Kutup Biyomu Nedir

Biyom Nedir? Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir?

Coğrafya TR 19 Mayıs

Biyom; yeryüzünde ya da yerin altındaki bitki, hayvan ve mikrobik canlıların detaylı etkenlere göre değişiklaşan hayat alanlarını tarifleyen terimdir.
Biyom, ilk olarak Amerikalı bitki ve ekoloji uzmanı Frederic Edward Clements doğrulusunda senesinde meydana atılan bir terimdir. Canlıların yaşayabildiği alanda ya da tabakada, aynı bitki örtüsünün egemen bulunduğu bölgelere verdiği bir addır. Bu bölgelerde aynı iklim koşulları hakimdir. Birbirine bitişik, benzer şekilde yayılmış hayat alanlarıdır. Bu bölgelerde çok çok ekosistem bulunabilir. Her biyom, yapısında, o bölgeye özgü bitki örtüsü ve hayvan topluluğu barındırır. Bu bölgelerdeki bitkiler ve hayvanların benzer özellikleri vardır. Biyomlarda, daha ufak birimlerden meydana gelen daha özel organizmaların yaşadığı “hayat çevreleri” de vardır. Biyomlardaki hayat biçimlerini bölümde hakim olan iklim belirler.
Biyosfer Nedir?
Biyosfer, kısaca canlıların yaşayabildiği “hayat alanı”dır. “Canlı yüzey” ya da “canlı küre” olarak da tanınan bir tabakadır. Atmosfer amacıyladeki yüksekliği 10 kilometreye kadar ulaşabilir. Bu yükseklikten daha ötede canlı izine rastlanmaz. Bu tabakanın toplam kalınlığı 16 ila 20 kilometredir. Biyosfer kalınlıkları kara hayvanları amacıyla 6,5 ila 6,8 kilometre, bitkiler amacıyla 6,2 kilometreye kadar çıkabilir. Biyosferin en alt noktası da, canlıların yaşayabildiği denizin 5 kilometre derinliği olarak kabul edilir. Daha derinlerdeki mikrobik hayat alanları da, son senelerde biyom olarak değerlendirilmektedir.
Biyom ve İklim
İklim şartları, biyomdaki bitki ve hayvanların o bölgeye özgü biçimlenmesinin ana etkenidir. İklim, bir nevi biyomlar arasındaki farkları meydana getiren etkendir. Örneğin; yağmur ormanlarındaki 20 ila 30 derece arasındaki sıcaklık ve bol yağmur, bitkiler amacıyla çok makul bir bölge oluşturur. Normal ormanlarda ise yazın kurak, kışın soğuk hava koşullarına makul bitki örtüsü ve hayvan tipleri görülür. Bitki ve hayvan toplulukları, o bölgenin iklim şartlarına makul özellikler barındırır. Örneğin, birtakım hayvanlar kurak ormanlarda yaşayabileceği organlarla donatılmış, makul deriyle kaplanmıştır. Bitkiler de, iklimin sağladığı koşullara makul olarak büyür, gelişir ve yaşar. Alçak boylu bitkiler, sert ve dondurucu iklimlere uyumludur. Ortamın nemi, gıda imkânları, toprağın yapısı gibi unsurlar, iklimden direkt ve dolaylı olarak etkilenir.

Biyom Çeşitleri Nelerdir?
     Biyom, karasal ve su biyomları olmak üzere iki ana tür altında toplanır. Birbirine benzeyen özelliklerdeki biyomlar da vardır. Karasal biyomlarda bitki örtüleri, su biyomlarında da tatlı ve tuzlu sular öneme alınır.

