Mevduat Faiz Geliri Beyanı

Nakdi sermaye veya parayla temsil edilen değerlerden oluşan sermaye dolayısıyla elde edilen faiz, kâr payı ve benzeri gelirleri Gelir Vergisi Kanunu menkul sermaye iradı olarak tanımlıyor.

Kanun bu tanımı yaptıktan sonra, tanım kapsamına giren gelirleri ayrıca saymış. En yaygın olanları şunlar:

• Mevduat Faizleri
• Repo gelirleri
• Devlet tahvili Hazine bonolarından elde edilen faizler
• Alacak faizleri
• Şirketlerden alınan kâr payları
• Özel sektör tahvillerinden elde edilen faizler
• Bireysel emeklilik şirketleri tarafından yapılan ödemeler.

Başka menkul sermaye iratları da var ama makaleyi bunlarla sınırlı tutarak bu gelirlerin beyanıyla ilgili bir özet yapmaya çalışacağım.

Beyan edilemeyecek menkul sermaye iratları

Vergi sistemimiz kural olarak bütün gelirlerin yıllık beyannamede toplanmasını ve beyanını öngörüyor. Ancak uygulamada özellikle birçok menkul sermaye iradı için bu kural geçerli değil.

Menkul sermaye iratlarının çoğunda stopaj yoluyla alınan vergi nihai vergi haline dönüşüyor. Bu gelirler için beyanname verilmiyor. Başka gelirler için beyanname verilirse de bu gelirler beyannameye dahil edilmiyor.

Tutarına bakılmaksızın beyan edilmeyen menkul sermaye iratlarından bazıları şunlar:

• Yurt içi bankalardan elde edilen faizler
• Repo gelirleri
• Bireysel emeklilik şirketleri tarafından yapılan ödemeler
• Şirketlerin kârlarını sermayelerine eklemeleri nedeniyle elde edilen kâr payları
• Devlet tahvili ve hazine bonosu faizleri

Şirket yönetim kurulu başkan ve üyelerine verilen kâr payları

Kurumların yönetim kurulu başkan ve üyelerinin kârdan aldıkları pay menkul sermaye iradı sayılıyor. Bu gelir yukarıda açıklanan kâr payı vergilemesi esaslarına göre vergileniyor.

Yönetim kurulu başkan ve üyelerinin huzur hakkı adı altında aylık veya toplantı başına aldıkları tutarların vergilemesi farklı. Bu gelirler ücret sayılıyor ve ücret olarak vergilendiriliyor.

Eurobond faizleri

Devlet tarafından çıkarılmasına rağmen eurobond faizlerinin vergilemesi yurt içinde satılmak üzere ihraç edilenlerin faizlerinin vergilemesinden farklı.

Bu kâğıtlardan elde edilen faiz gelirinin 40.000 lirayı geçmesi durumunda bunların beyan edilmesi gerekiyor.

Özel sektör tahvil faizleri

01.01.2006 tarihinden sonra yurt içinde ihraç edilen özel sektör tahvillerinden elde edilen faiz gelirleri stopaj yoluyla nihai olarak vergilendiriliyor. Bunlardan elde edilen gelirin tutarına bakılmaksızın beyanı gerekmiyor.

Türkiye’deki şirketler tarafından yurt dışında ihraç edilen tahvillerden elde edilen faiz gelirlerinde ise elde

edilen tutar 40.000 TL’yi geçiyorsa, bu gelirler beyan edilecektir.

Yurt dışı bankalardan elde edilen faiz gelirleri

Bu gelirler Türkiye’de stopaj uygulamasına tabi olmadıklarından 2019 yılı için belirlenen 2.200 liralık beyan sınırını geçiyorsa tamamının beyan edilmesi gerekiyor. Eğer bunlar için yurt dışında ödenmiş vergiler varsa bunların Türkiye’de ödenecek vergiden mahsup edilmesi mümkün.

Beyan zamanı ve şekli

Beyan edilmesi gereken menkul sermaye iratlarının mart ayı sonuna kadar vergi dairesine bir beyanname ile beyan edilmesi gerekiyor. Beyanname verildikten sonra hesaplanan verginin iki taksitte (Mart-Temmuz) ödenmesi gerekiyor.

Uzmana danışmakta yarar var

Menkul sermaye iratlarının bir çoğu yukarıda da belirttiğim gibi tutarına bakılmaksızın beyan dışı. Sadece bu gelirleri elde edenler için sorun yok. Ancak diğer gelirlerin beyanı konusunda dikkatli olmakta yarar var.

Bunun yanında, birçok gelirin beyan edilip edilmemesi için esas alınan 40.000 liralık sınırın hesabında, menkul sermaye iradları dışında başka gelirlerin de bulunması halinde bu gelirler de dikkate alınabiliyor. Uygulama, birçok yönüyle vergi uzmanlarını dahi zorlayacak nitelikte. Bu nedenle birden çok kaynaktan gelirinizin olması durumunda, örneğin hem kâr payı hem de kira geliriniz varsa bir uzmana danışmanızı öneririm.

Kâr paylarının beyanı

Türkiye’de kurulu şirketlerden elde edilen kar payının yarısı gelir vergisinden istisna. İstisna tutarı düştükten sonra kalan tutarın 40.000 lirayı geçmesi halinde bu gelirlerin beyanı gerekiyor. Buna göre, brüt kârın %50’si 40.000 liralık sınır ile karşılaştırılacak, geçiyorsa beyan edilecektir. Ayrıca kâr dağıtımı

sırasında ilgili şirket tarafından hesaplanan %15 oranındaki stopajın tamamı beyannamede hesaplanan vergiden mahsup edilecektir.

Beyan sınır sadece şirketlerden alınan kâr payları için değil. Başka beyana tabi menkul sermaye iratları varsa, tamamının toplanarak bakılması gerekiyor.

Kâr payının yurt dışında bulunan bir şirketten alınması durumunda yukarıdaki açıklamalar geçerli değil. Bu durumda alınan kâr payının 2019 için 2.200 liralık beyan sınırını geçip geçmediğine bakmak gerekiyor.

Geçiyorsa bu gelirin tamamının beyanı gerekiyor. Bu gelir yurt dışında vergilenmişse, belgelendirmek koşuluyla, Türkiye’ de ödenecek gelir vergisinden mahsubu belli sınırlar içinde mümkün.

MENKUL SERMAYE İRATLARININ YILLIK BEYANI

İmdat TÜRKAY/Gelir İdaresi Grup Başkanı

Özet: 2022 yılında gerçek kişiler tarafından elde edilen menkul sermaye iratlarının tamamı için yıllık beyanname verilmesi gerekmemekte, bazıları için yıllık beyanname verilmesi gerekmektedir. Şayet yıllık beyanname verilmesi gereken menkul sermaye iradı var ise gelir sahipleri tarafından mutlaka Mart/2023 ayında Hazır Beyan Sistemi üzerinden beyan edilecektir. Yıllık beyanname verecek kişilerin diğer gelir unsurlarında olduğu gibi, varsa istisna tutarlarını düşebilecekler, yıl içinde yaptıkları bazı harcamaları beyan edilen gelirden indirebilecekler ve hesaplanan gelir vergisinden yıl içinde kesilen vergileri mahsup edebileceklerdir. Yıl içinde ödenen verginin fazla olması halinde ise mükellefler iade talep edebilmektedir.

Anahtar kelimeler: Menkul sermaye iradı, kar payı, alacak faizi, Devlet tahvili/Hazine bonosu/Eurobond faizi, özel sektör faizi, off-shore bankacılık faizi, Hazır Beyan Sistemi.

Giriş

Gelir Vergisi Kanununda yer alan gelirin toplanması ve beyanı ilkesi gereğince mükellefler, yedi gelir unsurundan 2022 takvim yılı içinde elde ettikleri kazanç ve iratları için aksine bir düzenleme olmadığı sürece Mart/2023 ayında yıllık beyanname vereceklerdir. Bu kapsamda, 2022 yılı gelirlerinin beyan dönemi 1 Mart tarihi itibariyle başlamış olup 31 Mart 2023 tarihinde sona erecektir.

Ancak, 06.02.2023 tarihinde Kahramanmaraş ilinde meydana gelen depremler nedeniyle mücbir sebep hali ilan edilen yerlerde deprem tarihi itibarıyla mükellefiyet kaydı bulunan mükellefler ile ilan edilen mücbir sebep hali kapsamında olan meslek mensuplarıyla arasında deprem tarihi itibarıyla Aracılık ve Sorumluluk Sözleşmesi bulunan mücbir sebep ilan edilen yerler dışındaki mükellefler tarafından verilmesi gereken beyannameler, 15.08.2023 tarihine kadar verilebilecek ve tahakkuk edecek vergiler ise 31.08.2023 tarihine kadar ödenebilecektir.

Yedi gelir unsuruna ilişkin olarak beyanı gereken gelirlerin yıllık beyannamede toplanması zorunludur. Tacirler, çiftçiler ve serbest meslek erbabı ticari, zirai ve mesleki faaliyetlerinden kazanç temin etmemiş olsalar bile yıllık beyanname verirler. Bu hüküm şirketlerin faaliyet ve tasfiye dönemlerine şamil olmak üzere kollektif şirket ortakları ile komanditeler hakkında da uygulanır.

Menkul sermaye iradı, kira, ücret ile diğer kazanç ve iratları elde eden kişilerin yıllık beyanname vermelerini gerektiren bir gelirleri varsa yıllık beyanname vermeleri gerekmekte, aksi takdirde mükellefiyet açtırmalarına ve beyanname vermelerine gerek bulunmamaktadır. Bu dört gelir unsurundan dolayı öteden beri mükellefiyet kaydı bulunan kişilerin, 2022 yılında beyana tabi gelirlerinin olmaması durumunda, vergi dairesine interaktif vergi dairesi üzerinden veya elden bir dilekçe vermeleri yeterli bulunmaktadır.

Menkul sermaye iratlarında; GVK’nın geçici 67. maddesine göre tevkif suretiyle vergiye tabi olan, istisna hadleri içinde kalan, beyanname verme sınırını aşmayan, indirim oranının birden büyük olması dolayısıyla beyanı gerekmeyen iratlar için yıllık beyanname verilmesi söz konusu değildir. Hatta, diğer gelir unsurları için beyanname verilmesi halinde de bu gelirlerin yıllık beyannameye dahil edilmesi söz konusu değildir. Şayet yıl içinde gelir vergisi tevkifatı yapılmış ise bu kesintiler nihai vergi olmaktadır.

2022 yılında gerçek kişiler tarafından elde edilen menkul sermaye iratlarının;

• Bir kısmı GVK’nın geçici 67. maddesi kapsamında vergi kesintisine tabi tutulduğu için beyan edilmeyecek,
• Bir kısmı istisna hadleri içinde kaldığı için beyan edilmeyecek,
• Bir kısmı beyan edilecek gelir toplamının 70.000 TL’yi (2023 yılı için 150.000 TL) aşmaması nedeniyle beyan edilmeyecek,
• Bir kısmı vergi kesintisine ve istisnaya tabi olmadıkları için 3.800 TL’yi (2023 yılı için 8.400 TL) aşmaması halinde beyan edilmeyecek,
• Bir kısmı da indirim oranı uygulamasına tabi olup ancak 2022 yılı gelirlerine uygulanacak indirim oranının birden büyük çıkması nedeniyle beyan edilmeyecektir.

Yıllık olarak belirlenen beyanname verme sınırının aşılması halinde ise yıllık beyanname verilmesi gerekmektedir. 2022 yılında yıllık beyanname vermeyi gerektiren menkul sermaye iradı elde edenlerin, Hazır Beyan Sistemi üzerinden vergi dairesine gitmeden, Gelir İdaresi tarafından önceden hazırlanmış olan yıllık beyannamelerini kolay ve hızlı bir şekilde vermeleri mümkün bulunmaktadır. Çalışmada, öncelikle menkul sermaye iradının vergilendirilmesine ve yıllık beyanına ilişkin açıklamalar yapılmış, son bölümde ise uygulamaya yönelik örneklere yer verilmiştir.

1. Menkul Sermaye İradı Sayılan Gelirler

Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesine göre; sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında nakdi sermaye veya para ile temsil edilen değerlerden oluşan sermaye dolayısıyla elde ettiği kar payı, faiz, kira ve benzeri iratlar menkul sermaye iradı sayılmaktadır. Kaynağı ne olursa olsun aşağıda yazılı gelirler menkul sermaye iradı sayılmaktadır:

• Her türlü hisse senetlerinin kar payları (temettü gelirleri),
• İştirak hisselerinden doğan kazançlar (Limited şirket ortaklarının, iş ortaklıkları ortaklarının ve komanditerlerin kar payları ile kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar),
• Kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kar payları,
• Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizleri ile diğer her türlü tahvil ve bono faizleri (Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetler ve varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen kira sertifikalarından sağlanan gelirler dâhil olmak üzere),
• Her türlü alacak faizleri,
• Mevduat faizleri,
• Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen bedeller,
• İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kar paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar,
• Her çeşit senetlerin iskonto edilmesi karşılığında alınan iskonto bedelleri,
• Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları ile kar ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları ve katılım bankalarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları,
• Yatırım fonlarının katılma paylarına ödenen kar payları,
• Menkul kıymetlerin geri alım veya satım taahhüdü ile iktisap veya elden çıkarılması karşılığında sağlanan menfaatler (Repo gelirleri),
• Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile sigorta ve emeklilik şirketleri tarafından ayrılmalar nedeniyle yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarları,
• Bireysel emeklilik sisteminden ayrılanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarları,
• Yukarıda sayılanlar dışında Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine göre ihraç edilen her türlü sermaye piyasası aracından elde edilen kar payı, faiz, kira vb. gelirler.

