Menenjit Aşıları Nelerdir

Menenjit mikrobu olarak da bilinen meningokok süt çocuğu, oyun ve okul çağı çocuklarda enfeksiyon yapabilen bir bakteridir. İstatistiklere göre en sık 1 yaş altı bebeklerde hastalık yapar; 1 yaş altında da en fazla 6 ay altı bebeklerde görülür.

Dünyada her sene tahminen 500.000 civarında meningokok hastalığı tanısı konmaktadır ki bunların da 50.000 ile 150.000’i ölümle sonuçlanmaktadır. Yani hastalığa yakalananların en az %10’u maalesef kaybedilmekte, yaşayanlarda da sakatlık ve kalıcı araz oranı %30’lardadır. Ülkemizdeki vaka sayısı hakkında ise elimizde sağlıklı istatistik yoktur. ( Yılda yaklaşık 3500-4000 ölüm olduğu tahmin edilmektedir)

Meningokok hastalığının bulaşma yolu solunum yoludur... “Biz meningokoklu hasta ile temas etmiyoruz ki, menenjit bize nasıl bulaşsın?” Erişkinlerin %7'si meningokok bakterisi taşıyıcısıdır. Dolayısı ile belirtisiz taşıyıcıdan bebeklere enfeksiyon bulaşabilir.

Şunu unutmayın: Çocuklara menenjit bulaşması genellikle solunum yolu ile olur. Yani meningokok bakterisini taşıyan bir kişinin öksürük aksırık vs. ile saçtığı salgılarını solumak bulaşma için yeterlidir. (bulaştırıcının hasta olması gerekmez) Belirtisiz taşıyıcılar İlk olarak solunum yollarında mukoza lenf bezlerine yerleşen bakteri orada çoğalıp önce hafif ateşli bir tabloya neden olup sonra oradan kana karışır. Kana karışan bakteri beyne gidip menenjit yapabilir veya tüm kan dolaşımına karışabilir (-ki buna sepsis denir).

Meningokok hastalığının belirtileri

Hastalığın 3 ana klinik seyri vardır

1. Sadece menenjit
2. Menenjit olmaksızın meningokoksemi (kan zehirlenmesi)
3. Menenjitle beraber meningokoksemi

Bu hastalıkla ilgili en büyük sorun hastalığın çok hızlı ilerlemesidir

İlk 6 saatte her ateşli enfeksiyonda görülebilen ateş, huzursuzluk, baş-boğaz ağrısı, burun tıkanması, bu hastalığa özel olmayıp belirtilerin meningokok bakterisine bağlı olduğunun anlaşılması imkânsızdır.

6-18 saatte: Klasik meningokoksemi hastalığı belirtileri başlar: Işığa hassasiyet, ense sertliği ve deride kanamalı döküntüler.

18-24 saatte: Tedavi edilmemiş vakalarda hastalık çok hızlı ilerleyerek şuur kaybı, havale, koma ve ölümle sonuçlanabilir.

Meningokok hastalığının komplikasyonları

Çocuklarda menenjit hastalığının yan etkileri yan komplikasyonları şunlardır:

Uzuv kaybı: Vakaların % 1-2’sinde kol ve bacak kayıpları görülür.
Felçler: Vakaların % 2’sinde
Kalıcı denge kusuru: Vakaların %3-4’ünde
Epilepsi: Vakaların % 6’sında
Sağırlık: Vakaların %10’unda
Deri nekrozları: Vakaların %10’unda

Meningokok hastalığından korunma ve meningokok aşıları

Çocuklarda menenjit aşısı uygulaması:

Birçok bulaşıcı hastalıkta olduğu gibi meningokok hastalığında da korunma aşı ile mümkündür. Bu bakterinin hücre duvarındaki proteinleri yapısındaki farklılıklara göre 13 tipi tanımlanmış ve bunlara A, B, C, D, X, Y, Z, E, W135, H, I, K ve L isimleri verilmiştir. Ülkemizdeki 1 yaş altındaki meningokok enfeksiyonlarının %40’ı B tipi %60’ı da A, C, Y, W135 tipi kaynaklıdır.

