Boğaz ağrısı çoğunlukla viral ve bakteriyel enfeksiyonlar sonucu ortaya çıkan bir belirtidir. Yetişkinlerde görülen boğaz ağrılarının %85 ila %95’inden virüsler sorumludur. [1]
Uzun süren boğaz ağrısına neden olan tipik faktörler arasında alerjiler, reflü, çevresel tahriş edici maddeler ve kuru hava bulunur.
Geçmeyen boğaz ağrısı sebepleri şunlar olabilir:
yılında Exeter Üniversitesi’nde [2] yapılan ve gırtlak kanserine sahip ’den fazla hastayı içeren bir çalışmada; nefes darlığı, yutkunma zorluğu ve kulak ağrısı problemleriyle birlikte kalıcı boğaz ağrısı şikayetine sahip olanların oranı %5’ten fazladır.
Uzun süren boğaz ağrısı nedenine ve tedavisine bağlı olarak genellikle birkaç gün ila bir hafta içinde geçer. Ağrının tedavisi ise altta yatan sebebe göre farklılık gösterir.
Geçmeyen boğaz ağrısı ve halsizlik bazı hastalıkların ortak belirtileridir. Aylardır geçmeyen boğaz ağrısına eşlik eden halsizlik çoğunlukla mononükleoz hastalığına bağlı olarak gelişir. Ağız salgılarından bulaşan Epstein-Barr virüsünün sebep olduğu bu hastalığın belirtileri yavaş yavaş ortaya çıkar ve uzun sürebilir. Halsizlikle birlikte görülen uzun süreli boğaz ağrıları kronik yorgunluk ve gripten de kaynaklanabilir.
Yutkunma zorluğu kronik boğaz ağrısı şikayetlerinde yaygın bir belirtidir. Boğazda yanma hissiyle birlikte yemek yemeyi zorlaştıran bu durum genellikle soğuk algınlığı, grip, kronik öksürük, boğaz enfeksiyonu, reflü ve bademcik iltihabından kaynaklanır.
Geçmeyen boğaz ağrısı ve yutkunma zorluğu bir haftadan fazla sürer ve bunlara nefes darlığı, eklem ağrısı ve boğaz şişmesi gibi şikayetler eşlik ederse mutlaka bir kulak burun boğaz doktoruna başvurulmalıdır.
KAYNAKLAR:
Boğaz ağrısı; boğaz bölgesinde kurluk, yanma, yutkunmada zorluk ile kötüleşen ve boğazda tahrişe neden olabilen bir sağlık sorunudur. Birçok kişinin yaygın olarak yaşadığı bu problem çoğu hastalığın belirtileri arasında yer alır. Genellikle soğuk grip veya soğuk algınlığı gibi enfeksiyonlar ya da tozlu ve kuru hava gibi çevresel etkenlerden dolayı gelişir. Kişiyi oldukça rahatsız eden bu boğaz acısı çoğu zaman güne kendi kendine iyileşir. Hastalığın bakterilerden kaynaklanan türünde farklı bir soruna yol açmaması için antibiyotikle tedavi edilir.
Ağrılar boğazın hangi bölgesinde kaynaklanıyorsa oraya göre değişik isimler alır. Ağız boşluğunun arkasından gırtlağa doğru giden bölgede olan ağrılar farenjitten kaynaklanır. Gırtlakta ses kutusunun içinde yer alan larenks dokusunda ve ses kutusunda hissedilen ağrılar, larenjitten dolayı oluşur. Ağız arkasındaki yumuşak dokuda ve bademciklerde şişme ve yanma hissi olmasına ise tonsilit denir.
Ayrıca boğaz ağrısına özellikle ateş eşlik ediyorsa, ağrıda artma ve halsizlik varsa mutlaka hekime başvurulması gerekir.
