Menopozdan 4 Yıl Sonra Adet Görme

Menopoz her kadın için özel bir süreç. Hem psikolojik hem de fizyolojik olarak etkilendikleri bu dönem hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olunması olası risklere karşı hazırlıklı olmak anlamına da geliyor. Gelişmiş ülkelerde ortalama menopoz yaşı 49-50 iken Türkiye’de kadınlar ortalama 47-49 yaş arasında menopoza giriyor. Uzmanlara göre son adetin ardından 6 ay boyunca hiç kanama yaşanmaması durumunda menopoza girilmiş kabul ediliyor. Menopoz sürecinden sonraki kanamalar ise patolojik olarak değerlendiriliyor ve mutlaka altta yatan neden aranıyor. Bu kanamaların günü, süresi ve miktarı da çok önem taşıyor.

Acıbadem Taksim Hastanesi Kadın Hastalıkları, Doğum ve Jinekolojik Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. İlkkan Dünder, kadınların özellikle bu dönem içindeki kanamalarda hala menopoza girmediklerini düşünerek önemsemeyebildiğini söylüyor. Bununla birlikte, örneğin 49 yaşında bir kadın iki ay adet görmeyip takip eden ayda kanama yaşarsa bu zaten menopoz değil, perimenopoz olarak kabul ediliyor.

6 aylık kanamasız bir dönemden sonra oluşan patolojik kanamalar iyi huylu ya da kötü huylu nedenlerden kaynaklanabiliyor. İyi huylu nedenlerden doğan kanamalar iki nedenle oluşabiliyor: Birincisi dışarıdan alınan hormon ve benzeri ilaçlara bağlı kanamalar, ikincisi de iyi huylu hastalıklardan olan kanamalar. Prof. Dr. İlkkan Dünder, menopoz döneminde kanamaya neden olan hastalıkları şöyle sıralıyor: “Vajen dediğimiz haznenin içindeki iyi huylu bir polip ya da vajen kanseri, rahim ağzında gelişen yara ya da kanser, rahim kanalında gelişebilecek herhangi bir iyi huylu veya gelecekte kötüye dönüşebilecek tümörler, yumurtalıkta gelişmiş olan östrojen üreten iyi huylu bir tümör olabileceği gibi yumurtalık kanserine kadar giden geniş bir yelpazedeki yumurtalık tümörleri de kanamaya neden olabiliyor. Bunun dışında genel sistemik hastalıklara bağlı olarak da nadir de olsa kanamalar yaşanabiliyor. Ayrıca menopozun ileri dönemlerinde dokuların atrofisine bağlı iyi huylu kanamalarda olabilmektedir.”

Şayet bir kadın dışarıdan menopozdaki şikayetlerini gidermek için östorojen (hormon tedavisi) ilaçları kullanmamasına karşın, kanaması varsa altında farklı nedenler aranıyor. Bu nedenle kanama olduğu anda mutlaka hekime gidilmesi gerekiyor. Başvuran kadınlarda sorunun tespitinde genel muayenenin yanı sıra transvajinal ultrasonografiden de yararlanılıyor. Transvavinal ultrasonografide rahim içi dokusunun kalınlığı önem taşıyor. Östrojen kullanan bir kadından rahim içi kalınlığı belli bir seviyeye kadar kabul edilebiliyor. Bu nedenle hiçbir ilaç kullanmayan kadınlarda 5mm’ye kadar doku kalınlığı normal kabul edilip takip edilirken, 8 mm ve üzerindeki kalınlaşmalarda mutlaka rahim içi biyopsisi yapılması gerekiyor. Diyabet hastaları, obez kişiler, daha önce hiç doğum yapmamış ya da emzirmemiş kadınlarda rahim içi kanseri riski daha fazla oluyor. Bu nedenle riskli gruptaki kadınlarda kanama daha fazla görülüyor.

İlaç kullanılmadığı halde, ortaya çıkan kanamalarda miktar ve süreden bağımsız olarak, rahim içi kalınlığının boyutuna bakmadan biyopsi yapmak gerektiğini söyleyen Kadın Hastalıkları, Doğum ve Jinekolojik Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. İlkkan Dünder, “Kadının menopoza girdiği günden itibaren yaşamının sonuna kadar ortaya çıkan tüm kanamalarda; dışarıdan alınmış ilaçlara bağlı değilse yaklaşık yüzde 95’i iyi nedenli kanamalar olmasına karşın, yüzde 5’i kanser kaynaklı olabiliyor. Bunun ideal ayıracı ise biyopsi ile konulabiliyor. Biyopsi çok kısa süren ve korkulmaması gereken basit bir işlemdir. Ancak menopoz dönemindeki kadınlarda rahim küçüldüğü ve kanallar daraldığı için biyopsi işlemi ağrılı olabilir, bu nedenle biyopsinin anestezi altında yapılması tercih ediliyor.”

