Limon T Aşısı Nasıl Yapılır

Meyvecilikte aşı çeşitleri
(Durgun göz aşısı)
Raci YILMAZ
Ziraat Yük. Müh.

İyi vasıflı bir meyvenin çekirdeği ekilse bile bundan o meyvenin özelliğini taşımayan değişik bir çeşit elde edilir.

Bu nedenle insanoğlu meyve ağaçlarını aşılamak suretiyle çoğaltılması yöntemini bulmuştur. Aşı, meyve ağaçlarının üretilmesinde çok eski zamanlardan beri kullanılan bir usüldür.

Aşı ile çoğaltmada meyvenin özellikleri bozulmaz. Kolay ve çabuk sonuç alınır. Az bir emekle ve masrafla iyi çeşitleri çoğaltabiliriz.

Aşı nedir ?

Çoğaltılması istenilen herhangi bir meyve çeşidinin göz veya dalından bir parçasını anaç denilen bir bitki üzerine yerleştirerek kaynaştırma işine aşı denir.

Buna göre aşıda iki bitki parçası vardır. Birincisi aşının tatbik edileceği kısım anaçtır. Diğeri ise üzerine kaynama yapan ve ileride bize meyvesini verecek olan göz veya kalemdir.

Aşı çeşitleri nelerdir?

Meyvecilikte uygulanan aşı şekilleri iki grupta toplanır.

1) Göz aşıları

2) Kalem aşıları

Göz aşıları yapılma zamanına göre iki çeşittir.

a) Sürgün göz aşıları

b) Durgun göz aşıları

Sürgün göz aşıları (Yapıldığı sene süren aşı): Mayıs sonu başlanımonash.pw'un 15'ine kadar devam eder. Kış soğuklarından zarar görmeyen yerlerde yapılır.

Durgun göz aşıları: Yapıldığı sene sürmeyip ertesi sene ilkbaharda süren aşılardır. Temmuz 15'den başlayarak Eylül sonuna kadar devam eder. Bu aşı çeşidi genelde kışları sert ve yaz mevsimi kısa süren yerlerde tatbik edilir.

Aşı Yaparken Nelere dikkat edilmeli?

* Aşı yapılacak meyve ağacı ile aşı vurulacak anaç ve çöğür arasında yakınlık ve benzerlik bulunmalı. örneğin; kiraz aşısı yapılacaksa, anaç kuş kirazı, mahlep. Kayısı anacı olarak zerdali, elma anacı olarak da çekirdekten yetişmiş elma çöğürü kullanmalıdır.

* Aşı gözü alınacak kalemler pişkin, hastalıksız ve canlı olmalı. Kalemler serin yerde muhafaza edilmeli. Sabahleyin erken saatte alınmalı

* Aşı, mevsiminde ve usulüne uygun bir şekilde yapılmalı.

* Aşı çakısının keskin olması, açılacak yaranın düzgün ve temiz olmasına, aşı bağının düzgün sarılmasına dikkat edilmeli.

* Aşı yapılacak çöğür ve anacın kolay kabuk vermesi için bir hafta önceden sulanmalı.

* Aşıdan sonra yapılacak çöğür sulamalarında aşıların su içinde kalmalarına mani olunmalı. Aksi halde su içinde kalan aşıların bağları gevşer, gözler zarar görür.

Göz aşılarını nasıl yapmalıyız ?

Aşıya başlamadan bir hafta önce aşılanacak yabani fidan veya ağaçlar sulanmalıdır. Sulanan ağaçların kabuğu odun kısmından kolayca ayrılır. Aşı vurulacak anacın aşıya mani olacak dalları varsa kesilir. Üzerindeki çamur, toz, toprak bir bezle temizlenir.

Aşı için topraktan cm. yukarıdan kabuk (T) harfi şeklinde çizilir. Çizilen bu T nin kabuk kısmı çakının spatülü ile odun kısmından ayrılır. Diğer taraftan da önce hazırlanan kalemden bir tanesi alınır. Göz ve yaprak sapı aşıcıya doğru bakmak üzere, kalem sol el işaret parmağı üzerine yaslanır. Baş parmak ve diğer parmaklarla kavranır. Daha sonra çakı, gözün 0,5- 1 cm. yukarısından odun kısmıyla beraber 2 cm. kadar uzunlukta bir kısım çıkarılır. Bu çıkarılan odun kısmı kabuk kısmından ayrılır. Kabuk odun kısmından ayrılırken (gözün özü) odun kısmıyla beraber çıkmamış olmasına dikkat edilir. Çünkü öz olmadan aşı tutmaz. öz, aşılanacak kısmın içinde kalmalı.