Menkul sermaye iradı olarak kabul edilen bu iratlar, bunları elde eden sermaye sahibinin ticari faaliyetine bağlı bulunduğu takdirde, ticari kazancın tespitinde dikkate alınmaktadır. Ayrıca, menkul kıymetin kuponlu veya kuponsuz olarak satılması, iştirak hisselerinin devir ve temliki, menkul kıymetler ile iştirak hisselerinin tamamen veya kısmen itfa olunması karşılığında alınan paralarla itfa dolayısıyla verilen ikramiyeler menkul sermaye iradı sayılmaz.

Menkul sermaye iratları, yabancı parası ile tahsil edildiği veya yabancı parası olarak kayıtlara intikal ettirildiği veya bu iratlara yabancı parası olarak tasarruf edildiği takdirde anılan iratlar, tahsil edildikleri veya kayıtlara intikal ettirildikleri veya tasarruf olundukları günün borsa rayici üzerinden, borsada rayici yoksa Hazine ve Maliye Bakanlığı'nca tayin olunacak kur üzerinden Türk Parasına çevrilir.

2. Menkul Sermaye İratlarında Vergiden İstisna Edilen Kazançlar

193 sayılı GVK’nın 86/1-a bendine göre kazanç ve iratların istisna hadleri içinde kalan kısmı için yıllık beyanname verilmeyecektir. Gelir vergisinden istisna edilen kazanç ve iratlar için yıllık beyanname verilmez ve diğer gelir unsurları için beyanname verilmesi halinde de istisna edilen tutarlar yıllık beyannameye dahil edilmez. Kazanç ve iratların istisna hadleri bazı kazanç ve iratlarda elde edilen gelirin tamamını kapsarken, bazıları ise belli limitler (mesken istisnasında olduğu gibi) dahilinde istisna edilmiştir.

Kazanç ve iratların tamamı istisna olanlar kanun hükmünden gelmekte olup, belli limitler dahilinde istisna edilenler ise kanunun verdiği yetki çerçevesinde Gelir İdaresi tarafından her yıl yayımlanan genel tebliğlerle belirlenmektedir. GVK’nın 86/1-a bendine göre, GVK’nın 75. maddesinin (15) ve (16) numaralı bentlerinde yazılı menkul sermaye iratları için yıllık beyanname verilmeyecektir.

Buna göre, GVK’nın “Menkul sermaye iratlarında” istisnaları düzenleyen 22. maddesine göre;

• Sigorta süresi en az on yıl veya ömür boyu olan tek primli yıllık gelir sigortalarından yapılan ödemelerin tamamı gelir vergisinden müstesnadır. Şu kadar ki; bu istisnadan yararlananların vefat, maluliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenler hariç olmak üzere, on yıl tamamlanmadan tek primli yıllık gelir sigortalarından ayrılmaları hâlinde, ayrılma tarihinde yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarı üzerinden, 94. maddenin birinci fıkrasının (15) numaralı bendinin (a) alt bendine göre tevkifat yapılır. İrat tutarlarının tespitinde 75. maddede yer alan hükümlere uyulur.

• GVK’nın 75. maddesinin ikinci fıkrasının (15) numaralı bendinin (b) alt bendi ile aynı fıkranın (16) numaralı bendinin (c) alt bendi kapsamında yapılan ödemeleri, sigorta süresi on yıl ve üzeri veya ömür boyu olan tek primli yıllık gelir sigortalarına yatıranların, bu sigorta için yatırdıkları kısma tekabül eden ödemelerin içerdiği irat tutarları gelir vergisinden müstesnadır. İstisna edilen tutarlar üzerinden 94. maddenin birinci fıkrasının (15) ve (16) numaralı bentlerine göre tevkifat yapılmaz.

Şu kadar ki; bu istisnadan yararlananların vefat, maluliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenler hariç olmak üzere, ödeme alarak on yıl tamamlanmadan tek primli yıllık gelir sigortalarından ayrılmaları hâlinde, bu fıkraya göre istisna edilen tutarlar üzerinden, ödemenin kaynağına göre 94. maddenin birinci fıkrasının (15) numaralı bendinin (a) alt bendi veya aynı fıkranın (16) numaralı bendinin (b) alt bendi için belirlenen oranlar dikkate alınarak tevkifat yapılır. İrat tutarlarının tespitinde 75. maddede yer alan hükümlere uyulur.

• Tam mükellef kurumlardan elde edilen, GVK’nın 75. maddesinin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kâr paylarının yarısı gelir vergisinden müstesnadır. Bilindiği üzere, GVK’nın 75. maddesinin birinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı, kaynağı ne olursa olsun menkul sermaye iradı sayılan iratlar şunlardır; her nevi hisse senetlerinin kâr payları, iştirak hisselerinden doğan kazançlar ve kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kar payları.

İstisna edilen tutar üzerinden 94. madde uyarınca tevkifat yapılır ve tevkif edilen verginin tamamı, kâr payının yıllık beyanname ile beyan edilmesi durumunda yıllık beyanname üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilir.

3.Tutarı Ne Olursa Olsun Beyan Edilmeyecek Menkul Sermaye İratları

Bazı menkul sermaye iratları tutarı ne olursa olsun beyan edilmez ve diğer gelirler nedeniyle verilen yıllık beyannameye de dahil edilmez. Buna göre, hiçbir şekilde beyan edilmeyecek menkul sermaye iratları şöyledir:

• Gelir Vergisi Kanununun geçici 67 nci maddesi kapsamında vergi kesintisine tabi tutulmuş olan; mevduat faizleri, özel finans kurumlarınca (katılım bankaları) kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları ve repo kazançları,
• Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından ayrılmalar nedeniyle yapılan ödemelerin ve bireysel emeklilik sisteminden ayrılanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarları,
• Kurumlar vergisi mükelleflerince 31.12.1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde edilen kazançların dağıtımı halin de, gerçek kişilerce elde edilen kar payları,
• Kurumların karlarını sermayeye eklemek suretiyle gerçekleştirdikleri kar dağıtım işlemlerinde gerçek kişi ortaklarca elde edilen kar payları.

3.1. GVK’nın Geçici 67. Maddesi Kapsamında Kaynakta Kesinti Esasına Dayanan Vergileme ve İhtiyari Beyan Uygulaması

Gelir Vergisi Kanununun geçici 67. maddesinde; menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılması ve elde tutulması sürecinde elde edilen gelirler ile mevduat faizleri, repo gelirleri ve katılım bankalarından elde edilen gelirlerin vergilendirilmesine ilişkin hükümler yer almaktadır. 1.1.2006 tarihinde yürürlüğe giren söz konusu düzenlemenin uygulama süresi 31.12.2025 tarihine kadar uzatılmış bulunmaktadır.

GVK’nın geçici 67. maddesi kapsamında tevkifata tabi tutulan ve yıllık veya münferit beyanname ile beyan edilmeyeceği belirtilen menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından doğan kazançlar için dar mükellefler de dâhil olmak üzere takvim yılı itibarıyla yıllık beyanname verilebilecektir. Bu gelirlerin beyanı, 269 Seri Numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği ekinde yer alan “Gelir Vergisi Kanununun Geçici 67/11 inci Maddesine Göre İhtiyari Beyanda Bulunan Mükellefler İçin” düzenlenen Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesiyle, izleyen yılın Mart ayının başından son günü akşamına kadar yapılacaktır.

GVK’nın geçici 67. madde kapsamında tevkif edilen vergilerin mahsup ve iadesine imkân sağlayan bu beyan ihtiyari bir beyan olup, bu imkândan yararlanılabilmesi için ihtiyari beyanın kanuni süresinde yapılması gerekmektedir. Süresi geçtikten sonra yapılan ihtiyari beyanlara dayanılarak işlem yapılması mümkün değildir. İhtiyari beyan, tam mükelleflerce ikametgâhlarının bulunduğu yer vergi dairesine, öteden beri mükellef olanlar için ise bağlı oldukları vergi dairesine yapılacaktır. Dar mükellefler ise ihtiyari beyanlarını İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı Boğaziçi Vergi Dairesi Müdürlüğü’ne yapacaklardır.

1/1/2006 tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak üzere GVK’ya eklenen geçici 67 inci madde ile getirilen kaynakta kesinti esasına dayalı vergileme rejimi hakkında daha ayrıntılı bilgi için Gelir İdaresinin internet sayfasında yayımlamış olduğu Rehbere bakılması yararlı olacaktır (www.gib.gov.tr/Rehberler ve Broşürler/GVK Geçici 67 inci Madde Uygulaması İle İlgili Olarak Gerçek Kişilere Yönelik Vergi Rehberi, Şubat 2023, Yayın No:469).

4. 2022 Yılında Elde Edilen ve Tutarı 70.000 TL’yi Aşan Menkul Sermaye İratlarının Yıllık Beyanı

2022 yılında elde edilen ve aşağıda yer alan menkul sermaye iratları belirlenen beyanname verme sınırını aşmadığı sürece beyan edilmeyecek, elde edilen gelirin yıllık beyanname verme sınırı olan 70.000 TL’yi aşması halinde ise bu gelirlerin tamamı yıllık beyanname ile beyan edilecektir.

• 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan her çeşit tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden elde edilen gelirler,
• Tam mükellef kurumlar tarafından yurtdışında ihraç edilen tahviller ile tam mükellef varlık kiralama şirketleri tarafından yurtdışında ihraç edilen kira sertifikalarından sağlanan gelirler,
• Tam mükellef kurumlardan elde edilen kar payları.

2022 yılında elde edilen menkul sermaye iratları toplamının beyanname verme sınırı olan 70.000 TL’yi aşıp aşmadığının tespitinde; indirim oranı ve istisna uygulanabilecek menkul sermaye iratlarının, indirim oranı ve istisna uygulandıktan sonra kalan kısımlarının dikkate alınması gerekmektedir.

5. Tevkifat ve İstisna Uygulanmayan Menkul Sermaye İratlarında Yıllık Beyan Sınırı

GVK’nın 86/1-d bendine göre; bir takvim yılı içinde elde edilen ve toplamı 2022 yılı için 3.800 TL’yi (2023 yılı için 8.400 TL) aşmayan, tevkifat ve istisna uygulamasına konu olmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratları için yıllık beyanname verilmeyecek, diğer gelirler nedeniyle yıllık beyanname verilmesi halinde de beyannameye dahil edilmeyecektir.

Bu kapsamda, Türkiye’de vergi kesintisine tabi olmayan ve istisna uygulanmayan bazı menkul sermaye iratları 2022 yılı için belirlenen 3.800 TL’lik tutarı aşması halinde yıllık beyanname ile beyan edileceklerdir. Buna göre, 2022 yılı için belirlenen tutarı aşması halinde beyan edilecek menkul sermaye iratları şöyledir;

• Kıyı bankacılığından (off-shore bankacılık) elde edilen faiz gelirleri,
• Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen bedeller (1/1/2006 tarihinden önce ihraç/iktisap edilenler),
• İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kar paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar,
• Her çeşit senetlerin iskonto edilmesi karşılığında alınan iskonto bedelleri,
• Yurt dışından elde edilen diğer menkul sermaye iratları (faiz, repo, kar payı vb.),
• Her türlü alacak faizleri.

2022 yılı için beyanname verme sınırı olarak belirlenen 3.800 TL’lik tutar bir istisna olmayıp, gelirin beyan edilip edilmeyeceğinin tespitinde dikkate alınacak bir haddir. Buna göre, menkul sermaye iradı olarak elde edilen gelir 3.800 TL’yi aşıyorsa elde edilen gelirin tamamı beyan edilecektir. Bu tutarı aşmayan söz konusu iratlar için yıllık beyanname verilmeyecektir. 2022 yılı gelirleri için belirlenen 3.800 TL’lik bu tutar, yukarıda belirtilen gelirlerin her biri için ayrı ayrı uygulanmayacak olup bu gelirler ile vergi kesintisine tabi olmayan ve istisna uygulanmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarının toplam tutarı dikkate alınarak hesaplanacaktır.

6. İndirim Oranı Uygulanmak Suretiyle Beyan Edilen Menkul Sermaye İratları

Gelir Vergisi Kanununda bazı menkul sermaye iratlarının enflasyondan arındırıldıktan sonra kalan tutarlarının vergilendirilmesi öngörülmüştür. Buna göre, 1/1/2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan ve Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının (5) numaralı bendinde sayılan her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetler ve varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen kira sertifikalarından sağlanan gelirlere indirim oranı uygulandıktan sonra beyan edilecek gelir tespit edilmektedir.

