Makatta Kaşıntı Gece
Makatta Kaşıntı (Pruritus Ani)
Makat (anüs) çevresinde karşı konulmaz kaşıntı isteği ve çoğu zaman beraberinde yanma hissinin eşlik ettiği bir klinik durumdur. Toplumda görülme oranı yaklaşık %5 olup, erkeklerde dört kat daha sık görülmektedir. Kırk ve altmış yaş gurubundakiler daha çok etkilenmektedir.
NEDEN KAŞINTI OLUR?
Kaşıntının nedeni, % olguda ortaya konamamaktadır kısaca sebebi bilinememektedir. Geri kalanlarda ise kaşıntı yapabilecek ’den fazla hastalık sıralamak mümkündür. Ancak burada umutsuzluğa kapılmaya gerek yoktur, kaşıntının nedeni bilinmeyen olgularda ki bu grup çok büyük çoğunluğu oluşturmaktadır, sadece basit önlemler alınması bile kişinin şikâyetlerini hafifletebilmektedir.
Kaşıntıya neden olabilecek rahatsızlıklardan en sık karşılaşılanları Şekil 1’deki gibi sıralamak mümkündür.
Enfeksiyonlar; bakteri ya da mantar enfeksiyonları nadir alarak kaşıntı nedeni olmakla birlikte mutlaka araştırılmalıdır. Mantar olasılığı, özellikle diyabetik bireylerde, steroid kullanımı olanlarda ya da uzun süreli sistemik antibiyoterapi görenlerde dikkatle incelenmelidir. Kılkurdu gibi parazitler de kaşıntıya neden olabilmekte ancak bu durumda tüm aile üyelerini etkileyebileceğinden dolayı hasta ve aile fertlerinde büyük abdestte parazit araştırılmalıdır.
Diyet; Kafeinli içecekler, alkol, süt ve süt ürünleri, fındık, domates, çikolata, baharat ve baharatlı yiyecekler, üzüm, turunçgiller (limon, portakal, mandalina vb.) gibi gıdalar makatta kaşıntıya neden olabilmektedir. Bu nedenle ilk olarak bu gıdaların 14 gün süresince diyetten çıkarılması, şikâyetlerin gerileyip gerilemediğinin araştırılması gerekmektedir.
Kalın bağırsak (kolon-rektum) ve makat (anüs) hastalıkları; kaşıntı şikâyeti olanlarda hemoroidal hastalık (basur, mayasıl) sık rastlanan bir makat (anal) bölgesi hastalığıdır. Birçok makat bölgesi hastalığında kaşıntı sık rastlanan ve rahatsızlık verici bir bulgudur. Bu hastalıkların tedavisini takiben şikâyetlerde düzelme olabileceği gibi hiçbir semptomu olmayan hastalarda bu bölgenin cerrahisini takiben makat fonksiyonlarındaki azalmaya bağlı sürekli ıslaklık hissi ve o bölgede yine kaşınma yakınmaları ortaya çıkabilmektedir. Çok nadir olmakla birlikte kaşıntının kalın bağırsak kaynaklı nedenleri arasında bu bölgenin kanserleri de bulunabilmektedir.
Dış etkenlere bağlı tahrişsıkı ya da dar iç giyim, deterjanlar, sabunlar, kuru tuvalet kâğıdı ile tahriş ederek temizlenme, çeşitli amaçlarla kullanılan krem ve merhemler makat çevresinde ıslaklık ya da neme ve tahrişe neden olabilmektedir. Uzun süreli dışkı temasına bağlı olarak bölgenin nemli olması ya da hijyen (temizlik) problemi durumunda anal kaşıntının meydana gelmesi kaçınılmazdır. Perianal bölgedeki derinin vücudun herhangi bir yerindeki deriden daha hassas olduğu bilinen bir gerçektir. Bu nedenle de sert ve sabunlu yıkamalar ile makat bölgesini gereğinden fazla temizlemesi şikâyetleri daha da kötü hale getirebilir.
