Memur Kadro Derece Hesaplama

Devlet memuru kademe ve derece ilerlemesi  genel esasları 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda düzenlenmiştir. Devlet memurluğunda kademe, derece ve sınıf hesaplaması nasıl yapılır? Yan ve dik yükselme kaç yılda bir olur? Kadim Hukuk ve Danışmanlık olarak bu yazımızda devlet memurunun kademe, derece ve sınıf ilerlemesinin genel usul şartlarına, kendi alanında yapmış olduğu lisansüstü eğitimde geçen sürelere ve erkek memurların muvazzaf askerlikte geçen sürelerine değineceğiz.

Kamuda 3 türlü personel bulunur. Bunlar;

• Memur
• Sözleşmeli Personel
• İşçiler

Bu konulara giriş yapmadan önce devlet memuru kavramını açıklayalım. DMK m.4/A’ya göre; ‘

Yukarıdaki tanımlananlar dışındaki kurumlarda genel politika tespiti, araştırma, planlama, programlama, yönetim ve denetim gibi işlerde görevli ve yetkili olanlar da memur sayılır. Memur dışında yine DMK m.4’te diğer kamu görevlilerinin de kim olduklarına değinilmiştir. Bunlar da kısaca; Sözleşmeli Personeller ve İşçiler olarak adlandırılmıştır.

657 Derece Kademe ve Derece Tablosu

Kadro ve dereceleri, memur sınıflarına ve memurun deneyimine göre değişiklik göstermektedir. 657 sayılı DMK kapsamında olan memurların, memurluk dereceleri tablosuna bakmaları ve buradan kendi bilgilerini görmeleri gereklidir. Öğrenim durumlarına göre halihazırda kullanılan derece kademe tablosu aşağıdaki gibidir.

• İlkokul mezunları, 15. derece ve 1. kademeden göreve başlar. En çok 7. dereceye kadar yükselebilir.
• Ortaokulu bitirenler, 14. derece ve 2. kademeden göreve başlar. En çok 5. dereceye kadar yükselebilir.
• Ortaokul denginde bulunan mesleki ve teknik okullardan mezun olanlar, 14. derece ve 3. kademede göreve başlar. En çok 4. dereceye kadar yükselebilir.
• Liseden mezun olanlar 13. derece ve 3. kademeden göreve başlar. En çok 3. dereceye kadar yükselebilir.
• İki yıllık üniversiteden mezunlar, 10. derece ve 2. kademeden göreve başlar. En çok 1. dereceye kadar yükselebilir.
• Üç yıllık üniversiteden mezun olanlar, 10. derece ve 2. kademeden göreve başlar. En çok 1. dereceye kadar yükselebilir.
• Dört yıllık üniversiteden mezun olanlar, 9. derece ve 1. kademeden göreve başlar. En çok 1. dereceye kadar yükselebilir.
• Beş yıllık üniversiteden mezunlar, 9. derece ve 3. kademeden göreve başlar. En çok 1. dereceye kadar yükselebilir.
• Altı yıllık üniversiteden mezun olanlar, 9. derece ve 2. kademeden göreve başlar. En çok 1. dereceye kadar yükselebilir.

Kademe İlerlemesi Nedir?

Memurun görev, yetki ve sorumluluğunda bir artış olmaksızın yalnız aylık ve kıdemindeki artışı belirlemek için kullanılan kavramdır. 9’un biri şeklinde ifadede 9 dereceyi 1 ise kademeyi ifade eder. Yani kademe ilerlemesi, Devlet memurunun bulunduğu kadro derecesi içindeki bir kademeden, bir üst kademeye ilerlemesidir. Memurların kademe yükselmesinin usul ve şartları DMK m.64’te düzenlenmiştir.

Devlet memurluğundaki kademeler ise her derece içerisinde 3 kademe olması şeklinde düzenlenmiştir. Ve derecedeki ilerleme, derece numarasının azalmasıyla gerçekleşirken, kademedeki ilerleme kademe numarasının artmasıyla gerçekleşir.

