6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları 5. Tema Doğa ve Evren Sayfa 136, 137, 138, 139, 140, 141, 142, 143 Merak Ettiklerimiz Metni Etkinlik Soruları ve Cevapları
6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 136 Cevabı
1. Dünya’mızın ve diğer gezegenlerin oluşumuyla ilgili edindiğiniz bilgileri arkadaşlarınızla paylaşınız.
2. Dünya ve evren hakkında neleri merak ediyorsunuz? Nedenleriyle açıklayınız.
6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 138 Cevabı
element – evren – kimyasal – astronom – atom – supernova – galaksi
……………astronom……………………….Gök bilimci.
…………… supernova……………………….: Çok miktarda enerji ortaya çıkmasına sebep olan büyük yıldız patlamaları.
Element: Kimyasal yöntemlerle ayrıştırılmayan veya bileşim yoluyla elde edilemeyen, Evren’de doğal hâliyle bulunan madde.
……………galaksi…………………….: Yıldız ve gezegen topluluklarından oluşan gök ada.
………………evren………………….: Gök varlıklarının bütününü içine alan uzay boşluğu, kâinat.
………………kimyasal ………………….: Kimyaya ait olan, kimya ile ilgili, kimya yoluyla elde edilen.
…………………atom…………….: Maddeyi oluşturan en küçük tanecikler.
6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 139 Cevabı
B) Yukarıda açıklamalarıyla eşleştirdiğiniz kelimeleri aşağıdaki bulmacada bularak renkli kalemlerinizle işaretleyiniz. İşaretlemediğiniz harfleri soldan sağa okuyarak bir cümleye ulaşacaksınız. Ulaştiğınız cümleyi bulmacanın altına yazınız.
Bulmacada Ulaştığım Cümle:
**********UZAY YOLUNDA NEFES KESİCİ BİR MACERA YAŞAMAK İSTİYORUZ
Aşağıdaki soruları metinden hareketle cevaplayınız.
1. Galaksilerin kızıla kayması neyin habercisidir?
2. Güneş olmasaydı yaşamımızda neler değişirdi? Düşüncelerinizi metinden hareketle açıklayınız.
3. Yakıtları tükenen küçük yıldızlara ne olur? Anlatınız.
4. Sizce başka gezegenlerde hayat var mıdır? Düşüncelerinizi nedenleriyle açıklayınız.
5. Yeni bir gezegen keşfetseydiniz ona hangi ismi verirdiniz? Neden?
6. Keşfettiğiniz gezegenin Dünya’ya göre daha yaşanabilir olması için hangi özelliklere sahip olmasını isterdiniz? Anlatınız.
A) 1. Etkinlik’teki bulmacada ulaştığınız cümleden hareketle bir hikâye tasarlayarak hikâyenizin unsurlarını aşağıya yazınız.
Cevap:
B) Unsurlarını belirlediğiniz hikâyenizi defterinize yazınız.
6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 140 Cevabı
A) Aşağıdaki gazete haberlerini önemli bulduğunuz yerlerin altinı çizerek okuyunuz.
B) Gazete haberlerinde verilen bilgilerden hareketle aşağıdaki tabloyu doldurunuz.
A GAZETESİ
Savunulan Düşünce: Küresel ısınma için önlem alınmazsa 2100 yılında iklim temelli felaketlerde yılda 150 binden fazla insan ölebilir.
Gösterilen Nedenler: Her yıl hava koşullarından ölen 3 bin insan olması, sıcak hava dalgaları, her sene kıyı taşkınlarından 6 ölümün gerçekleşmesi.
B GAZETESİ
Savunulan Düşünce: Küresel ısınma fikri insanlardan vergi alınmak için oynanan bir oyundur.
Gösterilen Nedenler: Küresel ısınmada önemli bir değişiklik olmaması, “iklim vergisi” düşüncesi, yerkürenin sıcaklığının artmasının normal olması.
C) Bu iki farklı bakış açısı hakkında ne düşünüyorsunuz? Sizi nasıl etkiledi? Açıklayınız.
