kaynağı değiştir]
Bülent Ecevit | |
---|---|
2000'de Bülent Ecevit | |
16.Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı | |
Görev süresi 11 Ocak 1999 - 18 Kasım 2002 | |
Cumhurbaşkanı | Süleyman Demirel(1999-2000) Ahmet Necdet Sezer(2000-2002) |
Yerine geldiği | Mesut Yılmaz |
Yerine gelen | Abdullah Gül |
Görev süresi 5 Ocak 1978 - 12 Kasım 1979 | |
Cumhurbaşkanı | Fahri Korutürk |
Yerine geldiği | Süleyman Demirel |
Yerine gelen | Süleyman Demirel |
Görev süresi 21 Haziran 1977 - 21 Temmuz 1977 | |
Cumhurbaşkanı | Fahri Korutürk |
Yerine geldiği | Süleyman Demirel |
Yerine gelen | Süleyman Demirel |
Görev süresi 26 Ocak 1974 - 17 Kasım 1974 | |
Cumhurbaşkanı | Fahri Korutürk |
Yerine geldiği | Naim Talu |
Yerine gelen | Sadi Irmak |
34. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı | |
Görev süresi 30 Haziran 1997 - 11 Ocak 1999 | |
Başbakan | Mesut Yılmaz |
Yerine geldiği | Tansu Çiller |
Yerine gelen | Hüsamettin Özkan |
16. Türkiye Cumhuriyeti Çalışma Bakanı | |
Görev süresi 20 Kasım 1961 - 20 Şubat 1965 | |
Başbakan | İsmet İnönü |
Yerine geldiği | Cahit Talas |
Yerine gelen | İhsan Sabri Çağlayangil |
3.Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı | |
Görev süresi 14 Mayıs 1972 - 30 Ekim 1980 | |
Yerine geldiği | İsmet İnönü |
Yerine gelen | Deniz Baykal |
2. ve 4. Demokratik Sol Parti Genel Başkanı | |
Görev süresi 15 Ocak 1989 - 25 Temmuz 2004 | |
Yerine geldiği | Necdet Karababa |
Yerine gelen | Zeki Sezer |
Görev süresi 13 Eylül 1987 - 7 Mart 1988 | |
Yerine geldiği | Rahşan Ecevit |
Yerine gelen | Necdet Karababa |
14.Cumhuriyet Halk Partisi Genel Sekreteri | |
Görev süresi 24 Ekim 1966 - 21 Mart 1971 | |
Genel Başkan | İsmet İnönü |
Yerine geldiği | Kemal Satır |
Yerine gelen | Şeref Bakşık |
Türkiye Büyük Millet Meclisi 11., 12., 13., 14., 15., 16., 19., 20. ve 21. Dönem Milletvekili | |
Görev süresi 27 Ekim 1957 - 27 Mayıs 1960 | |
Seçim bölgesi | 1957 - Ankara |
Görev süresi 25 Ekim 1961 - 12 Eylül 1980 | |
Seçim bölgesi | 1961 - Ankara |
Görev süresi 6 Kasım 1991 - 14 Kasım 2002 | |
Seçim bölgesi | 1991 - Zonguldak |
Türkiye Cumhuriyeti Temsilciler Meclisi Üyesi | |
Görev süresi 6 Ocak 1961 - 24 Ekim 1961 | |
Kişisel bilgiler | |
Doğum | Mustafa Bülent Ecevit 28 Mayıs 1925(1925-05-28) İstanbul, Türkiye |
Ölüm | 5 Kasım 2006 (81 yaşında) Ankara, Türkiye |
Defin yeri | Devlet Mezarlığı, Ankara |
Partisi | Cumhuriyet Halk Partisi (1954-1980) Siyasi yasaklı dönemi (1981-1987) Demokratik Sol Parti (1987-2004) |
Evlilik(ler) | Rahşan Aral (e. ) |
Ebeveyn(ler) | Fahri Ecevit Nazlı Ecevit |
Bitirdiği okul | Robert Koleji |
Mesleği | |
Hükûmeti | 37, 40, 42, 56 ve 57. Hükûmetler |
İmzası | |
Takma adı | Karaoğlan, Halkçı Ecevit, Kıbrıs Fatihi |
