Kronoloji Nedir
Kronoloji Nedir, Neyi İnceler? Kronoloji Biliminin Sağladığı Faydalar ve Tarih Bilimine Katkıları
Dünya üzerinde meydana gelmiş tüm olayları, spesifik yahut genel olarak bir zaman çizelgesi içerisine oturtmayı amaçlayan bilim dalına kronoloji denmektedir. Kronoloji, tarihe yardımcı bir bilim dalı olarak ortaya çıkmıştır. Olayların kronolojisi yapılabileceği gibi, insan hayatlarının da kronolojik sıralaması yapılabilmektedir. Bu açıdan kronoloji oldukça geniş bir işleve sahiptir.
KRONOLOJİ NEDİR?
Kronoloji, olayların tarihsel sıralanması ile ilgilenen, tarih bilimi ile birlikte çalışan bilim dalına verilen isimdir. Kronoloji kelimesinin kökeni Fransızcaya dayanmaktadır. Chronos ve logos kelimelerinin bir araya gelmesi oluşan kronoloji kelimesi zaman bilimi olarak anılmaktadır. Türk Dil Kurumu'nun tanımına göre kronoloji; zaman bilimi, zaman dizini olarak ifade edilmektedir. Kronoloji aslında başta tarih olmak üzere, antropoloji ve arkeoloji gibi sosyal bilimlerin bir alt dalıdır.
Kronoloji tarihsel süreci bölümlere ayırarak, onları olayların tarihsel olarak meydana geliş sıralarına göre sıralamaktadır. Bu şekilde de geçmişin zamansal tayinini yapmakla görevlidir. Kronolojik çalışmalarda, bir olayın tüm zamanları incelenmektedir. Yani bir olayın öncesi, sonrası ve gerçekleşme süreci, tarih aralıkları ile birlikte kalem altına alınmaktadır. Kronoloji nedir sorusunun cevabı bu şekilde özetlenebilmektedir.
Kronoloji tek bir kaynakla yetinmemekte, konu ile ilgili tüm kaynakları değerlendirmektedir. Zira ancak bu sayede gerçek bilgilere ulaşmak mümkün olmaktadır. Kronolojik araştırmalarda, tarihi ve kaynağı belirlenemeyen yahut gerçekleştiği şüpheli olaylara yer verilmemektedir. Kronoloji çalışmaları, sağlam kaynaklar kullanılarak, objektif olarak yapılmaktadır. Yorum yahut kişisel görüş kullanmak kesin olarak yasaktır.
KRONOLOJİ NEYİ İNCELER?
Kronoloji neyi inceler sorusunu cevaplamak gerekirse; en kısa ve öz hali ile kronoloji, yaşanan olayların tarih çizelgesindeki yerini incelemekte ve sıralamaktadır. Kronoloji bilimi, tarih boyunca yaşanmış olan olayları, belirlenen zaman aralıklarındaki sıralarına gerçekleştikleri tarihe göre yerleştirmekle görevlidir. Böylece de tarihi aydınlatmaya ve olayların karışık şekilde değil de, doğru sırasına göre öğrenilmesine yardımcı olmaktadır.
Ayrıca kronoloji kişilerin hayatının incelenmesinde de görev almaktadır. Bir biyografi oluşturmak için kronoloji bilimi kullanılmaktadır. Kişinin doğum anından itibaren başından geçen önemli olayların ve ölüm anının tarihlerine göre sıralanmasında kronoloji bilimi etkilidir.
Kronolojik araştırmanın konusu ister bir olay olsun, isterse bir kişi doğru kaynakların kullanılmasında önem vardır. Zira aksi halde yapılan kronolojik sıralamada hatalar meydana gelebilmektedir. Birincil el kaynakların tercih edilmesi bu açıdan oldukça önemli bir role sahiptir.