KAŞINTIYI ENGELLEMEK İÇİN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Tahrişe neden olan maddelerin kullanımı ve yiyecek-içeceklere yönelik önlemler;
• Öncelikli olarak kaşıntıya neden olan kremler, sabunlar, şampuanlar, banyo köpüğü, ıslak mendil ve tuvalet kâğıdı gibi irritanların kullanımı kesilmelidir.
• İç çamaşırlar deterjanlar yerine sabun tozları ile yıkanmalı, makat bölgesine sabun vb. kozmetikler sürülmemelidir.
• Kafeinli içecekler, alkol (bira, şarap), süt ve süt ürünleri, fındık, domates, ketçap, çikolata, baharat ve baharatlı yiyecekler, üzüm ve turunçgiller (limon, portakal, mandalina vb.) gibi gıdaların yenilmesi ve tüketilmesi kesilmelidir.
Makat bölgesindeki cildin temiz, kuru tutulması ve deri bütünlüğünün korunmasına yönelik önlemler;
• Dışkılama sonrası o bölgenin temizliğinin sıcak su ile yapılması, ideal olan çömelme pozisyonunda perianal bölgeye telefon duş 3–5 dakika ılık su (banyo sıcaklığında) uygulanmalıdır.
• Yıkama sonrası, bölgenin ya özel pamuklu kurutma havlusu ile kurulanması ya da saç kurutma makinesi ile kurutulmalıdır.
• Günlük içi çamaşırı değiştirilmesi, makat bölgesine küçük bir gazlı bez konulması hem terlemeyi hem de özellikle geceleri meydana gelebilecek dışkıyla kirlenmeye bağlı (büyük abdesti tutmada sorunu olan hastalarda) kaşıntıları önleyecektir.
• El tırnaklarının kısa kesilmesi kaşıma sırasındaki bölgedeki derinin travmasını minimuma indirecektir. Ayrıca şiddetli kaşıma arzusu olması halinde yine cildin tahrişini engellemek için kıyafetlerin üzerinden kaşıması önerilmektedir.
İlaçlar ve diğer önlemler;
• Dışkı kaçırma sorunu ve dışkıya temasa bağlı kaşınması olanlarda, lifli gıdaların tüketilmesi gaitanın normal kıvamda (sulu ya da sert değil) çıkarılmasını sağlamakta, kaçakları engellemektedir. Yine bu durumda yukarıda sözü edilen sıvı ve yiyeceklerden kaçınılması ve en fazla 6 bardak sıvı alınması önerilir.
• Sadece doktor tarafından verilen ilaçların kullanılması önerilir. Reçetelendirilmiş ilaçları anal bölge etrafındaki deriye uygulanmalı ve sürtülmemelidir.
Bu önerileri ne kadar süre uygulamalıdır?
Yukarıda sayılan önerilerin bir kısmını alışkanlık haline getirmeniz ve hayatınız boyunca uygulamanızda yarar vardır (sert sabunla sürterek yıkama veya tuvalet kağıdı ile tahriş ederek kurulamadan uzak durmak gibi). Ancak genel olarak yukarıdaki önerileri uygulamaya başladıktan sonra bir haftada kaşıntı geçer, bazen tedavi hafta sürebilir.
Vajina ve makat kaşıntıları fiziksel olduğu kadar ruhsal etkileriyle de bilinirler. Sosyal açıdan hem tarif etmesi zor hem de utanç kaynağı olarak atfedildiklerinden bireyler bu konuda tanı almayı ve tedavi görmeyi ellerinden geldiğince ertelerler.
Genital organ mantarı ve trikomonas dışındaki hallerde genellikle aynı nedenlerle oluşur, benzer şekilde takip ve tedavi alırlar.
- Antibiyotiklerle bölgenin doğal yapı ve florasının bozulması
- Genel sebebi gıdalar olan dermatit, mayasıl
- Mantar enfeksiyonları
- Kondilomlar (siğiller)
- Sabun gibi kimyasal temizleyicilerin sık teması
- Sentetik iç çamaşırları
- Dar kıyafetler
- İlaç veya yabancı ürün kullanımı, kayganlaştırıcı alerjisi
- Yetersiz hijyen koşulları
- Kaşıntı takıntısı ve diğer psikolojik nedenler
Her iki kaşıntı tipinde de ortak görülen nedenler arasında sayılabilir.
