Kordonda Tek Atardamar Bulunması

Tek Umblikal Arter Nedir?
Bebeklerin kordonunda normalde 3 adet damar bulunmaktadır. Bu damarlardan iki tanesi umblikal arter ve 1 tanesi de umbikal ven damarıdır. Umblikal arter atardamar, umbikal ven ise toplardamardır. Bebeğin anne karnında gelişimini sürdürmesi esnasında, kordonunda hem sağ hem de sol bölümde bu 3 damar mevcut olur. Ancak gelişim devam ederken sağdaki umblikal ven kaybolabilir. Bu da tek umblikal arter olarak adlandırılır. Tek umblikal arter doğumların yaklaşık % 1’inde görülürken ikiz bebeklerde % 5 oranında gerçekleşir.

Tek Umblikal Arter Neden Olur?
Bu alanda çok sayıda çalışma ve araştırma yapılmasına rağmen tek umblikal arterin neden oluştuğu yani bebeğin kordonundaki toplardamarlardan birinin neden kaybolduğu halen bilinemiyor. Bu alanda mevcut bir bulgu olmadığından tek umblikal arter sebebi de tıp dünyasında henüz bilinemiyor. Tek veri bu sorunun kız bebeklerde daha sık görüldüğüdür.

Fetusta Atardamar ve Toplardamarın Görevi
İnsan vücudunda bulunan atardamarlar ve toplardamarlar hayati öneme sahiptir. Atardamarlar temiz kanı taşırlar. Toplardamarlar ise kirli kanı taşırlar. Temiz kan besinden zengindir ve bol miktarda oksijen içerir. Organların görevlerini yerine getirmelerini sağlayan kanı taşır. Kirli kan ise karbondioksit ve atık maddeler içerir. Ancak fetusların göbek kordonlarında bulunan atardamar ve toplardamarlar tam tersi göreve sahiptir. Umblikal arterler temiz değil kirli kanı toplayarak fetustan plasentaya aktarır. Umblikal ven ise plasentadaki temiz kanı toplayarak fetusa iletir.

Tek Umblikal Arter Hangi Durumlarda Görülür?

• Anne adayında şeker hastalığı ve preeklampsinin mevcut olması
• Olgihodramnios veya polhidramnios mevcut olduğunda
• Kromozomal anomalinin mevcut olduğu gebeliklerde
• İkiz, üçüz gibi çoğul gebeliklerde
• Anne adayının yaşının ilerlemiş olması durumunda
• Multiparite mevcut olduğunda

Tek Umblikal Arter Tanısı Nasıl Konur?
Tanı konması için renkli doppler ultrason cihazı ile bebeğin anne karnında görüntülenmesi gerekir. Bu görüntülemede göbek kordonunda 3 yerine 2 adet damar olduğu gözlemlenebilir ve bu sayede tek umblikal arter tanısı konabilir.

Tek Umblikal Arter Önemi Nedir?
Yapılan incelemelerde tek umblikal arter görülen bebeklerin yaklaşık % 25’inde bazı anomalilerin de olduğu anlaşıldı. Genellikle tek umblikal arter olan bebeklerde kalp anomalisi ile sindirim sistemine dair anomalilerin sıklıkla görüldüğü anlaşılıyor. Aynı zamanda böbrek ile beyin anomalilerinin de yaygın bir şekilde tek umblikal arter durumuna eşlik ettiği bulguları mevcut. Tüm bu anomaliler arasında tek umblikal arter durumuna eşlik eden en yaygın anomali ise trizomi 18 oluyor. Gebeliğin devamı esnasında fetusun yaklaşık % 15’inde de gelişme geriliği görülebiliyor. Bebeğin kordonunda tek atardamar bulunması erken doğum ve düşük riskini beraberinde getirmektedir. Ancak bu durumun mevcut olduğu gebeliklerin % 50’sinde ise hiçbir sorun yaşanmadan normal bir doğum sürecinin yaşandığı da bilinmektedir.

