Makatta Sedef Hastalığı

Makatta Kaşıntı Ve Makatta Yanma Nasıl Belli Olur?

Makatta kaşıntı ile birlikte sık olarak; makat etrafında kızarıklık, sulanma, ağrı, yanma ve makat derisinde kabalaşma belirir. Bu yakınmalar, cinsel organa ve kasık bölgesine doğru da yayılabilir.

Makatta Kaşıntı Ne Sıklıkta Görülür?

Makatta kaşıntı toplumda % sıklıkta ve erkeklerde 4 kat fazla görülür. En sık belirlendiği yaş aralığı yaştır.

Makatta Kaşıntı (Pruritus Ani) Ve Makatta Yanma Neden Olur?

• Nedeni bilinmeyen (idyopatik): olguların % 70 kadarını oluşturur
• Gıdalara bağlı: süt ürünleri (süt, ayran, yoğurt ve peynir), domates, ketçap, çikolata, fındık, kola, bira, kaju, patlamış mısır, acı, ekşi ve baharatlı gıdaların aşırı tüketimi, turunçgiller, üzüm, kuru erik, incir
• İçecekler: çay, kahve, karbonatlı ve kola gibi kafeinli içecekler
• Alkol: bira ve şarap gibi mayalı içkiler
• Hijyen durumu: makat bölgesi temizliğinin yetersiz olması (dışkı artıklarının kalması) veya makat bölgesinde aşırı temizlik yapılması
• İlaçlara bağlı: kolşisin, kinin, romatizma ilaçları ve bazı antibiyotikler
• Kimyasal maddeler: bazı parfüm, deodoran, sabun, deterjan ve şampuanlar
• Enfeksiyonlar: mantar (Candida albicans, en sık rastlanılan enfeksiyon türüdür), bakteriler (streptokok, stafilokok), uçuk (Herpes simpleks virüsü), parazitler (oksiyür veya kıl kurdu), frengi (sifiliz) ve lenfogranuloma venereum ve diğer cinsel temasla bulaşan hastalıklar
• Psikolojik: stres, depresyon, cinsel istismar
• Genel hastalıklar: demir eksikliği, şeker hastalığı (Diyabet), karaciğer, böbrek, hipertiroidi, aplastik anemi, lösemi ve cerrahi sarılık, obezite, Çölyak hastalığı, A, B ve D vitamini eksikliği
• Deri hastalıkları: alerji, atopik dermatit, kontakt dermatit, basit liken, liken planus, liken atrofikus, sedef hastalığı (psöriazis, makat kaşıntısında % sıklıkta) ve hidrozadenitis süpürativa (akne inversa, Verneuil hastalığı, kıl ve ter bezlerinin tıkanması sonucunda oluşan kıl kökü iltihabı) görülür. Hidrozadenitis süpürativa sorununun makat derisinde 20 yılı aşkın bir süre devam etmesi durumunda % 3 oranında makat kanseri geliştiği bildirilmektedir.
• Kadın hastalıkları: menapoz, vajinit, endoservisit
• Yaralanma: darbe gelmesi ve makatta yabancı cisim olması
• Kronik ishal
• Kronik kabızlık
• İltihabi bağırsak hastalığı
• İBS (Huzursuz bağırsak sendromu)
• Hemoroid
• Makatta çatlak
• Makat fistülü
• Makat apsesi
• Anal kriptit (makat kıl ve ter bezleri iltihabı)
• Makat sarkması (rektal prolapsus)
• Rektum polipleri
• Rektum kanseri
• Makat kanseri
• Bağırsak kanseri
• Proktit
• Paget hastalığı
• Makat kası (anal sfinkter) yaralanması veya fonksiyon bozukluğu
• Makatta ıslanma (wet anus)
• Makat siğili (HPV enfeksiyonu)
• Dışkı kaçırma

Makatta Kaşıntı (Pruritus Ani) Veya Makatta Yanma Yeterince Temizlik Yapılmaması Nedeni İle Olur Mu?

Makat bölgesinde dışkı artıklarının birikmesi, makat kaşıntısına ve yanmaya neden olabilir. Makatta kaşıntı ve yanma sorunu, ağırlıklı olarak aşırı temizlik yapan kişilerde görülür ki, bu durum makat bölgesindeki koruyucu özelliği olan bazı yağların yok olması nedeniyle oluşur.

Anal Dermatit

Makat derisinde dış etkenler ile temas sonrasında ortaya çıkan aşırı duyarlılık, hassasiyet ve huzursuzluğa ‘anal dermatit’ adı verilir.