Kademe ilerlemesi;

• 9/1
• 9/2
• 9/3
• 8/1
• 8/2
• 8/3
• 7/1
• 7/2
• 7/3 şeklinde yapılır.

Örneğin; kural olarak bir devlet memuru üniversite mezunu olarak memur statüsüne geçtiği anda 9. derece ve 1. kademe seviyesinde işe başlamış olur. Kademesindeki ilerleyişi 9/2 ve 9/3 olarak devam eder. 9. derecenin içerisindeki 3 kademede de çalıştıktan sonra artık 8. dereceye geçmeye hak kazanır.

Devlet memurlarının kademe ilerlemesi yapabilmesi için kural olarak aşağıda belirteceğimiz koşulların kendisinde bulunması gerekir:

• Bulunduğu kademede en az bir yıl çalışmış olması,
• Bulunduğu derecede ilerleyebileceği bir kademenin bulunması.

Devlet memurlarının kademe ilerlemesi, bulunduğu kademede en az bir yıllık hizmet süresi sonunda kendiliğinden yapılır. Kanun’un öngördüğü şartları yerine getiren memur için aylık bakımından ilerleme bir haktır. Disiplin hükümleri dışında, idarenin bu konuda bir takdir yetkisi bulunmamaktadır.

Kademe ilerlemesinin iki adet özel şekli de vardır. Kısaca bunlara değinecek olursak;

• Zorunlu sürekli görevle ülkenin kalkınmasında 1. derecede öncelikli yörelere atanan Devlet Memurlarına bu yöreleri fiilen çalışmak suretiyle geçirilen her iki yılın karşılığında aylık derecelerinin yükseltilmesinde dikkate alınmak üzere ayrıca bir kademe ilerlemesi daha verilir.
• Son sekiz yıl içinde herhangi bir disiplin cezası almayan memurlara, aylık derecelerinin yükseltilmesinde dikkate alınmak üzere bir kademe ilerlemesi daha uygulanır.

Kademe ilerlemesi için kuruma başvurmanıza gerek yoktur. Kurum kendiliğinden kademe ilerlemesi yapacaktır. Fakat disiplin cezası sonucunda kademe ilerlemesi cezası almanız durumunda bulunduğunuz il idare mahkemesinde 60 gün içinde yürütme durdurma istemli iptal davası açmanız gereklidir.

Derece İlerlemesi Nedir?

657 sayılı DMK’da tanımlanan ve memurların kıdemlerini ortaya koyan puanlama sistemine kademe ve derece adı verilmektedir. Tüm kamu idaresinin TMK adı verilen kuruluş kadroları vardır. Bu kadrolarda görevli memurlar belirli kıdemi yıllarına göre alırlar. Memurların hizmete başladıkları tarihlerde mezun oldukları okul, daha önceki memuriyetleri, yükseköğretimi ve askerlik hizmeti bu değerlendirmede bir kıstastır. Genel olarak memurlar göreve 9’un 1’den başlarlar. Sonrasında 9’ın 2’si, 9’un 3’ü ve devamında 8’in 1’i olarak devam ederler. Bu göstergenin yazılışı ise 9/1, 9/2, 9/3, 8/1 olarak ifade edilir.

• 9 dereceyi
• 1 kademi ifade eder.

Her yıl 1 tane kademe ilerlemesi yapılır. 3 yılın sonunda ise 1 derece ilerlenir. Derece dik, kademe ise yandır.

Olağan derece yükselmesi için bazı şartların oluşması gerekir.

• Üst dereceden boş bir kadronun bulunması,
• Derecesi içinde en az 3 yıl ve bu derecenin 3. kademesinde 1 yıl bulunmuş,
• Kadronun tahsis edildiği görev için öngörülen nitelikleri elde etmiş olması şarttır.