      Karasal biyom tiplerinin yapısında iklimlere şartlarına göre oluşmuş biyom mekanları şunlardır; Tundralar, ılıman bozkırlar, çimenli savan, ağaçlı savan, kurak çöl, kutup çölü, buz tabakası, yarı tropik nemli orman, yarı kurak çöl, kurakçıl fundalık ve çalılık, yarı tropik kuru orman, Alp tundraları, tayga (iğne yapraklı ormanlar), kuru bozkır, Akdeniz bitki örtüsüdür, dağ ormanları, ılıman geniş yapraklı ormanlar, Muson ormanları, tropik yağmur ormanları, bataklık, çayırlar…
Biyosferdeki karasal ve su biyomlarının bulunduğu mekanları şu şekilde sıralayabiliriz;

Karasal Biyomlar
Ilıman Çayır Biyomu: Türkiye’nin tamamı (Anadolu), Türkî cumhuriyetler, Avrupa’nın doğusu, Arjantin’in tamamı, Avustralya’nın batısı ve ABD’nin doğu sahillerini sahibi olan biyomdur. Yazları sıcak ve kurak olan bölgelerde bozkır bitki örtüsü görülür. Yazları serin ve nemli havalarda ise çayırlık bitki örtüsü hakimdir. Ormanlarında ufak ve süratli hareket eden hayvan türleri bulunur. Küçük kuşlar, geyikler, yer sincapları ve kanguru gibi hayvanların gördüğünüz biyomdur.

Kutup biyomu: Antarktika ve Grönland’ı da sahibi olan kutup mekanlarıdir. Sıcaklık senenin her döneminde son derece düşüktür. Yağışlar yetersizdir. Bu sebeple dikkat çekici bir bitki örtüsü yoktur. Kürklü ve soğuk hava şartlarına uyumlu hayvan toplulukları bulunur. Kutup ayıları, penguenler, foklar gibi hayvanlar, kutup biyomlarına makul donanımlar taşır.

Çöl biyomu: Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) orta mekanları, Avustralya’nın orta mekanları, Afrika’nın kuzeyi, Arap Yarımadası’nın batısı, İran’ın orta mekanları çöl biyomlarının bulunduğu bölgelerdir. Aşırı sıcaklıklar görülür. Bu sebeple dikkat çekici ve derli toplu bir bitki örtüsü yoktur. Bitkiler, su kaynaklarına ulaşabilen uzun köklüdür. Su depolayan kaktüsler, bu mekanların en mühim bitkileri olarak bilinir. Hayvan türleri de, çöl şartlarına makul olarak açık renkli, susuzluğa sağlam, su depolayabilen özelliktedir. Sürüngenler, süregelen olarak görülür. Akrepler, kertenkeleler, yılanlar, örümcekler, fareler, akbabalar ve develer, çöl biyomlarında yaşayabilen özellikteki hayvan türleridir. Büyük Sahra Çölü, Gobi Çölü, Kalahari Çölü gibi bölgeler numune verilebilir.

Tropikal yağmur ormanları biyomu: Amazon, Kongo ve Endonezya adalarında görülen Ekvator’a yakın mekanların bulunduğu bir biyom çeşididir. Ağaçlar sık ve geniş yapraklıdır. Yıl boyu yaprak dökmez. Ormanların üst kesimlerinde yağmur talebi çok olan bitkiler görülür. Alt kesimlerde de ışığa daha az gereksinim duyan bitki türlerine rastlanır. Canlı türleri çok çokdır. Düzenli ve yağmurlu bir iklim hakimdir. Hava sıcaklıkları 20 ila 30 derece arasında değişir. Hayat türleri amacıyla makul bir bölge sunar. Hızlı ve dinamik hayvan türleri vardır. Maymunlar, şempanzeler, orangutan, kaplanlar, yılan türleri, diğer bölgelerde görülmeyen kuş ve kelebek türlerine rastlanabilir.