Anal Dermatit Nedenleri

• Makat çatlağı ve hemoroid hastalığı tedavisinde kullanılan kortizonlu kremlerin aşırı kullanımı ile deride incelme olması
• Bazı renkli tuvalet kağıtlarının (methyldibromoglutaronitrile maddesi içerenler) kullanımı
• Zehirli sarmaşık
• Bazı kremler (Lanolin, neomisin, kinolon ve paraben içerenler)
• Bazı lokal anestezi ilaçları (Lidokain, bupivakain içerenler)
• Antibiyotiklerin uzun süreli kullanımına bağlı: bağırsaktaki yararlı bakteriler devre dışı kalır ve kandida gibi fırsatçı mantarlar üreyebilir.

Anal Dermatit İle Karışan Hastalıklar

• Egzama
• Kronik liken simpleks (nörodermatit)
• Atopi
• Liken planus
• Liken sklerozus
• Pemfigus

Makatta Kaşıntının (Pruritus Ani) Sınıflandırılması

• Hafif: makat muayenesinde herhangi bir sorun saptanmaz, anoskopi tetkiki ise ağrılıdır.
• Orta: cilt kızarık ve kurudur. Ciltte yatay çatlaklar yer alır.
• Şiddetli: cilt kızarık ve ıslaktır, yüzeyel ülserler ve beyaz alanlar bulunur.
• Kronik: cilt soluk ve beyaz renk alır ve kıllar dökülmüştür.

Anal Dermatit Tedavisi

• Çamaşır giyilmemesi
• Bol kıyafetlerin tercih edilmesi
• Ilık su içine ¼ oranında konulan sirkeli su içine oturmak veya sirkeli suya emdirilmiş bir bezi makat bölgesine bir saat boyunca uygulama ciddi rahatlık sağlar.
• Oturma banyosu sonrasında ılık su ile makat bölgesini durulamak ve saç kurutma makinesi ile kurutmak yarar sağlar.
• % 1 hidrokortizon krem
• % flurandrenolide losyon
• Probiyotikler: bağırsaktaki yitirilen yararlı bakterilerin tekrar kazanılması için kullanılırlar.

Makatta Kaşıntı (Pruritus Ani) İçin Tetkikler

monash.pwpi: Makat kanalının ışıklı anoskop adı verilen alet ile incelenmesi işlemidir.

monash.pwkopi: Rektum adı verilen kalın bağırsağın son kısmının ( cm) incelenmesi işlemidir.

monash.pwdoskopi: kalın bağırsağın makata yakın olan sol bölümünün tamamının incelenmesi işlemidir.

monash.pwskopi: Kalın bağırsağın müshil adı verilen bir ilaçla bağırsağın dışkıdan arındırılmasını takiben ışıklı bir aletle incelenmesi işlemidir.

monash.pw testleri

monash.pw biyopsisi: kaşıntı olan makat derisinden tanı amaçlı parça örneği alınmasıdır.

Makatta Kaşıntı Ve Yanmayı (Pruritus Ani) Azaltmak İçin Önlemler

• Yüksek lifli diyet ile beslenmek veya lif takviyesi kullanmak dışkının rahat çıkmasını sağlayacağından makat kaşıntısını azaltır.
• Makat kaşıntısına neden olan gıdalardan kaçınmak yararlı olur.
• Makat bölgesini ılık su ile sabah ve akşam yıkamak ve böylelikle ter ve dışkı artıklarından bölgeyi arındırmak gerekir. Ardından, nemli tuvalet kağıdı, nemli bir bez yada havlu ile nazik bir şekilde mümkünse sadece temas ettirmek sureti ile veya düşük ısıda saç kurutma makinesi ile makatı kurutmak gerekir.
• Normal tuvalet kağıdı kullanımından ve makat bölgesinde kaşınan bölgeye hoyrat sürtünme hareketlerinden kaçınmak gerekir.
• Spordan sonra duş almak makat bölgesindeki teri uzaklaştırmak açısından yararlıdır.
• Rahat elbiseler giymek ve mutlaka pamuklu ve bol iç çamaşırlarını tercih etmek yararlıdır.
• Otururken makat altına yumuşak bir yastık koymak, bu bölgede terlemeyi azaltma yolu ile yararlı olur.
• Makat bölgesini darbelerden korumak gerekir.
• Makat bölgesine sabun, şampuan, deterjanlı tuvalet kağıdı veya bez temasından kaçınmak gerekir.
• Günde iki veya üç kez, dakika süre ile ılık su ile oturma banyosu yapılması ciddi rahatlama sağlar.
• Doktorun önerileri dışında bir ilaç veya bitkisel tedavi vb. kesinlikle kullanılmamalıdır. Bir hafta içinde yakınmalarda kısmi azalma görülürken, tedavinin ortalama 6 hafta kadar devam edeceğini bilmekte yarar vardır.

