Madde Dongusu Nedir
A Year in the Life of Earth's CO2" width="500" height="281" src="https://www.youtube.com/embed/x1SgmFa0r04?feature=oembed" frameborder="0" allow="accelerometer; autoplay; clipboard-write; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture; web-share" allowfullscreen="">
İnsan kaynaklı CO2 çıkışı hakkında bbc’nin yayınlamış olduğu detaylı haberi okumak için tıklayın.
Azot Döngüsü
Azot canlılarda protein, DNA, RNA, ATP ve bazı vitaminlerin yapısında bulunur. Azot havada serbest olarak %78 oranında bulunur. Bitkiler azot ihtiyacını topraktan suda çözünmüş ve iyonik halde (NO3– ve NH4–) karşılaşır. Hayvanlar organik azotu besin zinciri oluyla alır.
Bitkilerin, hayvanların ölü dokuları ve boşaltım atıkları ayrıştırıcı organizmalar tarafından amonyağa dönüştürülür. Kemosentetik nitrit bakterisi amonyağı nitrite, nitrat bakterisi de nitriti nitrata dönüştürür. Bu olaya nitrifikasyon denir. Toprakta bulunan denitrifikasyon bakterileri de nitrat ya da nitratı tekrar atmosferin serbest azotuna dönüştürür. Bu olay denitrifikasyon denir.
Havada yer alan azot, yeryüzüne yağmur, yıldırım ve şimşek gibi hava olayları sayesinde, nitrik asite dönüşerek inmektedir. Yeryüzüne inen nitrik asit, toprakta bakteriler tarafından azot tuzlarına ve nitratlara dönüştürülür ve azot dolaylı yoldan bitkiler tarafından kullanılır. Aynı zamanda baklagillerin köklerinde yaşayan rhizotunu bakterileri ve siyanobakteriler havanın serbest azotunu bitkilerin kullanabileceği forma dönüştürerek toprağa bağlar.
Madde Döngülerinin Sürdürülebilirliği Üzerine İnsan Faaliyetlerinin Etkileri
İnsanlar, çevreyi sürekli değiştirme ve şekillendirme eğilimdedir. Bu eğilim; canlıların habitatlarının yok olmasına ve canlıların zorunlu göç etmesine neden olur. Ayrıca insanların günlük hayatta sıkça kullandığı çoğu teknoloji günümüz itibariyle doğaya aşırı zarar vermektedir. Bunlardan bazıları;
- Ulaşım için kullanılan içten yanmalı motorlar
- Baz istasyonları (manyetik alanı bozar)
- Fabrika veya şehir atıklarının doğaya filtrelenmeden salınması
- Beton ve asfalt yapıların doğal ortam sıcaklığını arttırması
şeklinde sıralanabilir.
İnsanların madde döngüsünü ve ekosistemi bozucu bazı aktiviteleri şu şekilde sıralanabilir:
- Ormanlardaki ağaçların çeşitli nedenlerle kesilmesi
- Plansız ve çarpık kentleşme
- Hayvanları bilinçsizce ve yasa dışı avlamak
- Yavruları veya üreme özelliği olan hayvanları avlamak
- Gürültü kirliliği oluşturmak
- Endüstriyel ve evsel atıkların doğaya olduğu gibi atılması
- Hayvanların aşırı otlatılması
- Fosil yakıt tüketen araçların kullanılması
- Doğal olarak üretilebilecek (rüzgar gülü, güneş paneli vb.) elektriği üretmek için doğal gaz, kömür ve petrol ürünleri kullanmak.
- Hatalı tarımsal ilaçlama
- Doğaya ekosistem öldürücü canlıların salınması
- Ozon tabakasının delinmesi sağlayan çeşitli kimyasal tüketimleri
- Yere çöp ve sakız atmak
Yukarıdaki sayılan bütün insan etkileri günümüzde hala devam etmekte ve küresel ısınma gibi çok büyük yıkımsal potansiyele sahip sorunlar doğurmaktadır. Günümüzde bu etkenleri en aza indirmeye çalışan gruplar, vakıflar ve kuruluşlar bulunmaktadır. Bu sorunla savaşmanın bir yolu da bu konular üzerine konuşarak insanları yaptıkları yıkımlar üzerine bilgilendirmek ve yıkımsal etkiye sahip çevreyi kirletici davranışları yapmaktan kaçınmaya çalışmaktır.