Savan biyomu: Avustralya’nın güney doğusu, Brezilya’nın güneyi, Afrika’nın doğusu ve batısını sahibi olan bölgelerdir. Uzun boylu otlar ve çalılıklar görülür. Seyrek ağaçlar vardır. AkAsya ve baobap gibi ağaç türleri görülür. Hızlı ve uzun boylu hayvan türleri ağırlıktadır. Çita, sırtlan, aslan, leopar, zebra, zürafa, timsah, babun, devekuşu gibi hayvan türlerinin sık gördüğünüz hayat alanlarıdır.

Tundra biyomu: Rusya’nın kuzey mekanları, Alaska’nın kuzeyi, Kanada’nın kuzeyi ve İskandinav Yarımadası’nın kuzeyini sahibi olan bölgelerdir. Soğuk iklim şartlarına sağlam bitki örtüsü vardır. Kara yosunları ve likenler, bu bitkilere numune olarak verilebilir. Kış uykusuna yatan kalın kürklü hayvan toplulukları görülür. Soğuk iklimlere sağlam kutup ayıları, kutup tilkisi ve ren geyikleri bu bölgelerde görülen hayvan türlerine numunetir.
İğne yapraklı orman biyomu: Doğu Avrupa’nın soğuk mekanları, İskandinav Yarımadası’nın güneyi, Kanada’nın güneyi, Alaska’nın güneyi ve Sibirya’nın güneyi iğne yapraklı ormanların süregelen olarak gördüğünüz bölgelerdir. Bu bölgelerde iklimler arası sıcaklık farkları çokdır. Kış mevsimleri daha uzun sürer. Bu sebeple bitkilerin tohumlanma süreleri kısadır. Soğuğa sağlam hayvan toplulukları görülür. Ayılar, kurtlar, geyikler, köstebek, su samurları ve kunduzların yaşadığı bölgelerdir.

Yapraklarını döken orman biyomu: Çin’in tamamı, Kanada’nın batı mekanları, Avrupa’nın orta ve batı mekanları ve Avustralya’nın doğusundaki ılıman kUşaklarda görülür. Ağaçlar, geniş ve iğne yapraklıdır. Geniş yapraklı ağaçlar sonbaharda yaprak döker. Farklı hayvan türlerini barındırır. Büyük kuşlar, enteresan böcekler, sincaplar ve samurlar gibi evcilleştirilemeyen hayvanların sık gördüğünüz bölgelerdir.

Çalılık biyomu: Güney Afrika Cape Town (Kap) bölgesi, Akdeniz’e kıyısı olan bölgeler, Avustralya’nın güney batısı, ABD’nin Kaliforniya eyaleti, Orta Şili ve çevresindeki mekanları içerir. Kısa ve kökleri uzun, yaprak dökmeyen bitkiler bulunur. Maki, meşe ve garig türü bitkiler numune olarak verilebilir. Dağ keçileri, çakallar, tavşan türleri ve çalıkuşları gibi hayvanların yaşayabildiği bölgelerdir.

Dağ biyomu: Himalaya Dağları, Alp Dağları, And Dağları, Kafkas Dağları ve kayalık alanları sahibi olan yüksek kesimlerdeki bölgelerdir. Düşük sıcaklıklar ve engebeli ve eğimli araziler görülür. Bu sebeple nadir bitki örtüsü vardır. Çayırlar ve iğne yapraklı ağaçlar görülür. Tibet öküzü ve kartallar gibi yırtıcı kuşların sık gördüğünüz biyom türüdür.
Su Biyomları
        Su biyomları, tatlı ve tuzlu su içeriklerine göre ayrılır. Göl biyomları (tatlı su) ve akarsu biyomları (tatlı su), okyanus biyomları (tuzlu su) ve deniz biyomları (tuzlu su) olarak sınıflandırılır.

