Meridyen Özellikleri Nelerdir
Gerçek İşlevini Anlayınca İlkokulda Aslında Pek Bir Şey Öğrenmediğinizi Fark Edeceğiniz &#;Meridyen&#; Nedir, Özellikleri Nelerdir?
Dünya'da bazı sonuçları ortaya çıkaran, bazı matematiksel hesaplamaları yapmamızda önem taşıyan ve daha birçok bilmediğimiz detaylar var. Bunlardan bir tanesi ise, belki de yaşantımızda sık duymamıza rağmen tam anlamıyla ne işe yaradığını bilmediğimiz meridyen konusu. Detaylarını araştırdığımızda uçsuz bucaksız noktalara gittiğimiz meridyenler hakkında ilginç bilgileri merak ediyorsanız, sizler için tüm detayları yanıtladık.
Meridyenler, aslında bazı konuları daha rahat belirlememizde bizlere yardımcı oluyor. Mesela konum öğrenmede ve daha birçok konuda oldukça büyük bir rehber niteliğindeler. Bununla birlikte, meridyenlerin geçtiği bazı bölgelerde yerel saatlerin aynı olması gibi oldukça ilginç detaylar da bulunuyor. Dilerseniz lafı hiç uzatmadan meridyen nedir, özellikleri nelerdir, Dünya'da kaçmeridyen var sorularını cevaplayalım.
İlk olarak, Meridyen nedir? Tanımına bakalım:
Meridyen ile ilgili detaylar ile boğulmadan önce, meridyenin ne olduğunu bilmemiz gerekiyor. Meridyen, bir kutup noktasından başlayıp, diğer kutup noktasına kadar uzanabilecek büyüklükteki yarı çemberlere denir. Meridyenler, genel olarak konum belirlememizde büyük rol oynamakla birlikte, Dünya üzerindeki yatay çizgilerin kesilmesini sağlayan hayali çizgiler olarakta bilinir. Dünya'nın yuvarlak olduğunu ispatlamakta büyük bir rol oynayan meridyenlerin hepsi aslında birbirleri ile aynı uzunluklara sahiptirler.
Dünya'da toplam kaç meridyen vardır?
Meridyenler, Dünya'da oldukça fazla sayıya sahipler. Başlangıç noktasının doğusunda tam olarak adet meridyen bulunuyor. Bununla birlikte, yine başlangıç noktasının batı bölgesinde ise adet meridyen daha bulunuyor. İkisini topladığımızda adet meridyen mevcut.
İki meridyen arası mesafe ne kadardır, kaç dakika?
Bir önceki başlığımızda Dünya'da toplam adet meridyen olduğundan bahsetmiştik. Bu meridyenlerin arasındaki mesafe ise Ekvator'da kilometre gibi uzun bir mesafe olmakla birlikte, meridyenler arasındaki saat farkı ise yalnızca 4 dakika.
Başlangıç meridyeni nerededir?
Meridyenlerin başlangıç noktası, Birleşik Krallık’ta bulunan Greenwich olarak bilinmektedir. Hatta, meridyen Greenwich’in batısında ve meridyen ise batısında bulunuyor. Başlangıç meridyeni ise, Baş Meridyen olarak biliniyor. Aslında başlangıç meridyeni istediğiniz herhangi bir yer olabilir. Yani, Greenwich olmasının bilimsel olarak hiçbir nedeni bulunmuyor. Ama, Dünya genelinde başlangıç meridyeninin resmi konumunun Greenwich olması hakkında uluslararası anlaşmalar bulunuyor.
Her hükümet, doğal olarak Greenwich meridyeninin ana meridyen olduğu konusunda aynı fikire sahip değildiler. Hatta, bu uzun mesafeli rotalarda navigasyonu oldukça zorlaştırıyordu. Bununla birlikte, bazı ülkeler başkentlerinden geçen meridyenlere göre boylamlı haritalar hazırladılar. Mesela Fransa, başkenti Paris’ten geçen 0 derece boylamlı haritalar yayınladı. yılında ABD’de gerçekleşen uluslararası bir kongrede, tek bir meridyen seçmeye karar verdiler ve İngilitere’deki Greenwich bölgesi seçildi.
Peki meridyenlerin özellikleri nelerdir?
Bütün meridyenler kutup noktasında birleşirler
Bütün meridyenlerin birleşme noktası, kutup bölgeleridir. Bununla birlikte ardışık meridyenler arasındaki mesafe ise Ekvator’dan başlayıp, kutuplara doğru daralıyor.
Uzunlukları birbirlerine eşittir
Greenwich’in doğusunda , batısında olmak üzere toplam meridyenin hepsinin uzunluğu eşit. Bununla birlikte, bu meridyenler paralel üzerindeyken birbirlerinden aynı eşit uzaklıkta bulunuyorlar.
Aynı meridyen üzerindeki noktalarda yerel saat aynıdır
Bir meridyen üzerindeki noktaların hepsinin yerel saatleri aynı. Bununla birlikte, öğle vakitleri de aynı saate denk geliyor. Lakin, güneşin doğuş ve batış saatleri buna dahil değil. Çünkü eksen eğikliği aydınlanma çemberi kutup noktalarından geçmiyor.
Doğusuna doğu yarımküre, batısına ise batı yarımküre denir
Meridyenlerin doğu tarafı Doğu Yarımküre, tam tersi olan batı tarafı da Batı Yarımküre olarak bilinir. Bu, onları ayırmada oldukça büyük bir rol oynuyor.
