Medlux Ru

monash.pw Summary

monash.pw According to Alexa, it has a global traffic rank of #22, globally. monash.pw receives approximately 4,, unique visitors per month. Web server is located in Germany and has an IP address

Dosya tc Info

Alexa Traffic Ranks

DNS

HTTP Headers

monash.pw Whois

Trending domains

DERLEME / REVIEW Vol. 13, No. 4, (), ORTOPEDÝ VE ÝNTERNET Akif Muhtar ÖZTÜRK*, O. Þahap ATÝK** ÖZET concerned. Through this article, it is intended to Otuz yýl kadar önce Amerika Birleþik Devletleri’nde provide a short history of internet, and usage rules olasý bir nükleer saldýrý sonrasýnda ülke genelinde of services provided by internet such as; e-mail, haberleþme ihtiyacýný karþýlamak amacýyla temelleri news groups, message groups, telemedicine, www atýlan internet, tüm dünyada yeni bir haberleþme (World Wide Web), internet and patients, net- ve bilgi transferi sistemini meydana getirmiþtir. etiquette, etc. Also a list of web addresses of useful yýlý sonu itibari ile dünya çapýnda milyon medical and Orthopedics and Traumatology kiþinin internet kullanýcýsý olacaðý tahmin related web sites are included. edilmektedir. 10,’den fazla hekim ile yapýlan Key Words: Internet, Orthopedics, Internet Usage bir anketin sonuçlarýna göre; hekimlerin %63’ünün in Orthopedics. günlük olarak e-mail kullandýklarý, %33’ünün hastalarý ile e-mail ile haberleþtikleri, bu sayýlarýn GÝRÝÞ bir yýl öncesine göre % ve çalýþma sonrasýnda 3 ay içerisinde Ýnternet kullaným oranýnýn %20 Otuz yýl kadar önce Amerika Birleþik arttýðý ortaya çýkmýþtýr. Ýnternet üzerinde týbbi Devletleri’nde; olasý bir nükleer saldýrý sonrasýnda amaçlar için oluþturmuþ bir çok site vardýr. Bu ülke genelinde haberleþmeyi saðlayacak bir makalede internetin geliþimi, e-mail, haber haberleþme aðý oluþturulmasýna karar verildi. Bu gruplarý, mesaj gruplarý, telemedicine, www (World aðý oluþturma fikrini ortaya atan RAND firmasýnýn Wide Web), internet ve hastalar, net-etiði gibi önünde ciddi sorunlar vardý. Nükleer saldýrý internet üzerinden sunulan hizmet türleri ve sonrasýnda bu að üzerinde bir çok hasar oluþabilir, bunlardan faydalanma kurallar konusunda bilgi ve iþe yaramaz hale gelebilirdi. Sorun çok basit verilmesi amaçlanmýþtýr. Ayrýca internet üzerinde bir yolla çözüldü, að üzerinde hiçbir nokta merkez halen yayýn yapmakta olan baþlýca ortopedi ve týp olmayacak, bilgiler bir noktadan diðerine paketler sitelerinin adresleri sýnýflandýrýlarak sunulmuþtur. halinde gönderilecek ve her bir paket üzerinde gönderen ve alýcý merkezin adresi olacak, her bir Anahtar Kelimeler: Ýnternet, Ortopedi, paket að içerisinde kendi kendine yolunu Ortopedi’de Ýnternet Kullanýmý. bulabilecekti. Bilgi paketinin gittiði rotanýn hiçbir SUMMARY önemi yoktu, bütün mesele paketin doðru adrese ulaþmasý idi, paket doðru adrese ulaþýncaya kadar ORTHOPAEDICS AND INTERNET bir noktadan diðerine yollanacaktý1,2. Establishment of internet was started 30 years ago Ýlk kez ’de Ýngiltere ulusal fizik enstitüsünde in the USA in order to provide a communication laboratuar ortamýnda bu að gerçekleþtirildi. network within nation wide after a possible nuclear Pentagon’a baðlý olan “Advanced Research attack. For today, internet became a source of new Projects Agency” daha geniþ bir aðý oluþturmaya means of communications, and an information kara verdi2. sonbaharýnda ilk nokta UCLA’da transfer system worldwide. It is estimated that by (University of California at Los Angeles) the end of the year , approximately oluþturuldu. Aralýk ’da Pentagon’un destekleri million people will be using internet. According to ile bir süper bilgisayarýn omurgasý üzerinde the results of a survey conducted among more than 10, medical doctors: 63% of these were ARPANET, kuruldu. Bu að ile bilim adamlarý uzun using e-mail daily, 33% maintain correspondences mesafelerde birbirleri ile bilgi deðiþimi with their patients by means of e-mail. These yapabiliyorlardý. ’de 15, ’de 37 merkez figures reflect a % increase comparing the bu aða baðlanabildi. previous year’s figures; 20% increase was found Ýkinci yýlýn sonunda kullanýcýlar bu aðý devlet in these figures after 3 months of the survey tarafýndan desteklenen bir posta ofisine * Araþ. Gör. Dr., Gazi Üniversitesi Týp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalý. ** Prof. Dr., Gazi Üniversitesi Týp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalý.  ARTROPLASTÝ ARTROSK OPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY ARTROSKOPÝK dönüþtürdüler, her bir kullanýcýnýn kendine ait üzerindeki baþka bir bilgisayarda etkileþimli çalýþma kullanýcý hesaplarý ve posta adresleri oluþtu. Bu için geliþtirilen *login* protokolü) olarak adresler ile bilimsel bilgiler kadar, hatta daha çokça tanýmlanabilir. kiþisel mesajlar, dedikodular, þakalar iletilmeye Her bir Ýnternet adresine 4 haneli bir numara baþlandý. Bir mesajýn birden çok hesaba karþýlýk gelir. a.b.c.d seklindeki bu numaralara IP gönderilebileceðinin öðrenilmesi ile tartýþma (Internet Protocol) numaralarý denir. Burada, a,b,c gruplarý oluþmaya baþladý, oluþan ilk grup “bilim ve d arasýnda deðiþen bir tam sayýlardýr. kurgu” mesaj grubu idi ve bu ARPANET’in (32 bit adresleme sistemi). Örnek olarak oluþturulma gayesi dýþýnda idi. Bir çok að idarecisi monash.pw için bu numara bunlarý yasaklasa da, aðýn merkezi kontrol birimini ‘dir. olmamasý, kontrolü imkansýzlaþtýrýyordu. Merkezi birimlerin olmamasý, özel þirket aðlarýnýn aksine Her Ýnternet adresinin ilk kýsmý, bulunduðu paket gönderme protokollerini bilen her makine domain’in network adresini, son kýsmý ise ile aða baðlanabilme yeteneði, aðýn geliþmesini makinanýn (host) numarasýný verecek þekilde ikiye hýzlandýrdý.. ARPANET’in ilk protokolü olan NCP, bölünür. Bir bilgisayar aðýnda bulunan makinalarýn “Network Control Protocol,” yerini daha geliþmiþ miktarýna göre makine numarasý için ayrýlan kýsmýn olan TCP/IP “Transmission Control Protocol”’ye daha büyük veya daha küçük olmasý gerekebilir. verdi. Bu yeni protokol ile bilgiler kaynaðýnda Deðiþik ihtiyaçlara cevap verebilmesi açýsýndan IP parçalara ayrýlýyor ve daha sonra ulaþtýðý yerde adresleri aþaðýdaki þekilde gruplanmýþtýr. tekrar birleþtirilebiliyordu. IP, “Internet Protocol” • Class A network adresleri adresinden ise paketlerin adresleme iþlemini kolaylaþtýrdý1,2. a kadar olan aralýðý kaplarlar. Her ’de askeri kuruluþlar ARPANET’den ayrýlarak networkte kabaca Milyon makine MILNET’i oluþturdular. Aslýnda büyüyor gibi bulunabilir. görünen ARPANET küçülmeye baþladý. Ýlk kez • Class B network adresleri adresinden yýlýnda ortaya atýlan ÝNTERNET adý gün adresine kadar olan aralýktadýr: geçtikçe kabul gördü ve ARPANET senesinde network adresi ve her networkte kabaca resmen fesh edildi. O yýllarda Ýnternet üzerinden makine bulunabilir. bilgi akýþý “Gopher” adý verilen program ile yapýlabiliyordu ve bu program sadece metin • Class C network adresleri adresinden belgelerinin transferine izin veriyordu. adresine kadar olan aralýktadýr. senesinde Ýsviçre’de Tim Berneres-Lee tarafýndan Her biri makinadan oluþan yaklaþýk 2 HTML (hypertext markup language) geliþtirildi, bu milyon network adresi barýndýrýr. dile uygun olarak tanýmlanan http protokolü ile • Class D ve arasýnda kalan adresler multimedia dosyalarýnýn da að üzerinde transferi herhangi bir network tanýmlamazlar, ileri mümkün hale geldi. Ýlk Ýnternet sörf programý kullanýmlar için ayrýlmýþtýr. Mozaik ’de kullanýma açýldý. Bu domain adreslerinin daðýtýmý NIC (Network Olasý bir nükleer savaþ sonrasý, haberleþme aðý Information Center) tarafýndan yapýlýr, daha sonra olarak kullanýlmak üzere yapýlandýrýlan Ýnternet, her domain sahip olduðu adresi kendi ihtiyaçlarýna soðuk savaþ sonrasý kontrolden çýkmýþ bir þekilde göre parçalayarak daðýtabilir. (Son zamanlarda, hýzla geniþlemektedir. yýlý sonu itibari ile sýnýrlý sayýdaki Ýnternet adres uzayýnýn bitebileceði dünya çapýnda milyon kiþinin Ýnternet düþüncesi ile, yeni bir adresleme stratejisine doðru kullanýcýsý olacaðý tahmin edilmektedir. ABD’de da gidilmektedir. Önümüzdeki yýllarda, yeni tip IP hekimlerin %85’i günlük iþlerinde interneti adreslerinin ( bit) or taya çýkmasýný kullanmaktadýr. Ýnternet; oluþturulma biçimi ile bekleyebiliriz. gerçek anlamda bir özgürlük ortamýdýr, TCP/IP Bu IP numaralarýna (domain adreslerine) karþýlýk protokollerine uyduðunuz sürece her yere, her düþen bir makine ismi de bulunur. Bu sayede þekilde ulaþabilirsiniz. makinalarýn isimleri daha kolay akýlda kalýr. Her Ýnternet’te TCP/IP protokolü üzerinde çalýþan belli domain’de o domaine ait IP numaralarý ile bu baþlý paylaþým protokolleri; dosya alma/gönderme isimler arasýnda geçiþi saðlayan bir servis (Domain protokolü (FTP, File Transfer Protocol), Elektronik Name Service) bulunur. Bu servis ayný zamanda posta iletiþim protokolü (SMTP Simple Mail diðer domain’lere ait isimleri ilgili DNS’lere sorarak Transfer Protocol), TELNET protokolü (Internet öðrenir. ARTROPLASTÝ ARTROSKOPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY DNS, ayrýca, Ýnternet adresini sayýsal adrese çevirir. iletebilir. Bu da, ideal þartlarda, yaklaþýk 8 kilobyte/ Domain’ler hiyerarþik DNS adresleme sistemi saniye hýzýna denk gelmektedir. Söz gelimi, böyle içindeki farklý yapýlarý temsil ederler. Her domain bir hat ile, tam kapasite kullanýmýnda, 1 kendi içinde baðýmsýz bir topluluktur. Doðal olarak, Megabyte’lýk bir dosya yaklaþýk 2 dakikada herkes kafasýna göre geliþi güzel Ýnternet domain iletilecektir. Bir birimin, baðlantýlarýnda ismi ve IP numarasý alamaz. Network Information kullanabileceði en fazla hýza “Band Geniþliði” Center (NIC)’e bunun için baþvurmak gerekir. denir. 64kbit/saniye bant geniþliði olan bir hattý ayný anda 10 birime kullandýrýrsak, buna göre Internet adreslerinde görülen kýsaltmalar ne hýzýmýz, en fazla hýzýn ortalama %10’una kadar anlama gelir? düþer. gov : Hükümet kuruluþlarý edu : Eðitim kurumlarý (üniversiteler gibi) Ýnternet Ortamýnda Sunulan Hizmetler org : Ticari olmayan, kar amacý gütmeyen kuruluþlar Internet, bilgiye ulaþmayý kolaylaþtýrmak için com : Ticari kuruluþlar deðiþik ‘bilgi arama/tarama’ yöntemleri de sunar. mil : Askeri kuruluþlar Internet’in sunduðu hizmetler çok geniþtir ve bu net : Ser vis Sunucularý (Internet Servis kadar bilgi arasýnda, bilinçsiz bir kullanýmla, insan Saðlayýcýlarý gibi) yolunu çok kolay kaybedebilir. Internet’ten ac : Akademik kuruluþlar (bazý ülkelerde “edu” alýnabilecek servisler, temel kullanýmlar vb ile ilgili yerine kullanýlmaktadýr) olarak Ýnternet’in sunduklarý; onu kullananlarýn int : Uluslararasý kuruluþlar istekleri, hayal güçleri ve teknoloji ile sýnýrlýdýr. ftp : FTP Arþiv Sitesi (ön ek) Ýnternetin þu anda sunduðu temel hizmet biçimleri www : World Wide Web Sitesi (bazen web de þunlardýr: kullanýlýr) -ön ek Bazý ülke kýsaltmalarý: tr: Türkiye, jp: Japonya, uk: E-Mail Ingiltere, it: Ýtalya, ch: Isviçre, ca: Kanada, ru: Ýnternetin en önemli hizmetlerinden biri olarak Rusya, id: Endonezya, nl: Hollanda, de: Almanya, kabul edilebilir. Ýnternet servis saðlayýcýlarý fr: Fransa, il: Ýsrail, no: Norveç, se: Ýsveç, fi: tarafýndan saðlanan bu hizmet ile, bir Ýnternet Finlandiya, gr: Yunanistan, hr: Hýrvatistan, yu: Yeni servis saðlacý adý ve bu adresde tanýmlanmýþ bir Yugoslavya, br: Brezilya, bg: Bulgaristan kullanýcý adý bulunmak zorundadýr. Böylece, verilen Genel olarak bu sýnýflamaya uyulsa da, bazý adrese ileti gönderilmiþ olur, bu adrese ulaþan domain adlarýnda daha farklý sözcük gruplarý da mesajlar kullanýcý tarafýndan alýnýncaya kadar olabilir (monash.pw (uk=Ýngiltere), monash.pw saklanýr ve kullanýcýya iletilir. gibi). Özellikle “com” domainlerindeki sýkýþmadan Netscape firmasý tarafýndan 10, hekim üzerinde dolayý, yeni global domain adlarý oluþturma yapýlan anket sonuçlarýna göre hekimlerin, %63’ü çalýþmalarý ortalarýnda tamamlanmýþtýr. Yeni günlük olarak e-mail kullandýklarý, %33’ünün kullanýma açýlan alan adlarý þunlardýr: hastalarý ile e-mail ile haberleþtikleri, bu sayýlarýn arts : Sanat ve kültür ile ilgili siteler bir yýl öncesine göre % artýðý ve çalýþma sonrasý firm : Ticari Firmalar 3 ay içerisinde rakamýn %20 artýðý gösterilmiþtir. info : Bilgi servisi sunan siteler American Medical Information Association (AMA) nom: Kiþisel domainler için kullanýlan adresler tarafýndan hazýrlanan e-mail ile hasta takibi ile ilgili rec : Eðlence siteleri düzenleme çalýþmasý þu anda AMA tarafýndan stor : Alýþveriþ merkezleri, ticari ürün satýlan yerler deðerlendirilmektedir. Buna göre e-maillerde dijital web : www ile ilgili servis sunan siteler bir güvenlik kodu bulunacak ve gelen e-mailler Internet’teki bilgi iletim hýzlarý çeþitlilik gösterir. basýlmýþ olarak hastanýn takip dosyasýna Bilgisayarlarý ve deðiþik aðlarý birbirine baðlayan iþlenecektir. Bunlarý Ýnternet ortamýnda okumaya hatlar, kablo (çoðunlukla fiber optik), uydu ya da açanlar yasal soruþturmalara muhatap radyo link (yakýn birimler için) baðlantýlý olabilir. olabileceklerdir. Ancak þu anda, e-mail’lerin Ýnternette hat hýzý, saniyede iletilen “bit” sayýsý ile güvenliðini saðlayan bir yasal koruma yoktur, bu (bps, bit/san) ölçülür. Örneðin, 64 kilobit/saniye nedenle gizli bilgiler e-mail ile aktarýlmamalý; gerekli hýzýndaki bir hat saniyede 64kbit= bit ise þifrelenmiþ olarak gönderilmelidir3.  