323 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde, enflasyondan arındırmaya ilişkin indirim oranı 2022 yılı için %677,67 olarak belirlenmiştir. Bu oran dikkate alındığında, 2022 yılı gelirlerine uygulanacak indirim oranı birden büyük çıkmaktadır. İndirim oranının birden büyük çıkması dolayısıyla, 2022 takvim yılında elde edilen menkul sermaye iratlarından, 1/1/2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan ve Gelir Vergisi Kanununun 75/5 numaralı bendinde sayılan her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetler ve varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen kira sertifikalarından sağlanan gelirler beyan edilmeyecektir.

Bilindiği üzere dövize, altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymetler ile döviz cinsinden ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilen menkul sermaye iratlarının ve ticari işletmelere dahil kazanç ve iratların beyanında indirim oranı uygulanmamaktadır. Ayrıca, GVK’nın geçici 67. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca, anılan Kanunun 75. maddesinin ikinci fıkrasının (7), (12) ve (14) numaralı bentlerinde yazılı menkul sermaye iratları 1/1/2006 tarihinden itibaren nihai olarak tevkifat yoluyla vergilendirilmekte olduğundan, bu gelirlerin beyanı ve bu gelirlere indirim oranı uygulanması söz konusu değildir.

7. 2022 Yılında Elde Edilen Kar Paylarının Yıllık Beyanı

Tam mükellef kurumlardan elde edilen kar paylarının yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır. Beyana tabi başka gelirlerin bulunmaması halinde, vergiye tabi gelir 2022 yılı için 70.000 TL’yi aşıyor ise beyan edilecektir. Beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, kurum bünyesinde karın dağıtımı aşamasında yapılan % 10 (4936 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı gereğince, 21/12/2021 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, kar paylarına uygulanan tevkifat oranı %15’den %10’a indirilmiştir) oranındaki vergi kesintisinin tamamı (istisnaya isabet eden kısım dahil) mahsup edilecek olup, mahsup sonrası kalan tutar genel hükümler çerçevesinde red ve iade edilecektir.

Gelir Vergisi Kanununun 75/1, 2 ve 3 numaralı bentlerinde yer alan gelirler, vergi uygulaması bakımından kar payı olarak adlandırılmakta olup bu kapsamda olan kar payları şöyledir:

• Her nevi hisse senetlerinin kar payları (Söz konusu hisse senetleri daha ziyade anonim şirket hisse senetleri olmaktadır. Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan yatırım fonları katılma belgelerine ödenen kar payları da bu kapsamdadır.).
• İştirak hisselerinden doğan kazançlar (Limited şirket ortaklarının, iş ortaklıkları ortaklarının ve komanditerlerin kar payları ile kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar bu kapsamdadır.).
• Kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kar payları (Yönetim ve denetim kurulları başkanı ve üyeleriyle tasfiye memurlarına bu sıfatları dolayısıyla ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler ücret sayılmaktadır.).

GVK’nın 22. maddesine göre, tam mükellef kurumlardan elde edilen, 75. maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kâr paylarının yarısı gelir vergisinden istisna edilmiştir. Bu nedenle, tam mükellef kurumlardan elde edilen ve yukarıda sayılan kar paylarının yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır. Beyana tabi başka gelirlerin bulunmaması halinde, 2022 yılında vergiye tabi gelir 70.000 TL’yi aşıyor ise yıllık beyanname ile beyan edilecektir.

Beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, karın dağıtımı aşamasında yapılan %10 oranındaki vergi kesintisinin tamamı (istisnaya isabet eden kısım dâhil) mahsup edilecek olup, mahsup sonrası kalan tutar genel hükümler çerçevesinde red ve iade edilecektir.

Kurumların 31/12/1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kazançlarını dağıtmaları halinde, gerçek kişilerce elde edilen bu kar payları, tutarı ne olursa olsun yıllık beyanname ile beyan edilmeyecektir.

1/1/1999-31/12/2002 tarihleri arasında sona eren hesap dönemlerine ilişkin olup kurumlar vergisinden istisna edilmiş kazançlar ile Gelir Vergisi Kanununun geçici 61 inci maddesi kapsamında vergi kesintine tabi tutulmuş olan yatırım indirimi istisnasından yararlanan kazançların dağıtılması halinde, gerçek kişilerce elde edilen kar paylarının net tutarına elde edilen kar payının 1/9’u eklendikten sonra bulunan tutarın yarısı vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır. Beyan edilen tutarın 1/5’lik kısmı hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir.

8. Devlet Tahvili, Hazine Bonosu ve Eurobondlardan Elde Edilen Gelirlerinin Beyanı

Devlet tahvili ve Hazine bonosu (TL cinsinden) faiz gelirlerinin vergilendirilmesinde iki hususun bilinmesi gerekmekte olup birincisi ihraç tarihi diğeri ise (TL) cinsinden mi yoksa dövize, altına veya başka bir değere mi endeksli olup olmadığıdır.

Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu (TL cinsinden) Faiz Gelirleri:

• 1/1/2006 tarihinden önce ihraç edildiyse, indirim oranının birden büyük olması nedeniyle beyan edilmeyecektir.
• 1/1/2006 tarihinden sonra ihraç edildiyse, geçici 67. madde kapsamında vergi kesintisine tabi olduğundan beyan edilmeyecektir.

Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu (Dövize, altına veya başka bir değere endeksli) Faiz Geliri:

• 1/1/2006 tarihinden önce ihraç edildiyse 70.000 TL’yi aşıyorsa beyan edilecektir.
• 1/1/2006 tarihinden sonra ihraç edildiyse, geçici 67. madde kapsamında vergi kesintisine tabi olduğundan beyan edilmeyecektir.

Eurobond Faiz Gelirinin Beyanı:

Vergi uygulaması bakımından Devlet tahvili ve Hazine bonosu gibi değerlendirilmekte olan Eurobondlar yurtdışında ihraç edilmiş olduğundan geçici 67. madde kapsamında değildir. Dolayısıyla ihraç tarihine bakılmaksızın 2022 yılında elde edilen ve 70.000 TL’yi aşan Eurobond faiz gelirleri yıllık beyanname ile beyan edilecektir.

9. Özel Sektör Tahvilleri ve Kira Sertifikalarından Elde Edilen Gelirlerin Beyanı

Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesi kapsamında vergi kesintisine tabi tutulan tam mükellef kurumlar tarafından yurt dışında ihraç edilen tahviller ile tam mükellef varlık kiralama şirketleri tarafından yurt dışında ihraç edilen kira sertifikalarından elde edilen faiz gelirleri 20/3/2019 tarihli ve 842 sayılı Cumhurbaşkanı Kararına istinaden vadelere göre %0, %3 ve %7 oranında; bunlar dışında kalan özel sektör tahvillerinden elde edilen faiz gelirleri ise anılan madde kapsamında %10 oranında vergi kesintisine tabi tutulmaktadır.

2022 yılında elde edilen ve 70.000 TL’yi aşan vergi kesintisine tabi tutulmuş söz konusu faiz gelirleri beyan edilecektir. Kira sertifikaları dâhil olmak üzere 1/1/2006 tarihinden sonra yurt içinde ihraç edilen tüm özel sektör tahvillerinden elde edilen faiz gelirleri ise geçici 67. madde kapsamında vergilendirilmekte olduğundan, bu gelirler için beyanname verilmeyecektir.

10. Dar Mükellef Gerçek Kişilerin Elde Ettiği Menkul Sermaye İratlarının Yıllık Beyanı

Türkiye’de yerleşmiş olmayan gerçek kişiler vergi mevzuatımızda dar mükellef olarak kabul edilmekte olup, sadece Türkiye içinde elde ettikleri kazanç ve iratlar üzerinden vergilendirilmektedirler. Gelir Vergisi Kanununun “Toplama Yapılmayan Haller” başlıklı 86/2. maddesinde yer alan hüküm gereğince dar mükellefler; tamamı Türkiye'de tevkif suretiyle vergilendirilmiş olan ücretler, serbest meslek kazançları, menkul ve gayrimenkul sermaye iratları ile diğer kazanç ve iratlar için yıllık beyanname vermeyecekler ve diğer gelirleri için beyanname vermeleri halinde de bu gelirlerini beyannameye dahil etmeyeceklerdir.

Diğer taraftan, çalışma veya oturma izni alarak altı aydan daha fazla bir süre yurt dışında yaşayan Türk vatandaşlarının Türkiye'de elde ettikleri kazanç ve iratlar bakımından dar mükellefiyet esasında vergilendirilmeleri gerekmekte olup, konuya ilişkin açıklamalar 210 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yapılmıştır. Buna göre, dar mükellefiyet esasında vergilendirilecek olanların Türkiye'de elde ettiği gelirin tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücret, serbest meslek kazancı, menkul ve gayrimenkul sermaye iratları ile kurumlardan elde edilen kar paylarından, değer artış kazancı veya arızi kazançtan ibaret olması halinde gelir toplanmayacak ve beyanname verilmeyecektir.

Bu durumda, dar mükellefiyet esasında vergilendirilecek söz konusu vatandaşlarımızın, Türkiye’de elde ettiği gelirin tamamının kesinti suretiyle vergilendirilmiş menkul sermaye iratlarından ibaret olması halinde bu gelir için beyanname verilmeyecektir. Yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları dahil dar mükellefiyete tabi olanlar, Türkiye’de elde ettikleri vergi kesintisine tabi tutulmamış menkul sermaye iratlarının tamamını, elde etme tarihinden itibaren 15 gün içinde münferit beyanname ile bildirecek ve vergisini de aynı süre içerisinde ödeyeceklerdir.

Gelir Vergisi Kanununun 3 üncü maddesine göre, resmi daire ve müesseselere veya merkezi Türkiye’de bulunan teşekkül ve teşebbüslere bağlı olup adı geçen daire, müessese, teşekkül ve teşebbüslerin işleri dolayısıyla yabancı memleketlerde oturan Türk vatandaşları tam mükellef sayılarak tam mükellefiyet esaslarına göre vergilendirilirler.

11. Menkul Sermaye İratlarının Beyanına İlişkin Özet Tablo

Menkul sermaye iratlarının vergilendirilmesine yönelik olarak oluşturulan aşağıdaki tablo, mükelleflerin menkul sermaye iratları dışında, beyanı gereken başka gelirlerinin olmadığı varsayılarak hazırlanmıştır (www.gib.gov.tr/Rehberler ve Broşürler, MSİ Elde Eden Mükellefler İçin Vergi Rehberi, Şubat/2023 Yayın No: 460). Mükelleflerin, menkul sermaye iradından başka gelirlerinin de olması durumunda, GVK’nın 85 ve 86. maddelerinde yer alan gelirin toplanması ve beyanı ile toplama yapılmayan hallerin dikkate alınması gerekmektedir.  

12. Türkiye'de Tevkifata Tâbi Tutulmuş Olan Birden Fazla İşverenden Elde Edilen Ücret, Menkul ve Gayrimenkul Sermaye İratlarında Beyan Sınırı

GVK’nın 86/1-c maddesine göre, vergiye tabi gelir toplamının (maddenin (a) ve (b) bentlerinde belirtilenler hariç) 103. maddesindeki vergi tarifesinin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2022 yılı için bu tutar 70.000 TL) aşmaması koşuluyla Türkiye'de tevkifata tâbi tutulmuş olan;

• Birden fazla işverenden elde edilen ücretler,
• Menkul sermaye iratları,
• Gayrimenkul sermaye iratları,

için yıllık beyanname verilmeyecek ve diğer gelirler için beyanname verilse dahi bu gelirler beyannameye dahil edilmeyecektir. Ancak, beyanname verme sınırının aşılması durumda bu gelirlerin tamamı beyan edilecektir. Gelir unsurlarının bir kaçının birlikte elde edilmesi halinde bu gelirlerin beyan edilip edilmeyeceği belirlenirken iki hususun dikkate alınması gerekmektedir. Buna göre;

• 2022 yılı gelirleri için beyan sınırı olan 70.000 TL’nin tespitinde, öncelikle ücret gelirleri diğer gelirler ile ilişkilendirilmeksizin ayrı olarak değerlendirilecektir. Bu değerlendirme sonucu ücret gelirinin beyanı halinde, diğer gelirler tutarı ne olursa olsun (istisna tutarının altında kalanlar hariç) beyannameye dahil edilecektir. 
• Ücret geliri dışındaki diğer gelirler 70.000 TL’lik haddin hesabında ayrı dikkate alınacaktır. İndirim oranı ve istisnaya isabet eden tutarlar 70.000 TL’lik haddin hesabında dikkate alınmayacaktır.

13. Safi İradın Bulunması İçin Menkul Sermaye İradından İndirilecek Giderler

Safi iradın bulunması için menkul sermaye iradından aşağıdaki giderler indirilebilmektedir.

• Depo etme ve sigorta ücretleri gibi menkul kıymetlerin muhafazası için yapılan giderler,
• Temettü hisseleri ile faizlerin tahsil giderleri (Şirket toplantılarına bizzat veya bilvekale iştirak gibi sermayenin idaresi için yapılan giderler irattan indirilmez),
• Menkul kıymetler ve bunların iratları için ödenen her türlü vergi, resim ve harçlar (gelir vergisi irattan indirilemez).