Antimeridyen:
Antimeridyen, yayını tam çembere tamamlayan meridyenin karşısındaki meridyene verilen isimdir. Mesela, başlangıç meridyeni 0° ise, antimeridyen ° oluyor.
Dünya'nın dönüşüne göre yerel saat farkları
Dünya tam olarak batıdan doğuya doğru döndüğü için, doğu tarafında bulunan meridyenler ile batı tarafında bulunan meridyenlerin yerel saat farkları, batıdan daha da ileride.
Başlangıç meridyeni Greenwich’tedir
Başlangıç meridyeni, Birleşik Krallık’ta bulunan bir kasaba olan Greenwich’te bulunuyor. Bununla birlikte, Greenwich kasabasının doğu tarafında ve batı tarafında ise tane olmak üzere Dünya'da toplamda adet meridyen bulunuyor.
Doğudan batıya doğru gittikçe derece büyür
Başlangıç bölgesi Greenwich’ten doğuya doğru gittiğinizde, 0 derece ile başlayan meridyenlerin dereceleri daha da büyüyecektir.
Başlangıç meridyeni aynı zamanda Koordineli Evrensel Zamanı ayarlar
Koordineli Evrensel Zaman (UTC), saatlerin değişimlerinden etkilenmez. Örneğin yaz saati veya kış saatleri, UTC saat dilimini asla etkilemez. Başlangıç meridyeni, UTC için zaman standardıdır. Dünya genelindeki tüm ülkeler, zaman dilimlerini UTC’ye göre ayarlarlar. Güzide ülkemiz Türkiye’nin ise Koordineli Evrensel Zamanı UTC+3’tür.
Başlangıç meridyeni bununla birlikte Uluslararası Tarih Çizgisinin oluşturulmasında da oldukça büyük bir rol oynuyor. Dünya’nın boylamı dereceyi ölçer ve bu nedenle başlangıç meridyeninin orta noktası derece boylam çizgisiyidir. derece boylam çizgisi, Uluslararası Tarih Çizgisi olarak biliniyor.
Türkiye’de kaç meridyen var?
Gelelim en merak ettiğimiz sorulardan bir tanesine. Ülkemizde kaç tane meridyen var sorusunu da merak ediyorsanız, ülkemizde toplam 19 meridyen bulunuyor ve 6 paralel bulunuyor. Türkiye, kuzey paralelleri ve doğu meridyenleri arasında bulunuyor.
Peki meridyen ve paralellerin farkı nedir?
Meridyenlerin paralellere göre en büyük farkı, meridyenlerin yay şeklinde olması dolayısıyla sayılarının paralellere göre 2 kat daha fazla olması. Meridyenler, kutupları birleştirdiği için boyları birbirine eşit. Paraleller ise haritadaki tüm yerleri birbirine bağlayan ve doğudan batıya doğru uzanan sanal çizgilerdir.
Meridyenler, zaman kavramı da başta olmak üzere aslında birçok detaya sahipler. Meridyenlerin belirli bir alana gittikçe değişen dereceleri, iki meridyen arasındaki mesafe, meridyenlerin isimleri ve daha birçok detay, meridyenler üzerinde oldukça büyük bir merak uyandırmasına neden oluyor. Eğer meridyenler ile ilgiliyseniz, meridyenlerin ne kadar önemli olduğunu da en ince ayrıntısına kadar biliyor olmalısınız.
Sizler için meridyen nedir, meridyen özellikleri nelerdir, Dünya'da kaç meridyen var da dahil olmak üzere meridyenler hakkında merak edebileceğiniz tüm soruları yanıtlamış olduk. Meridyenler hakkında bildiğiniz özel detayları, yorumlarda bizimle ve diğer takipçilerimizle paylaşmayı unutmayın. Ayrıca, meridyenleri henüz yeni keşfediyorsanız, meridyenler hakkındaki değerli yorumlarınızı da aşağıya yazabilirsiniz.
Emoji İle Tepki Ver
16
Meridyenler "üzerindeki" (iki paralel arasındaki) her 1 dakikalık açı 1 deniz miline (1 m) eşittir.[9]
Herhangi bir harita üzerinde iki nokta arasındaki mesafe ölçülürken, harita projeksiyonlardan kaynaklanan hataları minimum düzeye indirmek için, iki nokta arasındaki doğrunun uzunluğu, ortasından geçen bir meridyen üzerindeki açılar ile kıyaslanır. Örneğin iki nokta arasındaki mesafe bir pergel ile ölçülüp doğru üzerindeki bir meridyenle (mümkünse tam ortadaki) kıyaslandığında 10 dakikalık açıya denk geliyorsa, o iki nokta arasındaki gerçek mesafe yaklaşık olarak 10 deniz milidir. (18 m) Paraleller üzerindeki dakika aralıkları -ekvator haricinde- meridyenler ile aynı olmadığından mesafe hesaplaması için kullanılmaz.
Galeri[değiştir Paralel ve Meridyen, Enlem ve Boylam
,7KCoğrafi konumun belirlenmesi için kullanılan varsayımsal daire ya da yaylar, yani paralel ve meridyenler ile, bu varsayımsal çizgilere açısal uzaklık ölçüsünü sunan enlem ve boylamlar coğrafya sınavlarının ayrılmaz parçası. Bu kavramlar hakkında hatalı bilgi paylaşan yazarlar ve sosyal medya kullanıcıları mevcut.