Makat Kaşıntı Veya Yanmasının (Pruritus Ani) Tedavisi

• Mantar ilaçları: kremler, tabletler
• Antibiyotikler: bakterilerin yol açtığı enfeksiyonların varlığında enfeksiyon tedavisi uygulanır.
• Parazit ilaçları: albendazol
• Kaşıntıyı önleyen ilaçlar: Capsaicin krem, çinko oksitli kremler, metilen mavisi, petrolatum ve kortizonlu kremler makat kaşıntısını gidermek amacı ile kullanılır.
• Nedeni bilinmeyen olgular: makat derisine % metilen mavisi, kortizon ve % lidokain enjekte edilir.
• Cerrahi: nadiren makatta kaşıntı nedenleri arasında; hemoroid, makat çatlağı, makat fistülü ameliyat gerektiren bir durum varsa uygulanır.

Makat Kaşıntısı Veya Yanması (Pruritus Ani) Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Makat kaşıntısı veya makatta yanma tedavi edilemezse, ileri vakalarda makat bölgesinde ciddi enfeksiyona yol açarak anal sepsis veya pelvik sepsis adı verilen, makat bölgesinden kana yayılan ve hastanın yaşamını tehdit altına alan enfeksiyona yol açabilir.

Prof. Dr. Korhan TAVİLOĞLU
Proktoloji Uzmanı

Kaynaklar

1. Jakubauskas M, Dulskas A. Evaluation, management and future perspectives of anal pruritus: a narrative review. Eur J Med Res ; 28 (1):
2. Billingham RP. Expert commentary on causes and management of pruritus ani. Dis Colon Rectum ; 66 (1):
3. Misery L. Pruriplastic itch-A novel pathogenic concept in chronic pruritus. Front Med (Lausanne). Jan 20; doi: /fmed eCollection
4. Abramowitz L, Bouchard D, Siproudhis L, et al. Psychometric properties of a questionnaire (HEMO-FISS-QoL) to evaluate the burden associated with haemorrhoidal disease andanal  Colorectal Dis ; 21 (1):
5. Ansari P. Pruritus ani. Clin Colon Rectal Surg ; 29 (1):
6. Swamiappan M. Anogenital pruritus &#; An overview. J Clin Diagn Res ; 10 (4): WE doi: /JCDR// Epub Apr 1.
7. Clark SJ. Benign anal disease. JAAPA ; 29 (11):
8. Chang J, Mclemore E, Tejirian T. Anal health care basics. Perm J ; 20 (4):
9. Nasseri YY, Osborne MC. Pruritus ani: diagnosis and treatment. Gastroenterol Clin North Am ; 42 (4):
10. Samalavicius NE, Poskus T, Gupta RK, et al. Long-term results of single intradermal 1 % methylene blue injection for intractable idiopathic pruritus ani: a prospective study. Tech Coloproctol ; 16 (4):

Psöriasis (Sedef Hastalığı), en bilinen ve yaygın olarak görülen deri hastalıklarından biridir. Sedef denmesinin nedeni deride sedef renginde beyazımsı deri döküntüleri ve plaklar oluşturmasından dolayıdır. Hipokrat zamanından beri; dolayısıyla çok uzun yıllardır bilinen bir deri problemidir. Hastalık genetik geçiş gösterebilir fakat ailesinde psöriasis olmayanlarda da ortaya çıkabilir. Kronik bir hastalıktır. Ömür boyu sürme eğilimindedir. İyileşme ve alevlenme atakları gösterir.

Psöriasis (Sedef Hastalığı), dermatoloji polikliniğine başvuran hastaların ortalama %’ini oluşturur. Her yaşta görülebilen bir hastalıktır. Fakat hastalığın başlama yaşı yaş aralığında olur genellikle. Veya bu yaşlarda başlamayan, genetik yatkınlığı olmayanlarda yaşlarında ortaya çıkabilir.

Psöriasis (Sedef Hastalığı) Nedir?

Sedef hastalığı kişinin duygu durumunu ve psikolojisini ciddi etkileyen bir hastalık olduğu için ihmal edilmemeli, düzenli bir şekilde dermatolog kontrolünde tedavi edilmelidir. Daha önce tamamen deri ile sınırlı bir hastalık olduğu ve sistemik bir hastalık olmadığı düşünülüyordu fakat son yıllarda Psöriaisin sistemik bir hastalık olduğu ve Metabolik Sendromun bir parçası olduğu düşünülmektedir. Onun için tedavisi daha da önem kazanmıştır.