KRONOLOJİ BİLİMİNİN SAĞLADIĞI FAYDALAR
Kronoloji biliminin sağladığı faydalar arasında başta tarih bilimine olan faydaları gelmektedir. Zira kronoloji bilimi tarihi olayları, gerçek sırasına koymakla görevlidir. Tarihi bir olayı anlamak için önce onun hangi zaman çizelgesinde yer aldığını bilmek gerekmektedir. İşte burada da devreye kronoloji bilimi girmektedir.
Tarih haricinde arkeoloji bilimi açısından da kronoloji oldukça önemlidir. Zira yapılan arkeolojik kazılar neticesinde bulunan arkeolojik eserlerin hangi döneme ait olduğunun tespit edilmesi ancak kronoloji biliminin varlığı ile mümkün olmaktadır. Aksi halde eserler farklı topluluklara yahut farklı zaman dilimlerine de ait olarak gözükebilmektedir.
KRONOLOJİK SIRALAMA NEDİR?
Kronolojik sıralama; dünya üzerinde geçmişten günümüze yaşanan tüm olayları sıralamak yahut spesifik bir olayın gelişimini anlatmak için kullanılan yöntemdir. Bu yöntemde bir olayın oluşumu, gelişimi ve neticesi sırasıyla listelenmektedir. Kronolojik sıralama her olay için yapılabilmektedir. Kronolojik sıralama nedir sorusunu bir örnekle anlatmak gerekirse, Mustafa Kemal Atatürk'ün hayatını kronolojik olarak sıralamak mümkündür. Mustafa Kemal Atatürk'ün doğumundan ölümüne kadar yaptığı tüm olaylar tarihlerine göre sıralandığında ortaya kronolojik sıralama çıkmaktadır.
KRONOLOJİ ÖRNEKLERİ
Kronoloji örneklerinin başında Eski Mısır Kronolojisi gelmektedir. Eski Mısır kronolojisi, kralların yaşadığı dönemler baz alınarak oluşturulmuştur. Lakin bu kronolojide bazı kralların isimleri ve yaşadıkları tarih aralıkları yer almamaktadır. Bu açıdan eksik bir kronolojidir. Bir diğer bilinen kronoloji örneği ise Babil Kronolojisidir. Bu kronoloji Hammurabi'nin hükümdarlık tarihi esas alınarak oluşturulmuştur. Yani tüm Babil hükümdarlığını değil, sadece belirli bir döneme ilişkin yapılan bir kronolojidir.
kronoloji
Türkçe - İngilizce
teriminin Türkçe İngilizce sözlükte anlamı
- chronology
- the science of determining the order in which events occurred
- the science of computing time
- the science that treats of computation of time or of investigation and arrangement of events
- the age-depth relationship in ice, sediment, or another deposit Ages are usually measured for discrete samples, and the ages of intermediate samples are interpolated between samples with measured ages
- An arrangement of historical events in order of occurrence
- the determination of the actual temporal sequence of past events a record of events in the order of their occurrence arrangement of events in time
- an arrangement of events into chronological order; called a timeline when involving graphical elements
- The science which treats of measuring time by regular divisions or periods, and which assigns to events or transactions their proper dates
- The chronology of a series of past events is the times at which they happened in the order in which they happened. She gave him a factual account of the chronology of her brief liaison
- a record of events in the order of their occurrence
- an arrangement of events in the order in which they occurred
- Types of dates used by publishers to identify the individual bibliographic unit of a serial, for example, date of coverage, date of publication, or date of printing
- The arrangement of events in the order in which they took place
- The date(s) used by the publisher on the work to identify the individual bibliographic unit of a serial, i e , the cover date
- A chronology is an account or record of the times and the order in which a series of past events took place. The second part of Duffy's book is a detailed chronology of the Reformation. = account
- the determination of the actual temporal sequence of past events
- n determination of dates and the sequence of events; arrangement of events in time
- Arrangement of past events in time
- kronoloji tablosu
- chronological table
İlgili Terimler
Kronoloji Nedir? Kronoloji Hakkında Kısaca Bilgi
Kronoloji Terimi Hakkında Bilgiler
Sosyal Bilgiler Terimi Olarak Kronoloji:
Olayların zaman dizini ile ilgilenen Takvim bilimidir. Tarihi olayların oluş sırasını verir.