Bunlara değinmeden evvel öncelikle, orta okul coğrafya bilgilerimizi tazeleyelim&#;
Paralel ve Meridyenler
Paralel Nedir?
Ekvator’a paralel şekilde kuzey ve güney yönlerde kutuplara kadar birer derece aralıklarla çizilen dairelere paralel adı verilir.
Paralel Dairelerin Özellikleri Nelerdir?
- Dünya üzerine çizilebilecek en uzun çember Ekvator&#;dur. Ekvator ile eş uzunlukta başka bir çember çizilemez. Çünkü, Dünya&#;nın şekli tam küre değil kutuplardan basık ekvatordan şişkin, geoittir.
- Ekvator çemberi Dünya&#;nın tam orta noktası ve kutuplara eşit uzaklıktaki çemberdir. Bu nedenle başlangıç paraleli olarak kabul edilir. Ekvatorun yeri Dünya&#;nın şekli ile ortaya çıkmıştır.
- Ekvator&#;dan itibaren birer derece aralıklarla ve Ekvator&#;a paralel çemberler yerleştirildiğinde Dünya üzerindeki bu çizimlerin adına paralel daireleri adı verilir.
- Ekvator en uzun paralel dairesidir.
- Ekvator dünyayı kuzey ve güney olmak üzere iki eşit yarıküreye ayırır. Paraleller doğu batı yönlüdür.
- Kutuplara doğru ilerledikçe paralel dairelerin boyu kısılır. Hatta, kutupta paraleller nokta halini alır. Bunlara kuzey kutup noktası ve güney kutup noktası denir.
- Ekvator sıfır numaralı paralel dairesini oluşturur.
- Paraleller birer derece aralıklarla çizilir. 90 kuzeyde, 90 güneyde olmak üzere toplam paralel mevcuttur.
- Kuzeydeki paralellere &#;Kuzey Parallelleri&#;, güneydekilere ise &#;Güney Paralelleri&#; adı verilir.
- Ardışık iki paralel arasındaki (kuş uçuşu) mesafe Dünya&#;nın her yerinde kilometredir.
- Ekvator uzunluğu ,4 kilometredir. Yani, Dünya Ekvator&#;da 24 saatte kilometre mesafe alır.
Meridyen Nedir?
Kuzey Kutbunu Güney Kutbuna bağlayan Ekvator&#;u dik kesen yarım çemberlere meridyen adı verilir. Meridyenler, bir kutup noktasından başlayıp diğer kutup noktasında sona eren, Ekvator’u ve diğer paralel dairelerini dik kesen yaylardır.
Meridyen Yaylarının Özellikleri Nelerdir?
- Meridyenler paraleller gibi tam çemberler değildir. Meridyenler Dünya&#;yı çepeçevre sarmaz.
- Meridyenler Kuzey Kutbundan başlayıp, Ekvator&#;u tam dik kesip Güney Kutbunda sona ererler.
- İngiltere’nin başkenti Londra’da yer alan Greenwich Gözlemevi&#;nden geçen meridyen başlangıç meridyeni olarak kabul edilir. Başlangıç yani Greenwich meridyeni &#;O&#; ile gösterilir.
- Ekvator&#;un başlangıç paraleli olmasını sağlayan Dünya&#;nın şekliydi. Ekvator&#;un baş paralel olarak belirlenmesini sağlayan doğal / fizikî faktörlerdir. Ancak, Greenwich&#;in başlangıç meridyeni olarak belirlenmesi beşerî bir sonuçtur. Greenwich, yani başlangıç meridyeninin konumu insanlar tarafından belirlenmiştir.
- Baş meridyen Greenwich çizildikten sonra Greenwich&#;in doğusuna ve batısına doğru 1&#;er derece aralıklarla tane toplam tane meridyen oluşturulmuştur. Meridyenler tam çember yerine yay şeklinde olduğu için sayıları paralellerin 2 katıdır.
- Meridyenlerin tamamı kutupları birleştirdiği için boyları birbirine eşittir. İki meridyen arasındaki mesafe Ekvator üzerinde kilometredir. Bu uzunluk iki paralel arasındaki mesafeye eşittir.
- Kutuplara doğru iki meridyen arasındaki mesafe giderek azalır.
- Bütün meridyenler kutuplarda birleşir.
- Meridyenler arasındaki mesafe kutba doğru küçülür.
- Meridyenler kutba doğru küçülse de ardışık meridyenler arasındaki zaman farkı 4 dakikadır. Zaman farkı kutba doğru değişmez. Bunun sebebi çizgisel hızda gizlidir .Mesafe küçülürken iki meridyen arasındaki mesafe farkı küçülse de zaman farkı küçülmez. Dünya kendi etrafında dönerken birim zamanda katettiği yola çizgisel hız adı verilir. Çizgisel hız, Ekvator&#;dan kutuplara doğru gidildikçe azalır. Dünya&#;nın ekseni etrafında dönüş hızı kutuplara gittikçe azalır. Ekvator&#;da kilometreyi 4 dakikada dönen Dünya, kutuplara doğru mesafe azaldıkça hızın azalmasıyla birlikte yine aynı sürede yani 4 dakikada iki meridyen arası tamamlanmış olmaktadır.
- Meridyenleri bütünleyen diğer çember parçalarına anti-meridyen adı verilir. Anti-meridyen, ana meridyeni dereceye tamamlar.
