1923'te imzalanan Lozan antlaşması konusu 2023 yılıyla yeniden gündeme geldi. Lozan’ın bu yıl sona erip ermeyeceği halka soruldu. 1923 yılında İsviçre'de imzalanan ve bu yıl 100. yılı olacak olan Lozan Barış Antlaşması’na yönelik yapılan ankete katılanların büyük bir çoğunluğu Lozan'ın hükümsüz olacağını düşünüyor. Peki, Lozan ne zaman bitiyor, Lozan Antlaşması bitti mi?
Lozan ne zaman bitiyor?
2023, Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra İsviçre'de 24 Temmuz 1923'te imzalanan Lozan Barış Antlaşması'nın 100'üncü yılı olacak.
Lozan Antlaşması metninde Lozan Antlaşması'nın 2023 yılında veya başka bir tarihte bittiğine dair bir madde bulunmamaktadır.
Lozan Antlaşması metnine göre Lozan Antlaşması süreli değildir. Lozan Antlaşması'nda Türkiye'nin bor ve petrol başta olmak üzere değerli yer altı kaynaklarını çıkarmasını engelleyecek bir madde de bulunmamaktadır.
Lozan Anlaşması'nın ek gizli maddeleri olduğuna dair somut bir kaynak da bulunmuyor. Lozan Antlaşması'nın gizli ek maddelerinin olduğu bilgisi bir iddiadan ibarettir.
Ayrıca geçtiğimiz aylarda bir vatandaş tarafından Lozan Antlaşması'nın gizli maddeleri var mı sorusu Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi'ne (CİMER) yöneltilmişti. CİMER soruya cevap olarak "Lozan Barış Antlaşması'nda gizli maddeler bulunmamakta olup, maden çıkartmamıza engel teşkil eden herhangi bir madde yer almamaktadır" yanıtını vermişti.
Ankette ne karar çıktı?
Ankete katılanların yüzde 48'i, Lozan'ın bu yıl sona ereceği kanaatine sahip. Bu oran, üniversite mezunları arasında yüzde 43 düzeyinde gerçekleşti.
Lise altı ve lise mezunlarında ise sırasıyla yüzde 48 ve yüzde 47'lik kesimler, söz konusu anlaşmanın geçerliliğinin kalmayacağına inanıyor.
Lozan Barış Antlaşması'nın maddeleri
Türk Devleti'nin sınırları içindeki yabancı okulların Türk kanunlarına uyması, okulların öğreniminin Türk Devleti tarafından düzenlenmesi kayıt altına alındı.
Fener Rum Patrikhanesi'nin yabancı kiliselerle ilişki kurmaması şartıyla Türkiye'de kalması kabul edilirken, azınlıklara verilen ayrıcalıklar kaldırıldı, tüm azınlıklar Türk vatandaşı kabul edildi.
Boğazlar konusu çözüldü
İstanbul'daki Rumlar hariç diğer yerlerdeki Rumların Yunanistan'a, Batı Trakya hariç diğer illerdeki Türklerin ise Türkiye'ye gönderilmesi suretiyle iki ülke arasında nüfus mübadelesine karar verildi.
20 Temmuz 1936'da imzalanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile de Lozan'da üzerinde en çok durulan başlıklardan Boğazlar konusu çözüme kavuşturuldu.
143 madde, önsöz ve 4 bölüm
143 madde, bir önsöz ve 4 bölümden oluşan Lozan Barış Antlaşması'nın ön sözünde, devletlerin istiklal ve hakimiyetine saygı gösterilmesi prensibine yer verildi.
Lozan hakkında yaptığı çalışmalarla tanınan Boğaziçi Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Sevtap Demirci son dönemde fısıltı olarak dile getirilen "Lozan anlaşmasının 2023'te sona ereceği" iddiasına yanıt verdi. Demirci, "hem Türkiye'de hem İngiliz arşivlerinde benim neredeyse görmediğim belge kalmadı. Bu belgelerin hiç birisinde bu antlaşma 100 yıl sonra sona erecektir veya bir bitiş tarihi vardır diye bir şey yok" dedi.
Sarisokaklambaları isimli bloga Lozan hakkında konuşan Demirci, Lozan'la ilgili hurafelere şöyle yanıt verdi:
"Mesela Lozan'ın bir bitiş tarihi var mı?