14. Menkul Sermaye İratlarının Hazır Beyan Sisteminden Beyanı ve Mükellefiyet Tesisi

Gerçek kişiler tarafından 2022 yılında elde edilen; ticari kazanç, zirai kazanç, serbest meslek kazancı, ücret geliri, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlar için yıllık gelir vergisi beyannamesi 1–31 Mart 2023 tarihleri arasında verilecektir.

2022 yılında elde edilen geliri sadece ücret, kira, menkul sermaye iradı veya diğer kazanç ve iratların biri veya birkaçından oluşan mükellefler yıllık gelir vergisi beyannamelerini kendileri için önceden hazırlanmış olan Hazır Beyan Sistemi üzerinden vergi dairesine gitmeden verebilirler. Hazır Beyan Sistemine Gelir İdaresinin internet sayfası (www.gib.gov.tr) üzerinden 7 gün 24 saat ulaşılabilir. Sistemi kullanma zorunluluğu bulunmamakla birlikte, sistem vergi dairesine gitmeden hızlı, güvenilir, kolay ve masrafsız bir şekilde beyanname gönderme imkânı sunmaktadır. Menkul sermaye iradı dışında kira geliri, ücret kazancı ve diğer kazanç ve iratlardan bir veya birkaçı olması durumunda beyanname bu sistem üzerinden verilebilir.

Gelir sahipleri Sisteme giriş yaptıklarında, kendileri için önceden hazırlanmış olan yıllık gelir vergisi beyannamesi ekrana yansımaktadır. Beyanname üzerinde gerekli kontrolleri, düzeltmeleri ve varsa gider, indirim vb. eklemeleri yaptıktan sonra onaylandığı anda elektronik ortamda kayıtlara alınmakta ve ödenecek vergi sistem tarafından hesaplanarak otomatik tahakkuk ettirilmektedir.

Gelir İdaresi, beyannamelerin hazırlanmasında gayrimenkul sermaye iradı, ücret, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratları elde eden kişilere ilişkin Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi, tapu, banka, PTT, inşaat ve sigorta şirketleri, TOKİ, elektrik, su, doğalgaz şirketleri ve Sosyal Güvenlik Kurumu gibi kurum ve kuruluşlardan edinilen bilgileri kullanmaktadır.

Beyanname verecek kişiler Sistem üzerinde eksik ya da hatalı olan bilgileri düzeltebilir, beyanname düzeltilmiş şekliyle onaylayarak gönderilebilir. 1-31 Mart/2023 ayında yani kanuni süresi içerisinde verilmeyen beyannamelerin, Sistem üzerinden pişmanlık talepli veya kanuni süresinden sonra seçenekleri ile verilebilmesi de mümkün bulunmaktadır.

Sistemden daha önce beyanname vermemiş veya mükellefiyet kaydı olmayanlar da yararlanabilecektir. Yıllık gelir vergisi beyannamesi sistem üzerinden onaylayıp gönderildiği anda ilgili vergi dairesinde mükellefiyet kaydı otomatik olarak açılmaktadır. Dolayısıyla, menkul sermaye iradından dolayı ilk defa beyanname verenlerin ayrıca vergi dairesine işe başlama bildiriminde bulunmasına gerek yoktur.

Diğer taraftan, 06.02.2023 tarihinde Kahramanmaraş ilinde meydana gelen depremler nedeniyle mücbir sebep hali ilan edilen yerlerde deprem tarihi itibarıyla mükellefiyet kaydı bulunan mükellefler ile ilan edilen mücbir sebep hali kapsamında olan meslek mensuplarıyla arasında deprem tarihi itibarıyla Aracılık ve Sorumluluk Sözleşmesi bulunan mücbir sebep ilan edilen yerler dışındaki mükellefler tarafından verilmesi gereken beyannameler, 15.08.2023 tarihine kadar verilebilecek ve bu beyannamelere istinaden tahakkuk edecek vergiler ise 31.08.2023 tarihine kadar ödenebilecektir. Öte yandan, mücbir sebep hali kapsamında olan mükellefler yukarıda belirtilen tarihlerden önce vergi beyannamelerini vererek ödemede bulunabileceklerdir.

15. Yıllık Beyannamede Beyan Edilen Menkul Sermaye İratlarından İndirim Konusu Yapılabilecek Hususlar

Gelir Vergisi Kanununun 89 uncu maddesine göre, yıllık beyanname ile bildirilecek gelir toplamından maddede sayılan indirimler ile bazı özel kanunlarda yer alan indirimler vergi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilmektedir.

Gelir vergisi matrahının tespitinde gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden söz konusu indirimlerin yapılabilmesi için yıllık beyanname ile bildirilecek bir gelirin bulunması ve yapılacak indirimlerin ilgili mevzuatta belirtilen şartları taşıması gerekmektedir. İndirilemeyen tutarın ise sonraki yıllara devredilmesi söz konusu değildir. Yani mükellefin 2022 yılında yapmış olduğu bağış ve yardımlar, eğitim ve sağlık harcamaları ile hayat/şahıs sigorta şirketlerine ödenen primler gibi harcamalar, Mart/2023 ayında verilen beyannamede belirlenen şartlar ve sınırlamalar çerçevesinde indirim konusu yapılması mümkündür. Beyan edilen gelirin yetersiz olması durumunda, indirilemeyen bu harcamaların sonraki yıllara zarar olarak devredilmesi mümkün değildir.

Buna göre, menkul sermaye iradı elde eden mükelleflerin yıllık beyannamede beyan edilen gelir tutarından GVK’nın 89. maddesi gereğince indirebilecekleri harcamalar şöyledir;

• Hayat/şahıs sigorta primleri,
• Eğitim ve sağlık harcamaları,
• Beyan edilecek gelirden sınırlı olarak indirilebilecek bağış ve yardımlar ile tamamı indirilebilecek bağış ve yardımlar,
• Sponsorluk harcamaları,
• Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdi bağışlar,
• İktisadi işletmeler hariç, Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımlar,
• Bireysel katılım yatırımcısı indirimi,
• Diğer kanunlara göre tamamı indirilecek bazı bağış ve yardımlar.

Bağış ve yardımın nakden yapılmaması halinde, bağışlanan veya yardımın konusunu teşkil eden mal veya hakkın varsa mukayyet değeri, yoksa Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre takdir komisyonunca tespit edilecek değeri esas alınmaktadır.

16. Menkul Sermaye İradı Beyannamesinde Bağ-Kur Primlerinin İndirilmesi

Menkul sermaye iratlarına ilişkin bildirim doldurulurken, sadece adi komandit şirketlerin komanditer ortakları, limited şirket ortakları ve anonim şirketlerin kurucu ortakları ile yönetim kurulu üyesi ortakları ödemiş oldukları Bağ-Kur primlerini elde edilen menkul sermaye iradı tutarıyla sınırlı olmak üzere indirebileceklerdir. Ödenen primlerin, beyan edilen menkul sermaye iradının yetersiz olması halinde, sonraki yıllara devretmesi ve müteakip yıllarda devreden geçmiş yıl zararı olarak indirilmesi mümkün değildir.

17. Vergi Matrahına Uygulanacak Vergi Tarifesi

Gelir Vergisi Kanununa göre yıllık beyanname ile beyan edilen gelir tutarından gerekli indirimler yapıldıktan sonra kalan vergi matrahına artan oranlı vergi tarifesi uygulanmak suretiyle gelir vergisi hesaplanmaktadır. 2022 yılında elde edilen menkul sermaye iratları dahil tüm gelir unsurları toplamından oluşan vergi matrahına 317 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile belirlenen aşağıda yer alan GVK’nın 103. maddesindeki vergi tarifesi uygulanarak gelir vergisi hesaplanmaktadır. 2023 takvim yılı gelirlerinin vergilendirilmesinde esas alınacak vergi tarifesi ise 323 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile belirlenmiştir.

2022 yılında elde edilen menkul sermaye iratlarına ilişkin olarak verilecek yıllık gelir vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin, 2023 yılının Mart ve Temmuz aylarında iki eşit taksit olmak üzere; birinci taksitin damga vergisi ile birlikte 31 Mart 2023 tarihine kadar, ikinci taksitin ise 31 Temmuz 2023 tarihine kadar ödenmesi gerekmektedir. Memleketi terk ve ölüm gibi mükellefiyetin kalkmasını gerektiren durumlarda, beyan üzerine tarh edilen vergiler beyanname verme süreleri içinde ödenecektir.

18. Yıl İçinde Kesilen Vergilerin Beyannamede Mahsubu ve Kalan Tutarın İadesi

Yıllık beyannamede gösterilen gelire menkul sermaye iratlarından GVK’ya göre kesilmiş bulunan vergiler, aynı kazanç ve iratlardan mükerrer vergilendirme yapılmasın diye beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilir. Yıl içinde kesilen ve mahsubu yapılan miktar gelir vergisinden fazla olursa aradaki fark vergi dairesince mükellefe bildirilir ve mükellefin tebliğ tarihinden itibaren bir yıl içinde müracaatı üzerine kendisine red ve iade edilmektedir.

Kar paylarının beyan edilmesi durumunda bilinmesi gereken en önemli şey, elde edilen kar paylarının yarısı vergiden istisna olduğundan, beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, kar paylarının dağıtımı aşamasında kurum bünyesinde yapılan %10 oranındaki vergi kesintisinin tamamı mahsup edilecektir.

Tevkif yoluyla kesilen vergilerin yıllık beyannamede mahsubu sonrasında kalan tutarın nakten veya mahsuben iadesi konusunda uzun yıllardır uygulanmakta olan 252 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde, 315 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile önemeli değişiklikler yapılmıştır.

Bilindiği üzere, 252 seri no.lu GVGT’de yer alan açıklamalara göre, yıllık beyanname ile beyan edilen gelir veya kurum kazancı üzerinden hesaplanan vergiden yıl içinde tevkif yoluyla kesilen vergiler mahsup edilmektedir. Tevkif yoluyla kesilen vergilerin yıllık beyannamedeki mahsuplar sonunda kalan kısmının diğer vergi borçlarına mahsup talebi tutarına bakılmaksızın, inceleme raporu ve teminat aranılmadan yerine getirilmektedir.

252 ve 315 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğlerinde, vergi kesintisi yoluyla alınan vergilerin yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup ve kalan kısmın iadesi işlemlerine ilişkin düzenlemeler yer almaktadır. Bu kapsamda, menkul sermaye iradı elde edenler nakden iade taleplerini İnternet Vergi Dairesi üzerinden elektronik ortamda, 429 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekindeki iade talep dilekçesi (1A) ile yapması gerekmektedir.

Vergi kesintisi yoluyla alınan vergilere ilişkin nakden iade tutarının 68.000 TL’yi (2023 takvim yılı için 151.000 TL) geçmemesi halinde iade talebi, iade talep dilekçesi (1A) ile birlikte,  menkul sermaye iradı elde edenler için vergi kesintisinin yapıldığını gösteren belgenin onaylı örneğini ekleyerek, belgelerinin ibraz etmesi kaydıyla inceleme raporu ve teminat aranmaksızın yerine getirilir.

Nakden yapılacak iade taleplerinin 68.000 TL’yi (2023 takvim yılı için 151.000 TL) aşması halinde, 68.000 TL’yi (2023 takvim yılı için 151.000 TL) aşan kısım Vergi Usul Kanununa göre vergi inceleme yetkisi bulunanlarca yapılacak inceleme sonucunda düzenlenecek vergi inceleme raporuna göre iade edilir. Nakden iade talebinin 681.000 TL’ye (2023 takvim yılı için 1.518.000 TL)  kadar olan kısmı mükellefle süresinde tam tasdik sözleşmesi düzenlemiş yeminli mali müşavirce düzenlenecek tam tasdik raporu uyarınca iade edilebilir. İade talebinin 681.000 TL’yi (2023 takvim yılı için 1.518.000 TL)  aşan kısmının iadesi her hâlükârda vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilir.

429 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ve 99 Seri No.lu Gelir Vergisi Sirküleri ile vergi kanunları gereği iade hakkı doğuran işlemler nedeniyle nakden veya mahsuben talep edilecek iadelere ilişkin başvuru dilekçeleri ve bilgi girişleri, İnternet Vergi Dairesindeki "Gelir/Kurumlar Vergisi İade İşlemleri" bölümünden alınmaktadır. Beyannamelerini elektronik ortamda vermek zorunda olan gelir vergisi mükellefleri ile kurumlar vergisi mükelleflerinin iade talepleri “Gelir ve Kurumlar Vergisi Standart İade Sistemi (GEKSİS)” kullanılmak suretiyle yapılmaktadır.

Kazançları ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı, diğer kazanç ve iratlardan ibaret olup 0012 kodundan (Hazır Beyan Sistemi) beyanname veren mükellefler isterlerse GEKSİS girişi yaparak standart 1A-Gelir/Kurumlar Vergisi iade talep dilekçesi verip iade talebinde bulunabilirler. Beyannamelerini elektronik ortamda gönderme zorunluluğu olmayan bu mükellefler iadelerini kâğıt ortamında vergi dairesine dilekçe vererek de talep edebilirler.

