Ülkemizde eker terimi genel olarak pancar ekeri ve niasta bazl eker için, tatlandrc ifadesi ise kalori deeri olmayan alternatif tatlandrclar için kullanlsa da dünya ise tatlandrc denildiinde tatllk veren her çeit madde, eker denildiinde ise sadece pancar ya da kamtan elde edilen kristal beyaz eker (sakaroz) akllara gelmektedir. Dünya toplam eker üretiminin %77’si kamtan, %23’si pancardan elde edilmektedir. Borsada eker fiyatlar ticarete hâkim pozisyonda olan düük maliyetli kam ekeri belirlemektedir. Kam ve pancardan elde edilen ekerler arasnda kalite bakmndan bir farkllk bulunmamakta. Ancak, sadece tropik ve alt tropik bölgelerde yetitirilebilen eker kamnn eker pancarna kyasla daha düük maliyetle üretilmesi, ileme maliyetlerinin düüklüü gibi nedenlerle kamtan elde edilen ekerin maliyeti pancara göre daha düük. Ülkemizinde bulunduu corafya gerei Avrupa Birlii üyeleri, Rusya, Ukrayna gibi ülkeler ekeri pancardan; Amerika Birleik Devletleri (ABD), Japonya, Çin gibi ülkeler hem pancardan hem kamtan; Brezilya, Hindistan, Meksika, Tayland, Avustralya bata olmak üzere birçok ülke kamtan üretmekte.
Ülkemiz dünya pancar ekeri üretiminde yaklak %7 paya sahip. Rusya, ABD, Fransa ve Almanya’nn ardndan 5. srada yer alyor.
Türkiye’nin ilk ortaklk yapsyla ile kurulan eker fabrikas Uak eker Fabrikas, ilk üretime geçen fabrika ise Krklareli’nde bulunan Alpulu eker Fabrikasdr (Kasm ). Hala hazrda eker üretiminin %55 ksm devlete ait eker fabrikalarnda yaplmakta. u an kurulu üretim kapasitesi ile ilgili en fazla üretim özel sektörün (pancar kooperatifleri) elinde bulunan Konya Çumra ve Yozgat Boazlyan eker fabrikalardr. Ülkemizde 33 tane eker fabrikas bulunmakta 25 tanesi devlet tarafndan iletilmekte, devlet bünyesinde yer alan 25 eker fabrikasnn pancar ileme kapasiteleri günlük ton arasnda deimektedir, toplam nominal günlük pancar ileme kapasitesi bin ton ve ylda üretebilecei eker miktar 2 milyon bin tondur. Türkiye toplam üretim kapasitesi milyon ton civarndadr.
Hâlâ hazrda devlet tarafndan üretilen eker maliyetleri yüksek ve piyasa hakimiyeti elinde olduu için ton fiyatlar dolar ile dünya ortalamasnn yaklak iki kat seviyededir.
Türkiye yl eker ihtiyac 2,7 milyon tondur. Bunun %10'luk ksm niasta bazl ekere ayrlmtr. Bakanlar Kurulu karar ile bu oran en fazla %15 e çkarlabilir. ylnda bu art Bakanlar Kurulu karar ile %30 olmutur. Kurulu bulunan toplam kapasitenin yaklak %50'si atl durumdadr. ylnda yaplan düzenleme ile pancar üretimine kota konmutur. Konulan kota 3 ana balkla adlandrlmakta.
1) A kotas: Yurt içi talebe göre üretilen ve pazarlama yl içinde iç pazara verilebilen eker miktarn,
2) B kotas: A kotasnn belli bir oranna tekabül eden ve güvenlik/fiyat politikas pay için bulundurulmak üzere üretilen eker miktarn,
3) C ekeri: A ve B kotalar dnda üretilen ve yurt içinde pazarlanamayan eker ile ilenmek üzere ihraç kaydyla temin edilen ham ve beyaz ekeri,
C kotas eker üretimi yurt dna satlmak kaydyla serbesttir. Maliyet açsndan bakldnda eker pancarndan elde edilen beyaz eker ile dünyada büyük çounlukla eker kamndan üretilen eker ile rekabet etme ans bulunmamakta.