- dereceli meridyen tarih değiştirme çizgisidir. Bu meridyenin doğusu ve batısı arasında 1 günlük zaman farkı oluşur. dereceli meridyen Greenwich&#;in anti-meridyenidir. Kuzey Kutbundan Bering Boğazı üzerinden Ekvator ve Güney Kutbuna doğru ilerleyen dereceli meridyen, yani tarih değiştirme çizgisi, üzerindeki adalar nedeniyle tam düz değil, girintili çıkıntılıdır.
Enlem ve Boylam
Enlem Nedir?
Enlem, ilgili konumun Ekvator&#;a olan uzaklığının açısal ifadesidir.
Dünya üzerinde yer alan herhangi bir noktanın Ekvator&#;a olan uzaklığının derece dakika saniye, yani açı cinsinden veren / ölçen adına enlem ismi verilmektedir.
Ekvator&#;un enlemi tanım gereği 0° dir.
Diyelim ki bir A noktası 40 derece kuzey paraleli üzerinde ise A noktasının enlemi 40 derece kuzey enlemidir, yani &#;bu noktanın Ekvator&#;a uzaklığı 40 derecedir&#; denir.
Bir noktanın Güneş ışınlarını alma açısı enlemine bağlıdır. Güneş ışınlarının geliş açısı enleme göre değişir. Sıcaklık da bu nedenle enleme göre değişiklik gösterir. Ekvator&#;dan kutuplara doğru gittikçe Güneş&#;in geliş açısı azalır, sıcaklık ortalaması düşer.
Cisimlerin gölge boyu da enleme bağlıdır. Yatak düzleme dik yerleştirilmiş bir cisim, Güneş ışınını tam 90 derece ile alırsa cismin gölgesi oluşmaz. Eğer bu cisim Güneş&#;i derece arasında alırsa, gölge oluşur, ancak gölgenin boyu cismin boyuna göre daha kısa bir gölge oluşur. Güneş&#;in gelme açısı tam 45 derece olduğunda cismin boyu ile gölgesinin boyu aynıdır. Açı küçülüp 45 derecenin altına inerse gölge boyu uzamaya başlar ve gölge boyu cismin boyundan uzun olur. Güneş ışınlarının gelme açısıyla cisimlerin gölgelerinin boyu ters orantılıdır. Cisimlerin gölge boyları kutuplara doğru gittikçe uzar (Güneş ışınlarının geliş açısı ekvatorda kutuplardan daha fazladır).
Çizgisel hız kutuplara doğru azaldığı için şafak (gün doğumu) ve gurup (gün batımı) süreleri kutuplara gidildikçe uzar. Yani, enlem arttıkça gün doğum ve batım süreleri artar.
Dünyanın şekli tam yuvarlak olmadığı için enleme göre yerçekimi de değişir. Dünya&#;nın ekvatordaki yarı çapı kilometredir. Dünya&#;nın kutup yarı çapı ise kilometredir. Kutup noktası Dünya&#;nın merkezine Ekvator&#;a göre 21 kilometre daha yakındır. Kutup noktası merkeze daha yakın olduğu için yerçekim kutup noktalarında daha fazla hissedilir.
Boylam Nedir?
Boylam, başlangıç meridyeni olan Greenwich&#;e olan mesafesinin (derece, dakika, saniye cinsinden) açısal uzaklığının ölçüsüdür.
Örneğin, A noktasının doğu meridyeni üzerinde ise A&#;nın boylamı 20 derece doğu boylamıdır.
Boylamlar, doğu ve batı boylamları olmak üzere ikiye ayrılır
Boylamın getireceği etkiler, enleme göre daha kısıtlıdır.
Boylam yerel saati etkiler.
1 derecelik boylam farkı, 4 dakikalık yerel saat farkı oluşturur.
Boylamın oluşturduğu yerel saat farkı ülkeler tarafından kullanılmaz, bunun yerine ulusal saat kullanılır.
Paralel ve Meridyenler Hakkında Hatalı Bilgi Paylaşan Yazarlar
Giza Piramidinin Koordinatlarının Işık Hızını Verdiği İddiası
Mısır’daki Giza piramitinin koordinatlarının ışık hızı ile uyumlu olduğu iddiası doğru değildir. Işık hızı metre/saniye iken Giza piramitinin DD sisteminde koordinatları “ ve ″dir. Piramidin konumun ışık hızı ile birebir aynı olmadığı görülmektedir. Işık hızının piramidin konumunu verdiği iddiası sadece enlem üzerinden dile getirilmektedir. Halbuki, boylamın ışık hızının nümerik ifadesinden çıkarımına dair herhangi bir detay sunulmamaktadır.
Giza Piramidinin Koordinatlarının Işık Hızını Verdiği İddiası
Vehbi Kara ve Paralel ve Meridyenler
Vehbi Kara, Bugün Gazetesi&#;nde 27 Aralık günü yayınlanan &#;Bir Gün Eksik Yaşamak&#; başlıklı yazısında yaptığı bir deniz seyahatindeki ilginç anılarını paylaşmış:
"Denizde zaman karadakinden farklıdır. Eğer batıya doğru gidiyorsanız günler uzamaya, doğuya doğru gidiyorsanız kısalmaya başlar."
Denizde zaman karadakinden farklı değildir. Karada da olsa denizde de olsa aynı enlem üzerinde doğuya da batıya da gitseniz gece-gündüz süresi aynıdır. Ortaokul coğrafya bilgisi: &#;Aynı enlem üzerindeki bütün noktalarda gündüz süreleri her zaman birbirine eşittir.&#;
"Biz ise Macellan’ın rotasında gitmiş yani dünyayı batıya doğru kat etmiştik."