Mustafa Bülent Ecevit[1] (28 Mayıs 1925, İstanbul - 5 Kasım 2006, Ankara), Türk gazeteci, şair, yazar, çevirmen ve siyasetçidir. Türkiye eski başbakanı, çalışma ve sosyal güvenlik bakanı, devlet bakanı ve başbakan yardımcısıdır. 1974–2002 yılları arasında dört kez Türkiye başbakanlığı görevini üstlenmiştir. 1972–1980 yılları arasında Cumhuriyet Halk Partisi genel başkanlığında, 1987–2004 yılları arasında ise Demokratik Sol Parti genel başkanlığında bulunmuştur. 1961–1965 yılları arasında İsmet İnönü tarafından kurulan hükûmetlerde Çalışma Bakanı olarak yer almıştır. Ecevit, 20 Temmuz 1974 tarihinde ilk Kıbrıs Harekâtı'nı, 14 Ağustos 1974 tarihinde ise "Ayşe tatile çıksın." parolasıyla ikinci harekâtı başlatmıştır. 1999 yılında PKK’nın Kurucu lideri Abdullah Öcalan’ın Kenya'da yakalanarak Türkiye’ye getirilmesini sağlamıştır. 1974'te Genel Af, 2000'de Rahşan Affı'nı çıkarmıştır. Anne tarafından dedesi olan Medine Harem Şeyhi Hacı Emin Paşa'dan kendisine kalan Medine'deki yüklü mirası 2005 yılında Türk hacılarının yararlanması koşuluyla devlete, Diyanet İşleri Başkanlığına bağışlamıştır.[2][3]
Siyasi kariyerine CHP'de başlayan Ecevit, ilk defa 1957 genel seçimlerinde CHP Ankara Milletvekili olarak Meclis'e girmiştir. 1972 yılında istifa eden İsmet İnönü'nün yerine genel başkanlığa seçilmiştir. Genel başkanlığı sırasında partisi 1973 genel seçimlerinde %33,3 oy almıştır. 1974 yılında genel başkanlığını Necmettin Erbakan'ın yaptığı Millî Selamet Partisi ile kurduğu Koalisyon Hükûmetinde ilk defa başbakanlık görevini almıştır. Başbakanlığı döneminde 1974 yılında Kıbrıs Harekâtı yapılmıştır. 10 ay süren bu Koalisyon Hükûmeti Ecevit'in istifasıyla dağılmıştır. 1977 genel seçimlerinde parti, oy oranını %41,4'e çıkarmıştır. Bu oy oranı, sol görüşlü bir partinin çok partili siyasal yaşamda kazandığı en yüksek oy oranı olarak tarihe geçmiştir. 1978 yılında yeni bir hükûmet kurarak tekrar başbakan olmuştur. 1979 yılında ara seçimlerde başarısızlığa uğrayınca görevden çekilmiştir.
Ecevit, 12 Eylül Darbesi sonrası diğer bütün partilerin ileri gelenleriyle birlikte 10 yıl siyaset yasaklıları kapsamına alınmıştır. Siyasal yasağı devam ederken eşi Rahşan Ecevit'in başkanlığında Demokratik Sol Parti kurulmuştur. 1987 yılında yapılan referandumla siyasal yasağı kaldırılınca (%50,16) DSP'nin başına geçmiştir. 1987 Türkiye genel seçimlerinde partisinin milletvekili çıkaramaması üzerine aktif siyasetten ve genel başkanlıktan ayrılacağını açıklamış ancak 1989'da aktif siyasete dönmüştür. 1999’da kurulan DSP-MHP-ANAP Koalisyonu ile yeniden başbakanlık koltuğuna oturmuştur. 2002 Türkiye genel seçimlerinde partisi %1,22 oy oranı ile baraj altında kalmış ve seçilememiştir. 2004 yılında yapılan DSP 6. Olağan Kurultayı ile aktif siyaseti bırakmıştır. 5 Kasım 2006 Pazar günü dolaşım ve solunum yetmezliği sonucu ölmüştür.