Pancardan elde edilen ile kamndan elde edilen eker maliyeti arasnda yaklak %80 ile 90 arasnda fark olumaktadr. Bu balamda bakldnda fiyat olarak ihracat yapma ans kalmamaktadr.
Dünya üzerinde eker fiyatlar yllara göre deimekle birlikte genel olarak ton fiyat dolar arasnda olumakta. ylnda dünya da oluan ekerin ton fiyat dolar civarndadr. Ülkemizde ise yl için ton fiyat yaklak olarak dolar civarnda seyretmektedir.
Türkiye gündeminden dümeyen yabanc firmalarn Türkiye'de üretmi olduu niasta bazl eker üretimi için yaplan deerlendirmeye göre;
Hammadde ve eker Fiyatlar Yönetmelii’nde tarihinde yaplan deiiklikle yurt içine arz edilecek olan NB üretiminde yerli msr kullanlmas art getirilmi olup, son pazarlama ylnda yurt içine arz edilen NB üretimi için gerekli msrn tamam yurt içinden temin edilmitir.
Yllk üretim kapasite 1 milyon ton olmasna ramen yaklak %25'lik bir kapasitesi kullanlmaktadr.
Yllara göre oluan sat fiyatlar (kg/TL)
SEZON Pancar bazl eker Msr bazl eker
/ 1,93 1,37
/ 2,11 1,47
/ 2,33 1,57
/ 2,52 1,74
/ 2,70 1,87
3,01 -
- Sürekli olarak gündeme gelen yurtdndan eker ithal ediliyor tezi doru deildir. Ama kaçak olarak getirilip kullanlan ve satlanlar bu anlamda sistem d olarak kabul edilmektedir. Yurt dndan ithal edilecek eker için gümrük vergisi, navlun bedeli hariç % olarak uygulanmaktadr.
- eker üretiminde maliyetin %75’i hammadde maliyetidir. Ülkemizdeki hammadde maliyeti ise Avrupa ülkelerinden %30 daha yüksektir.
AB’de toplam pancar ekeri üretimi kotasnn %71’i, 5 adet firmaya ait olmakla birlikte, toplam üretimin %75’i kooperatifler kanalyla gerçekletirilmektedir. AB’deki toplam pancar üreticilerinin ( bin) %65’i ( bin) pancar kooperatiflerine üyesidir.
Yine bu irketlerden ilk 6’s AB’nin mevcut kota d eker üretiminin %93’ünü temin etmektedir. Bu da iç pazarda gda d olarak çeitli sanayilerde ve ihraç amaçl olarak kullanlan ekere tekabül etmektedir.
ABD’de ise 25 milyon ton pancardan 4,6 milyon ton pancar ekeri üretilmekte olup bu üretimin %’ü kooperatifler ve üyesi olduu 11 bin üretici kanalyla yaplmaktadr.
AB’de kotal olarak üretilen NB’nin ( bin ton) toplam üretimdeki oran ise %5,16’dr. Ülkemizde bu oran %10 ve her yl Bakanlar Kurulu karar ile %50 arttrlarak %15’ler seviyesine getirilmektedir. Bu da 3 katna yakn bir orandr.
Asl tartma konumuz eker pancar üretiminde verimlilik artn nasl salayacamz olmaldr. AB ülkelerinde toplam üretimi gerçekletiren çiftçi says bin, ABD'de 11 bin, ülkemizde ise yaklak olarak ylnda bin çiftçi üretim gerçekletirirken u an bu say bin çiftçi tarafndan üretim gerçekletirilmektedir.
AB'de 15,8 milyon, ABD’de 4,6 milyon, ülkemizde ise 2,7 milyon ton eker üretilmektedir. Son yllarda ülkemizde ciddi oranda verimlilik art salanlmaya balanmtr. Ama yeterli deildir.