D) Prof. Phil Jones ya da Giovanni Forzieri’den birine e-posta yazacak olsanız kime, ne sormak isterdiniz? Sormak istediklerinizi e-posta şeklinde yazınız.
6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 142 Cevabı
Astronot olduğunuzu hayal ediniz. Uzayda geçirdiğiniz bir günü anlattığınız hikâye edici metin yazınız. Hikâyenize uygun başlık koymayı unutmayınız.
6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 143 Cevabı
A) Aşağıdaki cümleleri inceleyiniz. İsim tamlamalarının altını örnekteki gibi çiziniz.
Galaksiler, uzayın derinliklerinde bizden çok uzaklardadır.
Galaksilerin ışıklarıkızıla kayıyor.
Bu yıldız, Güneş Sisteminin merkezinden ışık saçıyor.
Bilim insanları,bu konuda araştırmalar yapıyor.
Gezegenimizde yaşamın kaynağı Güneş’tir.
Neden evrenin başlangıcı olduğunu düşünüyoruz?
B) Aşağıdaki atasözlerinin bazı kelimeleri eksik bırakılmıştır. Bu atasözlerini parantez içlerindeki isimlerle, isim tamlaması oluşturacak şekilde örnekteki gibi tamamlayınız.
(peynir/gemi) – (yiğit/kamçı) – (davul/ses) – (komşu/kül) – (ay/ışık)
Evliya Çelebi ve “Seyahatname” hakkında araştırma yapınız.
Videolu Çözüm – Tıkla Abone Ol
6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları 5. Tema Doğa ve Evren Sayfa 136, 137, 138, 139, 140, 141, 142, 143 Merak Ettiklerimiz Metni Etkinlik Soruları ve Cevapları ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.
2018-2019 eğitim öğretim yılı 6. Sınıf 5. temanın (Doğa ve Evren) “MERAK ETTİKLERİMİZ” adlı metni günlük ders planını buradan indirebilirsiniz.
DERS PLANI 04 ŞUBAT- 10 ŞUBAT 2019
1. BÖLÜM
Ders | TÜRKÇE |
Sınıf | 6 |
Temanın Adı/Metnin Adı | DOĞA ve EVREN / MERAK ETTİKLERİMİZ |
Konu | Kelime anlamı Hikaye unsurları Gazete haberi inceleme e-posta yazma Hikaye edici metin İsim tamlamaları |
Önerilen Süre | 40+40+40+40+40+40( 6 ders saati ) |
2. BÖLÜM
Öğrenci Kazanımları /Hedef ve Davranışlar
OKUMA
T.6.3.1. Noktalama işaretlerine dikkat ederek sesli ve sessiz okur.
T.6.3.2. Metni türün özelliklerine uygun biçimde okur. Öğrencilerin seviyelerine uygun, edebî değeri olan şiirleri ve kısa yazıları türünün özelliğine göre okumaları ve ezberlemeleri sağlanır.
T.6.3.5. Bağlamdan yararlanarak bilmediği kelime ve kelime gruplarının anlamını tahmin eder.
b) Öğrencinin öğrendiği kelime ve kelime gruplarından sözlük oluşturması teşvik edilir.
T.6.3.9. İsim ve sıfat tamlamalarının metnin anlamına olan katkısını açıklar.
T.6.3.17. Metinle ilgili soruları cevaplar. Metin içi ve metin dışı anlam ilişkileri kurulur.
T.6.3.22. Metindeki hikâye unsurlarını belirler. Olay örgüsü, mekân, zaman, şahıs ve varlık kadrosu, anlatıcı üzerinde durulur.
T.6.3.32. Medya metinlerini değerlendirir. İnternet, sinema ve televizyonun verdiği iletileri değerlendirmeleri sağlanır.
T.6.3.34. Bilgi kaynaklarının güvenilirliğini sorgular.
KONUŞMA
T.6.2.1. Hazırlıklı konuşma yapar. Öğrencilerin verilen bir konu hakkında görsellerle destekleyerek kısa sunum hazırlamaları ve prova yapmaları sağlanır.
YAZMA
T.6.4.3. Hikâye edici metin yazar.
T.6.4.8. Yazdıklarının içeriğine uygun başlık belirler.