Gelir ve Kurumlar Vergisi Standart İade Sisteminde iadeye esas alınacak GEKSİS Kontrol Raporunun oluşabilmesi için iade talep eden mükellefler tarafından “Gelir/Kurumlar Vergisi İade Talebi Girişi (GEKSİS)” yapılmalı ve iade talep dilekçesi (1A) verilmelidir. İade talepleri, İnternet Vergi Dairesi şifresi kullanılmak suretiyle mükellefler veya mükelleflerce yetkilendirilecek serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavir vasıtası ile elektronik ortamda gönderilebilir.

19. Menkul Sermaye İradının Yıllık Beyanına İlişkin Örnekler

2022 yılında elde edilen menkul sermaye iratlarının yıllık beyanname ile beyan edilip edilmeyeceğinin tespitinde; istisna kazançların bilinmesi, yıllık olarak belirlenmiş olan beyanname verme sınırlarının bilinmesi gerekmektedir. Yıllık beyanname verilmesi durumunda da yıl içinde tevkif suretiyle kesilen vergilerin hesaplanan vergiden mahsup edilmesi gerekmektedir. Aşağıda yer alan örneklerde, 2022 yılında GVK’nın 89. maddesine göre beyan edilen gelir tutarından yapılacak indirimler dikkate alınmamıştır.

Örnek 1: Kişi 2022 yılında brüt 140.000 TL kar payı elde etmiştir. Ödevlinin tam mükellef bir kurumdan elde ettiği kesintiye (%10) tabi tutulmuş brüt 140.000 TL’lik kar payının yarısı gelir vergisinden istisna olduğundan, kalan 70.000 TL, beyanname verme sınırı olan 70.000 TL’yi aşmadığından gelir vergisi beyannamesi verilmeyecektir. Yıl içinde yapılan %10 oranındaki 14.000 TL tevkifat nihai vergi olacaktır.

Örnek 2: Kişi, 2022 yılında 1/1/2006 tarihinden önce (TL) cinsinden ihraç edilmiş olan Devlet tahvilinden brüt 200.000 TL tutarında faiz geliri elde etmiştir. 2022 yılı için belirlenen indirim oranının birden büyük olması dolayısıyla kişi tarafından 1/1/2006 tarihinden önce (TL) cinsinden ihraç edilmiş olan Devlet tahvilinden elde edilen faiz geliri beyan edilmeyecektir.

Örnek 3: Kişi, 2022 yılında 20.000 TL alacak faizi ve net 95.500 TL de tam mükellef bir kurumdan kar payı elde etmiştir. Kar payından 2022 yılında %10 oranında 10.611 TL vergi kesintisi yapılmıştır.

Brüt kar payı tutarı: 95.500/ 0,90 =106.111 TL olup bu durumda, mükellefin beyanı aşağıdaki gibi olacaktır.

GVK’nun 86/1-d maddesine göre, örnekte yer alan 20.000 TL alacak faizi kesinti ve istisna uygulanmayan bir gelir olup bu gelirin toplamı 2022 yılı için beyanname verme sınırı olan 3.800 TL’yi aştığından tamamı beyan edilecektir.

Ödevlinin tam mükellef bir kurumdan elde ettiği kesintiye (%10) tabi tutulmuş brüt 106.111 TL’lik kar payının yarısı gelir vergisinden istisna olduğundan, kalan 53.055 TL, tek başına 2022 yılı beyan sınırı olan 70.000 TL’yi aşmasa dahi, GVK’nun 86/1-c maddesi hükmü gereğince vergiye tabi gelir toplamı olan (20.000+53.055=) 73.055 TL, 2022 yılı için 70.000 TL’lik beyanname verme sınırını aşması nedeniyle yıllık gelir vergisi beyannamesine dâhil edilecektir.

Örnek 4: Kişi 2022 yılında tam mükellef bir kurum olan (X) A.Ş.’den brüt 500.000 TL tutarında kar payı (temettü) elde etmiştir. Elde edilen kar payı üzerinden kurum bünyesinde ödeme anında %10 nispetinde 50.000 TL vergi kesintisi yapılmıştır. Ödevlinin beyana tabi başka bir gelirinin olmadığını varsayalım.

Ödevlinin elde ettiği 500.000 TL kar payının yarısı GVK’nın 22. maddesine göre gelir vergisinden istisna olup kalan yarısı 250.000 TL’dir. Bu tutar GVK’nın 86/1-c maddesine göre 2022 yılı için beyan sınırı olan 70.000 TL’yi aştığı için beyan edilecektir. Kurum bünyesinde yapılmış olan vergi kesintisinin tamamı hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir. Buna göre, kar payının beyanı ile ödenecek gelir vergisi ve damga vergisi şöyle olacaktır.

Örnek 5: Kişi 2022 yılında, ihraç tarihi 30/07/2005 olan döviz cinsinden Devlet tahvilinden 500.000 TL faiz geliri ile işyeri olarak kiraya verdiği gayrimenkulünden 300.000 TL brüt kira geliri elde etmiştir. İşyeri için ödenen kira bedelleri üzerinden 60.000 TL’lik gelir vergisi kesintisi yapılmıştır.

Kişi, işyeri kira geliri ile ilgili olarak götürü gider yöntemini seçmiştir. Kişinin elde ettiği faiz gelirine, Devlet tahvili döviz cinsinden olduğundan indirim oranı uygulanmayacak olup, işyeri kira geliri tutarı ile döviz cinsinden Devlet tahvili faiz geliri toplamı 70.000 TL olan beyan sınırını aştığı için beyan edilecektir. Mükellefin beyanı aşağıdaki gibi olacaktır.

Örnek 6: Kişi 2022 yılında, 1/1/2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan Devlet tahvilinden 800.000 TL tutarında faiz geliri ve 500.000 TL döviz cinsinden ihraç edilen Devlet tahvili (Eurobond) faiz geliri bulunmaktadır.

2022 yılı indirim oranının birden büyük olması nedeniyle kişi tarafından 1/1/2006 tarihinden önce (TL) cinsinden ihraç edilmiş olan Devlet tahvilinden 2022 yılında elde edilen faiz geliri beyan edilmeyecektir.

Ancak, Eurobond faiz geliri, döviz cinsinden Devlet tahvilinden kaynaklandığı için bu gelire indirim oranı uygulanmayacaktır. Söz konusu faiz geliri 2022 yılı beyan sınırı olan 70.000 TL’yi aştığından beyan edilecektir. Mükellefin beyanı aşağıdaki gibi olacaktır.

Örnek 7: Kişi, 2022 yılında tam mükellef bir kurum olan (Y) Anonim Şirketi’nden brüt 1.200.000 TL tutarında kar payı (temettü) elde etmiştir. Bu mükellefin başka geliri bulunmamaktadır.

Elde edilen kar payı kurum bünyesinde %10 nispetinde vergi kesintisine tabi tutulmuş olup, bu tutar 120.000 TL’dir. Ödevlinin, elde ettiği kar payının yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan yarısı 600.000 TL’dir. Bu tutar beyan sınırı olan 70.000 TL’yi aştığı için beyan edilecektir. Kurum bünyesinde yapılmış olan vergi kesintisinin tamamı hesaplanan vergiden mahsup edilecektir. Bu durumda, mükellefin beyanı aşağıdaki gibi olacaktır.

Örnek 8: Kişinin 2022 yılında elde ettiği ücret, menkul ve gayrimenkul sermaye iradı gelirleri aşağıdaki gibi olup konut kira geliri hariç diğer gelirleri yıl içinde tevkif yoluyla vergilendirilmiştir.

Bu örnek, GVK’nın 86/1-c bendine göre tevkifata tabi birden fazla işverenden alınan ücret, menkul ve gayrimenkul sermaye iradı toplamının beyanname verme sınırına göre (2022 yılı için 70.000 TL) beyan edilip edilmeyeceği kapsamında değerlendirilecektir.

Kişinin 2022 yılında elde ettiği 600.000 TL kar payı kurum bünyesinde %10 nispetinde vergi kesintisine tabi tutulmuş olup, bu tutar 60.000 TL’dir. Ödevlinin, elde ettiği kar payının yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan yarısı 300.000 TL’dir. Bu tutar 2022 yılı beyan sınırı olan 70.000 TL’yi aştığı için beyan edilecektir.

Kişinin 1. işverenden aldığı ücret hariç diğer işverenden elde ettiği ücret tutarı olan 80.000 TL, 2022 yılı için beyan sınırı olan 70.000 TL’yi aştığından ücret gelirlerinin tamamı beyan edilecektir. Mevduat faizi geliri ve 1.1.2006 tarihinden sonra ihraç edilen Hazine bonosu faiz geliri, GVK’nın geçici 67. maddesine göre tevkifata tabi olduğundan tutarı ne olursa olsun beyan edilmeyecektir.

Tevkifata tabi tutulmuş işyeri kira geliri olan 250.000 TL ise beyan sınırı olan 70.000 TL’yi aştığından beyannameye dahil edilecektir. Konut kira geliri olan 120.000 TL ise 2022 yılı için 9.500 TL’lik istisna tutarını aştığından mutlaka beyan edilecektir.

GVK’nın 86/1-c bendine göre; tevkifata tabi tutulmuş olan birden fazla işverenden alınan ücret, menkul ve gayrimenkül sermaye iradı toplamı 2022 yılı beyanname verme sınırı olan 70.000 TL’yi de aşmaktadır.

Ödevli kar payı, ücret, işyeri ve konut kira gelirinin toplamı olan 1.450.000 TL’yi yıllık beyannameyle beyan edecektir. Ancak ödevli, konut kira gelirine ilişkin olarak mesken istisnasından yararlanamayacaktır. Çünkü, ödevlinin elde ettiği kira, ücret ve menkul sermaye iradı geliri toplamı (2.650.000 TL), 2022 yılı için belirlenen tutarı (250.000 TL) aştığından elde edilen kira geliri için mesken istisnası uygulanmayacaktır. Bilindiği üzere, GVK’nın 21. maddesine göre, istisna haddinin üzerinde hasılat elde edenlerden, beyanı gerekip gerekmediğine bakılmaksızın ayrı ayrı veya birlikte elde ettiği ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlarının gayri safi tutarları toplamı vergi tarifesinin üçüncü diliminde ücret gelirleri için yer alan tutarı (2022 yılı için 250.000 TL) aşanlar bu istisnadan faydalanamazlar.

Sonuç

Beyan esasına dayanan Gelir Vergisi Kanununa göre, yedi gelir unsurundan beyan edilmesi gereken gelir elde eden gerçek kişiler mutlaka yıllık beyanname vereceklerdir. Sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında nakdi sermaye veya para ile temsil edilen değerlerden oluşan sermaye dolayısıyla elde ettiği kar payı, faiz, kira ve benzeri iratlar menkul sermaye iradı olarak değerlendirilmektedir. 2022 yılında menkul sermaye iradı elde eden kişilerin şayet bu gelirleri için yıllık beyanname vermeleri gerekiyorsa, 31 Mart 2023 tarihine kadar Hazır Beyan Sistemi üzerinden verebilirler.

Hazır Beyan Sistemi üzerinden sadece kira, ücret, menkul sermaye iradı veya diğer kazanç ve iratları ayrı veya birlikte elde eden mükellefler yıllık beyanname verebileceklerdir. Bu dört gelir unsurunun yanı sıra ticari, zirai veya serbest meslek kazancı elde edenler sistem üzerinden beyanname veremezler, bu mükellefler normal e-beyanname programı üzerinden yıllık beyannamelerini verirler.

Menkul sermaye iradından dolayı beyanname verecek kişilerin Hazır Beyan Sistemine giriş yaparak; Gelir İdaresi tarafından banka ve diğer kurum ve kuruluşlardan edinilen bilgiler kapsamında önceden hazırlanmış olan beyannameyi kontrol edip, istenen değişiklikleri yapıldıktan sonra beyannamenin onaylanması yeterli bulunmaktadır. Mükellefler, bu sistem üzerinde onaylayıp gönderdiği beyannamede sonradan bir hata yaptığını fark ettiğinde, bu hatayı düzeltme beyannamesi ile düzelterek tekrar Sistem üzerinden göndermesi mümkün bulunmaktadır. Menkul sermaye iradı, ücret, kira ile diğer kazanç ve iratlara ilişkin beyannamenin kanuni süresinden sonra pişmanlıkla verilmesi de mümkün bulunmaktadır.

2022 yılında beyana tabi menkul sermaye iradı elde eden kişilerin mutlaka kanuni süresinde  yıllık beyanname vermesi gerekmekte olup aksi takdirde Gelir İdaresi tarafından beyan edilmeyen gelirin çeşitli analizler sonucunda tespiti halinde, vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi uygulanmak suretiyle kişilerin daha ağır bir müeyyide ile bu vergileri ödemek zorunda kalacakları unutulmamalıdır.

KAYNAKÇA

1. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 22, 75, 76, 78, 79, 85, 86, 94, 103 ve 121. Maddeleri
2. 252, 315, 317 ve 323 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğleri
3. 429 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği
4. Hazır Beyan Sistemi (https://intvd.gib.gov.tr/hazirbeyan)
5. www.gib.gov.tr/Rehberler ve Broşürler, Menkul Sermaye İradı Elde Eden Mükellefler İçin Vergi Rehberi, Şubat72023, Yayın No:460
6. www.gib.gov.tr/Rehberler ve Broşürler, GVK Geçici 67 inci Madde Uygulaması İle İlgili Olarak Gerçek Kişilere Yönelik Vergi Rehberi, Şubat 2023, Yayın No:469

Gerçek kişilerin 2022 ve 2023 yıllarında elde ettikleri ücret, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ve diğer kazanç ve iratlarının vergileme rejimi aşağıda özetlenmiştir.

