Nezihe Meriç, eleştirmenlere göre, "toplu yaşayışlarda bile kendi iç yalnızlığını sürdüren genç kız ve kadınları anlatmadaki başarısı ve şiirli havasıyla" ön plana çıktı. Yapıtlarında kadın ve çocuk sorunlarına yoğunlaştı. ABD, Almanya, Fransa ve Rusya’da basılan çeşitli öykü antolojilerinde öykülerine yer verildi.
Eserleri[değiştir
Nezihe Meriç 28 Şubat 1924 tarihinde Bursa’nın Gemlik ilçesinde dünyaya geldi. Babasının karayolları mühendisi olması nedeniyle çocukluğu Anadolu’nun dört bir yanında geçti. Babasının resim, müzik, edebiyat gibi alanlardaki ilgi ve becerileri sayesinde çok küçük yaşlardan itibaren yaşıtlarından çok daha farklı bilgilere, deneyimlere sahip oldu. Lise zamanlarında yaşıtlarının akademik durumunun kendisinden daha iyi olduğunu ama okuduğu kitaplardan, fikirlerden ve deneyimlerden habersiz olduklarını fark etti. Büyük şehir yaşamına geçtiği andan itibaren, Anadolu’da içinde yaşadığı doğayı ve doğallığı özledi hep. Eskişehir Lisesi’ni bitirdikten sonra bir süre İstanbul Üniversitesinde Türkoloji ve Felsefe eğitimine devam etti, 1945’te ayrıldı. Verda Ün ile piyano çalışmaları da yapmış olan Meriç 1946-1954 yılları arasında Heybeliada İlkokulu’nda müzik öğretmenliği yaptı.
Salim Şengil tarafından Ankara’da çıkartılan, Seçilmiş Hikâyeler dergisinde ilk öyküsü “Bir Şey”,”Yeni İmzalar” bölümünde 1950’de yayınlandı. Bu dergi dönemin önemli yazarlarına yer verirken yeni isimleri de edebiyatımıza kazandıran bir yayındı. Bazı yazarlar için özel sayılar çıkaran derginin bu özel sayılarından biri de Nezihe Meriç için hazırlandı. “Ümit Fakirin Ekmeği” adlı ikinci hikâyesi ise Yeditepe dergisinde yayınlandı ve dikkatleri üzerine çekmeyi başardı. İlk kadın öykü yazarlarımızdan biri olarak Türk öykücülerinin içinde önemli bir yere sahip oldu.
1956 yılında Seçilmiş Hikâyeler dergisinin sahibi Salim Şengil ile evlendi, Ankara’ya yerleşti. 1973 senesine kadar eşinin sahibi olduğu Dost dergisinde sorumlu müdür olarak çalıştı. 1968’de Dost Yayınlarında Nâzım Hikmet’in eserlerini bastıkları için sorumlu müdür sıfatıyla yargılandı, altı gün hapis yattı. Kefaletle çıkmasına rağmen mahkemenin hükmü onaylaması sonucunda bir buçuk yıl hapis ve altı ay sürgün cezasına çarptırıldı. 1973’te Dost Yayınları kapandı. 1974’teki Af Kanunu çıkana kadar kaçak hayatı yaşadı. Üretkenliğini ve yaşamını olumsuz etkileyen bu sürecin ardından eşiyle birlikte İstanbul’a yerleşti.
1990’larda her zaman çok önemsediği ve üzerinde çalışılması gerektiğini her fırsatta vurguladığı çocuk edebiyatıyla da yakından ilgilendi ve eserler verdi.
1962’de “Korsan Çıkmazı” adlı eseri ile Türk Dil Kurumu Roman Ödülü’nü, 1990’da “Bir Kara Derin Kuyu” ile Sait Faik Hikâye Armağanı’nı, 1998’de “Yandırma” ile Sedat Simavi Edebiyat Ödülü’nü, “Çavlanın İçinde Sessizce” ile Dünya Kitap-Yılın Telif Kitabı Ödülü’nü ve 2007 Mersin Kenti Edebiyat Ödülü’nü aldı.
2005’te eşini kaybeden Meriç, kansere yenik düşerek 18 Ağustos 2009’da İstanbul’da vefat etti.
Yaşadığı her andan bir öykü çıkarmayı başaran Nezihe Meriç hem bireysel hem de toplumsal konulara değinmiştir. Döneminde seçtiği konular ve yazma üslubuyla öncü rol oynarken, sıcak, samimi bir dil kullanmış ve etkili bir Türkçe ile edebiyatımızdaki yerini almıştır.
Dönem kadınlarının problemlerine eğilmiş, yaşam koşulları, kadının eş-anne-birey olabilme üçgenindeki tüm toplumsal sıkıntılarını gözler önüne sermiştir. Evlilik, yalnızlık, özgürlük, yaşam sevinci, 12 Mart dönemi, kuşak çatışmaları da seçtiği konular arasındadır. Tüm bunları anlatırken kullandığı şiirsel üslubu ve umutlu bakışı da hayata tutunmanın sıcaklığını taşımıştır.
Eğitimli eğitimsiz tüm kadınların yaşamlarından izler barındıran eserlerinde kadının sıkışmışlığını ve modern hayatla gelenekselliğin arasında kalışını, kadın bakış açısıyla vermeye çalışmıştır. Göç, direniş, değişim, gelişim gibi konulara ağırlık verirken erkeğin toplumdaki kaygılarına, sıkıntılarına ve duruşuna da yer vermiştir.
Çocukları çok seven ve onlarla empati kurmayı da çok iyi beceren Meriç başarılı çocuk kitapları da yazmıştır. Hem Türkiye’de hem de yabancı ülkelerde oynanan tiyatro eserleri de olan Meriç’in öyküleri Amerika, Almanya, Fransa ve Rusya’da yayınlanan çeşitli öykü antolojilerinde yer almıştır.
Eserleri:
Öykü
Bozbulanık
Topal Koşma
Menekşeli Bilinç
Dumanaltı
Bir Kara Derin Kuyu
Yandırma
Gülün İçinde Bülbül Sesi Var
Çisenti
Roman
Oyun
Sular Aydınlanıyordu
Sevdican
Çın Sabahta
Çocuk Kitapları
Alagün Çocukları
Küçük Bir Kız Tanıyorum dizisi (7 kitap)
Dur Dünya Çocukları Bekle
Ahmet Adında Bir Çocuk
Anı
Ödülleri
Türk Dil Kurumu (1962, Korsan Çıkmazı)
Sait Faik Hikâye Armağanı (1990, Bir Kara Derin Kuyu)