T.6.4.14. Kısa metinler yazar. Duyuru, ilan ve reklam metinleri yazdırılır.
Öğretme-Öğrenme-Yöntem ve Teknikleri
Okuma, bölerek okuma, açıklayarak okuma, inceleme, günlük hayatla ilişkilendirme ve günlük hayattan örnekler verme
Kullanılan Eğitim Teknolojileri-Araç, Gereçler ve Kaynakça // * Öğretmen * Öğrenci
İmla kılavuzu, sözlük, deyimler ve atasözleri sözlüğü, EBA, İnternet, deyim hikayeleri…
Öğretme-Öğrenme Etkinlikleri
Dikkati Çekme
Dünyanın oluşumu hakkında öğrencilerin düşünmesi istenecek. Akıllı tahtada Google Eart açılarak dünyanın oluşumu hakkında çocukların ön bilgileri alınacak.
Güdüleme
Öğrencilere “DOĞA ve EVREN” temasına geçtiğimizi ve bu temada doğayo merkeze alacağımızdan bahsedilecek. Temada yer alan metinler incelendikten sonra ilk metnimizde “MERAK ETTİKLERİMİZ” başlığı ile ilgili dünyanın oluşumu üzerine merak ettikleri sorgulanacak. Evrenin oluşumunda gizemini hala koruyan durumların olduğu belirtilecek. Allah’ın kainatı yaratırken her şeyi kusursuz bir düzende yarattığı vurgulanacak.
Gözden Geçirme
Metnin görselleri üzerinde öğrencilerden yorumlar alınacak.
Derse Geçiş
1. Etkinlik
Etkinlikte metinde yer alan bazı kelimelerin anlamları verilmiş. Bu anlamlardan yola çıkarak kelimeler tespit edilecek.
1. astronom
2. süpernova
3. element
4. galaksi
5. evren
6. kimyasal
7. atom
b kısmında yukardaki kelimeler bulmacada bulunacak. Boşta kalan harfer soldan sağa okunarak bir cümle bulunacak.
“Uzay yolunda nefes kesici bir macera yaşamak istiyoruz.”
2. Etkinlik
Bu etkinlikte okuduğumuz metinden yola çıkarak sorular cevaplanacak.
1. Galaksilerin kızıla kayması neyin habercisidir?
Galaksilerin bizden uzaklaştığının habercisidir.
2. Güneş olmasaydı yaşamımızda neler değişirdi? Düşüncelerinizi metinden hareketle açıklayınız.
Dünyamız karanlık olurdu, ısı olmadığı için ısınamazdık. Besinlerimiz güneş olmadığı için yok olurdu, beslenemezdik. Bütün canlılar yok olurdu.
3. Yakıtları tükenen küçük yıldızlara ne olur? Anlatınız.
Uzun süre parıldamaya devam ederler.
4. Sizce başka gezegenlerde hayat var mıdır? Düşüncelerinizi nedenleriyle açıklayınız.
…
5. Yeni bir gezegen keşfetseydiniz ona hangi ismi verirdiniz? Neden?
…
6. Keşfettiğiniz gezegenin Dünya’ya göre daha yaşanabilir olması için hangi özelliklere sahip olmasını isterdiniz? Anlatınız.
…
3. Etkinlik
Öğrenciler 1. Etkinlikte buldukları cümle ile ilgili bir hikaye tasarlayacak. Bu etkinlikte bu oluşturacakları hikayenin unsurlarını belirleyecekler.
4. Etkinlik
Etkinliğin A kısmında yer alan haber metinleri okunacak. Önemli olan yerlerin altı çizilecek. B kısmında ise haber metinleri ile ilgili istenenler uygun yerlere yazılacak.
C kısmında ise iki farklı görüşü savunan haberler hakkında çocukların düşünceleri sorgulanacak. D kısmında ise öğrencilerin bu iki haber yazısını yazan kişilere soru sorma fırsatları olsa hangisine neler soracakları belirlenecek.
5. Etkinlik
Öğrencilerden bir astronot olduklarını hayal etmeleri istenecek ve uzayda geçirdikleri bir günü hayal ederek hikaye edici bir metin hazırlamaları istenecek.