ARTROPLASTÝ ARTROSK OPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY ARTROSKOPÝK Mail Gruplarý ulaþabilme genelde tecrübe ile olur, ancak bu konuda yardýmcý olabilecek 3 teknikten Belli üyeler tarafýndan gönderilen maillerin grup bahsedilebilir, 1. belli baþlý sayfalarý sýk kullanýlanlar üyelerine ulaþtýrýlmasýna izin veren sistemlerdir, klasörüne kaydetmek, 2. iþinize yarayan sayfalarý böylece ortak ilgi alanlarýnda kiþilerin bilgilenmesi bilgisayarýnýza kaydetmek, 3. aradýðýnýz konuyla ve haberleþmesi saðlanýr. Ortopedi Dünyasýnda ilgili web adreslerini size sunan link sayfalarýný kullanýlan beli baþlý mail gruplarý, Orthopod, The bulmak. Unutulmamasý gereken bir baþka nokta scoliosis mail group, AAOS tartýþma grubu, ise; doðru bilgiyi doðru sitede aramak, doðru Electronic Journal of Orthopaedics Mailing List arama motorunu kullanmaktýr. Bunlarýn belli olarak sýralanabilir. baþlýlarý: Yahoo, Webcrawler, Infoseek, Lycos, Northernligth, Altavista’dýr. Bu konuda kapsamlý Haber Gruplarý bilgi ve benzer siteler hakkýnda bilgi Haber gruplarý duyuru panolarý gibi kabul edilebilir, “monash.pw” adresinde ve burada mail gruplarýnýn aksine haber gruplarýnda üyeler, bulunan arama motorlarý hakkýnda bilgi sunan istedikleri haber grubuna kendileri ulaþarak, diðer sitelerde bulunabilir. istedikleri mesajlarý okurlar. Burada kiþisel adreslere herhangi bir mesaj gönderilmez. Haber gruplarý Týp ve Ortopedi tarama motorlarý ile ilgili taramalar, monash.pw adresinden Ortopedi ve genel týp kaynaklý aramalarda öðrenilebilir. Moderatörlü gruplarda, gelen mesajlar yardýmcý olmak üzere monash.pw, konu hakkýnda bilgili kiþilerce kontrol edilerek monash.pw, monash.pw, panoya aktarýlýr, kontrolsüz haber gruplarýnda monash.pw, monash.pw mesajlar hemen panoya eklenir. monash.pw, monash.pw gibi siteler önerilebilir. TeleMedicine Geliþen teknoloji ile hekimler arasýnda dayanýþma Medline Tarama ve elektronik ortamda konsültasyon programlarý Günümüzde týp konusunda yayýnlanan bir ortaya çýkmaya baþlamýþtýr. Dijital ortama aktarýlan makaleye kolayca ulaþmak için kullanabileceðimiz hasta bilgileri baþka bir merkezde bulunan hekime medline taramalarý bir hekimin günlük iþleri danýþýlabilir. Sigorta þirketleri tarafýndan bu arasýnda yer almaya baþlamýþtýr. Bu konuda en uygulamalar halen desteklenmese de, gelecekte güvenli kaynaklardan biri olarak kabul edilen sigorta þirketlerinin bu konuya sýcak bakmalarý Pubmed sitesi American National Biotechnology beklenmektedir. Information (NCBI) tarafýndan National Library of Medicine (NLM) veri tabanlarýndan faydalanarak WWW (World Wide Web) hazýrlanan bir sitedir. Normalde yazýlan her bir Zaman zaman Ýnternet ile eþ anlamlý olarak kelime arasýnda AND (ve) baðlacý otomatik olarak kullanýlsa da, www Ýnternet deðildir, onun bir eklenir, ancak OR, NOT, gibi Boolean terimleri parçasýdýr. Ýnternette oluþturulan web siteleri, birer kullanýlarak tarama yapýlacak ise mutlaka bunlar kitaba benzetilebilir. Burada bir indeks sayfasý yani büyük harfler ile yazýlmalýdýr. giriþ bölümü vardýr, daha sonra sitenin içeriðine Sitede sunulan “Limits” adý altýndaki sayfadan göre týpký kitaplarýn bölümleri gibi site arama sonuçlarý üzerinde kýsýtlamalar yapýlabilir, yapýlandýrýlarak kullanýcýya açýlýr. Aslýnda her sayfa bunlar yazar adý [au], dergi baþlýklarý [ta], týbbi bir dosyadýr, her dosyanýn kendine ait bir adresi konu baþlýklarý [Mesh terms] veya [text word], vardýr. Bu sayfalarý bulup görüntüleyen Derginin tam adý [Journal name], belirtilen kelime programlara Web Browser denir. (IE, yada grubunu “radius fracture” gibi istenilen indekslerde Netscape gibi). tarama yapýlabilir. Normalde Pubmed ile tarama Bir bilgi deryasý olarak kabul edilen internette yapýlýrken Pubmed önce aranan kelime grubunu aradýðýný bulmak kolay bir þey deðildir, ancak “Mesh” listesinde daha sonra sýrasý ile dergi adý unutulmamasý gereken bir nokta insanýn internetde listesinde, kelime grubu olarak, yazar adý listesinde aradýðý her þeyi bulabileceðidir. Bu konuda ve son olarak hala sonuç bulunamadý ise bütün yardýmcý olmak üzere arama motorlarý yada web kelimelerin arasýnda AND baðlacý var gibi sayfalarýnýn adreslerinin oluþturulduðu veri düþünülerek tüm listelerde tekrar tarama yapýlýr. tabanlarý vardýr. Ýntrenete aradýðýnýz bilgiye Tarama yapýlýrken bir kelimenin sonuna “*” iþareti ARTROPLASTÝ ARTROSKOPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY konulur ise, o kelime ve onun ekleri farklý sürekli týp eðitimi vermeye kadar uzanan bir deðiþikliðe kadar Pubmed dizininden aranýr. yelpazede web sitesini kullanan akademi, ayrýca tartýþma gruplarý ve medline tarama gibi Zaman aralýðý yerleþtirmek için, tarama sonuna hizmetlerde vermektedir4. sene/ay/gün [dp] formatý kullanýlmalýdýr. Belli bir zaman aralýðý içerisindeki sonuçlar taranacak ise Ayrýca AAOS tarafýndan üyelerine kendi web yapýlmasý gereken, [edat] formatýnda sayfalarýný AAOS sitesinde hazýrlayabilme ve olduðu gibi süreler arasýna “: ” konulmasý gerekir. burada sunma imkaný da vermektedir. AAOS Basým tarihi için [dp], [pubmed’e kayýt tarihi için dýþýnda belli baþlý ortopedi organizasyonlarýnýn web [edat], Mesh terimleri listesine indekslendiði tarih adresleri ise þöyledir. için [MHDA] gibi baðlaçlar eklenebilir. Limits penceresinden ayrýca makalenin yazým dili, Kitaplar tarama yapýlacak bölümler, makale tipi, çalýþmanýn yapýldýðý hastalarýn yaþ grubu, hayvan yada insan Wheeless Textbook of Or thopaedics çalýþmalarý, cinsiyet, tarih aralýðý, Pubmed veri “monash.pw” C.R. Wheeless,MD ve tabanýnýn farklý bölümleri üzerinde tarama yapmak Eugene Sherry, MD tarafýndan WorldOrtho ekibi gibi seçenekler belirlenebilir. ile birlikte Avustralya’da geliþtirilmiþtir. Bu kitaplarda sunulan makalelerin dünyanýn farklý “Preview Ýndex” penceresi ile istenilen tarama ile köþelerinden havuzlanmasý mümkündür ve yer ilgili bilgiler yazýldýktan sonra Pubmed listesinde o kýsýtlamasý yoktur. monash.pw el cerrahisi grup ile ilgili ek kelime gruplarý belirlenir tarama içerikli benzer bir sitedir. South Medical Association üzerinde yeni deðiþiklikler yapýlarak sonuçlar tarafýndan da Ýnternet üzerinden eriþimi mümkün üzerinde ek deðiþiklikleri yapmak mümkün olur. olan hem hasta hem de hekimlerce kullanýlabilecek “History” penceresi kullanýlarak, yapýlan farklý yeni bir elektronik ortopedi kitabý ile ilgili çalýþmalar tarama sonuçlarý üzerinde eklentiler yapýlabilir, bu devam etmektedir. Bu konuda “monash.pw” menü ile toplam adet tarama sonucu sizin sitesinde bulunan bilgilerden faydalanýlabilinir. adýnýza Pubmed tarafýndan 1 saat süre ile saklanýr, 1 saat sonunda geçmiþ çalýþmalarýnýz silinir. Bu Dergiler özellik sayesinde tarama sonuçlarý birleþtirilerek tek bir tarama sonucu gibi listelenebilinir. Dergiler Ýnternet ortamýnda yayýn yapmanýn gerekliliði konusunda henüz tam bir fikir birliðine “Clipboard” penceresi ile yapýlan farklý taramalarýn varamamýþlardýr. Ancak bir çok dergi bugün sonuçlarý burada bekletilerek tamamý tek bir internetten ulaþýlabilen elektronik sayýlarýný ortaya tarama sonucu gibi basýlabilir. “Clubby” seçeneði koymaya baþlamýþlardýr. ile yapýlan taramanýn tam olarak uzun tarama stratejisi saklanabiliri Bu ileride yapýlacak taramalar Elektronik Dergiler için kullanýlabilinir. Bu özelliðin kullanýlabilmesi için Pubmed’e üye olunmasý gerekir. Bu konuda daha “The Electronic Journal of Orthopaedics”, Ýnternet geniþ bilgi http: //monash.pw ortamýnda yayýnlanan ilk elektronik dergidir. Dr. query/satatic/help/monash.pw sayfasýndan Reuben tarafýndan geliþtirilen dergide yayýnlarýn bulunulabilir. elektronik ortamda hazýrlanmasý, elektronik Pubmed dýþýnda medline taramalarý, Biomednet ortamda dergiye ulaþtýrýlmasý ve hakemlere (monash.pw), Medscape (monash.pw), ulaþtýrýlan yayýnlarýn www ortamýnda yayýnlanmasý Healthgate (monash.pw), gibi farklý amaçlanmýþtýr. sitelerden de yapýlabilinir. Link sayfalarý ORTOPEDÝ WEB SAYFALARI Bazý ortopedi cerrahlarý tarafýndan hýzla geliþen Organizasyonlar ortopedi sayfalarýna ulaþmak için link siteleri oluþturulmuþtur. Bunlar benzer çalýþmalar ile AAOS zaman kaybedilmemesi için OWL (Orthopaedics Akademinin web sayfasý Ýnternet üzerinde bulunan Web Links) adý ile birleþtirilmiþ ve her kýtada açýlan önemli sitelerden birisidir. Üyelerine toplantýlara sitelerde yansýlarý alýnmýþtýr. Böylece bilgiye eriþim katýlým kaydý yapmaktan, ürünlerini alabilmeye, hýzlandýrýlmýþtýr5.  ARTROPLASTÝ ARTROSK OPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY ARTROSKOPÝK Diðer ortopedi kaynaklarý yapýlan tarama sonrasýnda bulunan siteyi, Bonehome adý ile yayýn yapmaya baþlayan site konunun uzmaný iki hekim tarafýndan daha sonra Medscape tarafýndan satýn alýnmýþ ve incelemiþlerdir. Bulunan siteler, yazarlarýnýn Medscape’in Ortopedi bölümü haline gelmiþtir. güvenilirliði, site içeriði, bilgilerin doðruluðu Sitede ortopedi ile ilgili son geliþmeler yanýnda açýsýndan puan arasýnda deðerlendirilmiþtir. ortopedi eðitimine yardýmcý multimedia Bunun sonucunda; sitelerin %30’unun ticari materyalleri bulunmaktadýr. Bu site üzerinden olduðu ve ürün pazarlama amacýyla hazýrlandýðý, abone olunarak elektronik posta ile haftalýk %30’unun yine ticari olduðu ancak ürün ortopedi haberlerine ulaþmak mümkündür, sitede pazarlama amacý gütmediði, ancak %23’ünün ayrýca CME (Continuous Medical Education) akademik merkezlerden yada hekimler tarafýndan makalelerine ulaþýlabilir. hazýrlandýðý tesbit edilmiþtir. Sitelerin yarýsýndan azýnýn klasik bilgiler sunduðu, %23’ünün yanlýþ ve Bir diðer site, E-Radius sitesidir. Buradan Ýnternet hatalý bilgiler sunduðu, ortalama içerik puanlarýnýn ortamýndan radius distal uç kýrýklarýna ait vaka olduðu belirlenmiþtir6. tartýþmalarýna ulaþmak mümkündür. Bu sitede haftada bir vaka tartýþmasý yapýlmasý amaçlanmýþ Tamara ve arkadaþlarý tarafýndan yapýlan bir baþka ise de, bu konuda site ile ilgili sýkýntýlar vardýr. çalýþmada ABD’de bulunan ortopedi eðitim merkezleri tarafýndan sunulan sayfalarýn içerikleri Ýnternet ve Hastalar deðerlendirilmiþtir. Toplam web sayfasýný içeren çalýþmada; sayfalarda klinik de sunulan Ýnternet ve bilgisayar hasta doktor iliþkisini tam hizmetlerin tanýtýmýn yapýlýp yapýlmadýðý, klinik olarak oluþturamasa da, hastalarýn personeli ile ilgili bilgiler verilip verilmediði, bilinçlenmesinde önemli bir araçtýr. Hastalarýn akademik eðitim programlarýnýn sunulup bilinçlendikçe tedaviye uyumlarýnýn arttýðý bir sunulmadýðý, diðer ortopedi sitelerinin adreslerine gerçektir. yer verilip verilmediði, elektronik ortamda eðitim Ýnternet hastalara yönelik birçok eðitim ve materyallerinin bulunup bulunmadýðý (tartýþma bilgilendirme sayfalarý ile doludur. Bu sayfalarda vakalarý, eðitim modülleri gibi), bölümün yayýnlarý sunulan bilgilerin büyük bir bölümü ise bilimsel ve akademik ilgi sahalarý hakkýnda sunulan bilgiler, doðruluktan yoksundur. Ýnternet ortamýnda yapýlan hastane istatistikleri, asistan listeleri, siteye arama bir çalýþmada sunulan bilgilerin büyük bir motorlarý vasýtasý ile ulaþýmýn mümkün olup bölümünün yetersiz ve alternatif týp bilgilerini olmadýðý gibi kriterlere dikkat edilerek hastalara sunduðu belirlenmiþtir. Bu konuda deðerlendirme yapýlmýþtýr. Ýnternet ortamýnda hastalarýn doðru bilgiler ile Sonuç olarak sayfalarýn sadece %73’ünün bilgilendirilmesi için profesyonel hekimlerce American Medical Association veri tabanýnda hazýrlanan sayfalarýn www’de sunulmasý kayýtlý olduðu, %57’sinin öðretim elemanlarýnýn zorunludur. Ýnsanlarýn, içtikleri suyun bile kaynaðýný isim listesini verdiði, %53’ünün telefon numarasý araþtýrdýklarý bir dönemde, saðlýklarý ile ilgili olarak ve bölüme eriþim adreslerini sunduðu, sitelerin kendilerine sunulan bilgilerin doðruluðu sadece % hekimlerin e-mail adreslerini verdiði, konusunda dikkatli olmalarý gerekir. %’sinin ortalama olarak sitelerinin en son Hastalar üzerinde yapýlan bir anket ise, 50 yaþ yenilenme zamanýný sunduðu, buna göre sitelerin altýnda bulunan hastalarýn %98’inin internetde ortalama ayda yenilendiði ( ay arasý), sunulan bilgilerin doðruluðuna ve güvenilirliðine sitelerin sadece %’nin tüm arama motorlarý inandýðý, 50 yaþ üzerinde bulunan hastalarýn tarafýndan gösterilebilirken, %’unun herhangi %29’unun ise güvenilirlik konusunda þüpheleri bir tarama motoru tarafýndan gösterildiði ortaya olduðunu göstermiþtir5,6. konulmuþtur5. Hastalar standart týp kitaplarýnýn karýþýklýðý ve Ýnternetde sunulan bilgilerin, bölümlerin tanýtýmý eriþim zorluklarý nedeniyle Ýnternet gibi kendilerine dýþýndaki bilgilere dýþarýdan kim olduklarý eriþilmesi kolay bir kaynakta sunulan bilgilere itibar bilinmeyen kiþilerce ulaþýlabilmesinin doðruluðu edebilirler. Bu konuda hastalara hekimler tartýþýlabilinir. Eðitim modülleri, asistan eðitim tarafýndan sunulan eðitim imkanlarýnýn azlýðý da programlarýnýn detaylarý gibi konularda þifre ile önemli bir eksikliktir. korunmuþ sayfalarýn ortaya konulmasý daha uygun Bu konuda Pedro ve arkadaþlarý, “Karpal Tünel olabilir, böylece belki Ýnternet ortamý daha etkin Sendromu” ile ilgili 5 Ýnternet arama motorundan ve güvenli olarak kullanýlabilir. ARTROPLASTÝ ARTROSKOPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY Etkili ve eðitici bir site hazýrlanmýþ olsa bile bu posta mesajlarýnýn sadece sizin ve alýcý tarafýndan siteye arama motorlarý yolu ile kolayca okunabileceði sanýlmamalý, baþkalarý tarafýndan da ulaþýlabilmesi gereklidir. Bu saðlanamaz ise mesajlarýn okunabileceði unutulmamalýdýr. beklenen etki alýnamayabilir. Çalýþmada kullanýlan Virüslerin yayýlmasýna neden olmamak için sýk sýk 3 arama motorunun sadece sitelerin %’ini virüs taramasý yapýlmalýdýr. Mesajýn büyük harfler bulanabilmesi, herhangi 3’ü tarafýndan adreslerin ile yazýlmasý “Baðýrma anlamýna gelir”. Anlamsýz sadece %46’sýnýn bulunabilmesi son derece maillerin bir çok kiþiye gönderilmesi onlarla alay düþündürücüdür. etme “spamming” olarak kabul edilir, bu tür hareketlerden kaçýnýlmalýdýr. Çok daha fazla sayýda hekim tarafýndan kullanýlmaya baþlandýkça, medikal firmalarýnýn FTP (File Transfer Protocol) sitelerine Ýnternet ortamýnda reklam hizmetleri artacaktýr. baðlanýldýðýnda þifre “Password” istenildiðinde Belki yakýn gelecekte elektronik posta mesajlarý elektronik posta adresi girilebilir, bu kabul edilmez üzerinde firma reklamlarýný ve ürün tanýtýmlarýný ise o zaman “Guest” denenmelidir. Arþiv siteleri görmek mümkün olacaktýr. tarafýndan uygulanan zaman sýnýrlamalarýna, Týp sitelerinin, týbbi içeriklerinin deðerlendirildiði sunucu bilgisayarýn bulunduðu yerel saatler ve puanlandýðý bir kalite belgelendirmesi içerisinde uyulmalýdýr. Bu sitelerden kaydedilen yapýlmalýdýr. Bu konuda çalýþmalar var ise de programlarýn kullanýmý tamamen kullanýcýnýn henüz kayda deðer sonuçlar alýnmamýþtýr5,7. sorumluluðundadýr. Ücretli programlarýn ücretleri ödenmelidir. Sonuç olarak 20,’den fazla saðlýk ile ilgili web sayfasýnýn bulunduðu, aylýk olarak ortalama Elektronik tartýþma listelerinde ve haberleþme web sayfasýnýn hazýrlandýðý yýlýnda, 70 listelerinde mesaj yollanýrken paragraflar kýsa milyon Amerikalýnýn saðlýk ile ilgili konularda tutulmalý, her bir mesajda sadece tek konuya yardýmýna baþvurduðu Ýnternet ortamý, Ýnternet’in deðinilmeli, baþkalarý hakkýnda görüþ bildirirken doðduðu yer olan ABD’de bile, ortopedi akademik dikkatli davranýlmalýdýr. Elektronik mesajlar birimleri tarafýndan tam olarak kullanýla- kolaylýkla baþkalarýna iletilebilir. Gönderdiðiniz mamaktadýr. Böyle bir sitenin hazýrlanmasý mesajlarýn sonunda, adýnýzý, pozisyonunuzu, ekonomik olmasa da kuruluþlarýn kendilerini baðlantýlarýnýzý, Ýnternet adresinizi içeren kiþisel tanýtma, hasta eðitimi sunma, asistan eðitimi ve bilgilerinizi belirtiniz. Sadece kelimelere vurgu sürekli týp eðitimi gibi konularda etkinlik yapmak için büyük harf kullanýn, bu amaçla kelime kazanabilmeleri açýsýndan önemlidir. baþlarýna ve sonuna “*” yýldýz iþareti kullanýlabilir. Gruplara mesaj gönderilirken dosya eklentileri Net-etiði mümkün olduðunca gönderilmemeli, dokümanýn alýnabileceði Ýnternet adresi belirtilmelidir. Ýlk Ýnternet ortamý kendi aralarýnda elektronik trafiðe göndericinin izni olmaksýzýn bir iletiyi haberleþme izin veren binlerce bilgisayar aðýnýn birleþmesi ile listesine göndermek çok kaba bir hareket olarak oluþmuþ bir sistemdir. Bu sistem içerisinde kabul edilir. Lisans sözleþmelerine uygun kullanýcýlar yaptýklarý her bir hareketin davranýlmalý, yüz yüze konuþulamadýðýndan sorumluluðunu kendileri taþýrlar ve að yöneticileri yapýlan espri ve gönderilen komik materyallerin tarafýndan konulan kurallara uymak zorundadýrlar. yanlýþ anlaþýlabileceði unutulmamalýdýr. Kullanýcýlarýn Ýnternet ortamýnda yapabildikleri her þey, yapmalarýna izin verilmiþ olmayabilir. Ýnternet Tartýþma listelerinde grubun ilgi sahasý ile ilgili ortamýndan faydalanma bir hak deðil, insanlara konularda kýsa sorular sorulmalý, diðer liste sunulmuþ bir hizmettir. Bu nedenle Ýnternet üyelerini kýnayýcý yazýlardan kaçýnýlmalýdýr. ortamýndan faydalanýrken uyulmasý gereken Sorunuzun cevabýnýn sizin adresinize yollanmasýný kurallar vardýr. Bu kurallar net-etiði olarak bilinir. isteyin, daha sonra size gelen cevaplarýn bir özetini Bu kurallara uyulmasý, bilgi ortamýnýn geliþmesine gruba yollayýn. Bir mesaja cevap verirken adresin yardým edecektir. doðruluðunu kontrol edin. Yeni bir gruba üye olduðunuzda, kabul mesajýný ileride referans olarak Elektronik posta kullanýmý sýrasýnda, posta kutusu kullanmak üzere saklayýn. sýk sýk kontrol edilmeli, kullanýmýna izin verilen disk büyüklüðüne uyulmalý, gereksiz mesajlar silinmeli, Web siteleri ile alakalý sorularýnýzý sayfa ileride kullanýlabilecek mesajlar ve dosyalar, kiþisel oluþturuculara göndermeden önce, sýkça sorulan bilgisayara indirilerek kaydedilmelidir. Elektronik sorular “FAQ” bölümüne bakýlmalýdýr8.  