^abYermolenko, Galina I. (2010). Roxolana in European Literature, History and Culture. Ashgate Publishing. ss. sf. 2. ISBN 0754667618. 16 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2012.
^abcdefghijSakaoğlu, Necdet (Nisan 2012). Süleyman, Hurrem ve Diğerleri: Bir Dönemin Gerçek Hikayesi. ss. 26-27.
^abPeirce, Leslie P. (1993). The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire. Oxford University Press. ss. sf. 55-56. 21 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2012.
^Freely, John (2000). Inside the Seraglio: private lives of the sultans in Istanbu. Penguin Books. ss. sf. 51. 13 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2012.
^ab"Kanuni Sultan Süleyman'ın Çerkes eşi". 7 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^Uluçay, Çağatay (1985). Padişahların kadınları ve kızları. Türk Tarih Kurumu. ss. sf. 35. 13 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2012.
^Uluçay, Çağatay (1985). Padişahların kadınları ve kızları. Türk Tarih Kurumu. ss. sf. 36. 28 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2014.
^"Edadil Açba, Kanuni Sultan Süleyman'ın Çerkes Eşi, Jineps Gazetesi, Haziran 2014". 4 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2014.
^Bazı yayın organlarında Çerkes Bitu Mustafa Paşa'nın kızı olduğu şeklinde yer almıştır.Mahidevran Sultan ve Üç Hanım Kızlar'ın sırrını Fransa'dan gelen mektup çözdü, Zaman gazetesi, 23.11.2014 26 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Mahidevran Hatun'un Sırrını Çözen Mektup, Haber Artıbir, 24.11.2014 4 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ab"Esra Açıkgöz, Ailesinin Ağzından Mahidevran'ın Hikayesi, Cumhuriyet gazetesi Pazar eki, 07.10.2012". 9 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2014.
^"Doç. Dr. Doğan Yavaş, Saraylılar ve Üç Hanım Kızlar Türbelerinde Medfun Olanlar Kimlerdir?, Bursada Zaman, 17 Kasım 2014". 5 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2014.
^Sakaoğlu, Necdet; sf. 11
^Kâmil Kepecioğlu
^Vakıflar Mecmuası, II, 1940 sf.13 ISBN 1970'ten önce bu uygulama yoktu.
kaynağı değiştir]
Topkapı Sarayı'na gelene kadarki yaşamı hakkında kesin bir bilgi yoktur.[4]Lehistan Krallığı'nın sınırları içerisinde bulunan Rohatyn'de (günümüzde Ukrayna), 1504 yılında doğduğu rivayetler arasındadır. Tatar akıncılar tarafından 1520 tarihinde 15'li yaşlarında Rutenya'den kaçırıldığı,[5]Kırım Hanı'nın himayesine girdikten sonra Topkapı Sarayı'na sunulduğu tarihçiler ve yazarlar tarafından kabul görmüş bir rivayettir.[4]
16. yüzyıl kaynaklarına göre kızlık ismi bilinmiyordu. Ama daha sonraki kayıtlara göre - mesela 19. yüzyılın Ukrayna'daki ilk kayıtlarına göre - Anastasia (Kısaca Nastia) Polonyalıların geleneğinde, Aleksandra Lisowska olarak bilinir. Genelde Hürrem Haseki Sultan ya da Hürrem balsaq sultan olarak bilinirdi; Avrupa dillerinde Roxolena, Roxolana, Roxelane, Rossa, Ruziac, Ruslana Türkçede Hürrem (Farsça kökenliخرم Hürrem), neşeli olan kişi anlamına gelir. Roxelana, onun gerçek ismi olmayabilir ama takma adı onun Ukraynalı soyuna ait olan (Günümüze ait yaygın isim Ruslana) ve Doğu Slav ismi olan, Roxolany ya da Roxelany, şimdiki Ukrayna halkında 15. yüzyıldan sonra kullanılıyordu. Bunlara ek olarak, bazı tarihçilere göre Hürrem Sultan (Roxelana) Ukrayna sınırları içerisinde bulunan Rohatyn kentinde doğmuş Ukraynalı Ortodoks bir ailenin kızıdır.[6]
Fiziki özellikleri[değiştir kaynağı değiştir]
Oğullarını tahta varis yapmayı başaran Hürrem Sultan, 15 Nisan 1558’de İstanbul’da öldü.[2][3] Kayıtlarda eceliyle öldüğü yazılır. Büyük bir cenaze töreninin ardından Süleymaniye Camii avlusuna gömüldü. Mezarı üzerine türbesi eşi Süleyman tarafından yaptırıldı.
Ölümünden sonra[değiştir kaynağı değiştir]
1500 yılı civarında doğmuş olup, Çerkes kökenli (bazı kaynaklarda ise Arnavut)[3] olduğu iddia edilmektedir.[1][2][4][5] İlk adının Bosfor olduğu iddia edilse de,[6] "Bosfor", Çerkesler arasında Taman yarımadasının ismidir, bu sebeple bazı kişiler isminin değil memleketinin Bosfor olduğunu söyler.[5] Babasının adı Bursa'daki Şehzade Mustafa Türbesi'ndeki mezar sandukası levhasında Abdullah; saray arşivindeki belgelerde ise Abdurrahman ve Abdülmennân olarak yazdığından cariye olduğu düşünülmüştür.[2][7] Öte yandan devşirme olmadığı, babasının KabardeyÇerkes hükümdarı İdar Mirza Temruko annesinin ise Mengli Giray kızı Nazcan Hatun (Yavuz Sultan Selim’in eşi Ayşe Hatun’un kızkardeşi) olduğu, gerçek adının Malhurub olduğuna dair son dönemlerde basında haberler ve belgeler çıkmıştır.[8][9][10]
Saruhan Sancak BeyiŞehzade Süleyman'ın Manisa Sarayı haremine girdi. 1515 yılında Süleyman'ın en büyük erkek çocuğu olan Mustafa'yı dünyaya getirmesinin ardından Mahidevran adını aldı.[2] 1520 eylülünde I. Selim'in vefat etmesinin ardından Süleyman'ın Osmanlı padişahı olması üzerine çocuğuyla birlikte İstanbul'a geldi. İki kızkardeşinin de sarayda onunla birlikte yaşadığı[10] ve Bursa’da Muradiye Külliyesindeki Saraylar türbesine defnedilmiş oldukları düşünülür.[11]