6.Etkinlik
Bu etkinlikte isim tamlamaları öğrencilere kavratılacak.
Bir ismin aitlik ilgisi yönünden daha belirgin hâle gelmesi için başka bir isim tarafından tamamlanmasıyla oluşan isim grubuna isim tamlaması denir. İsim tamlamaları da tıpkı sıfat tamlamaları gibi tamlayan ve tamlanandan oluşur
Örnek:
düğme | ⇒ | gömleğin | düğmesi |
isim | isim | isim | |
(tamlayan) | (tamlanan) |
Yukarıdaki örnekte “düğme” isminin önüne gelen “gömlek” ismi o düğmenin kime veya neye ait olduğunu göstererek daha belirgin hale gelmesini sağlamış ve isim tamlaması oluşturmuştur. Bu tamlamada “gömleğin” sözcüğü tamlayan, “düğmesi” sözcüğü ise tamlanan görevindedir.
İsim tamlamalarında tamlayan, ilgi eklerini; tamlanan ise iyelik (aitlik) eklerini alır.
Tamlayan ekleri (ilgi ekleri): -ın /-in /-un /-ün, -(n)ın /-(n)in /-(n)un /-(n)ün, -im
Tamlanan ekleri (iyelik ekleri): -ı /-i /-u /-ü, -(s)ı /-(s)i /-(s)u /-(s)ü, -im, -in
Örnek:
telefonun ekranı
Bu örnekte “telefon” ve “ekran” sözcükleri birer isimdir. “Telefon” ismi, “-un” tamlayan ekini; “ekran” ismi ise “-ı” tamlanan ekini alarak isim tamlaması oluşturmuşlardır.
İsim tamlamaları belirtili, belirtisiz ve zincirleme isim tamlamaları olmak üzere üçe ayrılır:
Tamlayanın ilgi eki, tamlananın da iyelik eki aldığı tamlamalardır. Bu tamlamalarda belirgin bir aitlik anlamı vardır, tamlananın tamlayana ait olduğu belirtilir.
Belirtili isim tamlaması ⇒ tamlayan + ilgi eki
1. Dünya’mızın ve diğer gezegenlerin oluşumuyla ilgili edindiğiniz bilgileri arkadaşlarınızla paylaşınız.
Cevap: Bu yazımızda dünya ve gezegenlerin oluşumu hakkında kısa bir bilgi vereceğiz. Dünya evrendeki yıldızların patlaması ve oluşturdukları toz bulutlarının çekim kuvvetleri etkisiyle bir araya gelmesi sonucu oluşmuştur. Bu çekimi sağlayan Güneştir. Böylece Dünya, oluşurken bir yandan da Güneş sistemindeki yörüngesine oturmuştur. Başlarda Dünya çok sıcaktı. Kabuk kısmı soğudu fakat iç kısmında bugün bile erimiş metallerden oluşan bir çekirdek bulunuyor.
2. Dünya ve evren hakkında neleri merak ediyorsunuz? Nedenleriyle açıklayınız.
Cevap: Evrende keşfedemediğimiz ve Dünya’ya benzeyen başka gezegenler olup olmadığını merak ediyorum.
element – evren – kimyasal – astronom – atom – supernova – galaksi
astronom.Gök bilimci.
supernova.: Çok miktarda enerji ortaya çıkmasına sebep olan büyük yıldız patlamaları.
Element: Kimyasal yöntemlerle ayrıştırılmayan veya bileşim yoluyla elde edilemeyen, Evren’de doğal hâliyle bulunan madde.
galaksi.: Yıldız ve gezegen topluluklarından oluşan gök ada.
evren.: Gök varlıklarının bütününü içine alan uzay boşluğu, kâinat.
kimyasal .: Kimyaya ait olan, kimya ile ilgili, kimya yoluyla elde edilen.
atom.: Maddeyi oluşturan en küçük tanecikler.
Aşağıdaki soruları metinden hareketle cevaplayınız.
1. Galaksilerin kızıla kayması neyin habercisidir?
Cevap: Galaksilerin bizden uzaklaştığının habercisidir.