Gribal enfeksiyonlar ve soğuk algınlığına yol açan virüsler boğaz ağrısına sebep olur. Ayrıca nadiren bakteriyel enfeksiyonlar ve farklı nedenler de bu probleme yol açar. Farklı etkenlerden kaynaklanan bu rahatsızlığın nedenleri şu şekildedir:
Boğaz ağrısına yol açan viral enfeksiyonlar:
Bakteriyel enfeksiyonlar:
Diğer nedenler ise şu şekildedir:
Ağrılı boğaza sebep olan durumlara göre belirtileri de farklılık gösterir. Semptomları şu şekildedir:
Bazı durumlarda ise enfeksiyonlardan dolayı gelişen semptomlar şu şekildedir:
Bu rahatsızlığın yanında şu problemler de varsa acilen bir sağlık kuruluşuna başvurulması gerekir.
Tanı için öncelikle bu duruma neyin sebep olduğunun bulunması gerekir. Öncelikle hekim fiziki muayenede şıklı alet ile kişinin burun ve boğazı inceler. Şişmiş lenf bezlerini inceler ve steteskop ile solunumu dinler.
Vaka uygunsa streptokok bakterilerinin araştırmak için çubukla boğaz arkasından sürüntü örneği alır. Örnek laboratuvara gönderilir. Bu hızlı test negatif çıksa bile net teşhis için kültür örneği de alınabilir. Hekim bu ağrının alerjiden geliştiğini düşünürse kan veya cilt testi ister.
Virüsün yol açtığı boğaz ağrısı genellikle tedavi edilmeden kendi kendine gün içinde geçer. Ağrı ve ateş semptomlarına karşı ilaç tedavisi verilir.
Bakterilerden dolayı ağrı varsa hekim antibiyotik reçete edebilir. Semptomlar ortadan kalksa bile antibiyotik tedavisinin bırakılmadan bitirilmesi gerekir. Gebeler için boğaz ağrısında hekimin onayı dahilinde ilaç alınmalıdır.
Bu rahatsızlıkların dışında bir nedenden kaynaklı ise hekimin önerileri yerine getirilmelidir.
Özellikle kış aylarında yaygınlaşan boğaz ağrısını gidermek için kişilerin evde uygulayabilecekleri tedavi yöntemleri vardır. Boğaz ağrısı için ne iyi gelir? Sorusunun yanıtı şu şekildedir:
Evde uygulanan yöntemler yüksek oranda bu semptomu geçirse de, geçmeyen boğaz ağrısı probleminde mutlaka bir uzman hekime başvurmanız gerekmektedir.
Yutkunamama, boğazda şişlik hissi, kızarıklık, ağrı, acı ve yanma gibi semptomlara yol açan şiddetli boğaz ağrıları, pek çok farklı etkenden ya da hastalıktan dolayı oluşabilir. Her yaştan bireyde görülebilen bu yakınmanın en sık rastlanan nedeni viral ya da bakteriyel enfeksiyonlardır. Soğuk algınlığı, grip ve infeksiyöz mononükleoz (öpücük hastalığı) gibi virüs kaynaklı enfeksiyonların yanı sıra streptokok ya da hemofilus gibi bakteri türlerine bağlı olarak oluşan enfeksiyonlar şiddetli boğaz ağrısı, bademcik şişmesi ve öksürük gibi belirtilere yol açar. Viral üst solunum yolu enfeksiyonlarında bu bulgulara ek olarak sinüs bölgesinde ağrı, burun tıkanıklığı, boğazda kuruluk, hırıltı ve sesin derinden gelmesi gibi semptomlar da görülebilir.