"Olayların kronolojisi tarihin incelenmesini ve anlaşılmasını kolaylaştırır."
Örnek bir kronojik sıralama:
"30 Ekim 1918:I. Dünya Savaşı sonunda, yenilmiş Omanlı Devleti'nin galip İtilaf Devletleri ile Mondros Ateşkes Antlaşması'nı imzalaması
1 Kasım 1918:Türkiye topraklarının işgal edilmeye başlanması
19 Mayıs 1919:Mustafa Kemal'in Samsun'a çıkıp Türk Bağımsızlık Savaşı'nı başlatması
22 Mayıs 1919:Türk Bağımsızlık Savaşı'nın bildirisi olan Amasya Genelgesi'nin valiliklere ve komutanlıklara gönderilmesi..."
Kronoloji; zaman bilimi ve olayların tarihsel sıralanması ile ilgili bilim dalıdır. Tarih bilimi ile yakından ilgili bir bilim dalı olup oluşum süreçlerinin tarihlenmesi ve raporlanması ile uğraşır.
Dil ve Anlatım Terimi Olarak Kronoloji:
Zaman bilimi, zaman dizini.
Kur’an-ı Kerim Terimi Olarak Kronoloji:
Zamanbilimi. Zaman dizini.
Benzer Sosyal Bilgiler Terimleri
Halk Dansları: Folklor.
Dizin: Bir kitabın veya derginin kişi, konu, yer adı vb. bakımından içindekileri yer numarasıyla belirten ve eserin arkasında yer alan alfabetik liste.
Antropoloji: Kazılar sonucunda ortaya çıkarılan insan iskeletlerini inceleyerek insan ırklarını sınıflandıran bir bilim dalıdır.
Erozyon: 1-Yeryüzündeki kayaçların, toprakların rüzgar, sel ve buzulların etkisiyle aşınarak sürüklenip gitmesi. 2-Yer kabuğunu oluşturan kayaçların, başta akarsular olmak üzere türlü dış etmenlerle yıpratılıp yerinden koparılarak eritilmeleri veya bir yerden başka bir yere taşınması olayı, aşınma.
Diğer terim sözlüklerini de inceleyebilirsiniz.
Online Sosyal Bilgiler Terimleri Sözlüğü
Kronoloji ne demek? Kronoloji bilimi nedir? Kronoloji örnekleri
Tarihi olayları kronolojik olarak sıralamak da mümkündür. Örneğin tarih öncesi dönemlerin oluş sürecini incelerken kronolojik yöntemler kullanılır. Tarih, antropoloji, arkeoloji gibi sosyal bilimlerin bir alt dalı olan kronoloji, yazarların, bilim insanlarının ve tarihi şahsiyetlerin hayatını anlatan biyografik eserlerde de sıklıkla kullanılır.
Kronoloji Ne Demek?
Kronoloji, ''zaman'' manasına gelen ''chronos'' ve ''logos'' kelimelerinin birleşmesiyle türetilmiş bir kelimedir. ''Zaman bilimi'' ya da ''takvim bilimi'' adıyla bilinir.
Kronolojide en çok kullanılan pozitif bilimsel yöntemlerden biri arkeometridir. Arkeometri, çeşitli belge ve materyallerin inceler. Bu materyallerin hangi dönemden kaldığını ya da belgelerin kimler tarafından yazıldığını tespit eder. Kullanılan yöntemlerden bir diğerinin adı da ''radyo karbon'' adı verilen yöntemdir. Bulunan objelerin karbon 14 oranları incelenir ve hangi tarihe ait olduğu saptanır.