Tuzlu su biyomları (Deniz ve okyanuslar): Tuzlu sulardaki canlı hayatları, suyun ısısı, tuz ve oksijen oranı, gıda kaynakları ve suyun derinliği ve dinamikliğine bağlı olarak değişir. Yüzeyden metre derinliğe kadar olan kıta sahanlığı alanlarında canlı hayatı ve biyodetaylılik daha çokdır. Tropikal kesimlerdeki tuzlu sularda, gıda kaynaklarının sınırlı olması sebebiyle canlı adedi azdır; fakat biyodetaylılik bakımından varlıklı sulardır. Canlı türünün az bulunduğu soğuk tuzlu sular ise, gıda maddeleri ve oksijen bakımından varlıklı bulunduğu amacıyla canlı adedi çok görülür. Deniz yosunları ve deniz sarmaşığı gibi bitki türlerine rastlanır. Yunuslar, balinalar, ahtapotlar, midyeler ve yengeçlerin hayat alanlarıdır.

Tatlı su biyomları (Göller, akarsular): Göller, akarsular, haliçler, bataklıklar gibi su alanlarını içerir. Tatlı su biyomlardaki canlı türleri suyun ısısı ile direkt olarak bağlantılıdır. Soğuk bölgelerde iğne yapraklı bitkiler ve kalın derili ve çok yağlı hayvanlar görülürken; sıcak bölgelerde geniş yapraklı bitkiler ve ince derili ve az yağlı hayvanlar görülür. Akarsularda, geniş ve akış sürati yavaş bölgelerde canlı türü daha çokdır. Alabalık, sazan, somon ve yumUşakçalar gibi hayvan türlerinin gördüğünüz sulardır. Sazlık ve yosun gibi bitkiler de akarsularda görülen bitki tiplerindendir. Göllerde ise, gıda kaynaklarının yoğunluğuna göre canlı türleri ve detaylılığı değişir. Göllerin sığ kesimleri canlı bakımından varlıklıdir. Kurbağa, solucan, sazan ve su yılanları görülür. Su kamışı ve nilüfer gibi bitki türlerinin sık rastlandığı sulardır.

Diğer Biyomlar
Endolitik biyomlar: Son senelerde keşfedilen bir hayat alanını ifade eder. Kaya gözenekleri ve çatlaklar gibi bölgelardaki mikroskobik hayatı ifade eden biyom alanına verdiği isimdir. Yeryüzünün kilometrelerce derinliğinde tespit edilen hayat alanlarını da içerir.

Antropojenik biyomlar: Tarım, insan yerleşimleri, şehirleşme, ormancılık ve diğer arazi kullanımlarını sahibi olan ekosistemlerle direkt olarak etkileşimde olan karasal biyosferin seçenek bir görünümüdür. Yerleşim alanları, meralar, ekim alanları gibi alanları içerir.

Dermal biyom: İnsan ve hayvanlar üstünde hayat sürdüren mikrobik canlıların yaşadığı ekosistemleri ifade eder. Proteinler, yağ bezleri, saç, cilt ve ter bezleri gibi bölgelerle temaslı mikrobik canlıları içerir.

Benzer biyomlar: Aynı enlemlerde tespit edilen biyomlar, benzer biyomlardır. İğne yapraklı kuzey ormanlarında (tayga, tundra) görülür. Enlem ve yükseklikteki benzerlikler, biyomların oluşumuna etkileyen faktörlerdir. Bir dağın zirvesinde daha soğuk ve sert iklim şartları hakimdir. Eteklerinde ise daha ılıman hava şartları görülür. Bu sebeple dağın zirvesinde ve eteklerinde değişik hayat türleri, değişik bitki örtüleri görülebilir.

Bunu Paylaşabilirsiniz.

Biyom nedir? Biyom çeşitleri nelerdir?

Biyom, biyosferin aynı iklim koşullarında ve aynı bitki örtüsünün egemen olduğu çok geniş bölümlerini belirten çevrebilim terimidir. Yeryüzündeki birbirine bitişik, benzer yayılmış yaşam alanları olarak da tanımlanabilir.