Olağan dışı derece yükselmesi için ise, Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfı hariç, sınıfların 1, 2, 3 ve 4. derecelerindeki kadrolarına, derece yükselmesindeki süre kaydı aranmaksızın, daha aşağıdaki derecelerden atama yapılabilmesidir.

Olağan dışı yükselme yöntemiyle atama yapılmasının amacı, yönetime, üst yönetim kadrolarını gençleştirme imkânı vermek, genç ve yetenekli devlet memurlarına mükteseplerine bakılmadan yükselme imkânı kazandırmaktır.

Hizmet süresi bakımından daha aşağıdaki derecelerde bulunan ve bu yüzden ilk dört dereceye yükseltilmesi olanağı bulunmayan başarılı memurların, DMK 68. maddenin (B) bendindeki özel koşulları taşımaları durumunda, ilk dört derece içindeki bir dereceye yükseltilmeleri idarenin takdirine bırakılmıştır.Söz konusu özel koşulları DMK m.68’den detaylıca inceleyebilirsiniz. (buraya mevzuat.com.tr’den link koyulacak)

Son olarak DMK m.37’de, öğrenim durumları, hizmet sınıfları ve görev unvanları itibariyle azami yükselebilecekleri derecelerin dördüncü kademesinden aylık almaya hak kazanan ve son sekiz yıllık süre içinde herhangi bir disiplin cezası almayanların kazanılmış hak aylıkları kadro şartı aranmaksızın bir üst dereceye yükseltilir.

Sınıf Yükselmesi Nedir?

Memurun bulunduğu hizmet sınıfı içinde veya öğrenimi itibariyle başka bir sınıfa geçmesidir. Memurların eşit dereceler arasında veya derece yükselmesi suretiyle sınıf değiştirmeleri mümkündür. Bu şekilde sınıf değiştireceklerin geçecekleri sınıf ve görev için DMK’da, kuruluş kanunlarında veya Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde belirtilen niteliklere sahip olmaları şarttır.

Bu durumda sınıfları değişenlerin eski sınıflarının derecesinde elde ettikleri kademelerde geçirdikleri süreler yeni sınıflardaki derecelerinde dikkate alınır.

Aynı zamanda kurumlar, memurlarını meslekleri ile ilgili sınıftan genel idare hizmetleri sınıfına veya genel idare hizmetleri sınıfından meslekleri ile ilgili sınıfa, görev ve unvan eşitliği gözetmeden kazanılmış hak aylık dereceleriyle atayabilirler.

Devlet memurlarının genel olarak kademe, derece ve sınıf ilerlemelerinden bahsettik. Şimdi Lisansüstü eğitimin memurun bu ilerlemelerindeki etkisini inceleyelim.

Lisansüstü Eğitimin Kademe, Derece ve Sınıf İlerlemelerine Etkisi

(Yazımızda kullanılan Master kavramı, halk dilinde bilinen adıyla Yüksek Lisans kavramı yerine kullanılacaktır.)

Bu etki; DMK m.36’nın maddesinde yer alan lisansüstü eğitim ile ilgili (A)-5 fıkrasında 9. bentte düzenlenmiştir. Söz konusu madde fıkrasında kademe ilerlemesi ve derece yükselmesinden yararlanacak memurlar teker teker sayılmıştır:

• Memurluğa girmeden önce veya memuriyetleri sırasında;
  • Yüksek öğrenim üstü master derecesi almış olanlar,
  • Yüksek öğrenim kurumlarında en az bir yıl ilave öğrenim yaparak lisansüstü sertifikası alanlara bir kademe ilerlemesi uygulanır.

• Tıpta uzmanlık belgesi alanlara ve meslekleri ile ilgili öğrenim dallarında doktora yapanlara ise bir derece yükselmesi uygulanır.