Bakteriyel boğaz enfeksiyonlarda ise boğazda iltihap, baş ağrısı, öksürük, ateş, hâlsizlik, bulantı, kusma ve lenf bezlerinde şişlik gibi belirtiler eşlikçidir. Kronik farenjit, larenjit (gırtlak iltihaplanması), akut sinüzit, alerjik rinit, reflü, akciğer enfeksiyonları gibi yaygın görülen hastalıkların yanı sıra ağız, dil, boğaz, orofarenks (boğazın arka boşluğu), larenks (gırtlak), hipofarenks (yutağın alt kısmı) ve soluk borusu tümörleri de uzun süren ve şiddeti zamanla artan boğaz ağrısı, lenf bezi şişliği, yutma ve ses sorunları ile ortaya çıkabilir. Sigara kullanımı, ses tellerinin aşırı kullanımı, sıcak, soğuk veya baharatlı yiyeceklerin tüketimi de boğaz ağrısına neden olabilir. Sıklıkla sorulan "Boğaz ağrısı nedenleri nelerdir? sorusu bu şekilde cevaplanabilir. 3 haftayı geçen boğaz ağrısı, eşlik eden, öksürük, yanma, bademcik şişmesi, yutkunma ve soluk alıp vermekte güçlük, ses kısıklığı, tükürük ya da balgamda kan, şiddetli yorgunluk veya şişmiş lenf düğümü gibi belirtilerin varlığında hekime görünmek gerekse de basit boğaz ağrıları, evde uygulanabilen bazı doğal çözümlerle de iyileştirilebilir.
Covid 19 pandemisinde karşımıza en sık çıkan ilk belirtiler ateş, halsizlik, yorgunluk, kas ve eklem ağrılarıdır. Boğaz ağrısı genel olarak daha hafif olgularda karşılaştığımız bir belirtidir. Bazı hasta serilerindede %46’ya çıkmakla beraber bazı serilerde %20’nin altında oranlar verilmektedir. Boğaz ağrısı tek başına birçok hastalığın belirtisi olabileceği için Covid 19’dan şüphelenmek için boğaz ağrısına eşlik eden semptomlar dikkatle incelenmelidir. Şiddetli öksürük, nefes darlığı, baş ağrısı ve koku alma bozukluğu gibi ek belirtilerde olasılık artmaktadır.
Her ne kadar en çok virüs içeren alan geniz ve burun olsa da burun akıntısı ve tıkanıklığı nadiren eşlik eder ve bu durum daha çok akut üst solunum yolu infeksiyonları lehinedir, fakat koku kaybı COVID serilerinde yüksek oranlarda bildirilen bir semptomdur. Bazı çalışmalarda en sık karşılaşılan KBB semptomu olarak raporlanmıştır. Bu nedenle koku kaybı var ise dikkatli yaklaşmak gereklidir.
Bal ya da çaya karıştırılan bal, boğaz ağrısının giderilmesinde etkilidir. Yapılan bazı sınırlı araştırmalarda balın özellikle gece öksürüklerini dindirmek konusunda etkili olduğu görülmüştür. Benzer araştırmalarda balın, boğaz ağrısının ve ağız içindeki yaraların iyileşme sürecini hızlandırdığı da görülmüştür.
Bir bardak ılık suya, bir çay kaşığı tuz eklenerek elde edilebilen tuzlu suyla yapılan gargara, boğaz ağrısının ve ağız salgılarının azaltılmasında etkili olabilir. Boğazdaki mikropları öldürme konusunda da etkili olduğu bilinen tuzlu su ile gargara yöntemi, her 3 saatte bir yeniden hazırlanarak uygulanabilir.
En etkili doğal iltihap çözücülerden biri olan sarı papatya çayı, boğaz mukozasında bulunan hücrelerin yenilenmesini sağlayarak vücutta bulunan yabancı organizmaların dışarı atılmasına yardımcı olur. Tüm bunlara ek olarak papatya çayı, boğazı nemlendirerek rahatlatır. Anti-inflamatuar ve antioksidan özelliği sayesinde boğaz ağrısı, öksürük ve bademcik şişmesi gibi soğuk algınlığı semptomlarının iyileştirilmesinde etkili olduğu bilinir.
Nane çayı, soğuk algınlığı ve benzeri rahatsızlıkların oluşturduğu semptomların giderilmesi için kullanılabilir. Anti-inflamatuar, antibakteriyel ve antiviral özelliği sayesinde boğaz ağrısı ve öksürüğün iyileşmesinde etkili olabilir.