ARTROPLASTÝ ARTROSK OPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY ARTROSKOPÝK Bilgisayar Kullanýmý ile ilgili 10 Emir8 Anatomi 1. Bilgisayarý diðer insanlara zarar vermek için kullanma, 3-D Anatomy for Students http: //monash.pw 2. Diðer insanlarýn bilgisayar kullanýmýný engelleme, Anatomy and Histology 3. Baþka insanlarýn dosyalarýný karýþtýrma, http: //monash.pw 4. Bilgisayarý hýrsýzlýk yapmak için kullanma, Anatomy 5. Bilgisayarý yalancý þahitlik yapmak için http: //monash.pw kullanma, pathfind/monash.pw 6. Ücretini ödemediðin yazýlýmlarý kopyalama, Diagnostic Imaging for the Physical Therapist kullanma, http: //monash.pw 7. Ýzin almadan baþkasýna ait bilgisayarlarý kullanma, eAtlas of Pathology 8. Diðer insanlarýn emeklerine saygý göster, http: ///NAV/monash.pw 9. Yazdýðýn programlarýn sosyal sonuçlarýný Global Anatomy düþün, http: //monash.pw Bilgisayarý dikkatli ve saygýlý kullan. monash.pw http: //monash.pw REFERANSLAR InforMed Anatomy resources 1. Golladay G.G.J. KIH, Matthews L. S. J. Current Concepts http: //monash.pw~funnell/ Review: Internet Resources for Ortopaedic Surgens. J Bone InforMed/monash.pw and Joint Surgery. ; 80 (A): 2. [email protected] Short History of Ýnternet. The Musculoskeletal Atlas Magazýne Of Fantasy And Scýence Fýctýon. http: //monash.pw 3. Clough JFM. Evolution of orthopaedics on the internet: atlas/monash.pw http: //monash.pw BU/monash.pw The Virtual Pelvis Museum 4. Gelberman R. H. The Ortopaedic Forum; The Academy http: //monash.pw On the Edge: Taking Charge of Our Future. J Bone and pelviswrl Joint Surgery. ; 83 (A): 5. Rozental T. D. lJH. The Ýnternet as a Comminucation Tool UNSW Embryo- Skeletal Muscular System for Academic Orthopaedic Surgery Departments in the http: //monash.pw united States. J Bone and Joint Surgery. ; 83 (A): Notes/monash.pw 6. Beredjýklýan P. K BDJ, Steýnberg D. R., Bernsteýn J. Evaluating The Source And Content Of Orthopaedic Visible human cross sections Information On The Internet The Case Of Carpal Tunnel http: //monash.pw Syndrome. J Bone and Joint Surgery. ; 82 (A): GrossAnatomy/cross_section/monash.pw 7. Weiland A. J. Beyond Fera- Forging a New Path. J Bone Web-Based Surgical Simulators and Medical and Joint Surgery. ; 80 (A): Educational Tools 8. Netiquette: ftp: //monash.pw http: //monash.pw ARTROPLASTÝ ARTROSKOPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY Arama TürkMeta. - com – http: //monash.pw http: //com/ Yahoo! AltaVista http: //monash.pw http: //monash.pw AOL NetFind Ayak-Ayakbileði http: //monash.pw http—monash.pw- Arabul http: //monash.pw http: //monash.pw Podiatry Debriefing http: //monash.pw http: //monash.pw pathfind/monash.pw Excite RPSLMC-Dept. of Orthopedic Surgery - Gait http: //monash.pw Laboratory http: //monash.pw monash.pw http: //monash.pw Birlikler HotBot http: //monash.pw Academic Orthopaedic Society http: //monash.pw Google http: //monash.pw American Orthopaedic Foot and Ankle Society http: //monash.pw Metacrawler http: //monash.pw Connective Tissue Oncology Society http: //monash.pw Northernlight monash.pw http: //monash.pw veya http: // monash.pw Orthopaedic Trauma Association http: //monash.pw Profusion http: //monash.pw Scoliosis Research Society http: //monash.pw Infoseek http: //monash.pw Société Internationale de Chirurgie Orthopédique et de Traumatologie (SICOT) Ixquick Metasearch http: //monash.pw http: //monash.pw American Academy of Orthopaedic Surgeons LookSmart http: //monash.pw http: //monash.pw American Association of Hip and Knee Netbul Surgeons http: //monash.pw http: //monash.pw monash.pw American Medical Informatics Association. http: //monash.pw http: //monash.pw  ARTROPLASTÝ ARTROSK OPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY ARTROSKOPÝK American Orthopaedic Association American journal of orthopedics http: //monash.pw http: //monash.pw American Orthopaedic Society for Sports BioMechanics The Magazine of body Medicine movement and medicine http: //monash.pw http: //monash.pw American Society for Surgery of the Hand Clinical Orthopaedics and Releated Research http: //monash.pw http: //monash.pw Arthroscopy Association of North America http: //monash.pw eBMJ collected resources Orthopaedic and trauma surgery Australian Orthopaedic Foot and Ankle Society http: //monash.pw http: //monash.pw~christob/ orthopaedic_and_trauma_surgery Australian Society of Orthopaedic Surgeons International Orthopaedics (SICOT) http: //monash.pw~asos/ http: //monash.pw /monash.pw British Orthopaedic Association http: //monash.pw Internet Journal of Emergency and Intensive Care Medicine EFORT http: //monash.pw http: //monash.pw ICRS International Cartilage Repair Society Internet journal of orthopedic surgery http: //monash.pw http: //monash.pw MedFak/Orthopaedie/journal/ Medical Student http: //monash.pw Journal of bone and joint surgery (American) http: //monash.pw Orthopaedic Research Society http: //monash.pw Journal of bone and joint surgery (British) http: //monash.pw http: //monash.pw http: //monash.pw Journal of Emergency Medicine and Acute Primary Care The International Center for Orthopaedic http: //monash.pw Education http: //monash.pw Journal of orthopaedic research The International Society for Fracture Repair http: //monash.pw http: //monash.pw Journal of prosthetics and orthotics Turk Ortopedi ve Travmatoloji Dernegi http: //monash.pw http: //monash.pw Journal of Shoulder and Elbow Surgery Turk Tabipleri Birligi http: //monash.pw http: //monash.pw serve?action=searchDB&searchDBfor=home&id=se Dergiler Journal of the American Academy of American journal for sports medicine Orthopaedic Surgeons http: //monash.pw http: //monash.pw ARTROPLASTÝ ARTROSKOPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY Journal of the Southern Orthopaedic Hacettepe Ortopedi dergisi Association http: //monash.pw http: //monash.pw jsoasp01/monash.pw Eðitim Mataryelleri MDCONSULT http: //monash.pw A Simple guide to orthopaedics and trauma http: //monash.pw University of Pennsylvania Ortho Journal monash.pw Online http: //monash.pw Approaches to differential diagnosis in musculoskeletal imaging Orthopedics today http: //monash.pw http: //monash.pw monash.pw monash.pw Clinical Case Presentations from du Pont Orthopedics Hospital http: //monash.pw http: //monash.pw pd_ortho/educate/clincase/monash.pw Spine-Surgery http: //monash.pw Cmecourses - Gateway Home http: //monash.pw The American Journal of Knee Surgery monash.pw?PID=56 http: //monash.pw monash.pw Edinburgh Orthopaedic Internet Presentation Centre The Free Medical Journals Site http: //monash.pw http: //monash.pw monash.pw The New England Journal of Medicine Guide to total hip replacement http: //monash.pw http: //monash.pw The Physician and sports medicine online MedFacts medical library http: //monash.pw http: //monash.pw AAOS Bulletin Online medical dictionary http: //monash.pw http: //monash.pw The Electronic Journal of Hand Surgery OWL Publications http: //monash.pw http: //monash.pw monash.pw Regional Anesthesia CME European Journal of OrthopaedicSurgery and http: //monash.pw Traumatology monash.pw http: //monash.pw /monash.pw WorldOrtho educational database http: //monash.pw Journal of Arthroplasty and Arthroscopic Surgery Kitaplar http: //monash.pw Electronic Orthopaedic Textbook Acta Orthopaedica et Traumatologica Turcica http: //monash.pw http: //monash.pw monash.pw  ARTROPLASTÝ ARTROSK OPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY ARTROSKOPÝK eMedicine Online Text - Emergency Medicine Anthropometry http: //monash.pw http: //monash.pw pathfind/monash.pw http—monash.pw http: //monash.pw Biomechanics World Wide http: //monash.pw orthotextbook monash.pw http: //monash.pw BioSupplyNet- Biomedical Research Supply Wheeless’ Textbook of Orthopaedics Information Source http: //monash.pw http: //monash.pw Bone Links http: //monash.pw Baðlantýlar Orthopaedic Links Page Link page from monash.pw British Columbia http: //monash.pw http: //monash.pw Dr. Pribut’s Sports Page monash.pw http: //monash.pw ACL Home Page Greenspoon Orthopedics Patient Education Page http: //monash.pw~sfm/ACL/monash.pw http: //monash.pw Southern California Orthopedic Institute Hardin MD The Medical Information Hub http: //monash.pw http: //monash.pw~martindale/ monash.pw Hand surgery http: //monash.pw Hip Implant Law Premier Site on Hip Replacement Recalls Cumulative Trauma Disorders http: //monash.pw http: //monash.pw Internet Society of Orthopaedic Surgery and Orthopaedic Surgery Database Trauma’s maitrise-orthop http: //monash.pw http: //monash.pw orthopaedics/monash.pw Martindale’s Health Science Guide Orthopaedic Grand Rounds FTP site Anesthesiology & Surgery Center http: //monash.pw http: //monash.pw~martindale/ monash.pw Trauma Protocols http: //monash.pw monash.pw monash.pw#Protocols http: //monash.pw?li=MNI The University of Washington MedMark Orthopedics http: //monash.pw and http: //monash.pw Joint Sources/monash.pw Medscape Anesthesia for Orthopedic Surgery http: //monash.pw http: //monash.pw: /pilot/ortho/ monash.pw Musculoskeletal Diseases http: //monash.pw Animations http: //monash.pw Musculoskeletal system - CHORUS monash.pw http: //monash.pw ARTROPLASTÝ ARTROSKOPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY Medsite Medscape http: //monash.pw http: //monash.pw PubMed Orthopaedic Links http: //monash.pw http: //monash.pw Süreli Yayýnlar Toplu Kataloðu Tarama Motoru Orthopaedics - Best Practice - Online Resources http: //monash.pw http: //monash.pw sureliyayinlar/sykatalog/ bporthopaedics/monash.pw Orthopaedics Portal Ortopedi Arama Siteleri http: //monash.pw monash.pw Belgian orthoweb http: //monash.pw monash.pw http: //monash.pw Internet Portal for Orthopaedic Specialists http: //monash.pw Shriners Hospitals http: //monash.pw MedWeb Plus Orthopedics http: //monash.pw Trauma Department monash.pw http: //monash.pw monash.pw Orthogate UW - Madison - Department of Radiology - http: //monash.pw Medical StudentTeaching Files monash.pw http: //monash.pw monash.pw orthoguide http: //monash.pw UW Orthopaedics and Sports Medicine http: //monash.pw Orthoknow http: //monash.pw monash.pw http: //monash.pw OrthoSearch http: //monash.pw Türk Ortopedi-Net http: //monash.pw Orthoseek - pediatric orthopedics and pediatric sports medicine for parents Türk-Asami http: //monash.pw http: //monash.pw OrthoWorld. The Orthopaedics Portal for Türkiye spor hekimleri derneði orthopaedic-orthopedic information. http: //monash.pw http: //monash.pw OWL Orthopaedic web links organisations site Medline http: //monash.pw BioMedNet The OrthoPeople http: //monash.pw http: //monash.pw HealthGate Virtual hospital http: //monash.pw http: //monash.pw  ARTROPLASTÝ ARTROSK OPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY ARTROSKOPÝK WorldOrtho Orthopod Hand List http: //monash.pw http: //monash.pw Yahoo Orthopedics Orthopod Mailing List http: //monash.pw http: //monash.pw Orthopedics/ Orthopod Spinal http: //monash.pw Tartýþma Gruplarý Orthopod Sports AAOS online http: //monash.pw http: //monash.pw Sportmedorth Arthroplasty http: //monash.pw http: //monash.pw Scoliosis Mailing List Scoliosis BeneluxOrth Mailing List http: //monash.pw http: //monash.pw monash.pw#subscription Extensive List of Related Mailing Lists and Electronic Journal of Orthopaedics Mailing List Newsgoups - an http: //monash.pw http: //monash.pw monash.pw IndiaOrth Mailing List Groups- http: //monash.pw hl=en&group=monash.pwaedics (monash.pw) Limbrecon http: //monash.pw http: //monash.pw groups?hl=en&group=monash.pwaedics monash.pwaedics turk_orthopod news: monash.pwaedics http: //monash.pw monash.pw-updates http: //monash.pw?monash.pw- updates Týbbi Arama NewsRounds Personalized News for the CiteLine Business of Medicine http: //monash.pw http: //monash.pw CliniWeb Orthogate’s Mailing List http: //monash.pw http: //monash.pw MedHunt (monash.pw) Orthopaedic Trauma Association http: //monash.pw http: //monash.pw Medical Matrix Orthopedia Mailing List http: //monash.pw http: //monash.pw Medmark Orthopedic Surgery Mailing List http: //monash.pw http: //monash.pw MedWeb Orthopod Arthroplasty http: //monash.pw http: //monash.pw monash.pw ARTROPLASTÝ ARTROSKOPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY Yahoo Health http: //monash.pw Yayýnevleri monash.pw http: //monash.pw Blackwells online bookshop http: //monash.pw http—monash.pw- http: //monash.pw Lippincott, Williams & Wilkins http: //monash.pw monash.pw http: //monash.pw monash.pw?ShoppingCartID=0LBPLAB Publishers and booksellers http: //monash.pw monash.pw Publishers’ catalogues home page http: //monash.pw SLACK Incorporated http: //monash.pw 