Tek Umblikal Arter Durumunda Gebeliğin Takibi
Şayet bebekte tek umblikal arter saptanırsa gebeliğin çok daha yakından takip edilmesi gerekir. Çünkü bu durum farklı anomaliler ile birlikte görülebiliyor. Bu nedenle tek umblikal arter durumuna müdahale edilmeyecek olunsa dahi bebekte diğer anomalilerin olup olmadığına dair bir gebelik takibi gerekmektedir. Bunun için de fetal ekokardiyografi yapılması gerekmektedir. Eğer bu inceleme sonrasında bebekte bir anomali saptanırsa bu durmda kromozomal anomali tetkiklerinin mutlaka gerçekleştirilmesi gerekir. Bebeğin içinde bulunduğu sıvıdan örnek alınarak amniyosentez ile fetal kromozomal incelemenin gerçekleştirilmesi gereklidir. Yapılan incelemelerde bebekte farklı bir anomali olmadığı anlaşılırsa yine de hekim tarafından amniyosentez incelemesine karar verilebilir. Bunun nedeni kromozomal bir anomali olup olmadığının anlaşılabilmesidir. Aynı zamanda doğumdan önce bebeklerin böbrek gelişme geriliği olup olmadığının anlaşılması için de ultrason incelemelerinin mutlaka aksatılmadan yaptırılması önerilir. Bu sayede mevcut bir anomalinin saptanması halinde erken müdahale yapılabilir.

Normal şartlarda, anne karnında bebeğin kordonunda, 2&#;si atar damar 1&#;i toplar damar olmak üzere, toplamda 3 damar bulunmaktadır.

Fakat kordonda bulunan atar damarlar normal atardamarlardan farklı olarak, bebekteki kirli kanı plasentaya götürür. Toplardamar ise plasentadan bebeğe temiz kan getirir.

Kordonda tek atardamar bulunması ise yaklaşık % oranında karşılaşılan anormal bir durumdur.

Sebebi henüz bilinmemekle beraber, kız bebeklerde, ileri yaştaki hamileliklerde, şeker hastası anne adaylarının hamileliklerinde ve ikiz hamileliklerde daha çok görülmektedir.

Kordonda tek atardamar anormalliği görülen bebeklerin yaklaşık %50&#;si tam olarak sağlıklı bir şekilde dünyaya gelir.

Ancak bu anormalliğe eşlik eşlik edebilecek sorunlar ve riskler mevcuttur. Görülme oranları düşük olsa da, bu durumları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

• Normale oranla düşük ve erken doğum riski daha fazladır.
• Bebeklerin %&#;unda, kalp, sindirim, beyin, böbrek sorunları.
• Trizomi 18 olarak anılan kromozom kaynaklı hastalık görülme riski.
• Eşlik edebilecek sorunlar sebebi ile oluşacak ölü doğum ya da doğum sonrası bebek ölümü yaklaşık  % oranında görülme riskine sahiptir.
• Bebeklerde yaklaşık % kadarında gelişme geriliğine rastlanabilir.

Ultrason görüntülemeleri ile teşhis edilebilir ve aşağıdaki anormal durumlar görülür:

• Ultrasonda gönek kordonunda 3 yerine 2 damar
• arterin normalden büyük izlenmesi ile tanınabilir
• Renkli Doppler ultrason ile tek bir arter olduğu görülebilir ve fetusun mesanesinin sadece bir yanında arter olduğu izlenir.

Teşhis sonrası, eşlik edebilecek diğer sorunlara karşı yapılması gerekenler:

• Bebekte gelişme geriliği riskine karşı takip.
• Fetal ekokardiyografi
• Eşlik eden diğer sorunlar mevcut ise: amniyosentez ile kromozom bozukluğu araştırması. (Eşlik eden bir sorun mevcut değilse de, ailenin isteği üzerine amniyosentez düşünülebilir.)
• Doğum sonrası, bebekte böbrek anormallikleri araştırması. (Ultrason yardımı ile)

Aşağıdaki yazılarımızdan daha fazla bilgi edinebilirsiniz;