Kronoloji Bilimi Nedir?
Kronoloji biliminde tarih olayların zamansal dökümü yapılır. Bir olayın öncesi, gerçekleşme süreci ve sonrası tarih atılarak alt alta listelenir. Bu liste hazırlanırken tarih bilimindeki yöntemlerin her biri kullanılmalıdır. Şüpheli ya da kaynağı belirsiz bilgiler, kronolojik sıralamanın içerisinde yer almamalıdır. Örneğin ünlü bir yazarın kronolojisi hazırlanırken, araştırma esnasında tek bir kaynak yeterli olmayabilir. Bunun için farklı birçok kaynak incelenmeli ve karşılaştırma yapılmalıdır.
Bir kişinin ya da tarihi olayın kronolojisi yorum ve kişisel görüşlerle değil, tarihi doküman ve belgelerle hazırlanır. Ayrıntılı kronoloji hazırlanırken de yoruma dayalı değil tarihi gerçeklere dayalı bilgiler verilmelidir. Kronoloji bilimi, tarih ve arkeoloji alanında yapılan çalışmaları düzenler. Olayları belli bir düzen içerisinde sıralar. Başlangıç ve bitiş tarihleri arasında cereyan eden gelişmeler de kronolojik sıralamaların içerisinde yer alır.
Kişilerin kronolojisinde fotoğraf kullanılır. Örneğin bir yazarın kronolojisi doğum ile başlar. Doğum tarihinin yanına hangi ülkede ve şehirde doğduğu yazılır. Daha sonra sırasıyla gittiği okullar ve aldığı eğitimler kronolojik olarak sıralanır. Yazdığı kitaplar da yayımlanma tarihine göre sıralanır.
Günümüzde ''yeni kronoloji'' adı verilen yeni bir bilim dalı daha geliştirilmiştir. Bu bilimin kurucusu Rus matematik profesörü Anatole Fomenko'dur. Yeni kronoloji, tarihi araştırma yöntemlerinin birçoğunun yetersiz ve hatalı olduğu görüşüne dayanır. Buna göre, tarih ve kronoloji bilimi, doğrudan gözleme dayanmalıdır.
Başka tarihçilerin yazdıklarını baz alınarak oluşturulan kronolojilerin tamamı olmasa bile birçoğu yanlışlarla doludur. Bu yanlış bilgiler baz alınarak oluşturulan kronolojik sıralamaları reddeden Anatole Fomenko, ''Yeni Kronoloji'' adında yeni bir bilimsel yöntem geliştirmiştir. ''Radyo karbon'' yöntemini reddeden yeni kronolojide sadece 11. yüzyıl ve sonrası yaşananların olayların incelemesi yapılır.
Kronoloji Örnekleri
1- Tarih Öncesi Çağların Kronolojisi
M.Ö. 2.000.000 - Paleolotik Çağın Başlangıcı
M.Ö. 23.000 - Orta Taş Devri (Mezolitik Dönem)
M.Ö. 10.000 - Cilalı Taş Devri (Neolitik Çağ)
M.Ö. 3000 - Tunç Devri (Bronz Çağı)
M.Ö 500 - Demir Çağı
M.Ö 300 - 250 - Taş Devri
2- Tarihi Çağların Kronolojisi
M.Ö 3500 / 370 - İlk Çağ (Yazının icadıyla başlar)
370 / 1453 - Orta Çağ (İstanbul'un Fethi'ne kadar süren, yaklaşık 1100 yıllık dönem)
1453 / 1789 - Yeni Çağ (Fransız İhtilaliyle sona erer. En kısa çağdır)
1789 / ... - Yakın Çağ (İçinde yaşadığımız çağdır)
Not: Bazı kronolojik sıralamalarda tarih ile birlikte o tarihte yaşanan en önemli gelişmeler de yazılır. Bunlara ''ayrıntılı kronoloji'' adı verilir.