1 DERLEME / REVIEW Vol. 13, No. 4, ( ), ORTOPEDÝ VE ÝNTERNET Akif Muhtar ÖZTÜRK*, O. Þahap ATÝK** ÖZET Otuz yýl kadar önce Amerika Birleþik Devletleri nde olasý bir nükleer saldýrý sonrasýnda ülke genelinde haberleþme ihtiyacýný karþýlamak amacýyla temelleri atýlan internet, tüm dünyada yeni bir haberleþme ve bilgi transferi sistemini meydana getirmiþtir yýlý sonu itibari ile dünya çapýnda milyon kiþinin internet kullanýcýsý olacaðý tahmin edilmektedir. 10, den fazla hekim ile yapýlan bir anketin sonuçlarýna göre; hekimlerin %63 ünün günlük olarak kullandýklarý, %33 ünün hastalarý ile ile haberleþtikleri, bu sayýlarýn bir yýl öncesine göre % ve çalýþma sonrasýnda 3 ay içerisinde Ýnternet kullaným oranýnýn %20 arttýðý ortaya çýkmýþtýr. Ýnternet üzerinde týbbi amaçlar için oluþturmuþ bir çok site vardýr. Bu makalede internetin geliþimi, , haber gruplarý, mesaj gruplarý, telemedicine, www (World Wide Web), internet ve hastalar, net-etiði gibi internet üzerinden sunulan hizmet türleri ve bunlardan faydalanma kurallar konusunda bilgi verilmesi amaçlanmýþtýr. Ayrýca internet üzerinde halen yayýn yapmakta olan baþlýca ortopedi ve týp sitelerinin adresleri sýnýflandýrýlarak sunulmuþtur. Anahtar Kelimeler: Ýnternet, Ortopedi, Ortopedi de Ýnternet Kullanýmý. SUMMARY ORTHOPAEDICS AND INTERNET Establishment of internet was started 30 years ago in the USA in order to provide a communication network within nation wide after a possible nuclear attack. For today, internet became a source of new means of communications, and an information transfer system worldwide. It is estimated that by the end of the year , approximately million people will be using internet. According to the results of a survey conducted among more than 10, medical doctors: 63% of these were using daily, 33% maintain correspondences with their patients by means of . These figures reflect a % increase comparing the previous year s figures; 20% increase was found in these figures after 3 months of the survey concerned. Through this article, it is intended to provide a short history of internet, and usage rules of services provided by internet such as; , news groups, message groups, telemedicine, www (World Wide Web), internet and patients, netetiquette, etc. Also a list of web addresses of useful medical and Orthopedics and Traumatology related web sites are included. Key Words: Internet, Orthopedics, Internet Usage in Orthopedics. GÝRÝÞ Otuz yýl kadar önce Amerika Birleþik Devletleri nde; olasý bir nükleer saldýrý sonrasýnda ülke genelinde haberleþmeyi saðlayacak bir haberleþme aðý oluþturulmasýna karar verildi. Bu aðý oluþturma fikrini ortaya atan RAND firmasýnýn önünde ciddi sorunlar vardý. Nükleer saldýrý sonrasýnda bu að üzerinde bir çok hasar oluþabilir, ve iþe yaramaz hale gelebilirdi. Sorun çok basit bir yolla çözüldü, að üzerinde hiçbir nokta merkez olmayacak, bilgiler bir noktadan diðerine paketler halinde gönderilecek ve her bir paket üzerinde gönderen ve alýcý merkezin adresi olacak, her bir paket að içerisinde kendi kendine yolunu bulabilecekti. Bilgi paketinin gittiði rotanýn hiçbir önemi yoktu, bütün mesele paketin doðru adrese ulaþmasý idi, paket doðru adrese ulaþýncaya kadar bir noktadan diðerine yollanacaktý 1,2. Ýlk kez de Ýngiltere ulusal fizik enstitüsünde laboratuar ortamýnda bu að gerçekleþtirildi. Pentagon a baðlý olan Advanced Research Projects Agency daha geniþ bir aðý oluþturmaya kara verdi sonbaharýnda ilk nokta UCLA da (University of California at Los Angeles) oluþturuldu. Aralýk da Pentagon un destekleri ile bir süper bilgisayarýn omurgasý üzerinde ARPANET, kuruldu. Bu að ile bilim adamlarý uzun mesafelerde birbirleri ile bilgi deðiþimi yapabiliyorlardý de 15, de 37 merkez bu aða baðlanabildi. Ýkinci yýlýn sonunda kullanýcýlar bu aðý devlet tarafýndan desteklenen bir posta ofisine * Araþ. Gör. Dr., Gazi Üniversitesi Týp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalý. ** Prof. Dr., Gazi Üniversitesi Týp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalý.