İnsanda en sık hastalık yapan meningokok bakterisi tiplerine (A, C, Y, W135 ve B tiplerine) karşı geliştirilen konjuge meningokok aşıları Amerika ve batı Avrupa ülkelerinde uzun zamandır yaygın olarak uygulanmaktadır. Her devletin sağlık otoriteleri, ülkelerinde görülen bakteri tipi, çocuk nüfusu, maliyet vs. faktörleri göz önüne alarak ulusal aşı takviminde bu aşıların ne zaman yapılacağına karar vermektedir.

Ülkemizde ise henüz ulusal aşı takvimine girmeyen bu aşı, bazı klinikler tarafından bireysel olarak uygulanmaya çalışılmaktadır.

B tipi meningokok aşısı

A, C, Y, W135 tipi meningokok aşıları

* Menveo marka aşının uygulaması:

* Nimenrix marka aşının uygulaması

* Menectra marka aşının uygulaması

B ve A, C, Y, W135 tipi aşıların aynı anda birlikte uygulanması

B tipi meningokok aşısı ile A, C, Y, W135 aşılarının aynı anda bir arada yapılıp yapılamayacağı ile ilgili yeterli veri yoktur henüz. B tipi meningokok aşısı birlikte sadece 1 markanın A, C, Y, W135 aşısının kesin bir arada yapılabildiğini biliyoruz; diğerleri tam bilinmiyor. (doktorunuza danışınız)

Meningokok Aşıların yan etkileri

Her aşıda olduğu kadar aşı yerinde sertlik, kızarıklık, ısı artışı, hafif ateş ve huzursuzluk olabilir. B tipi meningokok aşılarında bu yan etki diğerinden biraz daha fazladır.

Aşı yan etkisi durumunda ne yapılmalı?

Lokal ısı artışı ve kızarıklık olan yere soğuk suya batırılmış havlu ile kompres yapmak ve ateş düşürücü vermek gerekir.

Menenjit aşısı neden özel aşıdır? Zararı mı ki devlet yapmıyor?

Birçok Avrupa ülkesi ve Amerika'da uzun zamandır yapılmakta olan bu aşı bazılarının sandığı gibi yeni keşfedilip Türk çocukları üzerinde denenmekte olan bir aşı değil. Zararlı olsa Sağlık Bakanlığımız bu aşının ülkemizde satılmasına ruhsat ve izin vermezdi Devletin yapamamasının nedeni maalesef ekonomik diye biliyorum.

Bebeğinizin doğduğu andan itibaren belirli bir yaşa gelinceye kadar bir dizi aşı olması gerekiyor. 

Hepatit B Aşısı: Hepatit B enfeksiyonuna karşı bağışıklık sağlar. Doğumda, 1. ayda ve 6. ayda olmak üzere 3 doz şeklinde kas içine uygulanır. 

Difteri: Difteri enfeksiyonuna karşı bağışıklık sağlar. 2-4-6. aylar ile 18. ayda beşli karma aşı içerisinde uygulanır. İlköğretim 1. ve 8. sınıflarda pekiştirme dozları yapılır. Kas içine uygulanır.

Boğmaca: Boğmaca enfeksiyonuna karşı bağışıklık sağlar. 2-4-6. aylar ile 18. ayda beşli karma aşı içerisinde uygulanır. İlköğretim 1. ve 8. sınıflarda pekiştirme dozları yapılır. Kas içine uygulanır.

Tetanoz: Tetanoz enfeksiyonuna karşı bağışıklık sağlar. 2-4-6. aylar ile 18. ayda beşli karma aşı içerisinde uygulanır. İlköğretim 1. ve 8. sınıflarda pekiştirme dozları yapılır. Kas içine uygulanır.

Polio (Çocuk felci): Polio enfeksiyonuna karşı bağışıklık sağlar. 2-4-6. aylar ile 18. ayda beşli karma aşı içerisinde uygulanır. İlköğretim 1. ve 8. sınıflarda pekiştirme dozları yapılır. Kas içine uygulanır. 6. ve 18.ayda ağızdan damla olarak ayrıca verilir.

Hemofilus influenza(Hib aşısı): Özellikle süt çocukluğu döneminde en sık menenjite neden olan bakteriye karşı olan aşıdır. Ancak rutin aşılamalar sayesinde bu enfeksiyon hemen hemen hiç görülmemektedir. Halk arasında menenjit aşısı olarak da bilinir. 2-4-6. aylar ile 18. ayda beşli karma aşı içerisinde, kas içine uygulanır.