Sedef hastalığı deride bariz görünümlü, keskin sınırlı kızarıklıklar ve bunların üstünde pul pul dökülen kabuklanmalar ile seyreden bir hastalıktır. Plak dediğimiz bu kızarık ve kabuklu lezyonlarda büyük çoğunlukla kaşıntı yoktur. Genellikle eklemlerin dış yüzeyindeki deriyi yani diz- dirsekleri ve saçlı deriyi tutar. Başlangıçta en sık tuttuğu yerler buralardır. Fakat bütün vücuda yayılabilir. El ve ayak tırnaklarını tutabilir ve eklemleri tutarak Psöriatik artrit dediğimiz romatizmal hastalığa neden olabilir.

botox tedavisi

Psöriasis (Sedef Hastalığı) Çeşitleri Nelerdir?

Sedef hastalığının çeşitli klinik tipleri vardır ve klinik görünüm bu tiplere göre değişir. En sık görülen tipi Psöriasis Vulgaris dediğimiz diz dirsek, saçlı deri ve sonradan vücut tutulumu yapan tipidir. Sadece avuç içi ayak tabanını tutan Palmo plantar psöriasis, bütün vücudu tutan kızarık püstüler lezyonlarla seyreden Generaliz Püstüler Psöriasis, koltuk altı ve makat bölgesini tutan İnvers Psöriasis ve eklemleri tutan Psöriatik artrit tipleri vardır.

Psöriasis (Sedef Hastalığı) Tedavisi

Tedavi hastalığın tipine, hastanın yaşına, tutulum yerine ve şiddetine göre seçilir. Yeni başlamış ve sınırlı tutulum olanlarda ve tutulan alan vücudun %10 unu aşmayanlarda lokal tedaviler verilir. Lokal tedaviler de kabukları yumuşatmak ve çıkarmak için kullandığımız yağlar, katranlı karışımlar ve kremler merhemlerdir. Sedef hastalığında ilk seçenek kullandığımız kremler Kortikosteroidli kremlerdir. Ayrıca bir D vitamini derivesi olan Calcipotriol içeren Kremler kullanılır.

Kortikostreoidli kremler doğru kullanılmazsa uzun dönemde deride incelme, damarlanma ve kızarıklık gibi yan etkilere yol açarlar.

Lokal tedavilerin yetersiz kaldığı veya vücut yüzeyinin %10&#;undan fazlasının tutulduğu durumlarda sistemik tedaviler dediğimiz ağızdan haplar veya damar ve kas içine enjeksiyon tedavileri verilir.

Sistemik olarak kullanılan ilaçlar;

• Kortikosteroidler
• Metotreksat
• Siklosporin
• Neotigason

ilk aşamada kullanılan sistemik tedavilerdir. Bunların da her birinin kullanım endikasyonu ve yan etkileri vardır. Bunlara da cevap vermeyen ve iyice ilerlemiş hastalarda biyolojik ajanlar denilen ayda bir iki defa koldan enjeksiyon ile veya damar yolu ile verilen ilaçlar kullanılır. Biyolojik ajanların etkinliği yüksek olmakla beraber sürekli kullanılma gereksinimi, yan etkilerinin fazla olması pahalı olmaları dezavantajlarıdır.

Jawline Dolgu

Sedef Hastalığında Fototerapi

Fototerapi: Sedef hastalığında sistemik tedavilere geçmeden önce veya sistemik tedavilere cevap vermeyen yaygın tutulumu olan sedef hastalarında tercih edilir. PUVA dediğimiz Psöralen + UV-A veya UVB dediğimiz iki farklı tekniği vardır. Hastaya hangisi uygun ise o metot seçilir.  Haftada seans UV lambalarının olduğu kabinler içinde bütün vücut gözler gözlükle korunarak dk ışına maruz bırakılır. İyileşme sağlanması için en az 30 seans ışın alınmalıdır. PUVA tedavisinin de deride yanıklar ve uzun dönemde deri kanseri gelişme riskini artırması gibi yan etkileri vardır.

Psöriasis (sedef) hastaları bunun kronik bir hastalık olduğunu bilmeli ve sürekli Dermatolog kontrolünde olmalıdırlar. Hastalığın alevlenme dönemlerinde uygun tedavi alınarak buna uymaları gerekmektedir. Hastalığın bulaşıcı olmadığı ve kontrol altına alındıkça ciddi bir sağlık sorununa yol açmayacağı bilinmelidir.