2 ARTROPLASTÝ ARTROSKOPÝK OPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY dönüþtürdüler, her bir kullanýcýnýn kendine ait kullanýcý hesaplarý ve posta adresleri oluþtu. Bu adresler ile bilimsel bilgiler kadar, hatta daha çokça kiþisel mesajlar, dedikodular, þakalar iletilmeye baþlandý. Bir mesajýn birden çok hesaba gönderilebileceðinin öðrenilmesi ile tartýþma gruplarý oluþmaya baþladý, oluþan ilk grup bilim kurgu mesaj grubu idi ve bu ARPANET in oluþturulma gayesi dýþýnda idi. Bir çok að idarecisi bunlarý yasaklasa da, aðýn merkezi kontrol birimini olmamasý, kontrolü imkansýzlaþtýrýyordu. Merkezi birimlerin olmamasý, özel þirket aðlarýnýn aksine paket gönderme protokollerini bilen her makine ile aða baðlanabilme yeteneði, aðýn geliþmesini hýzlandýrdý.. ARPANET in ilk protokolü olan NCP, Network Control Protocol, yerini daha geliþmiþ olan TCP/IP Transmission Control Protocol ye verdi. Bu yeni protokol ile bilgiler kaynaðýnda parçalara ayrýlýyor ve daha sonra ulaþtýðý yerde tekrar birleþtirilebiliyordu. IP, Internet Protocol ise paketlerin adresleme iþlemini kolaylaþtýrdý 1, de askeri kuruluþlar ARPANET den ayrýlarak MILNET i oluþturdular. Aslýnda büyüyor gibi görünen ARPANET küçülmeye baþladý. Ýlk kez yýlýnda ortaya atýlan ÝNTERNET adý gün geçtikçe kabul gördü ve ARPANET senesinde resmen fesh edildi. O yýllarda Ýnternet üzerinden bilgi akýþý Gopher adý verilen program ile yapýlabiliyordu ve bu program sadece metin belgelerinin transferine izin veriyordu senesinde Ýsviçre de Tim Berneres-Lee tarafýndan HTML (hypertext markup language) geliþtirildi, bu dile uygun olarak tanýmlanan http protokolü ile multimedia dosyalarýnýn da að üzerinde transferi mümkün hale geldi. Ýlk Ýnternet sörf programý Mozaik de kullanýma açýldý. Olasý bir nükleer savaþ sonrasý, haberleþme aðý olarak kullanýlmak üzere yapýlandýrýlan Ýnternet, soðuk savaþ sonrasý kontrolden çýkmýþ bir þekilde hýzla geniþlemektedir yýlý sonu itibari ile dünya çapýnda milyon kiþinin Ýnternet kullanýcýsý olacaðý tahmin edilmektedir. ABD de hekimlerin %85 i günlük iþlerinde interneti kullanmaktadýr. Ýnternet; oluþturulma biçimi ile gerçek anlamda bir özgürlük ortamýdýr, TCP/IP protokollerine uyduðunuz sürece her yere, her þekilde ulaþabilirsiniz. Ýnternet te TCP/IP protokolü üzerinde çalýþan belli baþlý paylaþým protokolleri; dosya alma/gönderme protokolü (FTP, File Transfer Protocol), Elektronik posta iletiþim protokolü (SMTP Simple Mail Transfer Protocol), TELNET protokolü (Internet üzerindeki baþka bir bilgisayarda etkileþimli çalýþma için geliþtirilen *login* protokolü) olarak tanýmlanabilir. Her bir Ýnternet adresine 4 haneli bir numara karþýlýk gelir. a.b.c.d seklindeki bu numaralara IP (Internet Protocol) numaralarý denir. Burada, a,b,c ve d arasýnda deðiþen bir tam sayýlardýr. (32 bit adresleme sistemi). Örnek olarak monash.pw için bu numara dir. Her Ýnternet adresinin ilk kýsmý, bulunduðu domain in network adresini, son kýsmý ise makinanýn (host) numarasýný verecek þekilde ikiye bölünür. Bir bilgisayar aðýnda bulunan makinalarýn miktarýna göre makine numarasý için ayrýlan kýsmýn daha büyük veya daha küçük olmasý gerekebilir. Deðiþik ihtiyaçlara cevap verebilmesi açýsýndan IP adresleri aþaðýdaki þekilde gruplanmýþtýr. Class A network adresleri adresinden a kadar olan aralýðý kaplarlar. Her networkte kabaca Milyon makine bulunabilir. Class B network adresleri adresinden adresine kadar olan aralýktadýr: network adresi ve her networkte kabaca makine bulunabilir. Class C network adresleri adresinden adresine kadar olan aralýktadýr. Her biri makinadan oluþan yaklaþýk 2 milyon network adresi barýndýrýr. Class D ve arasýnda kalan adresler herhangi bir network tanýmlamazlar, ileri kullanýmlar için ayrýlmýþtýr. Bu domain adreslerinin daðýtýmý NIC (Network Information Center) tarafýndan yapýlýr, daha sonra her domain sahip olduðu adresi kendi ihtiyaçlarýna göre parçalayarak daðýtabilir. (Son zamanlarda, sýnýrlý sayýdaki Ýnternet adres uzayýnýn bitebileceði düþüncesi ile, yeni bir adresleme stratejisine doðru da gidilmektedir. Önümüzdeki yýllarda, yeni tip IP adreslerinin ( bit) ortaya çýkmasýný bekleyebiliriz. Bu IP numaralarýna (domain adreslerine) karþýlýk düþen bir makine ismi de bulunur. Bu sayede makinalarýn isimleri daha kolay akýlda kalýr. Her domain de o domaine ait IP numaralarý ile bu isimler arasýnda geçiþi saðlayan bir servis (Domain Name Service) bulunur. Bu servis ayný zamanda diðer domain lere ait isimleri ilgili DNS lere sorarak öðrenir.