Her biyomda, egemen bitki örtüsü, o biyoma özgü bir dizi hayvan topluluğunu barındırır. Her biyomun biyotası (bitkileri ve hayvanları), doğanın her yanında benzer özellikler taşır. Biyomlar, yaşam çevresi denilen içinde özel organizmaların yaşadıkları daha küçük birimlerden oluşurlar.

Bölgenin coğrafyası ve iklimi gibi etkenler söz konusu biyomda gelişen yaşam biçimlerinin türünü belirler. Bir biyomda pek çok ekosistem olabilir.

Biyomların birçok çeşidi vardır. Bunlar;

1. Karasal Biyomlar
2. Ekvator Yağmur Ormanları Biyomu
3. Savan Biyomu
4. Çöl Biyomu
5. Yapraklakrını Döken Orman Biyomu
6. Çalı Biyomu
7. İğne Yapraklı Orman Biyomu
8. Tundra Biyomu
9. Dağ Biyomu
10. Okyanus ve Deniz Biyomu
11. Göl Biyomu
12. Akarsu Biyomu
13. Kutup Biyomu

Farklı biyomlar

Bir biyomu öbüründen ayıran temel etki iklimdir. Sözgelimi, bir tropikal yağmur ormanının iklimi, iğne yapraklı ormanların ikliminden çarpıcı bir biçimde farklıdır. Tropikal yağmur ormanında bol su bulunur; günlük 13,9 - 29,4 °C'lik sıcaklık, bitki gelişmesi için aşağı yukarı kusursuz bir ortam yaratır. İğne yapraklı orman, tipik olarak yazın kuraklığa, kışın da çok soğuk havaya daha iyi dayanır. Aynı biçimde hayvan topluluğu da biyomdan biyoma değişir. Her biyomun bitki ve hayvan toplulukları, o biyoma uyarlanmışlardır. Sözgelimi kuzey tundralarında, yılın önemli bir bölümünde çok soğuk bir iklim egemendir; bitki gelişme dönemi de serin ve kurak geçer. Bununla birlikte gerek bitki topluluğu, gerek hayvan topluluğu, bu sert koşullara uyum sağlamışlardır. Kuzey kutup bölgesinin ağaçsız tundra bitki örtüsü, çokyıllık bitkilerden oluşur. Bitkilerin alçak boylu olması, sert, dondurucu rüzgarlara karşı geliştirilmiş bir uyumdur; böylece nem, besin azlığı, vb. öbür olumsuz koşullara, yüksek boylu bitkilerden daha iyi dayanırlar.

Benzer biyomlar

Benzer biyomlar, çoğunlukla aynı enlemlerde bulunurlar. Bu durum tundrada ve tayga adı verilen iğne yapraklı kuzey ormanlarında açıkça görünür. Enlem benzerliklerinin yanı sıra, yükseklik benzerlikleri de biyomun oluşumunu etkiler. Yüksek bir dağın doruğuna doğru çıkıldıkça, sıcaklık düşer, hava soğur; kışlar daha uzun ve sert geçer (ekvator yakınlarındaki yüksek dağların dorukları bile karlarla kaplıdır). Bu yüzden, aynı dağda birkaç farklı iklim ve bitki örtüsü kuşağı görülür.

Kara ve su biyomları

Biyomlar kara ve su biyomları olmak üzere ikiye ayrılır. Kara biyomları; tundralar, taygalar (kozalaklı ağaç), yapraklarını döken ve dökmeyen ormanlar, ılıman bölge ormanları, koruluk ve çalılıklar, çöller, tropikal ormanlar ve çalılıklar, stepler-savanlar, çayırlıklardır. Su biyomları ise; tuzlu su ve tatlı su biyomları olmak üzere iki bölümde incelenir. Tatlı su biyomları da akarsular, haliçler ve göllerdir.