BCG aşısı (Verem aşısı): Verem mikrobuna karşı bağışıklık sağlar. Doğumdan sonraki 2. ayda cilt içine uygulanır. Yapılan yerde yaklaşık 1,5-2 ay sonra iz bırakarak iyileşen cilt reaksiyonu olur.

Pnömokok Aşısı: Pnömokok bakterisinin neden olduğu, zatürre, menenjit, orta kulak iltihabı ve bakteriyemi denen hastalığa karşı bağışıklık sağlar. 2-4-6 ve 12. aylarda kas içine uygulanır.

Rotavirüs Aşısı: Özellikle kış mevsiminde 2 yaş altındaki çocuklarda ateş, ishal ve kusma şeklinde barsak enfeksiyonu yapan bir virüse karşı (rotavirüs) bağışıklık sağlar. 2 ve 3 doz şeklinde yapılabilen 2 formu vardır. Ağızdan damla şeklinde uygulanır. İlk dozun doğumdan sonraki 6-14. hafta içinde yapılması gerekir. Son doz 28.haftaya kadar yapılmalıdır. Sağlık bakanlığının rutin aşı programında olmayan ailenin isteği üzerine yapılan özel bir aşıdır.

Kızamık Aşısı: Kızamık enfeksiyonuna karşı bağışıklık sağlar. Kızamıkçık ve kabakulak virüsleriyle aynı enjektörde yapılan 3’lü bir aşıdır. Kas içine veya cilt altına uygulanabilir. 1 yaşında ve ilköğretim 1. sınıfta yapılmaktadır.

Kızamıkçık Aşısı: Kızamıkçık enfeksiyonuna karşı bağışıklık sağlar. Kızamık ve kabakulak virüsleriyle aynı enjektörde yapılan 3’lü bir aşıdır. Kas içine veya cilt altına uygulanabilir. 1 yaşında ve ilköğretim 1. sınıfta yapılmaktadır.

Kabakulak: Kabakulak enfeksiyonuna karşı bağışıklık sağlar. Kızamıkçık ve kızamık virüsleriyle aynı enjektörde yapılan 3’lü bir aşıdır. Kas içine veya cilt altına uygulanabilir. 1 yaşında ve ilköğretim 1. sınıfta yapılmaktadır.

Varicella (Suçiçeği) Aşısı: Bir yaşında MMR(kızamık-kızamıkçık kabakulak) aşısı ile aynı anda veya ondan bir ay sonra cilt altına uygulanan bir aşıdır. 5-6 yaşlarında ikinci bir pekiştirme dozu gerekir. Sağlık bakanlığının rutin aşı programında olmayıp isteğe bağlı olarak özel olarak uygulanan bir aşıdır.

Hepatit A Aşısı: Hepatit A virüsünün neden olduğu sarılık hastalığına karşı uygulanan bir aşıdır. Yurt dışında 1 yaşından itibaren uygulanabilmekte ise de ülkemizde, genellikle 2 yaşından itibaren 6 ay ara ile kas içine uygulanmaktadır. Sağlık bakanlığının rutin aşı programında olmayıp isteğe bağlı özel olarak uygulanan bir aşıdır.

HPV Aşısı: Human papilloma virüsü denen bir virüse karşı uygulanan bir aşıdır. Kadınlarda rahim ağzı kanserine neden olabilen bir virüstür. En erken 8 yaşından itibaren uygulanabilir. 3 doz uygulanan bir aşıdır. 

Meningokok (Menenjit) Aşısı: Meningokok bakterisine karşı uygulanan bir aşıdır. İkinci aydan itibaren uygulanabilen bir aşıdır (sadace Nimenrix isimli aşı). Aşı uygulaması 2. ayda ilk doz ve 4. ayda ikinci doz ve 12. ayda üçüncü doz şeklinde yapılabilmektedir. Sağlık bakanlığının rutin aşı programında olmayıp isteğe bağlı olarak özel olarak uygulanan bir aşıdır. Aşı takviminin uygulamasında hekimler arasında bireysel farklılıklar olabilir. Aşının uygulamsında 3. ay ilk doz, 5. ay ikinci doz ve 13. ay üçüncü doz şeklinde uygulamada yapılabilir. Bu hastalığa ait iki farklı aşı daha mevcuttur. Bu iki aşının uygulanması sağlıklı çocuklarda 9. ayda ilk doz ve 12. ayda ikinci doz şeklindedir.