3 ARTROPLASTÝ ARTROSKOPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY DNS, ayrýca, Ýnternet adresini sayýsal adrese çevirir. Domain ler hiyerarþik DNS adresleme sistemi içindeki farklý yapýlarý temsil ederler. Her domain kendi içinde baðýmsýz bir topluluktur. Doðal olarak, herkes kafasýna göre geliþi güzel Ýnternet domain ismi ve IP numarasý alamaz. Network Information Center (NIC) e bunun için baþvurmak gerekir. Internet adreslerinde görülen kýsaltmalar ne anlama gelir? monash.pw (uk=ýngiltere), monash.pw gibi). Özellikle com domainlerindeki sýkýþmadan dolayý, yeni global domain adlarý oluþturma çalýþmalarý ortalarýnda tamamlanmýþtýr. Yeni kullanýma açýlan alan adlarý þunlardýr: arts : Sanat ve kültür ile ilgili siteler firm : Ticari Firmalar info : Bilgi servisi sunan siteler nom: Kiþisel domainler için kullanýlan adresler rec : Eðlence siteleri stor : Alýþveriþ merkezleri, ticari ürün satýlan yerler web : www ile ilgili servis sunan siteler Internet teki bilgi iletim hýzlarý çeþitlilik gösterir. Bilgisayarlarý ve deðiþik aðlarý birbirine baðlayan hatlar, kablo (çoðunlukla fiber optik), uydu ya da radyo link (yakýn birimler için) baðlantýlý olabilir. Ýnternette hat hýzý, saniyede iletilen bit sayýsý ile (bps, bit/san) ölçülür. Örneðin, 64 kilobit/saniye hýzýndaki bir hat saniyede 64kbit= bit iletebilir. Bu da, ideal þartlarda, yaklaþýk 8 kilobyte/ saniye hýzýna denk gelmektedir. Söz gelimi, böyle bir hat ile, tam kapasite kullanýmýnda, 1 Megabyte lýk bir dosya yaklaþýk 2 dakikada iletilecektir. Bir birimin, baðlantýlarýnda kullanabileceði en fazla hýza Band Geniþliði denir. 64kbit/saniye bant geniþliði olan bir hattý ayný anda 10 birime kullandýrýrsak, buna göre hýzýmýz, en fazla hýzýn ortalama %10 una kadar düþer. Ýnternet Ortamýnda Sunulan Hizmetler Internet, bilgiye ulaþmayý kolaylaþtýrmak için deðiþik bilgi arama/tarama yöntemleri de sunar. Internet in sunduðu hizmetler çok geniþtir ve bu kadar bilgi arasýnda, bilinçsiz bir kullanýmla, insan yolunu çok kolay kaybedebilir. Internet ten alýnabilecek servisler, temel kullanýmlar vb ile ilgili olarak Ýnternet in sunduklarý; onu kullananlarýn istekleri, hayal güçleri ve teknoloji ile sýnýrlýdýr. Ýnternetin þu anda sunduðu temel hizmet biçimleri þunlardýr: Ýnternetin en önemli hizmetlerinden biri olarak kabul edilebilir. Ýnternet servis saðlayýcýlarý tarafýndan saðlanan bu hizmet ile, bir Ýnternet servis saðlacý adý ve bu adresde tanýmlanmýþ bir kullanýcý adý bulunmak zorundadýr. Böylece, verilen adrese ileti gönderilmiþ olur, bu adrese ulaþan mesajlar kullanýcý tarafýndan alýnýncaya kadar saklanýr ve kullanýcýya iletilir. Netscape firmasý tarafýndan 10, hekim üzerinde yapýlan anket sonuçlarýna göre hekimlerin, %63 ü günlük olarak kullandýklarý, %33 ünün hastalarý ile ile haberleþtikleri, bu sayýlarýn bir yýl öncesine göre % artýðý ve çalýþma sonrasý 3 ay içerisinde rakamýn %20 artýðý gösterilmiþtir. American Medical Information Association (AMA) tarafýndan hazýrlanan ile hasta takibi ile ilgili düzenleme çalýþmasý þu anda AMA tarafýndan deðerlendirilmektedir. Buna göre lerde dijital bir güvenlik kodu bulunacak ve gelen ler basýlmýþ olarak hastanýn takip dosyasýna iþlenecektir. Bunlarý Ýnternet ortamýnda okumaya açanlar yasal soruþturmalara muhatap olabileceklerdir. Ancak þu anda, lerin güvenliðini saðlayan bir yasal koruma yoktur, bu nedenle gizli bilgiler ile aktarýlmamalý; gerekli ise þifrelenmiþ olarak gönderilmelidir 3.

4 ARTROPLASTÝ ARTROSKOPÝK OPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY Mail Gruplarý Belli üyeler tarafýndan gönderilen maillerin grup üyelerine ulaþtýrýlmasýna izin veren sistemlerdir, böylece ortak ilgi alanlarýnda kiþilerin bilgilenmesi ve haberleþmesi saðlanýr. Ortopedi Dünyasýnda kullanýlan beli baþlý mail gruplarý, Orthopod, The scoliosis mail group, AAOS tartýþma grubu, Electronic Journal of Orthopaedics Mailing List olarak sýralanabilir. Haber Gruplarý Haber gruplarý duyuru panolarý gibi kabul edilebilir, mail gruplarýnýn aksine haber gruplarýnda üyeler, istedikleri haber grubuna kendileri ulaþarak, istedikleri mesajlarý okurlar. Burada kiþisel adreslere herhangi bir mesaj gönderilmez. Haber gruplarý ile ilgili taramalar, adresinden öðrenilebilir. Moderatörlü gruplarda, gelen mesajlar konu hakkýnda bilgili kiþilerce kontrol edilerek panoya aktarýlýr, kontrolsüz haber gruplarýnda mesajlar hemen panoya eklenir. TeleMedicine Geliþen teknoloji ile hekimler arasýnda dayanýþma ve elektronik ortamda konsültasyon programlarý ortaya çýkmaya baþlamýþtýr. Dijital ortama aktarýlan hasta bilgileri baþka bir merkezde bulunan hekime danýþýlabilir. Sigorta þirketleri tarafýndan bu uygulamalar halen desteklenmese de, gelecekte sigorta þirketlerinin bu konuya sýcak bakmalarý beklenmektedir. WWW (World Wide Web) Zaman zaman Ýnternet ile eþ anlamlý olarak kullanýlsa da, www Ýnternet deðildir, onun bir parçasýdýr. Ýnternette oluþturulan web siteleri, birer kitaba benzetilebilir. Burada bir indeks sayfasý yani giriþ bölümü vardýr, daha sonra sitenin içeriðine göre týpký kitaplarýn bölümleri gibi site yapýlandýrýlarak kullanýcýya açýlýr. Aslýnda her sayfa bir dosyadýr, her dosyanýn kendine ait bir adresi vardýr. Bu sayfalarý bulup görüntüleyen programlara Web Browser denir. (IE, yada Netscape gibi). Bir bilgi deryasý olarak kabul edilen internette aradýðýný bulmak kolay bir þey deðildir, ancak unutulmamasý gereken bir nokta insanýn internetde aradýðý her þeyi bulabileceðidir. Bu konuda yardýmcý olmak üzere arama motorlarý yada web sayfalarýnýn adreslerinin oluþturulduðu veri tabanlarý vardýr. Ýntrenete aradýðýnýz bilgiye ulaþabilme genelde tecrübe ile olur, ancak bu konuda yardýmcý olabilecek 3 teknikten bahsedilebilir, 1. belli baþlý sayfalarý sýk kullanýlanlar klasörüne kaydetmek, 2. iþinize yarayan sayfalarý bilgisayarýnýza kaydetmek, 3. aradýðýnýz konuyla ilgili web adreslerini size sunan link sayfalarýný bulmak. Unutulmamasý gereken bir baþka nokta ise; doðru bilgiyi doðru sitede aramak, doðru arama motorunu kullanmaktýr. Bunlarýn belli baþlýlarý: Yahoo, Webcrawler, Infoseek, Lycos, Northernligth, Altavista dýr. Bu konuda kapsamlý bilgi ve benzer siteler hakkýnda bilgi adresinde ve burada bulunan arama motorlarý hakkýnda bilgi sunan diðer sitelerde bulunabilir. Týp ve Ortopedi tarama motorlarý Ortopedi ve genel týp kaynaklý aramalarda yardýmcý olmak üzere gibi siteler önerilebilir. Medline Tarama Günümüzde týp konusunda yayýnlanan bir makaleye kolayca ulaþmak için kullanabileceðimiz medline taramalarý bir hekimin günlük iþleri arasýnda yer almaya baþlamýþtýr. Bu konuda en güvenli kaynaklardan biri olarak kabul edilen Pubmed sitesi American National Biotechnology Information (NCBI) tarafýndan National Library of Medicine (NLM) veri tabanlarýndan faydalanarak hazýrlanan bir sitedir. Normalde yazýlan her bir kelime arasýnda AND (ve) baðlacý otomatik olarak eklenir, ancak OR, NOT, gibi Boolean terimleri kullanýlarak tarama yapýlacak ise mutlaka bunlar büyük harfler ile yazýlmalýdýr. Sitede sunulan Limits adý altýndaki sayfadan arama sonuçlarý üzerinde kýsýtlamalar yapýlabilir, bunlar yazar adý [au], dergi baþlýklarý [ta], týbbi konu baþlýklarý [Mesh terms] veya [text word], Derginin tam adý [Journal name], belirtilen kelime grubunu radius fracture gibi istenilen indekslerde tarama yapýlabilir. Normalde Pubmed ile tarama yapýlýrken Pubmed önce aranan kelime grubunu Mesh listesinde daha sonra sýrasý ile dergi adý listesinde, kelime grubu olarak, yazar adý listesinde ve son olarak hala sonuç bulunamadý ise bütün kelimelerin arasýnda AND baðlacý var gibi düþünülerek tüm listelerde tekrar tarama yapýlýr. Tarama yapýlýrken bir kelimenin sonuna * iþareti

5 ARTROPLASTÝ ARTROSKOPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY konulur ise, o kelime ve onun ekleri farklý deðiþikliðe kadar Pubmed dizininden aranýr. Zaman aralýðý yerleþtirmek için, tarama sonuna sene/ay/gün [dp] formatý kullanýlmalýdýr. Belli bir zaman aralýðý içerisindeki sonuçlar taranacak ise yapýlmasý gereken, [edat] formatýnda olduðu gibi süreler arasýna : konulmasý gerekir. Basým tarihi için [dp], [pubmed e kayýt tarihi için [edat], Mesh terimleri listesine indekslendiði tarih için [MHDA] gibi baðlaçlar eklenebilir. Limits penceresinden ayrýca makalenin yazým dili, tarama yapýlacak bölümler, makale tipi, çalýþmanýn yapýldýðý hastalarýn yaþ grubu, hayvan yada insan çalýþmalarý, cinsiyet, tarih aralýðý, Pubmed veri tabanýnýn farklý bölümleri üzerinde tarama yapmak gibi seçenekler belirlenebilir. Preview Ýndex penceresi ile istenilen tarama ile ilgili bilgiler yazýldýktan sonra Pubmed listesinde o grup ile ilgili ek kelime gruplarý belirlenir tarama üzerinde yeni deðiþiklikler yapýlarak sonuçlar üzerinde ek deðiþiklikleri yapmak mümkün olur. History penceresi kullanýlarak, yapýlan farklý tarama sonuçlarý üzerinde eklentiler yapýlabilir, bu menü ile toplam adet tarama sonucu sizin adýnýza Pubmed tarafýndan 1 saat süre ile saklanýr, 1 saat sonunda geçmiþ çalýþmalarýnýz silinir. Bu özellik sayesinde tarama sonuçlarý birleþtirilerek tek bir tarama sonucu gibi listelenebilinir. Clipboard penceresi ile yapýlan farklý taramalarýn sonuçlarý burada bekletilerek tamamý tek bir tarama sonucu gibi basýlabilir. Clubby seçeneði ile yapýlan taramanýn tam olarak uzun tarama stratejisi saklanabiliri Bu ileride yapýlacak taramalar için kullanýlabilinir. Bu özelliðin kullanýlabilmesi için Pubmed e üye olunmasý gerekir. Bu konuda daha geniþ bilgi http: // query/satatic/help/monash.pw sayfasýndan bulunulabilir. Pubmed dýþýnda medline taramalarý, Biomednet ( Medscape ( Healthgate ( gibi farklý sitelerden de yapýlabilinir. ORTOPEDÝ WEB SAYFALARI Organizasyonlar AAOS Akademinin web sayfasý Ýnternet üzerinde bulunan önemli sitelerden birisidir. Üyelerine toplantýlara katýlým kaydý yapmaktan, ürünlerini alabilmeye, sürekli týp eðitimi vermeye kadar uzanan bir yelpazede web sitesini kullanan akademi, ayrýca tartýþma gruplarý ve medline tarama gibi hizmetlerde vermektedir 4. Ayrýca AAOS tarafýndan üyelerine kendi web sayfalarýný AAOS sitesinde hazýrlayabilme ve burada sunma imkaný da vermektedir. AAOS dýþýnda belli baþlý ortopedi organizasyonlarýnýn web adresleri ise þöyledir. Kitaplar Wheeless Textbook of Orthopaedics C.R. Wheeless,MD ve Eugene Sherry, MD tarafýndan WorldOrtho ekibi ile birlikte Avustralya da geliþtirilmiþtir. Bu kitaplarda sunulan makalelerin dünyanýn farklý köþelerinden havuzlanmasý mümkündür ve yer kýsýtlamasý yoktur. el cerrahisi içerikli benzer bir sitedir. South Medical Association tarafýndan da Ýnternet üzerinden eriþimi mümkün olan hem hasta hem de hekimlerce kullanýlabilecek yeni bir elektronik ortopedi kitabý ile ilgili çalýþmalar devam etmektedir. Bu konuda sitesinde bulunan bilgilerden faydalanýlabilinir. Dergiler Dergiler Ýnternet ortamýnda yayýn yapmanýn gerekliliði konusunda henüz tam bir fikir birliðine varamamýþlardýr. Ancak bir çok dergi bugün internetten ulaþýlabilen elektronik sayýlarýný ortaya koymaya baþlamýþlardýr. Elektronik Dergiler The Electronic Journal of Orthopaedics, Ýnternet ortamýnda yayýnlanan ilk elektronik dergidir. Dr. Reuben tarafýndan geliþtirilen dergide yayýnlarýn elektronik ortamda hazýrlanmasý, elektronik ortamda dergiye ulaþtýrýlmasý ve hakemlere ulaþtýrýlan yayýnlarýn www ortamýnda yayýnlanmasý amaçlanmýþtýr. Link sayfalarý Bazý ortopedi cerrahlarý tarafýndan hýzla geliþen ortopedi sayfalarýna ulaþmak için link siteleri oluþturulmuþtur. Bunlar benzer çalýþmalar ile zaman kaybedilmemesi için OWL (Orthopaedics Web Links) adý ile birleþtirilmiþ ve her kýtada açýlan sitelerde yansýlarý alýnmýþtýr. Böylece bilgiye eriþim hýzlandýrýlmýþtýr 5.