2. Güneş olmasaydı yaşamımızda neler değişirdi? Düşüncelerinizi metinden hareketle açıklayınız.
Cevap: Dünyamız karanlık olurdu, ısı olmadığı için ısınamazdık. Besinlerimiz güneş olmadığı için yok olurdu, beslenemezdik. Bütün canlılar yok olurdu.
3. Yakıtları tükenen küçük yıldızlara ne olur? Anlatınız.
Cevap: Uzun süre parıldamaya devam ederler.
4. Sizce başka gezegenlerde hayat var mıdır? Düşüncelerinizi nedenleriyle açıklayınız.
Cevap: Bu soruyu siz cevaplayabilirsiniz.
5. Yeni bir gezegen keşfetseydiniz ona hangi ismi verirdiniz? Neden?
Cevap: Bu soruyu siz cevaplayabilirsiniz.
6. Keşfettiğiniz gezegenin Dünya’ya göre daha yaşanabilir olması için hangi özelliklere sahip olmasını isterdiniz? Anlatınız.
Cevap: Gezegenimde çok değerli madenlerin bulunmasını isterdim. Böylece çok dayanıklı ve kullanışlı teknolojik cihazlar yapabilirdim. Ayrıca doğal güzelliklerinin en üst seviyede olmasını isterdim.
A) 1. Etkinlik’teki bulmacada ulaştığınız cümleden hareketle bir hikâye tasarlayarak hikâyenizin unsurlarını aşağıya yazınız.
B) Unsurlarını belirlediğiniz hikâyenizi defterinize yazınız.
Uzayı seyretmek
Akşam yemeğinden sonra Serra babasına iş yerinden getirdiği kutuyu sordu. Ahmet Bey “Haydi açalım beraber.” dedi. Ahmet Bey çıkarttığı parçaları pencerenin yanına taşıdı ve onları birleştirdi. Tek bir parça haline geldiğinde Serra bunun ne olduğunu anlamıştı: Bir teleskop! Babası Serra’ya “Biliyorsun, iş yerinde gökyüzünü gözlemliyoruz. Ben de bu teleskobu getirdim. Senin de gökyüzünü incelemeni istiyorum.” dedi. Serra heyecanla teleskoptan gökyüzünü incelemeye başladı. Bir süre sonra “Bunun ne faydası var ki?” diye sızlanmaya başladı. Ahmet Bey teleskobu bir yöne çevirerek “Bak bakalım.” dedi. Serra “Ay bu! Hem de kocaman. Bir de üzerinde karaltılar var.” dedi. Ahmet Bey açıkladı: “Güneş ışığı Ay’da gölgeler oluşturur. Ayrıca Ay’ın yüzeyi dümdüz değildir; çukurları vardır.” Daha sonra teleskobu başka bir yöne doğru çevirip bazı ayarlamalar yaptı. Serra’ya bakmasını işaret etti. Serra bir süre izleyip, “Burada bir sim denizi var!” dedi. Ahmet Bey gülerek “O bir gökada.” dedi. “Gökadalar küçük ışık tozlarının bir araya gelmiş hali gibidir. Onları gördüğün için çok şanslısın. Her teleskopla görülebilen bir şey değildir.” Biraz daha gökyüzünü incelediler. Serra çok mutluydu. Ahmet Bey de ona bilgiler veriyordu. Gecenin sonunda Serra babasına teşekkür etti. Babasının neden uzayı bu kadar çok sevdiğini anlamıştı.
B) Gazete haberlerinde verilen bilgilerden hareketle aşağıdaki tabloyu doldurunuz.
A GAZETESİ
Savunulan Düşünce
2100 yılında iklim nedeniyle oluşacak felaketlerden ölenlerin sayısının 150 binden fazla olacak olması.
Gösterilen Nedenler
Küresel ısınma nedeniyle mevsimlerin değişmesi, sıcak hava dalgasının artması, kıyı taşkınları.
B GAZETESİ
Savunulan Düşünce
Küresel ısınmanın aslında var olmadığı, ısınmaya insanların neden olmadığı, küresel ısınmanın halktan iklim vergisi almak için bir oyun olduğu.