- Evet ben de duyuyorum böyle şeyleri. Vallahi ben hiç vermediysem dolu dolu bir 5 yılımı verdim araştırmalarım için. Bu konuda iddialı konuşacağım, hem Türkiye'de hem İngiliz arşivlerinde benim neredeyse görmediğim belge kalmadı. Bu belgelerin hiçbirisinde bu antlaşma 100 yıl sonra sona erecektir veya bir bitiş tarihi vardır, diye bir şey yok, ben görmedim böyle bir şey. Benim görmediğim bir belge varsa da buyursunlar getirip göstersinler
- Adalar konusunda İsmet Paşa çok suçlanıyor. Adaları Yunanistan'ın eline bıraktığı düşünülüyor.
- Bunu diyenler Adalar ne zaman Türkiye'nin elinden çıkmış, lütfen bir baksınlar bakalım. Adalar konusunda Türkiye zaten var olan statüyü kabul etti. Diyeceksiniz ki Adalar için hiç mücadele etmedi mi Türkler, etti. Daha fazla mücadele edemez miydi, belki edebilirdi; fakat bakın bir antlaşmada bazı şeyleri verirsiniz, karşılığında başka şeyler alırsınız. Keşke "Hepsini ben alayım." diye bir şey olsa; Musul'u da vermesek, Adalar'ı da vermesek, keşke hepsini alabilseydik. Fakat bazı şeylerden feragat etmek durumunda kalıyorsunuz. Mesele Adalar'sa eğer, Adalar daha önceden kaybedilmişti zaten, biz bu statüyü koruduk. Mücadele etmedik mi, ettik; fakat Türkiye'nin tam bağımsızlığını tehdit eden kapitülasyonlar meselesi gibi daha önemli meseleler vardı. Bunun ortadan kaldırılması gerekiyordu, bizim önceliğimiz buydu.
-Bu iddiaların en meşhuru da Lozan'ın gizli maddeleri. Hocam, neymiş şu gizli maddeler söyler misiniz?
- (Gülüyor) Ben açık ve net söyleyeyim Lozan'ın hiçbir gizli maddesi yok. Varsa da ben görmedim, bulanlar varsa bekliyorum, bize de gösterin biz de öğrenelim. Bu bir komplo teorisi olarak gözüküyor bana. Ben bu kadar belge gördüm, okudum, hiçbir gizli maddeyle karşılaşmadım, dediğim gibi bulan varsa gelsin bize de göstersin."
Odatv.com
Lozan Sulh Muâhedenâmesi | |
---|---|
Tür | Barış antlaşması |
İmzalanma | 24 Temmuz 1923 (99 yıl önce) (1923-07-24) |
Yer | Lozan, İsviçre |
Yürürlük | 6 Ağustos 1924 (98 yıl önce) (1924-08-06) |
İmzacılar | Horace Rumbold (İstanbul’da Yüksek Komiser) Maurice Cesar Joseph Pelle (Fransa Büyükelçisi, Cumhuriyetin Doğuda Yüksek Komiseri) Marki Camille Garroni (Senatör, İtalya Büyükelçisi, İstanbul'da Yüksek Komiser) Jules César Montagna (Atina Olağanüstü Temsilcisi ve Orta Elçisi) Kentaro Otchiai Jusammi (Roma Olağanüstü ve Yetkili Büyükelçisi) Elefterios K. Venizelos (Eski Bakanlar Kurulu Başkanı) Dimitri Kaklamanos (Londra Olağanüstü Temsilcisi ve Orta Elçisi) Constantin I. Diamand (Orta elçi) Constantin Contzesco (Orta elçi) Dr. Miloutine Yovanovitch (Bern Olağanüstü Temsilcisi ve Orta Elçisi) İsmet Paşa (Umuru Hariciye Vekili, Edirne Mebusu) Dr. Rıza Nur Bey (Umuru Sıhhiye ve Muaveneti İçtimaiye Vekili, Sinop Mebusu) Hasan Bey (Eski vekil, Trabzon Mebusu) |
Taraflar | Britanya İmparatorluğu Fransa İtalya Japonya Yunanistan Romanya Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı Türkiye |
Korunma yeri | Paris, Fransa |
Dil | Fransızca |
Vikikaynak'ta Lozan Antlaşması |
Lozan Antlaşması (Dönemin Türkçesi ile Lozan Sulh Muâhedenâmesi), 24 Temmuz 1923 tarihinde İsviçre'nin Lozan şehrinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi temsilcileriyle Britanya İmparatorluğu, Fransız Cumhuriyeti, İtalya Krallığı, Japon İmparatorluğu, Yunanistan Krallığı, Romanya Krallığı ve Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı (Yugoslavya) temsilcileri tarafından, Leman Gölü kıyısındaki Beau-Rivage Palace'ta imzalanmış bir barış antlaşmasıdır.