ÜCRET GELİRİ:

Ücret Gelirlerinin Beyanı:

7194 sayılı Kanun ile Gelir Vergisi Kanunu’nda yapılan değişiklikle, tek işverenden alınmış ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücret gelirlerinin gelir vergisi tarifesinin 4. gelir diliminde yer alan tutarı aşması halinde yıllık beyanname ile beyan edilmesine ilişkin düzenleme getirilmişti. 

Buna göre, Türkiye’de tevkif suretiyle vergilendirilmiş olan ücret gelirlerinin, aşağıda verilen durumların bulunması halinde, yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekir;

• Tek işverenden ücret geliri elde eden mükelleflerin, elde ettiği bu ücret geliri toplamının gelir vergisi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2022 yılı için 880.000 TL – 2023 yılı için 1.900.000 TL) aşması,
• Birden fazla işverenden ücret geliri elde eden mükelleflerin, birden sonraki işverenden alınan ücretleri toplamının gelir vergisi tarifesinin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2022 yılı için 70.000 TL – 2023 yılı için 150.000 TL) aşması (birden fazla işverenden ücret alınması halinde, birinci işverenden alınan ücretin hangisi olacağı ücretli tarafından serbestçe belirlenebilecektir),
• Birden fazla işverenden ücret geliri elde eden mükelleflerin, birinci işverenden aldıkları ücret gelirleri de dahil olmak üzere ücretleri toplamının gelir vergisi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2022 yılı için 880.000 TL – 2023 yılı için 1.900.000 TL) aşması.

Birden fazla işverenden ücret alınması halinde, birinci işverenden alınan ücretin hangisi olacağı ücretli tarafından serbestçe belirlenebilecektir. Buna göre, birden fazla işverenden tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücret elde edildiği takdirde;

• Birden sonraki işverenden alınan ücretler toplamının tarifenin ikinci gelir dilimindeki tutarı aşmaması ve
• Birinciden alınan dahil tüm bu ücretler toplamının da tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı geçmemesi

kaydıyla, bu ücretler için yıllık beyanname verilmesi söz konusu olmayacaktır.

Dolayısıyla, tek işverenden elde edilen tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücret gelirleri toplamının tarifenin dördüncü gelir dilimindeki tutarı aşmaması veya birden fazla işverenden ücret alınması halinde yukarıdaki şartların taşınması kaydıyla, bu ücretler üzerinden yapılan tevkifat nihai vergileme olacaktır.

Yıllık beyanname verilmesi durumunda; 

• Eğitim ve sağlık harcamaları ile bağış ve yardımlar gibi bazı harcamaların da beyan edilen gelirden indirim konusu yapılması mümkündür.
• Yıllık beyannameye vergi öncesi tutarları ile dahil olan ücretler üzerinden tevkif suretiyle ödenmiş olan vergiler, ilgili işverenlerden alınacak yazılarla tevsik edilmek kaydıyla, beyanname üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilecektir.

Diğer taraftan, Türkiye’de yerleşik olanlar tarafından yurtdışından elde edilen ücret gelirleri, brüt tutarları ile beyana tabidir. Bununla birlikte, GVK’nın 23. maddesinin 1. fıkrasının 14. bendine göre, kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan dar mükellefiyete tabi işverenlerin yanında çalışan hizmet erbabına (örneğin temsilcilik ofisi çalışanları gibi), işverenin Türkiye dışında elde ettiği kazançları üzerinden döviz olarak ödediği ücretler Türkiye’de gelir vergisinden istisna olacak ve vergilenmeyecektir. 

Yurt dışından elde edilen ücret gelirinin beyan edilmesi halinde, yurtdışında ödenmiş gelir vergisi ise tevsik edilmek kaydıyla Türkiye’de verilecek olan beyannamede hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir. Ancak ücret geliri elde edilen yabancı ülke ile yapılmış ÇVÖ (Çifte Vergilendirmeyi Önleme) Anlaşması varsa, yurt dışında ödenen verginin mahsubu için; 

• Bu ücret geliri üzerinden yurt dışında yapılan vergilemenin ÇVÖ Anlaşmasına uygun olması ve
• Bu şekilde mahsup edilecek yurt dışında ödenen verginin aynı gelire isabet eden Türk gelir vergisi tutarından fazla olmaması gerekir.

Ayrıca, resmi daire ve müesseselere veya merkezi Türkiye'de bulunan teşekkül ve teşebbüslere bağlı olup adı geçen daire, müessese, teşekkül ve teşebbüslerin işleri dolayısıyla yabancı memleketlerde oturan Türk vatandaşlarından, bulundukları memleketlerde elde ettikleri kazanç ve iratları için Gelir Vergisi'ne veya benzeri bir vergiye tabi tutulmuş bulunanlar, bu kazanç ve iratları üzerinden Türkiye’de ayrıca vergilendirilmezler.

Öte yandan, yıllık beyannamede beyan edilmesi gereken ücret gelirinin yanı sıra diğer gelirlerin de (kira geliri ile faiz ve temettü geliri gibi) bulunması durumunda, beyanname üzerinde GVK’nın 89. maddesine göre yapılacak olan indirim tutarının tespitinde, vergi dilimi farklılık arz eden ücret gelirlerinin diğer gelirlerden ayrıştırılarak dikkate alınması ve beyan edilen toplam gelire göre hesaplanan indirim tutarının ücret gelirine isabet eden kısmının ücret gelirinden, kalan kısmının ise diğer gelirlerden indirilmesi gerekmektedir.

2022 Yılında Ücret Gelirine İlişkin Yapılan Bazı Düzenlemeler:

7349 Sayılı Kanun’la Yapılan Değişiklik:

7349 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun kapsamında yapılan değişiklik sonrası GVK md.23/1’e eklenen 18. bent ile; hizmet erbabının, ödemenin yapıldığı ayda geçerli olan asgari ücretin aylık brüt tutarından, işçi sosyal güvenlik kurumu primi ve işsizlik sigorta primi düşüldükten sonra kalan tutara isabet eden ücretler gelir vergisinden istisna edilmiştir. Bu kapsamda aynı Kanunun 3/b maddesi ile, 01.01.2022 tarihinden itibaren yapılacak olan ücret ödemelerine uygulanmak üzere GVK’nın 32. maddesinde düzenlenen Asgari Geçim İndirimi uygulaması yürürlükten kaldırılmıştır.

Bu kapsamda ücret gelirlerinin asgari ücrete tekabül eden kısmına gelir vergisi istisnası uygulanacak olması sebebiyle, 7349 sayılı Kanunun 3/b maddesiyle yapılan düzenlemeyle, GVK’nın Diğer Ücretlerin vergilendirilmesine yönelik; 64. maddesi, 108. maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendi, 109. maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendi ile ikinci ve üçüncü fıkraları, 110.maddesi, 118 inci maddesi ve 122. maddesi yürürlükten kaldırılmıştır.

7349 sayılı Kanunun ile ücretlerin vergilendirilmesi kapsamında yapılan değişikliklere ilişkin açıklamalara 319 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde yer verilmiştir.

Öte yandan, ilgili Kanunun 4. maddesiyle Damga Vergisi Kanununa ekli 2 sayılı tablonun ‘ücretlere ilişkin kağıtlar’ ibaresinden gelmek üzere (bu maddenin 1. fıkrasının 18. bendinde düzenlenen ücretlerde istisna, aylık brüt asgari ücrete isabet eden kısım için uygulanır) şeklinde parantez içi hükmü eklenmiş ve bu şekilde hizmet erbabına ödenen ücretler için düzenlenen kağıtların asgari ücretin aylık brüt tutarına isabet eden kısmı damga vergisinden istisna edilmiştir.

7420 Sayılı Kanun’la Yapılan Değişiklik:

7420 sayılı Kanunun 2. maddesiyle yapılan ve 01.12.2022 tarihinde yürürlüğe giren değişiklik ile Gelir Vergisi Kanunu’nun 23. maddesinin 1. fıkrasına 19 numaralı bent eklenerek; “Yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerde çalışan hizmet erbabına, fiilen yurt dışındaki çalışmaları karşılığı işverenin yurt dışı kazançlarından karşılanarak yapılan ücret ödemeleri” gelir vergisinden istisna edilmiştir.  Söz konusu düzenlemeye ilişkin açıklamalara 322 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde yer verilmiştir.

Öte yandan, Damga Vergisi Kanununa ekli 2 sayılı tablonun ‘IV-Ticari ve medeni işlerle ilgili kağıtlar’ bölümünün 34.bendinde GVK’nun 23. maddesinde belirtilen ücretlere ilişkin kağıtlar damga vergisinden istisna tutulduğu için, bu kapsamda yurtdışında çalıştırılan personele yapılacak olan ücret ödemelerine ilişkin kağıtlar da damga vergisinden istisna olacaktır.

KİRA GELİRİ:

Tevkifata Tabi Tutulmamış Kira Geliri:

Gayrimenkul sermaye iratları için GVK’nın 21. maddesinde belirlenen istisna haddi, 2022 yılında elde edilen konut kira gelirleri için (317 Seri No.lu GV Genel Tebliği) yıllık 9.500,-TL olarak tatbik edilecektir. Bu tutarın üzerinde elde edilen konut kira gelirinin beyana dahil edilmediği ya da eksik beyan edildiği durumlarda istisna hakkı kaybedilecektir. 

Bununla birlikte, ticari, zirai veya mesleki kazancını yıllık beyanname ile bildirmek mecburiyetinde olanlar, bu istisnadan faydalanamayacaklardır. Bu kazançları elde etmeyenler açısından;

• Tevkifata tabi tutulmamış konut kira gelirleri anılan istisna haddini aşmıyor ise beyan edilmeyecek ve diğer gelirler nedeniyle beyanname verilse dahi beyana dahil edilmeyecektir.
• Tevkifata tabi tutulmamış konut kira gelirinin anılan istisna haddiniaşması durumunda ise, istisnadan yararlanılıp yararlanılmayacağı yıl içerisinde elde edilen ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve irat gelirlerinin toplam tutarına göre belirlenecektir. Buna göre, istisna haddinin üzerinde konut kira geliri elde edenlerden, GVK’nın 103. maddesinde yazılı tarifenin üçüncü diliminde ücret gelirleri için yer alan tutarın (2022 yılı için 250.000,-TL’nin) üzerinde ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve irat elde edenler konut kira gelirleri için geçerli olan 9.500 TL’lik istisnadan yararlanamayacaklardır. Elde ettikleri söz konusu gelirler toplamı 103. maddede yer alan tarifenin üçüncü diliminde ücret gelirleri için belirlenen tutarın altında kalanlar ise istisnadan yararlanabilecek ve konuttan elde ettikleri kira geliri toplamının istisnayı aşan kısmını beyan edeceklerdir.

Konut kira gelirine istisna uygulanıp uygulanmayacağına yönelik tutarın tespitinde ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratların, ayrı ayrı veya birlikte elde edilmesine bakılmaksızın, elde edilen kazanç ve iratların brüt tutarlarının toplamı dikkate alınacaktır. Söz konusu tutarın tespitinde, sayılan bu kazanç ve iratların beyan edilip edilmemesinin ya da bu kazanç ve iratlara herhangi bir istisna uygulanıp uygulanmamasının önemi yoktur.

2023 yılında elde edilecek konut kira geliri için tatbik edilebilecek olan istisna haddi 21.000,-TL, istisnadan yararlanılması için yukarıda belirtilen gelir unsurları toplamının altında olması gereken had ise 550.000,-TL olarak dikkate alınacaktır (323 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği).

Tevkifata Tabi Tutulmuş Kira Geliri:

2022 yılında elde edilen ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş olan kira gelirinin brüt tutarı 70.000,- TL’yi aşıyorsa bu tutarın tamamı için beyanname verilecektir. Tevkif suretiyle vergilendirilen ve brüt tutarı 70.000,- TL’yi aşan kira gelirinin meskenlere ilişkin olması durumunda, meskenlerin kiralanmasından elde edilen kira gelirinin brüt tutarının istisnayı aşan kısmı (istisnadan yararlanma şartlarının sağlandığı varsayımıyla) beyan edilecektir. Aksi durumda bu gelirler beyan edilmeyecektir.

Vergi tevkifatına tabi tutulmamış konut kira geliri ile tevkifata tabi tutulmuş kira gelirinin birlikte elde edilmesi halinde, 70.000,-TL’lik haddin hesabında; 

• İstisnadan faydalanabilmesi mümkün olan konut kira geliri için istisna tutarı düşüldükten sonra kalan tutar ile,
• Tevkifata tabi tutulmuş kira gelirinin brüt tutarının,

toplamı dikkate alınacaktır. Ancak bu hesaplamada, istisnadan faydalanamayan konut kira gelirleri söz konusu ise istisna uygulanmaksızın dikkate alınacaktır.

