Kreatin Kinaz Nedir Neden Yükselir

Mendeley

Özet:

Amaç: Acil Servise başvuran ve CK yüksekliği tespit edilen hastaların geliş şikâyetlerini ve CK yüksekliği yapan nedenleri tespit etmeyi amaçladık. Materyal ve Metod: Bu klinik çalışma, Ocak ve Haziran ayları arasında altı ay boyunca çeşitli şikâyetlerle acil servisimize başvuran ve yapılan ilk rutin tetkikleri neticesinde CK yüksekliği saptanan hasta ile yapıldı. Hastalardan CK tetkikinin istemi acil serviste çalışan doktorun isteği doğrultusunda gerçekleşti ve CK istem endikasyonu sorgulanmadı. CK değerleri yüksek olan hastanın yaşı, cinsiyeti, şikâyeti, öz geçmişi, kullandığı ilaçları ve kesin tanılarını içeren bilgiler ayrı olarak hazırlanmış formda toplandı. CK yüksekliği saptanan hastalar 3 gruba ayrıldı. Elde edilen sonuçlar istatistiksel olarak değerlendirildi. Bulgular: Hastaların % 66,1’i erkek, % 33,9’u kadındı. CK değerleri ile arasında değişmekte olup ortalama CK değeri ,17±,45 olarak saptandı; medyan değeri ise olarak bulundu. Olguların şikâyetleri incelendiğinde; %29,7 oran ile göğüs ağrısı ve göğüste sıkışma hissisık olarak tespit edildi. CK yüksekliği nedenlerine baktığımızda ilk sırada %24,6 ile AKS (Akut Koroner Sendromlar), sonrasında %16,1 ile enfeksiyon ve %13,6 ile ilaç kullanımı geldiği tespit edildi. Çalışmamızda CK yükselmesi yapan ilaçları incelediğimizde birinci sırada beta blokörlerin olduğu, bunu sırası ile statinler ve diüretiklerin izlediği tespit edildi. Sonuç:  Acil Servise başvuran hastalar arasında serum CK yüksekliğifazla kardiyovasküler sistem hastalıklarında görülmektedir. Buna bağlı olarak da CK yüksekliği olan hastalardasık şikâyet göğüs ağrısı olarak karşımıza çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Kreatin Kinaz (CK) Ne Demek Neden Yükselir?

Kreatin kinaz; kalp, beyin, iskelet kasları ve diğer dokularda bulunan bir enzimdir. Kandaki bu enzim; kaslarda meydana gelen hasar sonucu yükselebilir.  Kreatin kinaz testi kandaki kreatin kinaz enzim miktarını ölçmek için yapılmaktadır. Kreatin Kinaz CK olarak da bilinir.

Vücuttaki kas hücreleri fonksiyonlarını yürütebilmek için kreatin kinaza ihtiyaç duyar. Normalde kanda çok az oranda bulunan kreatin kinaz iskelet kaslarından gelmektedir. Kalp krizi, kas yaralanmaları, yoğun egzersiz, çok fazla alkol tüketimi ve bazı ilaç veya takviye alma sebepli kreatin kinaz seviyesi yükselebilir. Eğer yapılan test sonucunda kreatin kinaz seviyesi yüksek çıkarsa, bu durumda vücutta kas veya kalp hasarı olduğu anlaşılır.

CK (Kreatin Kinaz) Testi Nedir?

Kreatin kinaz testi kalp dokusu ve iskelet kaslarında bulunan kreatin kinaz enziminin seviyesini ölçer. Bu enzimden çok az miktarda beyinde de bulunmaktadır. Bu test kan tahlili ile yapılmaktadır. Kan tahlili için ise kol veya eldeki damarlardan kan örneği alınmaktadır.

Bu kan testi; kalp, iskelet kası, beyin veya vücudun diğer bölgelerinde zarar olup olmadığını kontrol etmek amaçlı kreatin kinaz seviyesi ölçümü için yapılır. Bu teste kreatin fosfokinaz ismi de verilmektedir.

CK (Kreatin Kinaz) Testi Neden Yapılır?