Jinekolojik kanserli hastalarda vajinal kanama genellikle en erken evrelerde gerçekleşiyor. Bu nedenle menopoz döneminde az ya da çok, uzun ya da kısa, kırmızı ya da kahverengi kanama nasıl olursa olsun mutlaka en kısa sürede hekime başvurulması gerekiyor.

Menopoz kadınların adet dönemlerinin tamamen sona erdiği dönemdir. Yaklaşık 1 yıl süre ile hiç adet dönemi yaşanmadığında menopoz dönemi anlaşılmaktadır. Günümüzde ortalama menopoz yaşı batı toplumunda 51, ülkemizde ise 46-47 olarak bilinmektedir. Ancak bu yaş 45 ila 55 arasında değişiklik gösterir.

Bu dönemin öncesi ise menopoz öncesi dönemdir. Menopoz öncesi dönemde hormon seviyelerinde meydana gelen değişiklik hem ovulasyonda hem de adet döneminde çeşitli değişikliklerin meydana gelmesine neden olur. Bu dönemde meydana gelen değişiklikler menopoz öncesi dönemden kaynaklandığı gibi farklı diğer rahatsızlıklardan da kaynaklanabilir. Bu nedenle menopoz öncesi dönemde adet döngülerini dikkatli bir şekilde takip edilmesi tavsiye edilir.

Düzenli adetlerden tam adetten kesilinen menopoz dönemine kadar olan döneme menopozal geçiş dönemi denir. Geçiş döneminde düzensiz adetler (sık görme, gecikerek adet görme, miktarca adet kanamasının fazla olması gibi) sık görülür.

Meydana gelen değişiklikler

Normal bir döngüde östrojen ve progesteron hormonlarının seviyeleri düzenli bir şekilde artmakta ve azalmaktadır. Ovulasyon (yumurtlama) ise döngünün tam ortasında oluşur. Bundan yaklaşık 2 hafta sonra ise eğer gebelik oluşmazsa rahmin iç tabakası bozulur, adet kanaması meydana gelir. Menopoz öncesi dönemde hormon seviyeleri bu düzenliliği takip etmeyebilir.

Sonuç olarak düzensiz kanama ya da lekelenme, bazı aylarda kanamanın daha şiddetli ve uzun sürmesi, bazı aylarda ise çok hafif ve kısa geçmesi gibi durumlar son derece doğal kabul edilir. Ayrıca yine bu dönemde adet döngüsü arasındaki gün sayısında azalma ya da artma meydana gelme hatta bazı aylarda hiç adet görmeme durumları da ortaya çıkabilir.

Hangisi anormal?

Menopoz öncesi dönemde adet döngüsü düzensizleşebilir. Ancak bu kesinlikle anormal kanama şeklinde meydana gelmez. Bu nedenle anormal kanamaların olduğu durumlarda bunu menopoz öncesi döneme bağlamamak gerekir. Menopoz sonrasında meydana gelen her kanama anormal kanamadır ve mutlaka bir uzmana danışılması gerekir.

Aylık döngüde sürekli olarak aşırı kanama, kanamanın normalden uzun sürmesi, yaklaşık olarak 3 haftadan daha kısa sürede meydana gelmesi, cinsel ilişki ya da adet döngüsü arasında kan gelmesi anormal rahim kanamasının belirtileri arasında yer alır.

Anormal vajinal kanamada kadının yaşının bir önemi var mı?

Menopoza girmeden önce anormal kanama varsa özellikle 40 yaş üstündeki kadınlarda (bazı ülkelerde 45 yaş) endometriyal örnekleme (biyopsi) önerilir. Endometriyal biyopsi, ultrason, sonohisterografi ya da tanısal histeroskopi gibi yöntemlerle anormal rahim kanamasının neden kaynaklandığı belirlenebilir. Ana amaç, rahim kanseri veya rahim ağzı kanseri gibi durumların tanısının konmasıdır. Hastalığın tedavisi ise neden ortaya çıktığına bağlı olarak değişiklik gösterir.

Doç.Dr. Taner Usta

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı

www.drtanerusta.com

Doç. Dr. Taner Usta