Macellan&#;ın rotasını tam olarak izlememişler. Panama boğazından geçip gitmişler. Macellan ise Macellan Boğazını geçerek gitmişti.
"Macellan ve denizci arkadaşları gibi bir gün az yaşamıştım. Hâlbuki roman kahramanları ise bir gün fazla yaşamışlardı. Eğer dünyayı bir defa enlemesine turlayıp kat ederseniz siz de bu durumu yaşarsınız. Üstelik gemide çalıştığım için maaşımı da 78 gün olarak almıştım. Kısaca söylemek gerekirse bir gün daha az yaşamış ve çalışmadığım halde fazladan 1 gün ilave edilmişti."
Aslında bir gün eksik çalışmadı. Yolculuk süresince saatlerini geriye alarak yaptıkları fazla mesaiyi birleştirerek ilave bir gün ücreti ödenmiştir.
Macellan&#;ın Dünya Turu Rotası
Ömer Özkaya &#;Kıbrıs&#; Hakkında Biraz Afaki Konuşmuş
Ömer Özkaya, Güneş Gazetesinde 10 Ocak günü yayınlanan &#;Kıbrıs&#;ın Önemli&#; başlıklı yazısında Kıbrıs hakkında bariz hatalarda bulunmuş:
"Uzay araştırmalarında, bulunulan yerin enlem-boylam üzerindeki yeri, çok önemlidir. Uzay araştırmalarında birinci engel, yerçekimidir. Sıfır enlemi, yerçekiminin en düşük olduğu çizgidir. Kıbrıs, “sıfır” çizgisine yakındır ve bu sebeple hedeftir. Sıfır çizgisinin daha üstünden ya da daha altından fırlatılan bir uzay aracı, faraza, ton yükle kalkabilirken, “sıfır” çizgisine yakın bir yerden fırlatılan uzay aracı, ton yük taşıyabilmektedir."
Sıfır çizgisi ile kastı ekvator galiba. Ekvator diyemediği için sıfır çizgisi mi demiş çözemedik.
Kıbrıs, 34&#;33&#; ve 35&#;41&#; kuzey paralelleri ile 32&#;17&#; ve 35&#;35&#; doğu boylamları arasında bulunur. Ekvatora yakın olduğu iddiası yanlıştır dolayısıyla.
Uzay araçlarının fırlatılmasında sıfır enlemine yani ekvatora yakınlığın önem arz ettiği iddiası da yanlıştır. Rusya&#;nın kullandığı Baykonur Uzay Üssü ve ABD&#;nin kullandığı Kennedy Uzay Üssü ile Vanderburg Fırlatma Üssü ekvatora yakın değildir. Örneğin Baykonur kuzey enlemi üzerindedir. Yani, Kıbrıs&#;tan oldukça kuzeyde ve kutuplara daha yakın.
"Kıbrıs bulunduğu yer itibariyle zaten İngiltere’nin uzay araştırmalarının da ev sahibidir. İngiltere burada yaptığı araştırmalarda diğer gezegenlerde yaşayan canlı olup olmadığı, varsa, bunlarla irtibatın nasıl mümkün olduğunun peşinde."
Bu yönde bir bilgi kamuya açık kaynaklarda yok. Ömer Özkaya &#;kadim bilgi&#;ye erişim sağlamış (!) herhalde.
"Kıbrıs, tarih boyunca iğdeleriyle meşhur bir yerdir. İğde, Kadim Bilgi’de ölümsüzlüğü sembolize eder. Kıbrıs iğdeleri, ölümsüzlüğün yakalanabilir olduğuna inanılan Girne’de daha çok bulunurdu. İğdeler, ölümsüzlüğün yakalanabilirliğinin işareti sayılır. İğdeler, ölümsüzlüğün mümkün olduğunun delili sayılır. Çünkü iğdeler, ekilen her yerde yetişmez. İğde bir yerde bolca bulunuyorsa, orası, Kadim Bilgi için kıymetlidir."
İğdenin bilinmeyen faideleri&#; İşte bunlar hep kadim bilgiden enstantaneler.
"Türkiye, Kıbrıs’ı kaybederse, Ege ile Akdeniz’e çıkamaz. Ege’ye çıkamamak, yani Çanakkale Boğazı’ndan dışarı çıkamamak, Türkiye’nin sonu olur."
Ege&#;deki statüko ile Kıbrıs&#;ın ilgisi hakkında da Ömer Özkaya&#;nın kadim bilgiden özümsediği bizim bilmediğimiz şeyler vardır belki de&#;
&#;Google Çorum&#;u Dünyanın Merkezi İlan Etti&#; İddiasını İçeren Yanıltıcı Görsel
Google&#;ın Çorum&#;u Dünya&#;nın Merkezi İlân Ettiği İddiası
Google’ın Çorum’u dünyanın merkezi olarak gösterdiğine dair oluşan yanlış algı, aslında bir asparagas haberin sonucunda oluşmuştu.
Google&#;ın Çorum&#;u Dünyanın Merkezi İlan Ettiği İddiası
nest...