KAYNAKLAR:
monash.pw
monash.pw
monash.pw
monash.pw
Şeker pancarı genellikle yüksek rakımlı bölgelerimizde, sulanır hububat ekim sahalarında tarımı yapılan bir münavebe bitkisidir. Aynı tarlaya dört yılda bir şeker pancarı ektirilir. Ülkemizde şeker pancarı tarımı Ege, Akdeniz sahil kuşağı, Doğu Karadeniz, Güneydoğu Anadolu bölgeleri dışında 65 il ve yaklaşık 8 yerleşim biriminde tarımı yapılan bir bitkidir. Yılda ortalama çiftçi ailesi pancar tarımı ile uğraşır.
Pancar Şekeri sanayi Cumhuriyet döneminde Türk tarımına modern tarım tekniklerini getiren, bilgiyi ve teknolojiyi geliştiren, kullanan bir tarımsal sanayi olmayı başarmıştır. Sadece şeker pancarında değil, şeker pancarı alanlarında ekim nöbeti içinde yetiştirilen diğer ürünler için de toprak işleme, ekim, bakım, hasat bakımından planlı ve gelişmiş bir tarım sistemi ile örgütlü ve bilinçli bir çiftçi topluluğunu ortaya çıkarmıştır.
Şeker pancarı yetişen alanlarda; pancar üreticisi mısır üretiminde önemli gelişmeler sağlamış, bunun yanı sıra kolza üretimi için pancar alanları oldukça uygun ekoloji ve uygun çiftçilik uygulamalarında gelecek vaat etmiştir.
Şeker pancarı üretimi modeli, fabrikasyonu ve çiftçi organizasyonu; pancar alanlarında üretim eksikliği olan ürünlerin üretim planlamasının etkin bir şekilde yapılmasını ve üretimini mümkün kılabilmektedir. Şeker pancarı üretiminin ortadan kalktığı alanlarda uygun ürün deseni planlaması ve üretimde verimlilik sağlanamamaktadır.
Türkiye' de mevcut pancardan şeker üreten 33 fabrikanın 6 tanesi Pankobirlik'e, bir tanesi Pankobirlik ve özel sektör ortaklığına(Kütahya Şeker Fab.), bir tanesi özel sektöre, 25 tanesi ise Türkşeker'e aittir. Mevcut 33 şeker fabrikasının günlük pancar işleme kapasitesi yaklaşık bin ton, yıllık şeker üretim kapasitesi ise yaklaşık 3,2 milyon tondur. Türkşeker bünyesindeki fabrikalarda yıllık toplam 1,9 milyon ton şeker, 4 alkol fabrikasında 57,6 milyon litre etil alkol, tohum işleme fabrikasında yılda ton kalibre edilmiş ve yüksek genetik potansiyelli tohum üretim kapasitesi bulunmaktadır. Ayrıca 2 tarımsal işletmede tarla bitkileri üretimi ve hayvancılık çalışmaları yapılmakta ve 1 araştırma enstitüsü ile de AR-GE hizmeti verilmektedir.
Sektörde yer alan diğer bir önemli kuruluşta Pankobirlik'tir. Ülkemizin en büyük sivil toplum kuruluşlarından birisi olan Pankobirlik bünyesindeki Adapazarı, Amasya, Boğazlıyan Çumra, Kayseri ve Konya fabrikaları ile birlikte 6 şeker fabrikası ve ortağı olduğu Kütahya fabrikası ile sektör üretiminin yaklaşık %40'ını karşılamaktadır.
Türkiye Şeker Sanayisi'nin yıllar boyunca kontrollü bir teknik tarım sistemini uygulaması sonucu, pancar verimi ve üretim kalitesi açısından Dünya ve AB ile rahatlıkla rekabet edebilecek seviyededir. Kooperatif fabrikaları yaptığı kapasite artırım yatırımları yanında, kullanılan teknolojiler sayesinde verimliliği artırılan fabrikalarda üretim maliyetleri minimum seviyelere indirilerek AB ile rahatlıkla rekabet edebilir duruma gelmiştir.
