koruma yapmakta olan devreler ile kullanılmaları gerekmektedir.
Kontaktör Nasıl Çalışır?
Kontrol devreleri yaylı bir sistem yöntemi ile çalışmakta olan elektromanyetizmalardan meydana gelmektedir. Manyetizmalar bobinden akan akım sayesinde hareket etmektedir. Böylece iki iki manyetizma birbirine yaklaşmaktadır. Böylece iki manyetizma kapatılabilmektedir. Bu sebeple kontaklar kapanır ve sistemde bulunan yaylar kontak gücü oluşturur.
Kontrol akımının kesildiği durumlarda kontaklar açılarak ana akımda kesilir. Yani özetleyecek olursak; bobin enerjilenmesi ile ana kontaklar kapanır, kontaktör bobinin enerjisi kesildiği zaman ise ana kontakların açılması işlemi gerçekleşir. Bu basit olay yıldan fazla süredir kullanılmaktadır. Günümüzde yeni bir alternatif hala bulunamamıştır.
Kontaktörler Nerelerde Kullanılmaktadır?
Kontaktörler motor yol verme işlemlerinde açma ve kapama işlemlerinde kullanılmaktadır. 3 fazlı sistemlerde kullanılmakta olan 3 kutuplu kontaktör en çok kullanılan tipidir. Bunun dışında aydınlatma, ısıtıcı, DC anahtarlama gibi yerlerde de kullanılır. Kompanzasyon uygulamaları için ise özel olarak üretilen kompanzasyon kontaktörler kullanılmaktadır.
Kontaktör Çeşitleri Nelerdir?
Üretici kataloglarına bakıldığı zaman pek çok farklı tipte kontaktör görmeniz mümkündür. Temel olarak ise çeşitleri şu şekildedir:
Güç Kontaktörü: Piyasada en fazla bu çeşidi vardır. kW'ye kadar 3 kutuplu ya da 4 kutulu şekilde üretilmektedirler. Pek çok uygulamada rahatlıkla kullanılabilirler.
Mini Kontaktör: Güç kantöktörü ile kıyaslandığı zaman oldukça küçüktür. Yerden kazanç sağlaması açısından oldukça avantajlıdır. Çoğu zaman 5,5 kW'a kadar üretimleri vardır.
Sessiz Kontaktör: Açma kapama anlarında kontaktan çıkan mekanik ses bu kontaktörlerde meydana gelmez. Gürültünün istenmediği bina içi tesisatları gibi alanlarda kullanılırlar.
Kompanzasyon Kontaktör: Kondansatörlerin kullanıldığı kompanzasyon devreleri için özel olarak üretilmiş kontaktörlerdir.
Bara Tipi Kontaktör: Oldukça yüksek güçlere sahip olan AC ve DC yüklerini anahtarlarlar. Açık bir yapıları bulunur. Ağır sanayide ve demiryolu uygulamaları gibi özel uygulamalarda kullanılırlar.
Kontaktörlerin İç Yapısı Nasıldır?
Kontaktörün iç kısmına bakıldığında oldukça basit bir yapısının olduğu görülür. Bu yapı şu şekilde sıralanabilir:
Ana Kontak
Hareketli Kontak
Sabit Kontak
Bobin
Nüve
Dış Kasa
Bobin Terminali
Ark boşaltma kanalı
Kontaktör Seçimleri
Kontaktör seçerken bağlanan ürüne göre seçim yapılması oldukça önemlidir. Yükün kalkış anında demeraj akımı bir diğer adı ile kalkış akımı olan bir motorsa kontaktör AC-3 akımı göz önünde bulundurularak seçilir. Ancak resistif özelliği olan ısıtıcı anahtarlanacak ise o zaman AC-1 akımı göz önünde bulundurularak seçilmesi gerekmektedir. Yükün kaç kutbunun olduğu, nominal çalışma gerilimleri, boyutlar, bobin gerilimleri ürün seçimini etkileyen etmenler arasında yer almaktadır.