Diğer yandan, kira gelirleri de dahil olmak üzere vergiye tabi gelir toplamının (istisna kapsamında olanlar ile tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretler hariç) 70.000,-TL’yi geçmesi durumunda, tek başına işyeri kira geliri 70.000,-TL’nin altında kalsa dahi tamamı beyana dahil edilecektir.

2023 yılında elde edilen tevkifata tabi tutulmuş kira gelirlerinin beyanında sözü edilen tutar 150.000 TL olarak dikkate alınacaktır (323 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği). 

Ortak Hükümler:

GVK’nın 86. maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi uyarınca, 2022 yılında elde edilen ve 3.800,-TL’yi aşmayan ve tevkifat ve istisna uygulamasına konu olmayan kira gelirleri beyan edilmeyecek ve başka gelirler nedeniyle beyanname verilse dahi beyana dahil edilmeyecektir (317 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği). Bu tutar 2023 yılı için 8.400,-TL olarak uygulanacaktır (323 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği).

Gayrimenkul sermaye iradında safi irat, hasılattan giderler düşüldükten sonra kalan tutardır. Gider tespitinde gerçek gider veya götürü gider esası uygulanabilmektedir. Götürü gider indirimi %15 olarak uygulanmaktadır. Götürü gider usulünün seçilmesi durumunda, elde edilen kira gelirinden bu gelirlerin %15’i tutarında götürü gider indirimi yapılması mümkündür. Ancak götürü gider usulünü kabul edenler iki yıl geçmedikçe bu usulden dönemezler. 

Bir ailede eşlerin her biri ve çocukların kira gelirleri için yukarıdaki değerlendirmeler ayrı ayrı yapılacak ve bu gelirler için beyanname verilmesi gerekmekte ise her birey adına ayrı ayrı beyanname verilecektir. Küçük çocuklara ait beyannameler velileri tarafından imzalanacaktır.

MEVDUAT FAİZİ, REPO VE YATIRIM FONU GELİRLERİ:

Gerçek kişilerce 2022 yılında elde edilen mevduat faizi, repo ve yatırım fonu katılma belgelerinden elde edilen gelirlerin GVK’nın geçici 67. maddesi kapsamında stopaj suretiyle vergilendirilmesi öngörülmektedir. Anılan madde uyarınca, gerçek kişilerce 2022 yılında elde edilen ve Türkiye’de tevkif suretiyle vergilendirilmiş bulunan TL ve döviz mevduat faizi ve repo gelirleri ile A ve B tipi yatırım fonu katılma belgelerinden elde edilen gelirler için herhangi bir sınıra bağlı olmaksızın yıllık beyanname verilmeyecek, başka gelirler nedeniyle beyanname verilse dahi bu gelirler beyannameye dahil edilmeyecektir  (Geçici 67. maddenin yürürlük süresi, 7256 sayılı Kanun ile 31.12.2025 tarihine uzatılmıştır).

Diğer taraftan, GVK’nın 86. maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi uyarınca, 2022 yılında elde edilen ve 3.800,-TL (317 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği)’nin altında kalan, tevkifata ve istisna uygulamasına konu olmayan menkul sermaye iratları beyan edilmeyecek; başka gelirler nedeniyle beyanname verilse dahi bu gelirler beyana dahil edilmeyecektir. Bu tutar 2023 yılı için 8.400,-TL olarak tespit edilmiştir (323 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği). Yurt içinde elde edilen alacak faizleri ile yurt dışında elde edilen mevduat faizi, repo ve yatırım fonu gelirleri bu kapsamda değerlendirilecektir.

2022 yılında yurt dışından elde edilen mevduat faizi, repo vb. menkul sermaye iratları toplamının 3.800,-TL’yi aşması halinde bu gelirlerin tamamı için beyanname verilecek ve bu gelirler üzerinden yurt dışında ödenmiş vergiler Türkiye’de yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir.

KUR KORUMALI MEVDUAT HESAPLARINDAN ELDE EDİLEN GELİRLER:

29.01.2022 tarih ve 31734 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7352 Sayılı Kanunun 2. maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanununa eklenen geçici 14. madde uyarınca; bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükelleflerinin 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını 31.12.2023 tarihine kadar Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesi kapsamında dönüşüm kuru üzerinden Türk lirasına çevirmeleri ve bu suretle elde edilen Türk lirası varlığı en az 3 (üç) ay vadeli Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarında değerlendirmeleri durumunda oluşan kur farkı kazançlarının, geçici vergi dönemi sonundaki değerlemesiyle Türk lirasına çevrildiği tarih arasına isabet eden kısmı ile dönem sonu değerlemesinden kaynaklananlar da dahil olmak üzere vade sonunda elde edilen faiz ve kar payları ile diğer kazançlar gelir vergisinden istisna edilmiştir.

Öte yandan gene aynı Kanun uyarınca, bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükelleflerinin 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan altın hesabı ile bu tarihten sonra açılacak işlenmiş ve hurda altın karşılığı altın hesabı bakiyelerini 31.12.2023 tarihine kadar Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesi kapsamında dönüşüm fiyatı üzerinden Türk lirasına çevirmeleri ve bu suretle elde edilen Türk lirası varlığı en az 3 (üç) ay vadeli Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarında değerlendirmeleri durumunda oluşan kur farkı kazançlarının, geçici vergi dönemi sonundaki değerlemesiyle Türk lirasına çevrildiği tarih arasına isabet eden kısmı ile dönem sonu değerlemesinden kaynaklananlar da dahil olmak üzere vade sonunda elde edilen faiz ve kar payları ile diğer kazançlar gelir vergisinden istisna edilmiştir.

TEMETTÜ GELİRİ:

Gelir Vergisi Kanunu’nun 22. maddesi hükmü uyarınca, tam mükellef kurumlardan elde edilen brüt kar payının yarısı (%50’si) gelir vergisinden müstesnadır. 2022 yılında elde edilen brüt kar payının kalan yarısı, 70.000,-TL’den fazla ise beyana konu edilmesi gerekmektedir. Beyan zorunluluğu için belirlenen haddin aşılıp aşılmadığının tespitinde, temettü gelirlerinin yarısı ile (varsa) beyana tabi diğer gelirler toplamının birlikte dikkate alınacağı tabidir. 

Gelir Vergisi Kanunu uyarınca tam mükellef kurumlar tarafından gerçek kişi ortaklara temettü dağıtıldığı sırada tevkifat yapılması gerekmektedir. Bu tevkifatın oranı; menkul kıymet yatırım ortaklığı (MKYO), gayrimenkul yatırım ortaklığı (GYO) ve girişim sermayesi yatırım ortaklığı hisse senetlerinden elde edilen temettü gelirlerinde %0, bunlar dışındaki hisse senetlerinden elde edilen temettü gelirlerinde %15 olarak uygulanmaktaydı. %15 oranı 4936 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 22 Aralık 2021 tarihinden itibaren %10’a düşürülmüştür. 

Beyannamede, elde edilen toplam brüt temettü gelirinin yarısı beyan edilirken, temettü dağıtan kurum bünyesinde yapılan stopajın tamamı mahsup edilecektir. Mahsup edilecek stopaj tutarının yarısının istisna edilen tutara isabet etmesinin önemi bulunmamaktadır. Mahsuptan sonra ödenecek gelir vergisi çıkabileceği gibi, kesilen vergi daha fazla ise aradaki farkın iade alınabilmesi de mümkündür.

Yurtdışında bulunan şirketlerden 2022 yılı içinde elde edilen temettü gelirinin (bu gelirler Türkiye’de tevkifata tabi tutulmadığından) brüt tutarının 3.800,-TL’yi aşması durumunda tamamı beyan edilecek ve varsa yurtdışında ödenmiş vergi tevsik edilmek kaydıyla beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir. Ancak mahsup edilecek yurt dışı vergi hiçbir şekilde beyannameye dahil edilen yurt dışı temettü üzerinden Türkiye’de hesaplanan gelir vergisi tutarını geçemeyecektir.

Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesi uyarınca karın sermayeye eklenmesi kar dağıtımı sayılmadığından ve 243 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği uyarınca, şirketlerin sermaye ve kar yedeklerinden (içsel kaynaklardan) yaptıkları sermaye artırımı nedeniyle ortaklarına verdikleri bedelsiz hisse senetleri, gerçek kişi ortaklar tarafından temettü geliri olarak beyan edilmeyecektir.

MENKUL KIYMET FAİZ GELİRİ:

01.01.2006 tarihinden sonra ihraç edilmiş olan her nevi tahvil ve hazine bonosu ile benzeri menkul kıymetlerden (kira sertifikası gibi) 2022 yılında elde edilen faiz gelirlerinin GVK’nın geçici 67. maddesi kapsamında stopaj suretiyle vergilendirilmesi öngörülmektedir. Bu gelirler için stopaj nihai vergilendirme olup bu gelirlere ilişkin yıllık beyanname verilmeyecek ve diğer gelirler nedeniyle yıllık beyanname verilse dahi bu gelirler beyannameye dahil edilmeyecektir.

01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan ve GVK’nın 75. maddesinin ikinci fıkrasının (5) numaralı bendinde sayılan her nevi tahvil ve hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresi’nce çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan gelirlere ilişkin beyan tutarı, GVK’nın 76. maddesinde yer alan ve 2022 yılı için %677,67 olarak açıklanan “indirim oranı” uygulanmak suretiyle tespit edilecektir (323 Seri No.lu GVK Genel Tebliği). Bu kapsamda, 2022 yılında elde edilen menkul sermaye iratlarından, 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan TL cinsinden devlet tahvilleri ve hazine bonolarının faizleri ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresi’nce çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan gelirler 2022 yılı için açıklanan indirim oranının 1’den büyük olması nedeniyle beyan edilmeyecektir.

Dövize, altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymetler ile döviz cinsinden ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilen menkul sermeye iratlarının beyanında ise indirim oranı uygulanmamaktadır. Bu menkul kıymetlerden elde edilen faiz gelirinin 2022 yılı için 70.000 TL’lik beyan sınırını aşması durumunda tamamının beyan edilmesi gerekir.

Yurtdışı kaynaklı (yabancı) menkul kıymetlerden 2022 yılında elde edilen faiz geliri, Türkiye’de stopaj suretiyle vergilendirilmediğinden 70.000,-TL’lik had yerine 3.800,-TL’lik had dikkate alınarak beyan konusu yapılıp yapılmayacağı tespit edilecektir. Tevsik edilmek kaydıyla yurtdışında ödenen vergiler yıllık beyanname üzerinde bu gelirler üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir.

Yabancı para cinsinden veya yabancı para ya da başka bir değere endeksli menkul kıymetlerin itfası sırasında oluşan değer artışları irat sayılmayacak; bu kıymetlerden elde edilen faiz gelirleri için indirim oranı uygulanmayacaktır.

Başka gelirler nedeniyle beyanname verilse dahi beyan sınırını (2022 yılı için 3.800 TL’lik tutar) aşmayan menkul kıymet faiz gelirleri ile yabancı para cinsinden veya yabancı para ya da başka bir değere endeksli menkul kıymetlerdeki anapara değer artışları beyana dahil edilmeyecektir.

Beyan sınırı olan 70.000,-TL’lik tutarla kıyaslanacak gelirlerin hesabında; 

• Türkiye’de elde edilen GVK geçici 67. madde kapsamı dışındaki menkul kıymet faiz gelirleri (TL veya dövizli ve dövize endeksli olması fark etmeksizin) ile,
• Diğer menkul sermaye iratları ve gayrimenkul sermaye iratlarının beyana tabi kısımları, toplu olarak dikkate alınacaktır.

HİSSE SENEDİ VE DİĞER MENKUL KIYMETLER ALIM SATIM GELİRİ:

GVK Geçici 67. Madde Uygulaması:

Bilindiği üzere, 01.01.2006 tarihi itibariyle menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının bankalar ve/veya aracı kurumlar vasıtasıyla elden çıkarılması ve elde tutulması sürecinde elde edilen gelirler ile mevduat faizleri, repo gelirleri ve katılım bankalarından elde edilen kar payları GVK’nın geçici 67. maddesi kapsamında stopaj yoluyla vergilendirilmektedir. Geçici 67. maddenin yürürlük süresi, 7256 sayılı Kanun ile 31.12.2025 tarihine kadar uzatıldığından uygulamaya devam edilecektir. Uygulamaya konu stopaj oranı; 

• Hisse senetlerinden (menkul kıymet yatırım ortaklıkları hisse senetleri hariç) elde edilen alım satım kazançları için %0 olarak tespit edilmiş iken,
• Diğer menkul kıymet ve sermaye piyasası araçlarından elde edilen kazançlar için %10 olarak belirlenmiştir (2008/14272 sayılı BKK ve 2009/14580 sayılı BKK).
• Menkul kıymet yatırım ortaklıkları (MKYO) hisse senetlerinin satışından elde edilen kazançlarda ise;

► Bir yıldan kısa süreli olarak elde tutulup satılanlar yönünden %10 oranında stopaj yapılacak, 

► Bir yıldan fazla süreyle elde tutulması halinde, satıştan elde edilen kazanç vergiye (stopaj ve beyana) tabi olmayacaktır. 