Ada çayı boğaz mukozasını koruyu bir tabakayla kaplayarak, var olan zararlı organizmaların yok edilmesine yardımcı olur. Çay olarak tüketilebileceği gibi gargara olarak da uygulanabilen ada çayı, boğaz ağrısı ve öksürük gibi yakınmaların iyileştirilmesinde etkilidir.
Bir bardak ılık suya, 1/4 çay kaşığı kabartma tozu eklenmesiyle elde edilen karışımla gargara yapmak, boğaz ağrısının hafiflemesinde etkilidir. Bu karışıma çok az miktarda tuz eklenmesi, ev yapımı ilacın etkisini artırır. Gargara sonrasında ağız temiz suyla çalkalanmalıdır.
Çemen otu, çay olarak ya da tohumu çiğnenerek tüketilebilir. Ağrı, tahriş ve iltihap oluşumu ile mücadelede etkili bir yöntem olduğu düşünülen çemen otu, aynı zamanda etkili bir antifungaldir.
Hatmi çiçeğinin kökü, çay gibi demlenerek içildiğinde boğazı rahatlatabilir. Günde 2 veya 3 kez tüketildiğinde boğaz ağrısının giderilmesinde etkili olduğu düşünülür.
İltihap giderici ve balgam sökücü etkisi olan rezene çayı, boğaz ağrısı ve öksürük gibi şikayetlerin giderilmesinde etkilidir.
Antibakteriyel özelliği olduğu düşünülen elma sirkesi, asidik yapısı sayesinde boğazdaki mukusun parçalanmasını sağlar ve böylece bakterilerin yayılmasını önler. Bir su bardağı suya yemek kaşığı elma sirkesi eklenmesiyle elde edilen karışımla iki saatte bir yapılan gargara, boğaz ağrılarının hafifletilmesinde etkilidir. Reflüye bağlı olan durumlarda kullanılmamalıdır.
Doğal bir antibiyotik olduğu düşünülen sarımsak, enfeksiyonlarla mücadelede etkilidir. Taze sarımsak yemeklere eklenerek tüketilebileceği gibi sarımsağı direkt emmek de boğaz ağrısını yatıştırabilir. Reflü varlığında kullanılmamalıdır.
Ağrı kesici özelliği olan acı biberin tek başına ya da ılık su ve bal ile karıştırılarak içilmesi, boğaz ağrısını ve öksürüğün şiddetini hafifletebilir. Ancak ağızda açık yara ve reflü varsa acı biber tüketilmesi önerilmez.
Bitki çayları ve diğer bitkisel ilaçlar, medikal ilaçlarla birlikte alınmadan önce mutlaka doktora danışılmalıdır.
Hamilelik döneminde bağışıklık sisteminde oluşan bazı değişimler anne adayının daha kolay hastalanmasına yol açabilir. Bu dönemde başlayan boğaz ağrısı ve öksürük gibi yakınmaların doğru şekilde tanısının koyulması ve tedavi edilebilmesi için mutlaka hekime başvurulmalıdır. Bitkisel içerikli ilaçlar kullanılacaksa bu durum mutlaka hekime danışılmalıdır. Gebelik döneminde bu tip yakınmalardan korunmak adına bol sıvı tüketimi, istirahat ve gerektiğinde vitamin desteği alınması önerilebilir.
Çocuklarda oluşan boğaz ağrısı ve öksürük çoğunlukla virüs kaynaklı olsa da zaman zaman bakteriyel de olabilir. Virütik rahatsızlıklarda tedaviye dönük ilaç kullanılması gerekmeyebilir. Beta gibi dönemsel olarak yaygınlaşan bakteriyel enfeksiyonların uygun antibiyotikle tedavi edilmesi çok önemlidir. Boğaz ağrısına eşlik eden ve 3 gündür düşmeyen ateş, boyunda ve boğaz bölgesinde şişlik, hırıltı, nefes darlığı, burun akıntısı, öksürük, hapşırık gibi eşlik eden belirtiler varsa mutlaka doktora giderek muayene olunması gerekir.