Makat kaşıntıları; bakteri ya da mantar enfeksiyonu dışında kıl kurdu gibi parazitlerden de kaynaklanabilir. Yapılan son araştırmalarla kafein, alkol, süt, fındık, domates, çikolata gibi gıdaların kaşıntıya neden olabildiği belirtilmiştir. Kaşıntıya eşlik eden basur ve mayasıl sık gözlenen durumlar olmakla beraber nadir de olsa kalın bağırsak kökenli kanserlerle de oluşabildiği ifade edilmiştir. Dar kıyafetler, cilde uygun olamayan temizleyici maddeler, dışkı teması sonrası yetersiz hijyen, deterjanlar, tuvalet kağıtları ve makat bölgesinin ıslak kalması önce tahrişe ardından da kaşıntılara yol açar.
Vajinal kaşıntıların en sık nedeni kandida adıyla bilinen mantar enfeksiyonudur. Bilinçsiz antibiyotik kullanımı, havuz sonrası ıslak mayoyla oturulması ve duş alınmaması, partnerin mantar enfeksiyonuna sahip olması gibi nedenlerle vajenin uygun asidik ortamının bozulması sonucu mantar üremesi kolaylaşır ve enfeksiyona olan yatkınlık artar. Bir diğer neden, yeşilimsi kötü kokulu akıntının eşlik ettiği trikomonas iken daha nadir rastlanan sebepleri arasında; doğum kontrol yöntemi olarak köpük kullanımı, vajen bölgesi kanserleri, kıl dibi iltihabı, batık ve apseler, tüylerin uzaması ve ter sayılabilir.
Vajina ve Makat Kaşıntısı Nasıl Geçer?
Tüm hastalıların tedavisinde olduğu gibi öncelikli amaç kaşıntının nedenini bulmak ve ortadan kaldırmaktır.
- Doğal malzemeler ve pamuktan üretilmiş iç çamaşırı ve elbiselerin tercih edilmesi
- Perine bölgesinin (anüs vajen arası) darbelerden korunması
- Terleme ve tahrişi azaltma amaçlı otururken yastık kullanımı
- Kaşıntıyı arttıracak sert ve renkli tuvalet kağıtlarının tercih edilememesi
- Normal sabunların kullanılmaması, varsa doktor tarafından reçete edilen asidik sabunların uygun doz ve aralıklarla uygulanması
- Duş jeli, şampuan, ıslak mendil gibi materyallerle temasın kesilmesi
- Parfüm içeren pedlerin kullanılmaması
- Kaşıntıya neden olabilecek yiyecek ve içeceklerin tüketiminin sınırlandırılması
- Rafine gıdalardan uzak, yüksek lifli besinlerin tüketilmesiyle kabızlık ve ishalin önlenmesi; rahat dışkılamanın sağlanması
- Kaşınan bölgenin ılık ve temiz suyla sabah akşam yıkanması ve yumuşak bir tuvalet kağıdıyla nazikçe kurulanması
- Gerekli görülüyorsa antiseptikli suyla oturma banyosu yapılması
- Bilinmeyen bitki ve ilaçların kullanılmaması kaşıntıyı geçirebilecek temel yöntem ve uygulamalardır.
Bunun dışında eğer dermatolojik kökenli bir kaşıntıysa;
- Mantar hastalıkları için krem ve tabletler
- Derinin viral hastalıklarında kullanılan krem ve solüsyonlar
- Radyofrekans, kriyoterapi gibi yöntemler
- Bakteriyel kökenli hastalıklar için antibiyotikli ilaçlar, solüsyon ve pansumanlar
- Paraziter hastalıklar için losyonlar ve pomadlar
- Bağırsak parazitlerine özel şuruplar
- Habis hastalıklar için cerrahi müdahale ve kriyoterapi
- Antihistaminik ilaçlar
Hafif steroidli kremler tedavi yöntemleri olarak kullanılabilir.