Paralel ve Meridyen, Enlem ve Boylam
Coğrafi konumun belirlenmesi için kullanılan varsayımsal daire ya da yaylar, yani paralel ve meridyenler ile, bu varsayımsal çizgilere açısal uzaklık ölçüsünü sunan enlem ve boylamlar coğrafya sınavlarının ayrılmaz parçası. Bu kavramlar hakkında hatalı bilgi paylaşan yazarlar ve sosyal medya kullanıcıları mevcut.
Bunlara değinmeden evvel öncelikle, orta okul coğrafya bilgilerimizi tazeleyelim&#;
Paralel ve Meridyenler
Paralel Nedir?
Ekvator’a paralel şekilde kuzey ve güney yönlerde kutuplara kadar birer derece aralıklarla çizilen dairelere paralel adı verilir.
Paralel Dairelerin Özellikleri Nelerdir?
- Dünya üzerine çizilebilecek en uzun çember Ekvator&#;dur. Ekvator ile eş uzunlukta başka bir çember çizilemez. Çünkü, Dünya&#;nın şekli tam küre değil kutuplardan basık ekvatordan şişkin, geoittir.
- Ekvator çemberi Dünya&#;nın tam orta noktası ve kutuplara eşit uzaklıktaki çemberdir. Bu nedenle başlangıç paraleli olarak kabul edilir. Ekvatorun yeri Dünya&#;nın şekli ile ortaya çıkmıştır.
- Ekvator&#;dan itibaren birer derece aralıklarla ve Ekvator&#;a paralel çemberler yerleştirildiğinde Dünya üzerindeki bu çizimlerin adına paralel daireleri adı verilir.
- Ekvator en uzun paralel dairesidir.
- Ekvator dünyayı kuzey ve güney olmak üzere iki eşit yarıküreye ayırır. Paraleller doğu batı yönlüdür.
- Kutuplara doğru ilerledikçe paralel dairelerin boyu kısılır. Hatta, kutupta paraleller nokta halini alır. Bunlara kuzey kutup noktası ve güney kutup noktası denir.
- Ekvator sıfır numaralı paralel dairesini oluşturur.
- Paraleller birer derece aralıklarla çizilir. 90 kuzeyde, 90 güneyde olmak üzere toplam paralel mevcuttur.
- Kuzeydeki paralellere &#;Kuzey Parallelleri&#;, güneydekilere ise &#;Güney Paralelleri&#; adı verilir.
- Ardışık iki paralel arasındaki (kuş uçuşu) mesafe Dünya&#;nın her yerinde kilometredir.
- Ekvator uzunluğu ,4 kilometredir. Yani, Dünya Ekvator&#;da 24 saatte kilometre mesafe alır.
Meridyen Nedir?
Kuzey Kutbunu Güney Kutbuna bağlayan Ekvator&#;u dik kesen yarım çemberlere meridyen adı verilir. Meridyenler, bir kutup noktasından başlayıp diğer kutup noktasında sona eren, Ekvator’u ve diğer paralel dairelerini dik kesen yaylardır.
Meridyen Yaylarının Özellikleri Nelerdir?
- Meridyenler paraleller gibi tam çemberler değildir. Meridyenler Dünya&#;yı çepeçevre sarmaz.
- Meridyenler Kuzey Kutbundan başlayıp, Ekvator&#;u tam dik kesip Güney Kutbunda sona ererler.
- İngiltere’nin başkenti Londra’da yer alan Greenwich Gözlemevi&#;nden geçen meridyen başlangıç meridyeni olarak kabul edilir. Başlangıç yani Greenwich meridyeni &#;O&#; ile gösterilir.
- Ekvator&#;un başlangıç paraleli olmasını sağlayan Dünya&#;nın şekliydi. Ekvator&#;un baş paralel olarak belirlenmesini sağlayan doğal / fizikî faktörlerdir. Ancak, Greenwich&#;in başlangıç meridyeni olarak belirlenmesi beşerî bir sonuçtur. Greenwich, yani başlangıç meridyeninin konumu insanlar tarafından belirlenmiştir.
- Baş meridyen Greenwich çizildikten sonra Greenwich&#;in doğusuna ve batısına doğru 1&#;er derece aralıklarla tane toplam tane meridyen oluşturulmuştur. Meridyenler tam çember yerine yay şeklinde olduğu için sayıları paralellerin 2 katıdır.
- Meridyenlerin tamamı kutupları birleştirdiği için boyları birbirine eşittir. İki meridyen arasındaki mesafe Ekvator üzerinde kilometredir. Bu uzunluk iki paralel arasındaki mesafeye eşittir.
- Kutuplara doğru iki meridyen arasındaki mesafe giderek azalır.
- Bütün meridyenler kutuplarda birleşir.
- Meridyenler arasındaki mesafe kutba doğru küçülür.
- Meridyenler kutba doğru küçülse de ardışık meridyenler arasındaki zaman farkı 4 dakikadır. Zaman farkı kutba doğru değişmez. Bunun sebebi çizgisel hızda gizlidir .Mesafe küçülürken iki meridyen arasındaki mesafe farkı küçülse de zaman farkı küçülmez. Dünya kendi etrafında dönerken birim zamanda katettiği yola çizgisel hız adı verilir. Çizgisel hız, Ekvator&#;dan kutuplara doğru gidildikçe azalır. Dünya&#;nın ekseni etrafında dönüş hızı kutuplara gittikçe azalır. Ekvator&#;da kilometreyi 4 dakikada dönen Dünya, kutuplara doğru mesafe azaldıkça hızın azalmasıyla birlikte yine aynı sürede yani 4 dakikada iki meridyen arası tamamlanmış olmaktadır.