Diğer biyomlar

Tümüyle kaya gözenekleri ve çatlaklarında oluşan bir endolitik biyom mikroskobik yaşamı, yüzeyden kilometrelerce derinlikte bulunmuş ve bu oluşumlar ancak son zamanlarda keşfedilmiştir; ve ayrıca en bilindik biyom sınıflandırma şemalarına da uymamaktadırlar.

Farklı olmayan iklim koşullarına ve bitki örtüsüne sahip olan, kendine özgü bitki ve hayvan türleri ile karakterize edilen geniş coğrafik bölgelerdir. Evrende dağılımları düzensiz kuşaklar halindedir. Karasal ve sucul biyomlar olmak üzere iki farklı grupta incelenmektedir.

Karasal Biyomlar

Büyük ekosistem tiplerinden oluşmaktadır. Bölgeye hakim olan genel iklim koşullarınca belirlenen kararlı yapıdaki bitki komünitelerine uygun sınıflandırılmaktadır. Haritada gösterilen sınırları keskin olsa da doğadaki sınırları netlik barındırmamaktadır. Geçiş alanları arasındaki mesafe çok geniş veya dar olmaktadır.

1) Kutup Biyomu: Yıl boyu düşük sıcaklık ve yetersiz yağış miktarından dolayı bitki örtüsü oluşmamaktadır. Kutup ayısı ve penguen sık rastlanan hayvan türleridir (Grönland ve Antarktika).

2) Tundra Biyomu: Soğuk iklim dayanıklıları ot, kara yosunu ve likenler görülen bitki türleridir. Ren geyiği, kutup ayısı, kutup tilkisi ve kuş türleri sık rastlanan hayvan türleridir (Rusya’nın kuzey kesimleri, Kanada, Alaska, ve İskandinav Yarımadası).

3) Dağ Biyomu: Sıcaklığı düşük ve eğimli arazi varlığı çok olduğundan bitki örtüsü seyrektir. Subalpin çayır ve iğne yapraklı ağaç görülmektedir. Tibet öküzü ve kartal sık rastlanan hayvan türleridir (Himalaya, Kafkas, Alp ve And gibi dağların yüksek kesimleri)

4) İğne Yapraklı Orman Biyomu: Uzun kış mevsimi ve yüksek sıcaklık farkı nedeniyle bitkilerin tohumlama dönemleri kısadır. Soğuk ve nemli iklim bölgelerinde gözlenmektedir. Kurt, kunduz, su samuru, ayı, geyik sık rastlanan hayvan türleridir (Alaska, Doğu Avrupa, Kanada, Sibirya ve İskandinav Yarımadası).

5) Çöl Biyomu: Yüksek sıcaklık ve kuraklık sonucunda oldukça seyrek bitki örtüsü görülmektedir. Kök bakımından uzun olan gelişmiş bitkiler bünyelerinde su barındırmaktadır (Kaktüs). Fare, akbaba, kertenkele, örümcek, akrep, yılan, deve gibi susuzluğa dayanıklı ve açık renkli hayvan mevcudiyeti vardır (ABD, Avustralya, İran, Kuzey Afrika, Arap Yarımadası)

6) Savan Biyomu: Akasya ve baobap gibi seyrek görülen ağaç türleri haricinde uzun ot ve çalılıklar yaygın görülmektedir. Devekuşu, fil, babun, timsah, sırtlan, hipopotam, antilop, gergedan, aslan, çita, zürafa ve zebra sık rastlanan hayvan türleridir (Brezilya’nın güneyi, Avustralya, Batı/Doğu Afrika).

7) Ilıman Kuşak-Yaprak Döken Orman Biyomu: Sonbaharda yaprak döken, geniş ve iğne yapraklı ağaç toplulukları görülmektedir. Samur, Kartal, Sincap, Ayı, geyik, kuş ve böcek türleri yaygın türlerdir (Çin, Doğu Avustralya, Batı Kanada, Batı ve Orta Avrupa).