Ulus gazetesinde başlayan siyasete ilgisi, Mustafa Bülent Ecevit'i 1954 yılında CHP Çankaya Ocağına kaydolmaya itti.[14] İlk olarak Gençlik Kolları Merkez Yönetim Kurulunda görev aldı. 32 yaşında, İsmet İnönü'nün damadı Metin Toker'in adaylığını devretmesiyle, 27 Ekim 1957 seçimlerinde CHP'den milletvekili oldu. Milletvekili olarak siyasi yaşamına başlayan Ecevit, 12 Ocak 1959 günü toplanan CHP 14. Olağan Kurultayı'nda Parti Meclisine giren isimler arasında yer aldı. 27 Mayıs 1960 Askerî Müdahalesi'nden sonra, CHP kontenjanından, Kurucu Meclis üyesi oldu. 1961 genel seçimlerinde Zonguldak milletvekili seçildi. 1961-65 arasında görev yapan İsmet İnönü başkanlığındaki 3 koalisyon hükûmetinde de çalışma bakanı olarak yer aldı. Bu dönemde Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu'nun çıkarılması (24 Temmuz 1963), sosyal güvenlik haklarının genişletilmesi için çaba harcadı.
Süleyman Demirel'in başkanlığındaki Adalet Partisinin (AP) kazandığı 1965 genel seçimlerindeZonguldak'tan yeniden milletvekili seçildi. Bülent Ecevit bu tarihten sonra muhalefete dönen CHP'nin içinde "Ortanın Solu" görüşünün öncülüğünü yapmaya başladı. Aynı dönemde parti içinde Ortanın Solu'na karşı çıkan bir klik ortaya çıktı. 18 Ekim 1966'da toplanan 18. Kurultay'da 43 yıllık CHP'nin genel sekreterliğine seçildi. CHP tarihinde ilk defa bir genel sekreter ilçelerden köylere bütün CHP örgütlerini tek tek gezerek partililer ve delegelerle tanıştı. Ecevit; çalışkanlığı, hitabet gücü ve parti içinde demokratik sol duruşuyla giderek sivrildi. Ortanın Solu, partinin temel ilkesi olarak kabul edildi. Ecevit, Ortanın Solu hareketiyle CHP'nin aşırı sola bir duvar çektiğini, AP'nin de aşırı sağa karşı bir duvar çekmesiyle demokrasinin sürekli yaşama olanağı bulacağını savundu.[15]
1967'de Ortanın Solu politikasına karşı çıkan Turhan Feyzioğlu ile Bülent Ecevit arasındaki çatışma tırmandı. Genel Başkan İnönü, Ecevit'i desteklerken Meclis Grubu ise Feyzioğlu'nu tutuyordu. 28 Nisan 1967 tarihinde düzenlenen 4. Olağanüstü Kurultay'dan sonra Feyzioğlu önderliğindeki 47 milletvekili ve senatör partiden ayrılarak Güven Partisini kurdu. Kemal Satır önderliğindeki bir grup ise parti içinde kalarak Ortanın Solu politikasına karşı mücadeleyi sürdürdü. Genel Sekreter Ecevit, köyleri kalkındırma planını açıklayarak "Toprak işleyenin, su kullananın" sloganını ortaya attı (11 Ağustos 1969).[16]
Türk Silahlı Kuvvetlerinin12 Mart 1971 Muhtırası'ndan sonra CHP'nin tutumu konusunda parti içinde önemli görüş ayrılıkları belirdi. İsmet İnönü, müdahaleye açıkça karşı çıkılmasını onaylamıyordu. Bülent Ecevit ise 12 Mart Muhtırası'nın CHP içindeki Ortanın Solu hareketine karşı verildiğini söyleyerek partisinin askerî yönetimce oluşturulan hükûmete katkıda bulunmasına karşı çıktı ve genel sekreterlikten istifa etti (21 Mart 1971). Ecevit'le yoğun bir mücadeleye giren İnönü, 4 Mayıs 1972'de toplanan 5. Olağanüstü Kurultay'da "Ya ben ya Bülent!" sözleriyle siyasetinin partisince onaylanmaması durumunda istifa edeceğini açıkladı.[17] Kurultay'da parti meclisi için yapılan güven oylamasında Ecevit yanlılarının 507'ye karşılık 709 oy ile güvenoyu alması üzerine 8 Mayıs 1972'de istifa eden İsmet İnönü'nün yerine 14 Mayıs 1972 tarihinde genel başkanlığa seçildi. İsmet İnönü böylece Türk siyasal yaşamında parti içi mücadele sonucunda değişen ilk genel başkan oldu. Kurultayın ardından Kemal Satır ve grubu partiden ayrılarak önce Cumhuriyetçi Partiyi kurdu, kısa süre sonra da Millî Güven Partisiyle birleşerek Cumhuriyetçi Güven Partisine (CGP) katıldı.