‘’Lisansüstü ihtisas sertifikası’’, bu isimle kesinlikle olması gereken bir belge değildir. Lisansüstü bir sene yapılmış olan bir öğrenimi belgeleyen bir belge olarak ifade edilmiştir. Bundan dolayı, bu isimde olmayan diğer belgeler de lisansüstü bir senelik bir öğrenim yapıldığını belgeliyorsa, bir kademe ilerlemesi için yeterli olacaktır.

Master derecesi alıp da bir kademe ilerlemesinden faydalanan memur, aynı zamanda doktora yapmışsa iki kademe ilerlemesinden yararlanacaktır. Yani hem master ve hem de mesleği ile ilgili doktora yapan memur toplam bir derece (3 yıl) yükselmesinden yararlanacaktır.

Kısaca diyebiliriz ki;

• Master yapanlar 1 kademe
• Doktora yapanlar 1 derece
• Master ve doktora yapanlar 1 derece ve 1 kademe uygulamasından yararlanacaklardır.

Bu konuda birkaç örnek verecek olursak;

1. 6 yıllık tıp öğrenimini bitiren bir doktorun uzmanlık ihtisasını da tamamlayarak memurluğa girdiğini düşünelim. Bu doktor 9. derecenin 3. kademesinden göreve başlatılacak ve söz konusu fıkraya göre bir derece uygulamasından yararlandırılacaktır. Ayrıca tıpta uzmanlık belgesi alındığından bu doktora bir derece yükselmesi daha verilerek 7. derecenin 3. kademesinden intibakı yapılarak işe başlatılacaktır.
2. Hukuk fakültesini bitirdikten sonra master yapmış bir memur daha sonra hukuk doktorasını yaparsa, bu memurun intibakı şöyle yapılacaktır: Bu memur 4 yıllık yüksek öğrenimini bitirdiğinden 9/1’den göreve başlatılması gerekir. Ancak, master yaptığından dolayı bir kademe ilerlemesinden dolayı yararlanacaktır. Böylece 9/2’ye intibak ettirilecektir. Ayrıca mesleği ile ilgili doktora yaptığından söz konusu fıkra gereğince master dolayısıyla bir kademe ilerlemesinden yararlandığı için (doktora dolayısıyla) hakkında iki kademe ilerlemesi uygulanarak intibakı 8/1’e yapılarak göreve bu derece kademeden alınacaktır.

Bu konu hakkında son olarak şu noktaya da değinmemizde fayda vardır: 36. maddenin TBMM’de görüşülmesinde Bütçe Plan Komisyonu sözcüsü; bazı öğrenim kurumlarında lisansüstü eğitimin, ‘’lisansüstü eğitim sertifikası’’ ile aynı şey olduğunu ve bu nedenle maddede belirtilmesine gerek olmadığını açıklamıştır.

Bu açıklamaya göre; lisansüstü eğitim sertifikası alanların ayrıca doktora yapmaları halinde haklarında bir kademe, bir derece değil; yalnızca 1 derece (2 kademe doktoradan, 1 kademe de lisansüstü eğitimden) yükselmesinin uygulanması gerekir.

Lisansüstü eğitimin etkisine de vurgumuzu yaptığımıza göre son olarak erkek memurların yapmış oldukları muvazzaf askerlik süresinin kademe, derece ve sınıf ilerlemesine etkilerini görelim.

Muvazzaf Askerlik Görevini Yapan Erkek Memurların Kademe, Derece ve Sınıf İlerlemeleri

Muvazzaf askerlik hizmetini yaptıktan sonra memuriyete girenlerin durumu DMK’nun 84. maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu madde şu şekildedir:

‘’Muvazzaf askerlik görevini yaptıktan sonra Devlet memurluğuna atananlar adaylık esaslarına tabi olurlar ve muvazzaf askerlikte geçen süreler asaletlerinin tasdikinden sonra kademe ilerlemesi yapılmak ve sınav veya seçmeye tabi tutulmak suretiyle derece yükselmesinde de değerlendirilir.’’