Gold Paketleme Makina Gıda San. ve Dış Tic. A.Ş., 10 yılı aşkın tecrübesi RG 25 ton/gün üretim kapasitesine sahip şeker besleme ünitesi otomatik helezon sistemi ile besleme yapan küp şeker makinasını üretmektedir. Helezon vasıtasıyla silo kısmına gelen kristal toz şeker, dozaj pompası yardımıyla nemlendirilerek barbüten bölümüne aktarılmaktadır. Presleme bölümünde tüketicinin, istediği ölçülere göre gram ve pres ayarı yapılabilmektedir. Pres bölümünden çıkan küp şekerler, gıda üretim standartlarında krom nikel hasır bant üzerine sıralı şekilde aktarılmaktadır. Hasır bant üzerinde ilerleyen küp şekerler, infrared rezistanslar vasıtasıyla kurutulduktan sonra soğutma bölümüne aktarılır.
Bu bölümde bulunan soğutma fanlar ile küp şekerler soğutularak ideal küp şeker geometrisi elde edilir. İdeal küp şekerler, dolum robotu vasıtasıyla kutu ölçülerine göre sıralanır, negatif basınç sağlayan vakum sistemi ile vakumlanarak isteğe bağlı sıra halinde kutu yapma makinasından gelen hazır kutulara doldurulur. Daha sonra, tam ve eksiksiz dolum yapılan kutular kutu kapatma makinesine gönderilir.
Kutu yapma makinası, grafik tasarımı yapılmış ve istenilen ölçülere göre matbaadan gelen kutular, kutu yapma makinasının magazin bölümüne adet konularak yağlı vakum sayesinde tek tek alınır dört köşeden tutkallanır ve kutu haline getirildikten sonra, bu kutular konveyör bant üzerine sıra ile bırakılarak koli dolum robotuna gitmesi sağlanılır. 25 tonluk küp şeker üretilebilen tesis için şeker kalitesinin artırılması ve kutularda kullanılan tutkal maliyetinin azaltılması için tüketici taleplerine göre pres bölümüne fırça suyunun alınması için negatif basınç sağlayan vakum sistemi ilave edilebilmektedir.
Aynı zamanda, kurutma fırınlarının otomatik olarak açılıp kapanması için pinömatik sistem ilave edilebildiği gibi tutkal maliyetinin de düşürülebilmesi için kutu yapma bölümüne kilitli kutu sistemi yapılabilmektedir. Üretilen küp şekerin otomatik olarak kolilenmesi için kutu kapatma bölümünün çıkışına koli açma, koli dolum ve koli kapatma makineleri ilave edilebilmektedir.
ETİKETLER:
Küp şeker makinası, kip şeker paketleme makinaları, küp şeker üretim hattı, şeker paketleme makinası, şeker üretim hattı, stick şeker üreimi, stick şeker paketleme makinası, stick şeker makinaları.
Gold Paketleme Makina Gıda monash.pwış Tic. A.Ş., 10 yılı aşkın tecrübesi ile RG tipi 6 ton/gün üretim kapasitesine sahip şeker besleme ünitesi otomatik helezon sistemi ile besleme yapan küp şeker makinasını ümonash.pwn vasıtasıyla silo kısmına gelen Kristal toz şeker, dozaj pompası yardımıyla nemlendirilerek barbüten bölümüne aktarılmaktadır. Presleme bölümünde tüketicinin ihtiyaçlarına göre, istenilen ölçülere göre gram ayarı yapılabilmektedir.
Pres bölümünden çıkan küp şekerler, gıda üretim standartlarını sağlayan beyaz bant üzerinde sıralanır ve bant üzerinde sıralanan küp şekerler, kurutma fırınlarına kurutulabilmesi için otomatik sensor ve piston düzeneği ile krom nikel hasır bant üzerine aktarılmaktadır.
Hasır bant üzerinde ilerleyen küp şekerler, infrared rezistanslar vasıtasıyla kurutulduktan sonar soğutma bölümüne aktarılımonash.pw bölümde bulunan soğutma fanlar ile küp şekerler soğutularak ideal küp şeker geometrisi elde edilir. Bu işlemden sonar üretilen küp şekerler, manuel el vakumları yardımıyla kutulara doldurulduktan sonar paketleme işlemi gerçekleştirilir.
ETİKETLER:
Küp şeker makinası, kip şeker paketleme makinaları, küp şeker üretim hattı, şeker paketleme makinası, şeker üretim hattı, stick şeker üreimi, stick şeker paketleme makinası, stick şeker makinaları.