Anaç ve kalem yukarıda izah edildiği gibi hazırlandıktan sonra, göz yerine spatül ve yaprak sapının yardımıyla yukarıdan aşağıya doğru (T) içerisine yerleştirilir. (T) nin üst kenarından dışarıda kalan kabuk çakı ile kesilir. Bundan sonra (T) nin üst kenarından itibaren nemlendirilmiş bir rafya veya başka uygun bir aşı bağı ile normal sıklıkta bağlanmalı, göze gelindiğinde, göz üstten hafif bastırılarak gözün altından devam edilmeli, iki defa ters ilmek atılmalıdır.

Bağın iyi bağlanıp bağlanmadığını baş ve işaret parmağı ile kontrol etmeli. Yukarıdan aşağıya doğru bağ sıvazlandığı zaman gevşemezse, iyi bağlanmış demektir.

Aşı vurulacak yön seçilirken, bölgede çok esen hakim rüzgar dikkate alınmalı. Aşı rüzgarın estiği istikametin aksi tarafına yapılmalı. Aşı sürdüğü zaman kolayca ayrılır veya kırılabilir. O nedenle aşı rüzgarın hakim olduğu yöne yapılmalı.

Yapılan aşılar 2 hafta sonra kontrol edilerek, tutup tutmadığı kontrol edilir. Aşı tutmuş ise gözün canlı olduğu görülür. Gözün yaprak sapına hafifçe dokunulduğunda sararan yaprak sapı düşer.

Tutmayan aşıda, aşı gözü soluk, yaprak sapı kurumuştur. Dokunulduğu zaman gözden ayrılmaz.

Tutmuş olan aşıların bağları hafif gevşetilir. Bir müddet sonra tamamen çözülür, atılır. Erken aşı bağı çözümünün aşıya zarar vereceği unutulmamalı.

Tutmamış aşılar vakit geçirmeden cm. alttan, yeniden yapılmalıdır. Yenilenen aşıların bakımı yukarıda izah edildiği şekilde yapılmalıdır.

Aşı Sonrası Bakım İşleri:

Aşı sonrası ot alma, sulama, zirai mücadele işleri yapılır. Ertesi ilkbaharda uyanma başlamadan aşıdan 8- 10 cm. yukarısı, yani yabani kısım kesilip atılır. Aşı gözünün altında ve üstünde meydana gelen filizlenmeler temizlenir. Süren aşılar kırılmasın diye cm. olunca gevşek bir vaziyette 8 rakamı şeklinde bağlanır. Haziran sonlarına doğru aşıyı, bağladığımız yabani kısım düzgünce kesilip atılır. Bu zamanda aşı sürgünü odunlaşmış, rüzgarlara karşı dayanıklılık kazanmış olur.

Aşılı fidan ve ağaçların yaz boyu sulama, çapalama, zirai mücadele, meydana gelecek yabani sürgünlerin koltuk alma işlerine devam edilir. Göz aşılarında %10 civarında bir zaiyat normal kabul edilmelidir.

Copyright - Tarım Kütüphanesi -

Tekrar Merhabalar.

Bir önceki yazımızda aşılama tekniklerinden göz aşısı hakkında bilgi vermiştik. Bu yazımızda ise çok tercih edilen bir başka aşı tekniği olan kalem aşısı hakkında bilgiler vereceğiz.  

Kalem Aşısı Ne Zaman Yapılır?

Kalem aşısı genellikle toprağın uyanmaya başladığı, sıcaklığın 10’lu derecelerin üzerine çıktığı, anaç’da kambiyum dokularının gelişmeye başladığı zamanlarda yapılır. Kambiyum dokuları, bitkinin gelişmesini ve büyümesini sağlayan hücrelerdir. Bu hücreler, aşılama işlemi sırasında anaç bitkimiz üzerinde yapılan kesim noktasını yara olarak algılar ve bitkinin o kısmını onarmaya başlar. Doğal olarak da bu onarma sonucunda bizim kalemimiz ile anaç bitkimizin kaynaşmasını sağlamış olur.

Kalem Aşısı Kalemi Nasıl Seçilir?

Aşılama işlemindeki önemli olan unsurlardan biri kalemin seçilmesidir. Kalemin nasıl olması gerektiğini bir önceki "Göz Aşısı Nasıl Yapılır?" yazımızda anlatmıştık. O yüzden bir kere daha bu konuya girmeyeceğiz. Yanlız küçük bir detay olarak şunu söyleyebiliriz. Kalem aşısını yaparken seçmiş olduğumuz kalemimizin göz sayısının 2 yada 3 olması yeterlidir. Kaleminizde daha fazla göz olması bitkinizi yorabilir ve aşınızın verimini düşürür.