8) Ilıman Çayır Biyomu: Kurak ve sıcak yaza sahip bölgelerde bozkır, serin ve nemli yaza sahip bölgede çayır bitki örtüsü gözlenmektedir. Bufalo, geyik, kangru, lama, antilop çayırlarda, tavşan, serçe, tilki, yer sincabı bozkırlarda sık görülen hayvan türleridir (Avustralya, Arjantin, ABD, Orta Asya, Doğu Avrupa, İran, Anadolu)

9) Çalılık Biyomu: Bitki örtüsünü oluşturan türlerin çoğu uzun köklü kısa boyludur. Maki ve garig gibi yaprak dökmeyen bitkiler ve yabani kocayemiş, zakkum, kermez meşesi, yabani zeytin görülmektedir. Çalıkuşu, çakal, puma, tavşan, keçi en sık görülen hayvan türleridir (Güneybatı Avustralya, Güney Afrika Kap bölgesi, Orta Şili, Kaliforniya, ve Akdeniz ülkeleri)

10) Tropikal Yağmur Ormanları Biyomu: Evrendeki biyotik türlerin yüzde ’ini barındırmaktadır. Üst kesimlerde ışık isteği yüksek, alt kesimlerde ışık isteği düşük olan bitkiler yaygındır. Geniş yapraklı bitki mevcudiyeti sık görülmektedir. Atmosfere kazandırdığı oksijen seviyesi yüksektir. Yılan, kaplan, orangutan, şempanze, fil, kuş, kelebek, kurbağa sık rastlanan hayvan türleridir (Endonezya Adaları, Kongo Havzaları, Amazon)

Sucul Biyomlar

Suyun baskın olan ve önem arz eden fiziksel ve kimyasal özelliklerine uygun sınıflandırılmaktadır. Biyosferin en büyük bölümünü oluşturmaktadır. Tatlı ve tuzlu su biyomları olmak üzere iki farklı grupta incelenmektedir.

1) Tuzlu Su Biyomu: Dünya yüzeyinin yüzde 70’i okyanus ve deniz varlığından oluşmaktadır. Yeryüzünde hava ve iklim çeşitliliğinin belirteci olmaları biyosfer üzerindeki etkilerinden kaynaklanmaktadır. Canlılık, su hareketliliği, derinliği, besin kaynakları, çözünen oksijen miktarı, basınç, gel-git, ışık, tuzluluk ve sıcaklık oranı gibi fiziksel etmenler tarafından kontrol edilmektedir. Oksijen üretimi ve karbondioksit tüketimi üst düzeydedir. Tür çeşitliliği ve yoğunluğu, kıta sahanlığında (m) artış göstermektedir. Deniz sarmaşığı, deniz yosunu vb. bitki türleri yaygın gözlenmektedir. Midye, ahtapot, yengeç, yunus, balina, balık türleri en sık rastlanan hayvan türleridir. Soğuk kuşak; besin kaynakları ve çözünmüş oksijen bakımından zengindir. Canlı sayısı ve yoğunluğu yüksek ancak tür sayısı düşüktür. Tropikal Kuşak; besin kaynakları ve çözünmüş oksijen bakımından fakirdir. Bu nedenle canlı sayısı düşük ancak tür çeşitliliği ve yoğunluğu fazladır.

2) Tatlı Su Biyomu: Karasal ekosistemlerde toprak ve biyotik türlerle ilişki içerisindedir. Biyomların arasında en az yer kaplayandır. İklim, su akış hızı ve su hareketlerinden etkilenmektedir. Sulak alanlar, durgun ve hareketli su kütleri olmak üzere üç sınıfta incelenmektedir.