Kişi göğüs ağrısı veya halsizlik yaşadığında doktor hastanın kalp krizi geçirip geçirmediğini kontrol etmek için CK testi yapacaktır.

Bu testin bir diğer yapılma amacı; felç veya spor yaralanmalarıdır. Ancak kreatin kinaz enzimi seviyeleri belirli yaralanmalardan sonra 2 güne kadar zirve yapamayacağından, kalbin veya başka kasların hasar görüp görmediğini belirlemek için bu testin birkaç kez yapılması gerekebilir.

Eğer lipit düşürücü ilaçlar kullanıyor, kas krampları, ağrı ve kas güçsüzlükleri yaşıyorsanız, doktorunuz  kreatin kinaz testi yapacaktır. Lipit düşürücü (statin) ilaçlar yüksek kolesterol tedavisinde kullanılmakta olup ciddi kas yaralanmalarına sebep olabilmektedir. Nadir durumlarda, bu ilaçlar ölümcül kas yıkımına sebep olabilmektedir.

CK (Kreatin Kinaz) Yüksekliği Belirtileri

Kreatin kinaz yükselmesi ile birlikte altta yatan duruma bağlı olarak başka belirtiler de görülecektir.

Kreatin kinaz yükselmesi durumunda görülecek belirtiler şunlardır:

1. Halsizlik
2. Göğüs ağrısı
3. Nefes almada güçlük
4. Baş dönmesi veya denge kaybı
5. Çene ya da koldan yayılan ağrı
6. Aşırı terleme
7. Hızlı kalp atışı (taşikardi)
8. Kısa bir an kafa karışıklığı veya bilinç kaybı
9. Konuşma bozuklukları
10. Görme kaybı
11. Kas ağrıları
12. Kas sertliği
13. Felç
14. Vücudun bir tarafında ani zayıflık veya uyuşma

CK (Kreatin Kinaz) Yüksekliği Neden Olur?

1. Son zamanlarda ezilme ve kompresyon kas yaralanmaları, travma, yanıklar ve elektrik çarpması
2. Kas distrofisi (kas erimesi), dermatomiyozit ve polimiyozit (iltihaplı kas romatizması) gibi kas hastalıkları
3. Tiroid bozuklukları, Addison hastalığı veya Cushing hastalığı gibi hormonal (endokrin) bozukluklar
4. Yorucu egzersiz
5. Uzun süreli ameliyatlar
6. Nöbetler
7. Enfeksiyonlar [viral (grip ve HIV gibi), bakteriyel, mantar ve parazitik (sıtma gibi)]
8. Bağlayıcı doku hastalıkları (örneğin lupus, romatoid artrit)
9. Çölyak hastalığı
10. Böbrek yetmezliği
11. Yüksek ateş
12. Kan akışını engelleyen kan pıhtılaşması (tromboz)
13. Kas enerjisi üretimini engelleyen veya enerji gereksinimlerini artıran herhangi bir ilaç kullanımı
14. Beyin hasarı
15. Deliryum tremenler (alkol hastalarında, içkiyi ansızın bırakmaya ya da bu arada ortaya çıkan bir enfeksiyona bağlı olarak görülen rahatsızlık )
16. Miyokard enfarktüsü (kalp krizi)
17. Miyokardit (kalp duvarında orta tabaka enfeksiyonu)
18. Rabdomiyoliz (kas yıkımı)
19. Felç
20. Travma

Kreatin Kinaz Yüksekliği Olası Komplikasyonları Nelerdir?

Altta yatan ciddi hastalıklar ve hastalıklara uygun tedaviye başvurulmaması kreatin kinaz seviyesinin yükselmesi önemli komplikasyonlara ve hatta kalıcı hasara neden olabilir. Doktor kreatin kinaz seviyesinin artış nedenini belirledikten sonra, olası komplikasyon riskini azaltmak için önerilen tedavi planını dikkatli bir şekilde takip etmek çok önemlidir. Eğer kreatin kinaz yüksekliği tedavi edilmezse şunlar gibi kalıcı problemlere yol açabilir:

1. Beyin hasarı
2. Sakatlık
3. Kalp yetmezliği

Kaslar da, diğer vücut dokuları gibi hasara karşı hassastır. Travma, enfeksiyonlar, bazı ilaçlar ya da yorucu egzersizler, çeşitli derecelerde kas yaralanmalarına neden olabilir. Ağrı, kas hasarının ortak bir göstergesidir, ancak genellikle yaralanma derecesini belirlemek için kullanmada yararlı değildir. Bu nedenle, kas hasarını teşhis etmek ve değerlendirmek için sıklıkla kan dolaşımında bir biyolojik belirteç olan kreatin kinaz seviyeleri ölçülür. Kreatin kinaz ya da kısaca CK, kaslarınızda bulunan bir çeşit enzimdir. Enerji için kaslarınız tarafından kullanılan bir molekül olan fosfokreatinin üretimine yardımcı olur. Kas hücrelerini çevreleyen zarın yaralanması, CK'nin kan dolaşımına sızmasına neden olur. CK üç formda bulunur: CK-MM, CK-MB ve CK-BB. CK-MM iskelet kaslarında bulunur, CK-MB kalpte, CK-BB ise çoğunlukla beyinde bulunur. 18 yaşın üzerindeki erkekler için normal kan CK seviyeleri tipik olarak litre başına 52 ila birim ( U/L) arasındadır. Kadınlarda ise normal CK seviyeleri genellikle U/L'dir.

Kreatin Kinaz Neden Yükselir?

Peki kreatin kinaz neden yükselir? İskelet kaslarında yaralanmalar sıklıkla yüksek CK-MM seviyelerine neden olurlar. İskelet kasları, kas kelimesini duyduğumuzda en çok akla gelen türdür. Kontrol edebileceğiniz "gönüllü" kaslardır (örneğin pazı ve trisepsler). Kas distrofisi, travma, yorucu egzersiz, hareketsizlik, bazı ilaçlar, kas enjeksiyonları, nöbetler ve cerrahi operasyonlar iskelet kaslarına zarar verebilir. Kreatin kinaz seviyeleri yorucu bir egzersizden 16 ila 24 saat sonra en üst seviyeye ulaşır ve tekrar taban seviyelerine dönmeden önce 72 saat yüksek kalırlar. Kas hastalıkları olan insanlarda kreatin kinaz seviyeleri kronik olarak yüksektir. Duchenne kas distrofisi olan kişilerde CK-MM seviyeleri normalden 50 kat daha fazla olabilir. Bazı çalışmalar, amino asitlerin egzersiz sonrası CK seviyelerinin yükselmesini iyileştirebileceğini düşündürmektedir. Aralık 'de "International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism" dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre, dallı zincirli amino asitler ya da diğer adıyla BCAAs, takviye olarak kullanıldığında egzersiz sonrası CK düzeylerini ve kas hasarı ile ağrılarını azaltmaya yardımcı olmaktadır. Araştırmacılar, egzersizden hemen önce ve 60 dakika sonra tüketilen kilokaloriden oluşan BCAA içerikli bir içeceğin tüketiminin, egzersiz bitiminden 4, 24 ve 48 saat sonra CK düzeylerini azalttığını bulmuşlardır. Bu bulgular, egzersiz sonrası gecikmiş başlangıçlı kas ağrısı çeken kişilere faydalı olabilir. Yükselmiş CK'nin en yaygın nedenlerinden biri de, kalp kasına giden oksijenin yetersiz olmasıdır (tıbbi olarak miyokard enfarktüsü veya kalp krizi olarak bilinir). CK-MB seviyeleri tipik olarak bir kalp krizinden 2 ila 24 saat sonra zirve yapar ve üç ila dört gün sonra yavaş yavaş taban çizgisine düşer. Göğüs ağrısı, nefes darlığı, sol kolunuza yayılan çene ağrısı veya aşırı terleme gibi kalp krizi belirtileriniz varsa derhal tıbbi yardım almanız önerilir. İskelet kası hasarının çoğu nedeni oldukça ciddi olabileceğinden, ciddi veya uzun süreli kas ağrısı veya güçsüzlüğü yaşarsanız doktorunuza başvurmanız önerilir.