Yumuşak Çekirdekli Meyvelerde Tercih Edilmelidir

Kalem aşıları yumuşak çekirdekli meyvelerde (elma, ayva, dut, vb.) çok iyi sonuç verir. Sert çekirdekli meyvelerde ise kalem aşılarının tutma oranı düşüktür. Göz aşısı sert çekirdekli meyveler için çok daha uygundur.

Aşı çakımızla anacımızı belirlediğimiz yükseklikten yatay şekilde kesiyoruz. Anacımızın üst kısmındaki yatay yüzeyin tam ortasından, anacımızı ikiye ayıracakmış gibi cm uzunluğunda bir kesme işlemi daha yapıyoruz. Bu işlemle aşılama işlemi sırasında kalemimizin gireceği yeri hazırlamış olduk.

Kalemimizin, anacımıza rahat bir şekilde girmesini sağlamak için ucunu sağdan ve soldan keserek sivriltiyoruz.

Bu işlemi de yaptıktan sonra, kalemimizi ikiye ayırmış olduğumuz anacımızın içerisine dikkatlice yerleştiriyoruz.

Bağlama İşleminde Neye Dikkat Edilmelidir?

Evet artık sıra aşımızı bağlama işlemine geldi. Göz aşısında olduğu gibi bağlama işlemini sıkı sıkıya yapıyoruz. Bağlama esnasında kalemimiz oynamamalıdır.

Evet aşılama işlemimizi tamamladık. Fakat en son yapmamız gereken bir işlem daha var. Kalemimizin tepe noktasını daha önceden kesmiştik. Bu kısmın açıkta kalmaması lazım. Aşı macunu ile bu kısmı kapatmamız gerekir. Aksi takdir de don olayında yada rüzgar esmelerinde aşı kalemimiz nemini kaybedecek, bu olay da aşımızın tutmasını engelleyecektir. Aşı macunumuzu da kalemimizin tepe yüzeyine sürerek kalem aşılama işlemimizi bitirmiş oluyoruz.

Herkese verimli aşılar dileriz!

Size önerebileceğimiz aşı aletlerimizi görmek için tıklayınız.

Konuyla İlgili Yazılarımız

Aşılama için Kalem Nasıl Alınmalı ve Muhafaza Edilmeli?

Aşılama Nedir?

Göz Aşısı Nasıl Yapılır?

Bizden ve birbirinden zengin içeriklerimizden haberdar olmanız için sizi Facebook sayfamıza davet ediyoruz.

Göz aşısı pek çok insanın daha önce duyduğu, ancak yeterli bilgiye sahip olmadığı bir kavram. Sizler için bu farklı aşılama yöntemine dair her şeyi derledik.

Göz Aşısı Nedir?

Göz aşısı bir kalemden birkaç tane tomurcuk (göz) alınarak, birçok bitkiye hızlı ve kolay bir şekilde yapılan aşılama şeklidir. Yapılması kolaydır. Bu sayede amatörlerde rahatlıkla bu yöntemi kullanabilmektedir. Kısa sürede sonuca ulaşılır. Bu yüzden çok tercih edilen bir aşıdır.

Aşı Gözü Nasıl Alınır?

Göz aşılarında en önemli hareketlerden biri aşı gözünü almaktır. Diyelim ki komşunuzun bahçesinde çok güzel ürün veren bir erik yada kiraz ağacı var. Sizde bu ağaçtan göz alıp kendi erik yada kiraz ağacınıza aşılamak istiyorsunuz. Nasıl yapacaksınız? İnanın çok kolay. 

Üzerinde meyve olan dal yada sürgün mutlaka yaz ayları boyunca meyve sürgünü vermeye yani uzamaya devam eder. Bu dalın uzayan uç kısımları seneye verimli meyve verecektir. Biz de uç kısımlara doğru kalemimizi alırsak, aşılama yapacağımız ağacımızdan da seneye hızlı bir şekilde verim alırız. Bu uzayan daldan yada sürgünden belli bir kısmını, meyvelerin olduğu yere çok yaklaşmadan kesiyoruz.