- Meridyenleri bütünleyen diğer çember parçalarına anti-meridyen adı verilir. Anti-meridyen, ana meridyeni dereceye tamamlar.
- dereceli meridyen tarih değiştirme çizgisidir. Bu meridyenin doğusu ve batısı arasında 1 günlük zaman farkı oluşur. dereceli meridyen Greenwich&#;in anti-meridyenidir. Kuzey Kutbundan Bering Boğazı üzerinden Ekvator ve Güney Kutbuna doğru ilerleyen dereceli meridyen, yani tarih değiştirme çizgisi, üzerindeki adalar nedeniyle tam düz değil, girintili çıkıntılıdır.
Enlem ve Boylam
Enlem Nedir?
Enlem, ilgili konumun Ekvator&#;a olan uzaklığının açısal ifadesidir.
Dünya üzerinde yer alan herhangi bir noktanın Ekvator&#;a olan uzaklığının derece dakika saniye, yani açı cinsinden veren / ölçen adına enlem ismi verilmektedir.
Ekvator&#;un enlemi tanım gereği 0° dir.
Diyelim ki bir A noktası 40 derece kuzey paraleli üzerinde ise A noktasının enlemi 40 derece kuzey enlemidir, yani &#;bu noktanın Ekvator&#;a uzaklığı 40 derecedir&#; denir.
Bir noktanın Güneş ışınlarını alma açısı enlemine bağlıdır. Güneş ışınlarının geliş açısı enleme göre değişir. Sıcaklık da bu nedenle enleme göre değişiklik gösterir. Ekvator&#;dan kutuplara doğru gittikçe Güneş&#;in geliş açısı azalır, sıcaklık ortalaması düşer.
Cisimlerin gölge boyu da enleme bağlıdır. Yatak düzleme dik yerleştirilmiş bir cisim, Güneş ışınını tam 90 derece ile alırsa cismin gölgesi oluşmaz. Eğer bu cisim Güneş&#;i derece arasında alırsa, gölge oluşur, ancak gölgenin boyu cismin boyuna göre daha kısa bir gölge oluşur. Güneş&#;in gelme açısı tam 45 derece olduğunda cismin boyu ile gölgesinin boyu aynıdır. Açı küçülüp 45 derecenin altına inerse gölge boyu uzamaya başlar ve gölge boyu cismin boyundan uzun olur. Güneş ışınlarının gelme açısıyla cisimlerin gölgelerinin boyu ters orantılıdır. Cisimlerin gölge boyları kutuplara doğru gittikçe uzar (Güneş ışınlarının geliş açısı ekvatorda kutuplardan daha fazladır).
Çizgisel hız kutuplara doğru azaldığı için şafak (gün doğumu) ve gurup (gün batımı) süreleri kutuplara gidildikçe uzar. Yani, enlem arttıkça gün doğum ve batım süreleri artar.
Dünyanın şekli tam yuvarlak olmadığı için enleme göre yerçekimi de değişir. Dünya&#;nın ekvatordaki yarı çapı kilometredir. Dünya&#;nın kutup yarı çapı ise kilometredir. Kutup noktası Dünya&#;nın merkezine Ekvator&#;a göre 21 kilometre daha yakındır. Kutup noktası merkeze daha yakın olduğu için yerçekim kutup noktalarında daha fazla hissedilir.
Boylam Nedir?
Boylam, başlangıç meridyeni olan Greenwich&#;e olan mesafesinin (derece, dakika, saniye cinsinden) açısal uzaklığının ölçüsüdür.
Örneğin, A noktasının doğu meridyeni üzerinde ise A&#;nın boylamı 20 derece doğu boylamıdır.
Boylamlar, doğu ve batı boylamları olmak üzere ikiye ayrılır
Boylamın getireceği etkiler, enleme göre daha kısıtlıdır.
Boylam yerel saati etkiler.
1 derecelik boylam farkı, 4 dakikalık yerel saat farkı oluşturur.
Boylamın oluşturduğu yerel saat farkı ülkeler tarafından kullanılmaz, bunun yerine ulusal saat kullanılır.
Paralel ve Meridyenler Hakkında Hatalı Bilgi Paylaşan Yazarlar
Giza Piramidinin Koordinatlarının Işık Hızını Verdiği İddiası
Mısır’daki Giza piramitinin koordinatlarının ışık hızı ile uyumlu olduğu iddiası doğru değildir. Işık hızı metre/saniye iken Giza piramitinin DD sisteminde koordinatları “ ve ″dir. Piramidin konumun ışık hızı ile birebir aynı olmadığı görülmektedir. Işık hızının piramidin konumunu verdiği iddiası sadece enlem üzerinden dile getirilmektedir. Halbuki, boylamın ışık hızının nümerik ifadesinden çıkarımına dair herhangi bir detay sunulmamaktadır.
Giza Piramidinin Koordinatlarının Işık Hızını Verdiği İddiası
Vehbi Kara ve Paralel ve Meridyenler
Vehbi Kara, Bugün Gazetesi&#;nde 27 Aralık günü yayınlanan &#;Bir Gün Eksik Yaşamak&#; başlıklı yazısında yaptığı bir deniz seyahatindeki ilginç anılarını paylaşmış:
"Denizde zaman karadakinden farklıdır. Eğer batıya doğru gidiyorsanız günler uzamaya, doğuya doğru gidiyorsanız kısalmaya başlar."