Bu hüküm ile muvazzaf askerlik görevini yaptıktan sonra Devlet memurluğuna girenlerin bu hizmetlerinin değerlendirilmesi asaletlerinin onayına, yani memur adaylıklarının bitip asli memurluğa geçirilmelerine bağlanmaktadır. Bu durumda aday memurlar hakkında uygulanan hükümler bunlar hakkında da uygulanacaktır.

Böylece, muvazzaf askerlik hizmetini yaptıktan sonra memuriyete girenlerin asaletlerinin onayından sonra, adaylıkta geçirdikleri süre ile birlikte muvazzaf askerlikte geçirdikleri sürelerinin de değerlendirilmesi sağlanmıştır. DMK askerliğini, er, astsubay ve subay olarak yapmış olanların tümüne bu hakkı tanıma suretiyle eşit ve hakkaniyete uygun bir hüküm getirmiştir.

84. madde; istisnai bir hükümle bulunduğu kademede bir yılını doldurmadan fakat adaylığı onanan memurların muvazzaf askerlikte geçirdikleri sürelerin kademe ilerlemesi ve eğer koşullar elverirse derece yükselmesinde değerlendirileceğini yeni bir hak olarak düzenlemiştir.

Örneğin; 18 aylık muvazzaf askerlik görevini yaptıktan sonra Devlet memuriyetine giren yüksek okul mezunu bir memurun 1 yıl sonra asaletinin onandığını yani adaylık süresinin bitip asli olarak memurluğa başladığını düşünelim. Bu memur yüksek okul mezunu olduğu gerekçesiyle 9. derecenin 1. kademesinden göreve başladığından, adaylıkta geçen 1 yıl ve muvazzaf askerlikte geçen 18 aylık hizmetinin birlikte değerlendirilmesi sonunda 9. derecenin 3. kademesine terfii sağlanmış olacaktır. Adaylık süresi 1 yıldan az 2 yıldan çok olamayacağı için; bu durumda memuriyete geçirilen adayın söz konusu adaylık süreleri dolmadan muvazzaf askerlik süresinin değerlendirilme olanağı yoktur. Sonrasında ise eski memuriyeti olduğu gibi yeni memuriyetine aktarılacaktır.

Yeşil Pasaport Kademe ve Derece Bağlantısı

5682 sayılı Pasaport Kanunumuzun 14/A maddesi üçüncü derece kadrolarda bulunan veya Emekli Sandığı ile ilgilendirilip emekli kesenekleri bu derecelerden kesilmek suretiyle sözleşmeli olarak çalıştırılan kamu görevlilerine hususi damgalı pasaport verileceğini hükme bağlanmıştır. Üçüncü derecede ve altı derecelerde hususi damgalı pasaport almaya hak kazanılır. Yani 3/1, 3/2, 3/3, 2/1, 2/2, 2/3, 1/1 derece ve kademelerine yeşil pasaport verilir.

Ayrıca 657 sayılı Devlet Memurları Kanunumun 36/A/9 maddesi yüksek lisans öğrenimi görenlere bir kademe ilerlemesi uygulanacağı, 64 maddesi ise son sekiz yıl içinde herhangi bir disiplin cezası almayan memurlara bir kademe ilerlemesi uygulanacağı hükümlerini amir bulunmaktadır.

Tüm bunlara rağmen idare yeşil pasaport veya diğer taleplerinizi reddediyorsa 60 gün içinde idare mahkemesine yürütme durdurma istemli iptal davası açmanız gereklidir.

Bu yazımızda Devlet memurluğunda kademe, derece ve sınıf ilerlemelerinde genel esasları, lisansüstü eğitimin ve muvazzaf askerliğin etkilerini incelemiş bulunduk. Bu konular hakkında daha ayrıntılı bilgi almak ve hukuki bir sorununuzla ilgili idare hukuku avukatı ile iletişim kurmanız yararınıza olacaktır.