Bu yazımızda ilginizi çekebilir: monash.pw
FacebookTwitterLinkedIn
Makatta Kaşıntı Neden Olur, Nasıl Ge&#;er? Anal Kaşıntı (Anal Pruritus) Tedavisi
Makatın etrafında kişiyi rahatsız edip yenileyen kaşıntı olmasına; anal prurtitus adı verilir. Bununla beraber kaşıntı çok fazladır ve çok sık görülür. Bilhassa dışkılama sonrası ve geceleri artar. Kimi zaman da çok rahatsız edici olabilir. Kimi kişilerde makat kaşıntısıyla beraber makatta yanma ya da akıntı gibi şikayetler de olabilir.
Makatta Kaşıntı Neden Olur?
Makatta kaşıntının sebepleri;
- Makatın çok fazla temizlenmeye çalışılması kaşıntının en bilinen sebebidir.
- Alkollü içecekler, kafeinli içecekler, asit içerikli meyve suları gibi içecekler şikayetleri arttırabilmektedir. Bunun dışında bazı besinler, çikolata, domates, bazı meyve türleri, patlamış mısır, fındık, meze, baharat içerikli besinler ve kuruyemişler de kaşıntıya neden olabilir.
- Terleme ya da yağlı dışkıdan ötürü anüsün etrafının ıslak kalması kaşıntıya neden olur.
- Nadir şekilde karşılaşılan anüs ve rektum kanseri makatta kaşıntıya neden olur.
- Parazit hastalıkları da makatta kaşıntının sebepleri arasında bulunur.
- Deri hastalıklarının oluşumu anüste kaşıntıya neden olur.
- Makat bölgesinde bulunan anal fissür, hemoroid gibi hastalıklarda anal kaşıntıya nedendir.
Makatta Kaşıntı Nasıl Geçer?
Makatta kaşıntının geçmesi için;
- Aşırı sürtünme olmamalıdır.
- Anal bölgede sadece su kullanılmalıdır.
- Anal bölge herhangi bir şeyle temizlenmemelidir.
- Anal bölge temizliği adına yalnızca suyla ıslatılan tuvalet kağıdı, ıslak havlu ya da bebek mendilleri tercih edilebilir.
- Deodorantlı, parfümlü ya da ilaçlı pudralar kullanılmamalıdır.
- Kaşımamak önemlidir.
- Makat gazlı bez ya da sade pudrayla kuru tutulmalıdır.
- Başkalarının kullanmış olduğu ilaçlar ya da hekim gözetiminde olmadan eczanelerden getirilen ilaçlar vakit kaybı olarak belirtilebilir.
Anal Kaşıntı (Anal Pruritus) Tedavisi
Anal kaşıntı tedavisinde ilk önce parazit türündeki hastalıkların olabileceği araştırılmaktadır. Altta herhangi bir unsur saptanmadığı zaman başka testlerin neticesine göre çok yönlü olan bir tedavi planı uygulamak gerekir.
Bunların içerisinde; banyo, özel diyet planları, gerektiği durumlarda mantar tedavileri, pomat uygulamaları gibi tedaviler bulunmaktadır. Tedavi için; kortizon içeren kremler kısa zamanlı kullanılmaktadır. Bunun dışında oksitli pomatlardan faydalanılır.
Anal Kaşıntı Tedavi Edilmediğinde Ne Olur?
Makat kaşıntısı tedavi edilmediği zaman, ileri boyuta oluşan vakaların makat kısmında ciddi enfeksiyonlar meydana gelerek; pelvik sepsis ya da anal sepsis ismi verilen, makat kısmından kana yayılan ve bireyin hayatını tehdit altına alabilecek enfeksiyonlarla karşılaşmak mümkün olacaktır.
Anal Kaşıntı Teşhisi Nasıl Yapılır?
Anal kaşıntının teşhisi yapılırken, muayenenin dışında teşhis amaçlı şekilde türlü tetkikler istenmektedir. Altta yatan olası sebeplere ve deri dokusunda yaratmış olduğu bozulmalara göre rahatsızlığın şiddeti saptanabilmektedir. Kolonoskopi, sigmoidoskopi, anoskopi, dışkı analizi, rektoskopi, deri biyopsisi veya alerji testi gibi türlü teşhis metotlarına gereksinim duyulabilmektedir. Bu şekilde hekim teşhis yaparak, doğru tedaviyi verecektir.