Denizde zaman karadakinden farklı değildir. Karada da olsa denizde de olsa aynı enlem üzerinde doğuya da batıya da gitseniz gece-gündüz süresi aynıdır. Ortaokul coğrafya bilgisi: &#;Aynı enlem üzerindeki bütün noktalarda gündüz süreleri her zaman birbirine eşittir.&#;
"Biz ise Macellan’ın rotasında gitmiş yani dünyayı batıya doğru kat etmiştik."
Macellan&#;ın rotasını tam olarak izlememişler. Panama boğazından geçip gitmişler. Macellan ise Macellan Boğazını geçerek gitmişti.
"Macellan ve denizci arkadaşları gibi bir gün az yaşamıştım. Hâlbuki roman kahramanları ise bir gün fazla yaşamışlardı. Eğer dünyayı bir defa enlemesine turlayıp kat ederseniz siz de bu durumu yaşarsınız. Üstelik gemide çalıştığım için maaşımı da 78 gün olarak almıştım. Kısaca söylemek gerekirse bir gün daha az yaşamış ve çalışmadığım halde fazladan 1 gün ilave edilmişti."
Aslında bir gün eksik çalışmadı. Yolculuk süresince saatlerini geriye alarak yaptıkları fazla mesaiyi birleştirerek ilave bir gün ücreti ödenmiştir.
Macellan&#;ın Dünya Turu Rotası
Ömer Özkaya &#;Kıbrıs&#; Hakkında Biraz Afaki Konuşmuş
Ömer Özkaya, Güneş Gazetesinde 10 Ocak günü yayınlanan &#;Kıbrıs&#;ın Önemli&#; başlıklı yazısında Kıbrıs hakkında bariz hatalarda bulunmuş:
"Uzay araştırmalarında, bulunulan yerin enlem-boylam üzerindeki yeri, çok önemlidir. Uzay araştırmalarında birinci engel, yerçekimidir. Sıfır enlemi, yerçekiminin en düşük olduğu çizgidir. Kıbrıs, “sıfır” çizgisine yakındır ve bu sebeple hedeftir. Sıfır çizgisinin daha üstünden ya da daha altından fırlatılan bir uzay aracı, faraza, ton yükle kalkabilirken, “sıfır” çizgisine yakın bir yerden fırlatılan uzay aracı, ton yük taşıyabilmektedir."
Sıfır çizgisi ile kastı ekvator galiba. Ekvator diyemediği için sıfır çizgisi mi demiş çözemedik.
Kıbrıs, 34&#;33&#; ve 35&#;41&#; kuzey paralelleri ile 32&#;17&#; ve 35&#;35&#; doğu boylamları arasında bulunur. Ekvatora yakın olduğu iddiası yanlıştır dolayısıyla.
Uzay araçlarının fırlatılmasında sıfır enlemine yani ekvatora yakınlığın önem arz ettiği iddiası da yanlıştır. Rusya&#;nın kullandığı Baykonur Uzay Üssü ve ABD&#;nin kullandığı Kennedy Uzay Üssü ile Vanderburg Fırlatma Üssü ekvatora yakın değildir. Örneğin Baykonur kuzey enlemi üzerindedir. Yani, Kıbrıs&#;tan oldukça kuzeyde ve kutuplara daha yakın.
"Kıbrıs bulunduğu yer itibariyle zaten İngiltere’nin uzay araştırmalarının da ev sahibidir. İngiltere burada yaptığı araştırmalarda diğer gezegenlerde yaşayan canlı olup olmadığı, varsa, bunlarla irtibatın nasıl mümkün olduğunun peşinde."
Bu yönde bir bilgi kamuya açık kaynaklarda yok. Ömer Özkaya &#;kadim bilgi&#;ye erişim sağlamış (!) herhalde.
"Kıbrıs, tarih boyunca iğdeleriyle meşhur bir yerdir. İğde, Kadim Bilgi’de ölümsüzlüğü sembolize eder. Kıbrıs iğdeleri, ölümsüzlüğün yakalanabilir olduğuna inanılan Girne’de daha çok bulunurdu. İğdeler, ölümsüzlüğün yakalanabilirliğinin işareti sayılır. İğdeler, ölümsüzlüğün mümkün olduğunun delili sayılır. Çünkü iğdeler, ekilen her yerde yetişmez. İğde bir yerde bolca bulunuyorsa, orası, Kadim Bilgi için kıymetlidir."
İğdenin bilinmeyen faideleri&#; İşte bunlar hep kadim bilgiden enstantaneler.
"Türkiye, Kıbrıs’ı kaybederse, Ege ile Akdeniz’e çıkamaz. Ege’ye çıkamamak, yani Çanakkale Boğazı’ndan dışarı çıkamamak, Türkiye’nin sonu olur."
Ege&#;deki statüko ile Kıbrıs&#;ın ilgisi hakkında da Ömer Özkaya&#;nın kadim bilgiden özümsediği bizim bilmediğimiz şeyler vardır belki de&#;
&#;Google Çorum&#;u Dünyanın Merkezi İlan Etti&#; İddiasını İçeren Yanıltıcı Görsel
Google&#;ın Çorum&#;u Dünya&#;nın Merkezi İlân Ettiği İddiası
Google’ın Çorum’u dünyanın merkezi olarak gösterdiğine dair oluşan yanlış algı, aslında bir asparagas haberin sonucunda oluşmuştu.
Google&#;ın Çorum&#;u Dünyanın Merkezi İlan Ettiği İddiası