6 ARTROPLASTÝ ARTROSKOPÝK OPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY Diðer ortopedi kaynaklarý Bonehome adý ile yayýn yapmaya baþlayan site daha sonra Medscape tarafýndan satýn alýnmýþ ve Medscape in Ortopedi bölümü haline gelmiþtir. Sitede ortopedi ile ilgili son geliþmeler yanýnda ortopedi eðitimine yardýmcý multimedia materyalleri bulunmaktadýr. Bu site üzerinden abone olunarak elektronik posta ile haftalýk ortopedi haberlerine ulaþmak mümkündür, sitede ayrýca CME (Continuous Medical Education) makalelerine ulaþýlabilir. Bir diðer site, E-Radius sitesidir. Buradan Ýnternet ortamýndan radius distal uç kýrýklarýna ait vaka tartýþmalarýna ulaþmak mümkündür. Bu sitede haftada bir vaka tartýþmasý yapýlmasý amaçlanmýþ ise de, bu konuda site ile ilgili sýkýntýlar vardýr. Ýnternet ve Hastalar Ýnternet ve bilgisayar hasta doktor iliþkisini tam olarak oluþturamasa da, hastalarýn bilinçlenmesinde önemli bir araçtýr. Hastalarýn bilinçlendikçe tedaviye uyumlarýnýn arttýðý bir gerçektir. Ýnternet hastalara yönelik birçok eðitim ve bilgilendirme sayfalarý ile doludur. Bu sayfalarda sunulan bilgilerin büyük bir bölümü ise bilimsel doðruluktan yoksundur. Ýnternet ortamýnda yapýlan bir çalýþmada sunulan bilgilerin büyük bir bölümünün yetersiz ve alternatif týp bilgilerini hastalara sunduðu belirlenmiþtir. Bu konuda Ýnternet ortamýnda hastalarýn doðru bilgiler ile bilgilendirilmesi için profesyonel hekimlerce hazýrlanan sayfalarýn www de sunulmasý zorunludur. Ýnsanlarýn, içtikleri suyun bile kaynaðýný araþtýrdýklarý bir dönemde, saðlýklarý ile ilgili olarak kendilerine sunulan bilgilerin doðruluðu konusunda dikkatli olmalarý gerekir. Hastalar üzerinde yapýlan bir anket ise, 50 yaþ altýnda bulunan hastalarýn %98 inin internetde sunulan bilgilerin doðruluðuna ve güvenilirliðine inandýðý, 50 yaþ üzerinde bulunan hastalarýn %29 unun ise güvenilirlik konusunda þüpheleri olduðunu göstermiþtir 5,6. Hastalar standart týp kitaplarýnýn karýþýklýðý ve eriþim zorluklarý nedeniyle Ýnternet gibi kendilerine eriþilmesi kolay bir kaynakta sunulan bilgilere itibar edebilirler. Bu konuda hastalara hekimler tarafýndan sunulan eðitim imkanlarýnýn azlýðý da önemli bir eksikliktir. Bu konuda Pedro ve arkadaþlarý, Karpal Tünel Sendromu ile ilgili 5 Ýnternet arama motorundan yapýlan tarama sonrasýnda bulunan siteyi, konunun uzmaný iki hekim tarafýndan incelemiþlerdir. Bulunan siteler, yazarlarýnýn güvenilirliði, site içeriði, bilgilerin doðruluðu açýsýndan puan arasýnda deðerlendirilmiþtir. Bunun sonucunda; sitelerin %30 unun ticari olduðu ve ürün pazarlama amacýyla hazýrlandýðý, %30 unun yine ticari olduðu ancak ürün pazarlama amacý gütmediði, ancak %23 ünün akademik merkezlerden yada hekimler tarafýndan hazýrlandýðý tesbit edilmiþtir. Sitelerin yarýsýndan azýnýn klasik bilgiler sunduðu, %23 ünün yanlýþ ve hatalý bilgiler sunduðu, ortalama içerik puanlarýnýn olduðu belirlenmiþtir 6. Tamara ve arkadaþlarý tarafýndan yapýlan bir baþka çalýþmada ABD de bulunan ortopedi eðitim merkezleri tarafýndan sunulan sayfalarýn içerikleri deðerlendirilmiþtir. Toplam web sayfasýný içeren çalýþmada; sayfalarda klinik de sunulan hizmetlerin tanýtýmýn yapýlýp yapýlmadýðý, klinik personeli ile ilgili bilgiler verilip verilmediði, akademik eðitim programlarýnýn sunulup sunulmadýðý, diðer ortopedi sitelerinin adreslerine yer verilip verilmediði, elektronik ortamda eðitim materyallerinin bulunup bulunmadýðý (tartýþma vakalarý, eðitim modülleri gibi), bölümün yayýnlarý ve akademik ilgi sahalarý hakkýnda sunulan bilgiler, hastane istatistikleri, asistan listeleri, siteye arama motorlarý vasýtasý ile ulaþýmýn mümkün olup olmadýðý gibi kriterlere dikkat edilerek deðerlendirme yapýlmýþtýr. Sonuç olarak sayfalarýn sadece %73 ünün American Medical Association veri tabanýnda kayýtlý olduðu, %57 sinin öðretim elemanlarýnýn isim listesini verdiði, %53 ünün telefon numarasý ve bölüme eriþim adreslerini sunduðu, sitelerin sadece % hekimlerin adreslerini verdiði, % sinin ortalama olarak sitelerinin en son yenilenme zamanýný sunduðu, buna göre sitelerin ortalama ayda yenilendiði ( ay arasý), sitelerin sadece % nin tüm arama motorlarý tarafýndan gösterilebilirken, % unun herhangi bir tarama motoru tarafýndan gösterildiði ortaya konulmuþtur 5. Ýnternetde sunulan bilgilerin, bölümlerin tanýtýmý dýþýndaki bilgilere dýþarýdan kim olduklarý bilinmeyen kiþilerce ulaþýlabilmesinin doðruluðu tartýþýlabilinir. Eðitim modülleri, asistan eðitim programlarýnýn detaylarý gibi konularda þifre ile korunmuþ sayfalarýn ortaya konulmasý daha uygun olabilir, böylece belki Ýnternet ortamý daha etkin ve güvenli olarak kullanýlabilir.

7 ARTROPLASTÝ ARTROSKOPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY Etkili ve eðitici bir site hazýrlanmýþ olsa bile bu siteye arama motorlarý yolu ile kolayca ulaþýlabilmesi gereklidir. Bu saðlanamaz ise beklenen etki alýnamayabilir. Çalýþmada kullanýlan 3 arama motorunun sadece sitelerin % ini bulanabilmesi, herhangi 3 ü tarafýndan adreslerin sadece %46 sýnýn bulunabilmesi son derece düþündürücüdür. Çok daha fazla sayýda hekim tarafýndan kullanýlmaya baþlandýkça, medikal firmalarýnýn Ýnternet ortamýnda reklam hizmetleri artacaktýr. Belki yakýn gelecekte elektronik posta mesajlarý üzerinde firma reklamlarýný ve ürün tanýtýmlarýný görmek mümkün olacaktýr. Týp sitelerinin, týbbi içeriklerinin deðerlendirildiði ve puanlandýðý bir kalite belgelendirmesi yapýlmalýdýr. Bu konuda çalýþmalar var ise de henüz kayda deðer sonuçlar alýnmamýþtýr 5,7. Sonuç olarak 20, den fazla saðlýk ile ilgili web sayfasýnýn bulunduðu, aylýk olarak ortalama web sayfasýnýn hazýrlandýðý yýlýnda, 70 milyon Amerikalýnýn saðlýk ile ilgili konularda yardýmýna baþvurduðu Ýnternet ortamý, Ýnternet in doðduðu yer olan ABD de bile, ortopedi akademik birimleri tarafýndan tam olarak kullanýlamamaktadýr. Böyle bir sitenin hazýrlanmasý ekonomik olmasa da kuruluþlarýn kendilerini tanýtma, hasta eðitimi sunma, asistan eðitimi ve sürekli týp eðitimi gibi konularda etkinlik kazanabilmeleri açýsýndan önemlidir. Net-etiði Ýnternet ortamý kendi aralarýnda elektronik trafiðe izin veren binlerce bilgisayar aðýnýn birleþmesi ile oluþmuþ bir sistemdir. Bu sistem içerisinde kullanýcýlar yaptýklarý her bir hareketin sorumluluðunu kendileri taþýrlar ve að yöneticileri tarafýndan konulan kurallara uymak zorundadýrlar. Kullanýcýlarýn Ýnternet ortamýnda yapabildikleri her þey, yapmalarýna izin verilmiþ olmayabilir. Ýnternet ortamýndan faydalanma bir hak deðil, insanlara sunulmuþ bir hizmettir. Bu nedenle Ýnternet ortamýndan faydalanýrken uyulmasý gereken kurallar vardýr. Bu kurallar net-etiði olarak bilinir. Bu kurallara uyulmasý, bilgi ortamýnýn geliþmesine yardým edecektir. Elektronik posta kullanýmý sýrasýnda, posta kutusu sýk sýk kontrol edilmeli, kullanýmýna izin verilen disk büyüklüðüne uyulmalý, gereksiz mesajlar silinmeli, ileride kullanýlabilecek mesajlar ve dosyalar, kiþisel bilgisayara indirilerek kaydedilmelidir. Elektronik posta mesajlarýnýn sadece sizin ve alýcý tarafýndan okunabileceði sanýlmamalý, baþkalarý tarafýndan da mesajlarýn okunabileceði unutulmamalýdýr. Virüslerin yayýlmasýna neden olmamak için sýk sýk virüs taramasý yapýlmalýdýr. Mesajýn büyük harfler ile yazýlmasý Baðýrma anlamýna gelir. Anlamsýz maillerin bir çok kiþiye gönderilmesi onlarla alay etme spamming olarak kabul edilir, bu tür hareketlerden kaçýnýlmalýdýr. FTP (File Transfer Protocol) sitelerine baðlanýldýðýnda þifre Password istenildiðinde elektronik posta adresi girilebilir, bu kabul edilmez ise o zaman Guest denenmelidir. Arþiv siteleri tarafýndan uygulanan zaman sýnýrlamalarýna, sunucu bilgisayarýn bulunduðu yerel saatler içerisinde uyulmalýdýr. Bu sitelerden kaydedilen programlarýn kullanýmý tamamen kullanýcýnýn sorumluluðundadýr. Ücretli programlarýn ücretleri ödenmelidir. Elektronik tartýþma listelerinde ve haberleþme listelerinde mesaj yollanýrken paragraflar kýsa tutulmalý, her bir mesajda sadece tek konuya deðinilmeli, baþkalarý hakkýnda görüþ bildirirken dikkatli davranýlmalýdýr. Elektronik mesajlar kolaylýkla baþkalarýna iletilebilir. Gönderdiðiniz mesajlarýn sonunda, adýnýzý, pozisyonunuzu, baðlantýlarýnýzý, Ýnternet adresinizi içeren kiþisel bilgilerinizi belirtiniz. Sadece kelimelere vurgu yapmak için büyük harf kullanýn, bu amaçla kelime baþlarýna ve sonuna * yýldýz iþareti kullanýlabilir. Gruplara mesaj gönderilirken dosya eklentileri mümkün olduðunca gönderilmemeli, dokümanýn alýnabileceði Ýnternet adresi belirtilmelidir. Ýlk göndericinin izni olmaksýzýn bir iletiyi haberleþme listesine göndermek çok kaba bir hareket olarak kabul edilir. Lisans sözleþmelerine uygun davranýlmalý, yüz yüze konuþulamadýðýndan yapýlan espri ve gönderilen komik materyallerin yanlýþ anlaþýlabileceði unutulmamalýdýr. Tartýþma listelerinde grubun ilgi sahasý ile ilgili konularda kýsa sorular sorulmalý, diðer liste üyelerini kýnayýcý yazýlardan kaçýnýlmalýdýr. Sorunuzun cevabýnýn sizin adresinize yollanmasýný isteyin, daha sonra size gelen cevaplarýn bir özetini gruba yollayýn. Bir mesaja cevap verirken adresin doðruluðunu kontrol edin. Yeni bir gruba üye olduðunuzda, kabul mesajýný ileride referans olarak kullanmak üzere saklayýn. Web siteleri ile alakalý sorularýnýzý sayfa oluþturuculara göndermeden önce, sýkça sorulan sorular FAQ bölümüne bakýlmalýdýr 8.