Gösterilen Nedenler
1995’ten bu yana küresel ısınmada önemli bir değişiklik olmadığı, var olan değişikliklerin normal olduğu.
C) Bu iki farklı bakış açısı hakkında ne düşünüyorsunuz? Sizi nasıl etkiledi? Açıklayınız.
Duygu ve düşüncelerinize göre bu soruyu siz cevaplayabilirsiniz.
D) Prof. Phil Jones ya da Giovanni Forzieri’den birine e-posta yazacak olsanız kime, ne sormak isterdiniz? Sormak istediklerinizi e-posta şeklinde yazınız.
Sormak istediklerinize göre bu etkinliği siz yapabilirsiniz.
Astronot olduğunuzu hayal ediniz. Uzayda geçirdiğiniz bir günü anlattığınız hikâye edici metin yazınız. Hikâyenize uygun başlık koymayı unutmayınız.
Cevap: Ben ve arkadaşlarım şu anda Mars’tayız. Güne kahvaltıyla başladık. Tamir etmem gereken bir araç var. Dostlarımdan birisi benimle gelecek. Üsten çıkmadan önce uzay kıyafetlerimizi giydik. Mars araçlarını tamir edecek her alete sahibiz. İhtiyaç duyduklarımı yanıma aldım. Önce aracın etrafında turladım. Daha sonra içine girdim ve motorunu, direksiyonunu ve panelleri kontrol ettim. Sorunu hemen anladım. Panellerden ikisi çalışmıyordu. Yedek panellerimiz vardı. Bu araç panellerin içine güneş enerjisi dolmasıyla çalışıyor, yani güneşle çalışıyor. Yeni panelleri taktım. Aracı çalıştırmayı denediğimde başarılı oldum. Dostum eski panelleri üssün yakınına bıraktı. İşimiz bittiğinde üsse girdik ve kıyafetlerimizi çıkardık. Daha sonra aracı nasıl tamir ettiğimi bildiren bir raporu dünyaya gönderdim. Yaptığımız her şeyi rapor etmek görevimizin bir parçası. Takım kaptanımız yarın yapmamız gerekenlerden bahsetti. Burada zaman çok çabuk geçiyor
A) Aşağıdaki cümleleri inceleyiniz. İsim tamlamalarının altını örnekteki gibi çiziniz.
Galaksilerin ışıkları kızıla kayıyor.
Bu yıldız, Güneş Sistemi’nin merkezinden ışık saçıyor.
Bilim insanları, bu konuda araştırmalar yapıyor.
Gezegenimizde yaşamın kaynağı Güneş’tir.
Neden evrenin başlangıcı olduğunu düşünüyoruz?
B) Aşağıdaki atasözlerinin bazı kelimeleri eksik bırakılmıştır. Bu atasözlerini parantez içlerindeki isimlerle, isim tamlaması oluşturacak şekilde örnekteki gibi tamamlayınız.
Lafla peynir gemisi yürümez.
Borç yiğidin kamçısıdır.
Davulun sesi uzaktan hoş gelir.
Komşu komşunun külüne muhtaçtır.
Ay ışığında ceviz silkilmez.
Evliya Çelebi ve “Seyahatname” hakkında araştırma yapınız.
On yedinci yüzyılda yaşamış, dünya ve Türk tarihinin en önemli gezgini olarak kabul edilen Evliya Çelebi, elli yılı aşkın bir süre ile gezip gördüğü yerleri kitaplaştırdığı Seyahatname adlı eseri ile nam salmıştır.
İslam peygamberi Hz. Muhammedi rüyasında görüp “Şefaat ya Resulallah.” diyeceğine “Seyahat ya Resulallah.” demesi üzerine duasının kabul edilmesi üzerine ömrü boyunca gezmesi rivayeti ile bilinmektedir.
Evliya Çelebi 25 Mart 1611 (Hicri takvime göre Hicri 10 Muharrem 1020) tarihinde İstanbul’da doğmuştur. Ailesi aslen Kütahyalıdır. İstanbul’un fethi sonrası İstanbul’a yerleşmişlerdir. Babası, dönemin kuyumcubaşısı Derviş Mehmed Zıllî’dir. Annesinin adı Abhaz’dır.