I. Durgun Su Kütleleri: Gölcük ve gölleri kapsamaktadır. Büyüklükleri değişkendir. Karasal ekosistemlerdeki çukurların su ile dolması sonucu oluşmaktadır. Su kütlesi buharlaşma ile kurumamaktadır. Su oluşumu, verimlilik, büyüklük, fiziksel-kimyasal özellikleri bakımından oldukça değişkenlik göstermektedir. Komüniteler besin yoğunluğu, su derinliği ve kıyı uzaklığı gibi özelliklere göre dağılım göstermektedir. Nilüfer ve su kamışı yaygın görülen bitkilerdir. Solucan, yılan, karabatak, göçmen su kuşları, levrek, sazan, kurbağa, küçük kabuklular, algler, siyanobakteriler sık rastlanan hayvan türleridir.

II. Hareketli Su Kütleleri: Irmak, akarsu ve nehirleri kapsamaktadır. Tersinmez ve sürekli akışa sahiptir. Dışa akışlı su kütleleri akarsu yatağı adını almaktadır. Yatak hızlı akıntılı ve durgun olmak üzere iki bölgeden meydana gelmektedir.

Yosun, sazlık yaygın görülen bitkilerdir. Alabalık, sazan, somon, yumuşakçalar sık rastlanan hayvan türleridir.

Hızlı akıntılı bölge: Akış hızı yüksek, az miktarda mineral taşıyan temiz ve soğuk suda özelleşmiş biyotik türler yer almaktadır. Zemine tutunabilen ve yassı vücutlara sahip olan canlılar akıntıya karşı da yüzebilmektedir.

Durgun bölge: nispeten düşük akıntı hızı, yüksek su derinliği ve zeminde biriken kum ve balçık belirgin özelliğidir. Bu bölgede su yüksek seviyede sediment ve besin maddesi taşıdığından bulanıklaşmaktadır. Kazıcı ve yüzücü hayvan türleri ile köklü bitki türlerine rastlanmaktadır.

III. Sulak Alanlar: Karasal ve sucul ekosistemler arası geçiş bölgeleridir. Yılın en az bir bölümünde sığ su kütlesi ile kaplıdır. Tatlı, tuzlu, acı tada sahip, durgun – akıntılı, sürekli-mevsimsel, doğal-yapay olabilmektedir. Çözünmemiş oksijen bakımından genelde fakirdir. Hidrofit bitki türleri içermektedir. Karbon miktarının yüzde 14’ünü bağlamaktadır. Bu nedenle yüksek miktarda organik karbon oluşumu sağlamaktadır. Üretilen karbon turba bitkilerinde depo edilmektedir. Su kamışı, saz, göl zambakları, melez ağacı, siyah ladin, turba yosunu, ayak otu ve hasır otu sık rastlanan bitkilerdir.

Tundra iklimi olarak da bilinen kutup altı iklimi Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya’nın kuzeyi ile Güney Amerika’nın güneyinde ve Grönland Adası’nın güney kıyılarında etkilidir.

Bu iklim bölgesinde en sıcak ayın sıcaklık ortalaması 5 °C ile 10 °C arasında değişir (Grafik ). Gece ve gündüz süresinin 24 saati bulduğu ve bu süreyi geçtiği bu bölgelerde sıcaklık yıl boyunca düşüktür. En soğuk ayın sıcaklık ortalaması °C civarındadır.

Bu iklim bölgesinin doğal bitki örtüsü tundra (Fotoğraf ) adı verilen ot topluluklarıdır. Bu otlar, sıcaklığın düşük olduğu kış döneminde yeşermektedir. Bu bölgelerde toprağın alt kısımları yıl boyunca donmuş hâlde olduğundan kökleri derinlere inen ağaç türü bitkilere monash.pw altı iklim bölgesinde yıllık yağış miktarı azdır ve mm civarındadır.

Yeryüzündeki İklim Tipleri

1. Ekvatoral İklim
2. Yazları Yağışlı Tropikal İklim
3. Muson İklimi
4. Çöl İklimi
5. Akdeniz İklimi
6. Okyanusal İklim
7. Ilıman Karasal İklim
8. Sert Karasal İklim
9. Kutup Altı İklimi
10. Kutup İklimi