8 ARTROPLASTÝ ARTROSKOPÝK OPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY Bilgisayar Kullanýmý ile ilgili 10 Emir 8 1. Bilgisayarý diðer insanlara zarar vermek için kullanma, 2. Diðer insanlarýn bilgisayar kullanýmýný engelleme, 3. Baþka insanlarýn dosyalarýný karýþtýrma, 4. Bilgisayarý hýrsýzlýk yapmak için kullanma, 5. Bilgisayarý yalancý þahitlik yapmak için kullanma, 6. Ücretini ödemediðin yazýlýmlarý kopyalama, kullanma, 7. Ýzin almadan baþkasýna ait bilgisayarlarý kullanma, 8. Diðer insanlarýn emeklerine saygý göster, 9. Yazdýðýn programlarýn sosyal sonuçlarýný düþün, Bilgisayarý dikkatli ve saygýlý kullan. REFERANSLAR 1. Golladay G.G.J. KIH, Matthews L. S. J. Current Concepts Review: Internet Resources for Ortopaedic Surgens. J Bone and Joint Surgery. ; 80 (A): [email protected] Short History of Ýnternet. The Magazýne Of Fantasy And Scýence Fýctýon Clough JFM. Evolution of orthopaedics on the internet: http: // BU/monash.pw 4. Gelberman R. H. The Ortopaedic Forum; The Academy On the Edge: Taking Charge of Our Future. J Bone and Joint Surgery. ; 83 (A): Rozental T. D. ljh. The Ýnternet as a Comminucation Tool for Academic Orthopaedic Surgery Departments in the united States. J Bone and Joint Surgery. ; 83 (A): Beredjýklýan P. K BDJ, Steýnberg D. R., Bernsteýn J. Evaluating The Source And Content Of Orthopaedic Information On The Internet The Case Of Carpal Tunnel Syndrome. J Bone and Joint Surgery. ; 82 (A): Weiland A. J. Beyond Fera- Forging a New Path. J Bone and Joint Surgery. ; 80 (A): Netiquette: ftp: //monash.pw Anatomi 3-D Anatomy for Students http: //monash.pw Anatomy and Histology http: // Anatomy http: // pathfind/monash.pw Diagnostic Imaging for the Physical Therapist http: // eatlas of Pathology http: // /NAV/monash.pw Global Anatomy http: // monash.pw http: // InforMed Anatomy resources http: //monash.pw~funnell/ InforMed/monash.pw Musculoskeletal Atlas http: //monash.pw atlas/monash.pw The Virtual Pelvis Museum http: //monash.pw pelviswrl UNSW Embryo- Skeletal Muscular System http: //monash.pw Notes/monash.pw Visible human cross sections http: // GrossAnatomy/cross_section/monash.pw Web-Based Surgical Simulators and Medical Educational Tools http: //monash.pw

9 ARTROPLASTÝ ARTROSKOPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY Arama - com http: //com/ AltaVista http: // AOL NetFind http: // Arabul http: // Debriefing http: // Excite http: // monash.pw http: //monash.pw HotBot http: // Google http: // Metacrawler http: // Northernlight http: // veya http: // Profusion http: // Infoseek http: // Ixquick Metasearch http: //monash.pw LookSmart http: // Netbul http: // monash.pw http: // TürkMeta. http: // Yahoo! http: // Ayak-Ayakbileði http monash.pwp: //monash.pw Podiatry http: // pathfind/monash.pw RPSLMC-Dept. of Orthopedic Surgery - Gait Laboratory http: // Birlikler Academic Orthopaedic Society http: // American Orthopaedic Foot and Ankle Society http: // Connective Tissue Oncology Society http: // monash.pw Orthopaedic Trauma Association http: // Scoliosis Research Society http: // Société Internationale de Chirurgie Orthopédique et de Traumatologie (SICOT) http: // American Academy of Orthopaedic Surgeons http: // American Association of Hip and Knee Surgeons http: // American Medical Informatics Association. http: //

10 ARTROPLASTÝ ARTROSKOPÝK OPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY American Orthopaedic Association http: // American Orthopaedic Society for Sports Medicine http: // American Society for Surgery of the Hand http: // Arthroscopy Association of North America http: // Australian Orthopaedic Foot and Ankle Society http: // Australian Society of Orthopaedic Surgeons http: // British Orthopaedic Association http: // EFORT http: // ICRS International Cartilage Repair Society http: // Medical Student http: //monash.pw Orthopaedic Research Society http: // http: // http: // The International Center for Orthopaedic Education http: // The International Society for Fracture Repair http: //monash.pw Turk Ortopedi ve Travmatoloji Dernegi http: // Turk Tabipleri Birligi http: // Dergiler American journal for sports medicine http: // American journal of orthopedics http: // BioMechanics The Magazine of body movement and medicine http: // Clinical Orthopaedics and Releated Research http: // ebmj collected resources Orthopaedic and trauma surgery http: // orthopaedic_and_trauma_surgery International Orthopaedics (SICOT) http: // /monash.pw Internet Journal of Emergency and Intensive Care Medicine http: // Internet journal of orthopedic surgery http: // MedFak/Orthopaedie/journal/ Journal of bone and joint surgery (American) http: // Journal of bone and joint surgery (British) http: // Journal of Emergency Medicine and Acute Primary Care http: // Journal of orthopaedic research http: // Journal of prosthetics and orthotics http: // Journal of Shoulder and Elbow Surgery http: // serve?action=searchdb&searchdbfor=home&id=se Journal of the American Academy of Orthopaedic Surgeons http: //

11 ARTROPLASTÝ ARTROSKOPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY Journal of the Southern Orthopaedic Association http: // jsoasp01/monash.pw MDCONSULT http: // University of Pennsylvania Ortho Journal Online http: // Orthopedics today http: // monash.pw Orthopedics http: // Spine-Surgery http: // The American Journal of Knee Surgery http: // monash.pw The Free Medical Journals Site http: // The New England Journal of Medicine http: //monash.pw The Physician and sports medicine online http: // AAOS Bulletin http: // The Electronic Journal of Hand Surgery http: // monash.pw European Journal of OrthopaedicSurgery and Traumatology http: //monash.pw /monash.pw Journal of Arthroplasty and Arthroscopic Surgery http: //monash.pw Acta Orthopaedica et Traumatologica Turcica http: // Hacettepe Ortopedi dergisi http: // Eðitim Mataryelleri A Simple guide to orthopaedics and trauma http: // monash.pw Approaches to differential diagnosis in musculoskeletal imaging http: // monash.pw Clinical Case Presentations from du Pont Hospital http: //monash.pw pd_ortho/educate/clincase/monash.pw Cmecourses - Gateway Home http: // monash.pw?pid=56 Edinburgh Orthopaedic Internet Presentation Centre http: // monash.pw Guide to total hip replacement http: // MedFacts medical library http: // Online medical dictionary http: // OWL Publications http: //monash.pw Regional Anesthesia CME http: // monash.pw WorldOrtho educational database http: // Kitaplar Electronic Orthopaedic Textbook http: // monash.pw

12 ARTROPLASTÝ ARTROSKOPÝK OPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY emedicine Online Text - Emergency Medicine http: // http http: // orthotextbook http: // Wheeless Textbook of Orthopaedics http: // Baðlantýlar Orthopaedic Links Page Link page from British Columbia http: // monash.pw ACL Home Page http: // Southern California Orthopedic Institute http: // Hand surgery http: // Cumulative Trauma Disorders http: // Orthopaedic Surgery Database http: // orthopaedics/monash.pw Orthopaedic Grand Rounds FTP site http: // Trauma Protocols http: // monash.pw#protocols The University of Washington http: // and Joint Sources/monash.pw Anesthesia for Orthopedic Surgery http: // /pilot/ortho/ monash.pw Animations http: //monash.pw monash.pw Anthropometry http: // pathfind/monash.pw Biomechanics World Wide http: // monash.pw BioSupplyNet- Biomedical Research Supply Information Source http: // Bone Links http: // monash.pw http: //monash.pw Dr. Pribut s Sports Page http: // Greenspoon Orthopedics Patient Education Page http: // Hardin MD The Medical Information Hub http: //monash.pw~martindale/ monash.pw Hip Implant Law Premier Site on Hip Replacement Recalls http: // Internet Society of Orthopaedic Surgery and Trauma s maitrise-orthop http: // Martindale s Health Science Guide Anesthesiology & Surgery Center http: //monash.pw~martindale/ monash.pw monash.pw http: // MedMark Orthopedics http: //monash.pw Medscape http: // Musculoskeletal Diseases http: // Musculoskeletal system - CHORUS http: //monash.pw

13 ARTROPLASTÝ ARTROSKOPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY Medsite http: // Orthopaedic Links http: // Orthopaedics - Best Practice - Online Resources http: // bporthopaedics/monash.pw Orthopaedics Portal http: //monash.pw monash.pw monash.pw http: // Shriners Hospitals http: // Trauma Department http: // monash.pw UW - Madison - Department of Radiology - Medical StudentTeaching Files http: // monash.pw UW Orthopaedics and Sports Medicine http: // monash.pw http: // Türk Ortopedi-Net http: // Türk-Asami http: // Türkiye spor hekimleri derneði http: // Medline BioMedNet http: //monash.pw HealthGate http: // Medscape http: // PubMed http: // Süreli Yayýnlar Toplu Kataloðu Tarama Motoru http: // sureliyayinlar/sykatalog/ Ortopedi Arama Siteleri Belgian orthoweb http: // Internet Portal for Orthopaedic Specialists http: // MedWeb Plus Orthopedics http: // monash.pw Orthogate http: // monash.pw orthoguide http: // Orthoknow http: // OrthoSearch http: // Orthoseek - pediatric orthopedics and pediatric sports medicine for parents http: // OrthoWorld. The Orthopaedics Portal for orthopaedic-orthopedic information. http: // OWL Orthopaedic web links organisations site http: //monash.pw The OrthoPeople http: // Virtual hospital http: //

14 ARTROPLASTÝ ARTROSKOPÝK OPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY WorldOrtho http: // Yahoo Orthopedics http: //monash.pw Orthopedics/ Tartýþma Gruplarý AAOS online http: // Arthroplasty http: // BeneluxOrth Mailing List http: // Extensive List of Related Mailing Lists and Newsgoups - an http: //monash.pw IndiaOrth Mailing List http: // Limbrecon http: // monash.pwaedics news: monash.pwaedics NewsRounds Personalized News for the Business of Medicine http: // Orthogate s Mailing List http: // Orthopaedic Trauma Association http: // Orthopedia Mailing List http: //monash.pw Orthopedic Surgery Mailing List http: // Orthopod Arthroplasty http: // Orthopod Hand List http: // Orthopod Mailing List http: // Orthopod Spinal http: // Orthopod Sports http: // Sportmedorth http: // Scoliosis Mailing List Scoliosis http: // monash.pw#subscription Electronic Journal of Orthopaedics Mailing List http: // monash.pw monash.pw-updates http: // Groupshl=en&group=monash.pwaedics (monash.pw) http: //monash.pw groups?hl=en&group=monash.pwaedics turk_orthopod http: //monash.pw Týbbi Arama CiteLine http: // CliniWeb http: // MedHunt ( http: // Medical Matrix http: // Medmark http: // MedWeb http: // monash.pw

15 ARTROPLASTÝ ARTROSKOPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY Yahoo Health http: // Yayýnevleri monash.pw http: // Blackwells online bookshop http: //monash.pw http // Lippincott, Williams & Wilkins http: // monash.pw http: // monash.pw?shoppingcartid=0lbplab Publishers and booksellers http: // monash.pw Publishers catalogues home page http: // SLACK Incorporated http: //