Evliya Çelebi öğrenimini sırasıyla mahalle mektebi, Şeyhülislam Hamit Efendi Medresesi ve son olarak Enderun’da görmüştür. Enderun’da dil bilgisi, gramer, kafiye, hat ve musiki dersleri almıştır. Okul öğrenimi dışında da özel hocalardan yabancı dil, güzel yazı, beden eğitimi, Kur’an ve Arapça dersleri de almıştır.
Öğrenimin hayatından sonra 25 yaşında sarayda görev aldı. Burada yaptığı işler ile padişah ve devletin ileri gelenlerinin takdirini kazandı. Gerek katıldığı savaşlar vesilesi, gerek saraydaki görevi gerekse de kendi isteği ile gezmek için her fırsatı değerlendirmiştir.
Kitabında belirttiği üzere Rum, Arap ve Acem’de, İsveç, Leh ve Çek’te, 7 iklim ve 18 padişahlık yeri 51 yıl boyunca gezip dolaşmıştır.
Evliya Çelebi hiç evlenmemiştir. Tüm kazancını hayır işlerine harcamış, kız kardeşlerine sarf etmiştir.
Evliya Çelebi 1682 yılından sonra vefat etmiştir; tam ölüm tarihi, yeri ve mezarı bilinmemektedir.
Evliya Çelebi ile ilgili bilgilerin çoğunluğu Evliya Çelebi Seyahatnamesi ile elde edilmiştir.
Seyahatname, bir yazarın gezip gördüğü yerlerden edindiği bilgi ve izlenimlerini anlattığı eser manasına gelir.
Evliya Çelebi Seyahatnamesi de Evliya Çelebi’nin elli yılı aşkın zamanda, Osmanlı toprakları üzerinde gezdiği yerleri kendi üslubu ile anlattığı 10 ciltten oluşan bir seyahatnamedir.
Evliya Çelebi Seyahatnamesi 10 ciltten oluşan bir gezi kitabıdır. Evliya Çelebi yaptığı seyahatlerde gördüklerini, gözlemlerini ve deneyimlerini; yalın ve duru, halkın anlayacağı şekilde anlatmıştır. Zaman zaman kendine özgü gerçek üstü bir üslup kullanması bu kitabı, diğer gezi kitaplarından ayıran özelliğidir.
Evliya Çelebi Seyahatnamesi dönemin yerleşim yerleri ile ilgili çok önemli bilgiler içermektedir. Buradaki insanların yaşayışları, kültürleri, yerel dilleri hakkında bilgiler Seyahatname’de yer almaktadır. Bu yönüyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi Türk kültür tarihi ve gezi edebiyatı açısında önemli bir yere sahiptir.
Seyahatname’nin günümüz Türkçesine çevrilmesi 2003 yılında ile başlayıp 2011 yılında tamamlanmıştır. Çeviri işlemini Seyit Ali Kahraman ve Yücel Dağlı yapmıştır. Evliya Çelebi Seyahatnamesi İngilizce, Sırpça, Macarca, Yunanca, Romence, Ermenice gibi bir çok dilde çevirileri de mevcuttur.
Evliya Çelebi’nin seyahatnamesinde tanıttığı yerler ciltlere göre şu şekildedir:
1. Cilt: 1630 – İstanbul ve çevresi
2. Cilt: 1640 – Anadolu, Kafkaslar, Girit ve Azerbaycan
3. Cilt: 1640 – Suriye, Filistin, Ermenistan ve Rumeli
4. Cilt: 1655 – Doğu Anadolu, Irak, ve İran
5. Cilt: 1656 – Rusya ve Balkanlar
6. Cilt: 1663/1664 – Macaristan’da askeri seferler
7. Cilt: 1664 – Avusturya, Kırım, ve ikinci kez Kafkaslar
8. Cilt: 1667-1670 – Yunanistan ve ikinci kez Kırım ve ikinci kez Rumeli
9. Cilt: 1671 – Hac için Hicaz, Mekke ve Medine
10. Cilt: 1672 – Mısır ve Sudan