Kolay Eğilen Kısımları Kullanmayın

Aldığımız dal parçası aşıya hazır bir kalemdir.  Bu dal parçasının bazı kısımları bizim işimize yaramayacaktır. Örneğin, dalın uç kısımları odunsulaşmadığı için çok kolay eğilir. Kolay eğilen kısımları dal parçamızdan ayırmamız lazım. Zaten dalımız mor bir gövdeye sahip olduğu için, uç kısımlarına gidildikçe mor rengi kalmayacaktır. Bu kısımda yer alan gözler olgunlaşmamıştır ve aşılama yönteminde bize başarılı sonuç vermez. O yüzden dalımızın çok kolay eğilen yada mor rengi olmayan yerlerini kesiyoruz. Elimizde kalan kalem yada dalımızı gelişme aşamasında kestiğimiz için çok çabuk nem kaybedecektir. Bu yüzden hızlı hareket ederek dalımızdaki yaprakları sap kısmında kesiyoruz.

Bu şekilde gözleri alacağımız sürgünü yapraksızlaştırmış olduk. Elimizdeki kalemi suyun içerisine koyduğumuzda nemini kaybetmeyecektir. Eğer su imkanımız yoksa o zaman nemli bir bezin içerisine koyup yine nemini kaybetmesini önlemiş oluruz. Evet aşı yapmak için kalemimiz hazır.

Göz Aşısı İçin Göz Nasıl Çıkartılır?

Göz aşısı yapılırken en önemli noktalardan biri gözün çıkarılmasıdır. Aşı gözü alırken kalem üzerinde küçük bir hesaplama yapmamız gerekir. Gözün 1,5 cm altından ve 1,5 cm üzerinden kesici bir aletle yatay çentik atıyoruz.

Bu atmış olduğumuz çentiklerin sağından ve solundan göze zarar vermeden çizik atarak çentikleri birleştiriyoruz. Gözün çevresinde bir dikdörtken alan çizmiş olduk. Gözü dalın birleştiği yerden hafifçe sağa yada sola doğru hareket ettirdiğimizde kabuğu ile birlikte kolayca çıkarmış oluruz. Gözün kabuk ile birleştiği yerde tomurcuğu olur. Bu tomurcuğun tam simetriğinde, kabuğun içerisinde bir siyah nokta görmeniz lazım.

Dala Yatay Bir Çentik Atın

Eğer bu noktacık kabuğun içerisinde yoksa aşınız tutmayacaktır. Mutlak suretle o parça orda olmak zorundadır. Bizim gözümüzde siyah noktacık var. Artık hedeflediğimiz ağacımıza hazırladığımız gözü aşılayabiliriz. Aşılama yapmak istediğimiz dala yatay bir çentik atıyoruz. Gözümüzün kabuk uzunluğuna eş, yukarıdan aşağıya doğru bu yatay çentiğimize kadar dalımızı çiziyoruz. Dikey çizginin sağ ve sol kabuklarını hafifçe kaldırıyoruz.

Sonrada gözümüzü bu hafif kalmış kabukların olduğu yere yerleştiriyoruz.  Gözümüzün alt kısmı, ilk yatay çentik attığımız yer ile aynı hizada olmalıdır.

Bu aşamayı da bitirdikten sonra bağlama işlemine geçebiliriz. Bağlamaya aşağıdan başlıyoruz ve sıkı olmasına dikkat ediyoruz.

Aşı yerinin hava almaması gerekiyor. Sıkıca bağlarken gözümüze zarar vermemeye ve üstünü örtmemeye dikkat ediyoruz. Yara kısımlarının tamamını sarıyoruz.

Sıkı sarma tekniği sayesinde bitkideki iletim demetleri kendini onarmaya başlayacak ve aşımız tutacaktır. Aşımızı yaptık.

Peki Aşımızın Tuttuğunu Nasıl Anlayacağız?

Aşı gözünü alırken yaprakların sap kısmını almıştık. Kabuğu ile birlikte bu sap kısmını da aşılamada kullandık. Aşılama yaptığımız bu sap, hafta içerisinde kurur düşerse veya dokunduğumuzda düşerse bu aşı tutmuştur. Dokunduğumuzda sap sertçe aşı yaptığımız yerde duruyorsa, ciddi bir darbe ile düşüyorsa o zaman bu aşı tutmamış demektir. Tekrar aşı işlemini yapmamız gerekir.

Evet göz aşısı tekniğini anlatmış olduk. Bu işlemi çok daha kolaylıkla yapmak da mümkün. Tıklayın ve göz aşısını kolaylaştıracak olan aşı makası ile tanışın!
 

Konu ile ilgili Diğer Yazılarımız İçin

Aşılama için Kalem Nasıl Alınmalı ve Muhafaza Edilmeli?

Aşılama Nedir?

Kalem Aşısı Nasıl Yapılır?

Bizden ve birbirinden zengin içeriklerimizden haberdar olmak için sizi Facebook sayfamıza davet ediyoruz.