Diğer yandan, 18.05.2012 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 2012/3141 sayılı BKK ile, hisse senedi yoğun (Sürekli olarak portföyünün en az %51’i Borsa İstanbul’da işlem gören hisse senetlerinden oluşan yatırım fonların) fonların katılma belgelerinden elde edilen kazançlar için uygulanan tevkifat oranı %10’dan %0 indirilmiş olup, halen bu şekilde uygulanmaktadır.

Bu şekilde stopaj suretiyle vergilendirilen gelirler için gerçek kişiler tarafından yıllık veya münferit beyanname verilmeyecek ve diğer gelirler nedeniyle beyanname verilse bile bu gelirler beyannameye dahil edilmeyecektir.

Ancak, gerçek kişilerce GVK’nın geçici 67/11. maddesine göre tevkifata tabi tutulan ve yıllık veya özel beyanname ile beyan edilmeyecek olan menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar için bazı durumlarda takvim yılı itibarıyla yıllık beyanname verilmesine imkan tanınmıştır (ihtiyari beyan). Söz konusu beyan, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının alım-satımından elde edilen kazançlara ilişkin olarak yapılabilecektir. 

Bu çerçevede, alım satıma konu edilen menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının aynı türden olmaları kaydıyla, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının farklı banka veya aracı kurumlar kullanılarak alım satıma konu edilmeleri nedeniyle yıl içerisinde bu kurumlardan birinde oluşan zararın diğerinde oluşan kardan mahsubu mümkün olabilecektir. Söz konusu imkan, alım satım işlemi aynı kurum bünyesinde gerçekleştirilmekle birlikte, önceki vergilendirme dönemlerinde (örneğin Ocak-Mart 2022) yapılan işlemlerde kazanç elde edilmesi, daha sonraki dönemlerde (örneğin Nisan- Haziran 2022) ise aynı tür menkul kıymet satış işlemlerinden zarar edilmesi durumunda da geçerlidir. Zira yıl içerisinde takip eden dönemlerde aynı tür menkul kıymet satışlarından zarar edilmesi durumunda, bu zararın önceki dönemlere ait stopaj matrahından düşülme imkanı bulunmamaktadır.

İhtiyari beyan yoluyla mahsup edilemeyen zararların diğer gelir unsurlarından elde edilen kazançlara (temettü, diğer değer artış kazancı türleri veya gayrimenkul sermaye iradı gibi) mahsup edilmesi veya sonraki yıllara devredilerek ilgili yıllarda elde edilecek kazançlardan indirilmesi mümkündeğildir.

İhtiyari beyanda uygulanacak olan vergi oranı, Geçici 67/11. maddede %15 olarak belirlenmiş olup, söz konusu oran 2006/10731 sayılı BKK ile 23.07.2006 tarihinden geçerli olmak üzere %10’a indirilmiştir.  Buna göre, ihtiyari beyan kapsamında 2022 yılı geliri olarak beyan edilen gelirler için sadece %10 (hisse senedi ve hisse senedi yoğun fonlardan elde edilen gelirler için %0) vergi oranı uygulanmak suretiyle gelir vergisi hesaplanacaktır.

İhtiyari beyannamede hesaplanan vergiden yıl içinde stopaj suretiyle kesilen vergiler mahsup edilecek, mahsup edilemeyen tutar oluşursa genel hükümler (252 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile belirlenen usul ve esaslar) çerçevesinde ret ve iade edilecektir. Ancak ihtiyari beyan sonrasında zarar oluşursa, bu zarar 2022 yılı için beyan edilen diğer gelirlerden mahsup edilemeyeceği gibi sonraki yıla da devredilemeyecektir (258 ve 263 Seri No.lu GV Genel Tebliğleri). İhtiyari beyanname normal gelir vergisi beyannamesinin verilme süresi içerisinde vergi dairesine verilecektir (263 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği).

Bankalar ve/veya aracı kuruluşlar vasıtasıyla yapılan veya bunların taraf olduğu vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri ile aracı kuruluş varantlarının alım satımından elde edilen kazançlar da tevkifat kapsamında olup, ilerleyen bölümlerde konuya ilişkin etraflı açıklama yapılacaktır.

Diğer taraftan, GVK’nın geçici 67. maddesine göre, 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan her nevi tahvil ve hazine bonoları ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresi tarafından çıkarılan menkul kıymetlerin elde tutulması veya elden çıkarılması suretiyle elde edilen gelirlerin vergilendirilmesinde geçici 67. maddeye göre vergileme yapılmayacak, yukarıda açıklandığı üzere 31.12.2005 tarihi itibariyle yürürlükte bulunan mevzuat geçerli olacaktır.

GVK’nın Geçici 67. Maddesinin Kapsamı Dışında Kalan Gelirler:

GVK’nın geçici 67. maddesi kapsamında stopaj yoluyla değil de aynı Kanunun mükerrer 80 ila mükerrer 81. maddeleri kapsamında değer artışı kazancı olarak yıllık beyan yoluyla vergilendirilen gelirler aşağıdaki gibidir; 

• İvazsız olanlar hariç, 01.01.2006 tarihinden önce iktisap edilen her türlü hisse senetleri ile
• 01.01.2006 sonrasında iktisap edilen hisse senetlerinden bankalar ve/veya aracı kurumlar vasıtasıyla olmaksızın alınıp satılanlardan elde edilen gelirler.

Diğer taraftan, 01.01.2006 sonrasında iktisap edilen (tam mükellef kurumlara ait) ve Borsa İstanbul (BİST)’de işlem gören hisse senetlerinden 1 yıldan fazla süreyle elde tutulduktan sonra satılanlar, geçici 67. madde kapsamında olmadığı gibi, bunlar için GVK’nın mükerrer 80. maddesi de uygulanmamaktadır (GVK Geçici Md. 67/1). Dolayısıyla, sözü edilen hisse senetlerinin alınıp satılmasından elde edilen kazançlar verginin konusuna girmemektedir.

Yukarıda belirtilen şekilde GVK’nın mükerrer 80. maddesi kapsamında değer artışı kazancı olarak vergilendirilen hisse senetlerinden, ivazsız olarak iktisap edilenler ile tam mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla süreyle elde tutulanların elden çıkarılmasından doğan kazançlar vergiye tabi değildir.

Diğer yandan, ivazsız olarak iktisap edilenler hariç, 01.01.2006 tarihinden önce iktisap edilen (hisse senetleri dışındaki) diğer menkul kıymetler ile anılan tarihten önce ihraç edilen her nevi tahvil ve hazine bonoları ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresin tarafından çıkarılan menkul kıymetlerin alım satımından elde edilen gelirler de GVK’nın geçici 67. maddesi kapsamında olmayıp değer artışı kazancı olarak vergilendirilmektedir. Keza, 01.01.2006 tarihinden sonra iktisap veya ihraç edilmiş olan, ancak banka ve/veya aracı kurumlar vasıtasıyla alınıp satılmayan bu türden menkul kıymetler için de aynı durum geçerlidir.

Değer artışı kazancı olarak vergilenen bu tür menkul kıymet alım-satım işlemlerinden doğan zararların diğer işlemlerin karlarından mahsup imkanı bulunmamakla birlikte, bir yıl içinde birden fazla menkul kıymet alım satım işlemi yapılması halinde bu işlemlerden doğan kar veya zarar tutarlarının birlikte değerlendirilmesi mümkündür. Dolayısıyla işlemin aynı yılda yapılmış olması koşuluyla, bir menkul kıymet alım satım işlemi nedeniyle doğan zararın, diğer menkul kıymet alım satım işlemlerinden elde edilen kardan mahsubu mümkün bulunmaktadır.

Öte yandan, tam mükellef kurumlara ait olup 2 yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin satışı sonucu zarar doğmuş ise, bu zararın mahsup imkanı bulunmamaktadır.

Menkul kıymetlerin elden çıkarılmasından sağlanan değer artışı kazancına ilişkin vergi matrahının (safi tutarın) hesaplanmasında, GVK’nın 76. maddesinde yer alan “indirim oranı” dikkate alınmayacak olup, bu indirim sadece 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilmiş menkul kıymet iratları için geçerlidir.

Buna karşılık, değer artışı kazançlarında menkul kıymetin elde etme maliyetinin elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere TÜİK tarafından belirlenen ÜFE endeksindeki artış oranı dikkate alınarak endekslenmesi gerekmektedir. Ancak bu endekslemenin yapılabilmesi için artış oranının alım-satım döneminde kümülatif olarak %10 veya üzerinde olması şarttır.

Buna göre, eğer ÜFE endeksindeki ilgili dönemdeki artış oranı %10 veya üzerinde ise hisse senetlerinin maliyeti, hisse senetlerinin elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere, satın alındığı aydan itibaren her ay için ÜFE oranında artırılarak satıldığı günün değerine getirilir ve bu değer maliyet olarak esas alınır. Satış bedeli ile artırılmış maliyet bedeli arasındaki fark kazanç olarak tespit edilir. 

Diğer taraftan 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan her nevi tahvil ve hazine bonosu ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerin elde çıkarılmasından sağlanan gelirler için endeksleme 31.12.2005 tarihi itibariyle geçerli olan mevzuata göre yapılacağından, endekslemede %10 ve daha fazla artış olması koşulu aranmayacak ve TEFE’de meydana gelen artışdikkate alınarak yapılacaktır. 

Yukarıda açıklandığı üzere, 2022 yılı gelirlerine uygulanacak olan indirim oranı 1’den büyük çıkmaktadır. Bu kapsamda, 2022 yılında elde edilen menkul sermaye iratlarından, 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan TL cinsinden devlet tahvilleri ve hazine bonolarının faizleri ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresi’nce çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan gelirler indirim oranının 1’den büyük olması nedeniyle beyan edilmeyecektir. Dövize, altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymetler ile döviz cinsinden ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilen menkul sermeye iratlarının beyanında ise indirim oranı uygulanmamaktadır.

Vadeli İşlem ve Opsiyon Sözleşmelerinden Doğan Kazançlar:

GVK’nın geçici 67. maddesinde 5615 sayılı Kanunla yapılan değişiklik ile Türkiye’de yerleşik kişilerin 31.12.2008 tarihine kadar Türkiye'de kurulu vadeli işlem ve opsiyon borsalarında yaptıkları işlemlerden elde edilen kazançlar için tevkifat oranı sıfır olarak belirlenmişti. Söz konusu sıfır oranlı tevkifat uygulaması 31.12.2008 tarihinde sona ermekle birlikte, 2009/14580 sayılı BKK uyarınca, Türkiye’de kurulu vadeli işlem ve opsiyon borsalarında 2022 yılında yapılan işlemlerden elde edilen kazançlar için; 

• Hisse senetlerine veya hisse senedi endekslerine dayalı olarak düzenlenen sözleşmelerde tevkifat oranı %0,
• Diğer sözleşmelerde ise %10

olarak uygulanacaktır. Söz konusu stopaj oranları banka ve/veya aracı kurumlar ile gerçek kişiler arasında yapılan (tezgahüstü) vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinden elde edilen kazançlar için de geçerlidir. Yapılan stopaj nihai vergi olup, 2022 yılında elde edilen söz konusu kazançlar beyana tabi değildir. Diğer gelirler nedeniyle beyanname verilmesi halinde de bu kazançlar beyannameye ithal edilmeyecektir.

Söz konusu sözleşmelerin alım satımından elde edilen kazançlar için beyanname verilmesi gerekmemekle birlikte, birden fazla aracı kurum ve/veya banka kullanılması durumunda bir tarafta oluşan zararın diğer taraftan elde edilen karlara mahsup edilmesi veya sonraki üç aylık dönemlerde oluşan zararın önceki dönemlerde ortaya çıkan kara mahsubu amacıyla dileyen mükelleflerin bu kazançları için ihtiyari beyanname vermeleri mümkündür. 

İhtiyari beyan durumunda bu kazançlar için vergi oranı; 

• Hisse senetleri ve hisse senedi endekslerine dayalı vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri için %0,
• Diğerleri için %10

olarak uygulanacaktır. İhtiyari beyan durumunda, söz konusu uygulama ile ilgili olarak bu Rehberin 6/I No.lu bölümünde yapılan açıklamalar geçerli olacaktır.

Türkiye’de mukim kurumların kendi aralarında veya dar mükellef kurumlar (banka ve benzeri finans kurumu niteliğinde olmayıp Türkiye’de işyeri veya daimi temsilci aracılığı ile faaliyette bulunmayanlar hariç) ile yapacakları vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinden elde edilen gelirler üzerinden tevkifat yapılmayacaktır.

Aracı Kuruluş Varantlarından Elde Edilen Gelirler:

2010/926 sayılı BKK ile yapılan düzenlemeyle, hisse senetlerine ve hisse senedi endekslerine dayalı olarak ihraç edilen BİST’de işlem gören aracı kuruluş varantlarından elde edilen gelirler, hisse senetlerine ilişkin olarak elde edilen kazançlar kapsamına alınmış ve 01.10.2010 tarihi itibariyle, BİST’de işlem gören bu kapsamdaki aracı kuruluş varantlarından gerçek kişiler tarafından elde edilen gelirler için tevkifat oranı %0 olarak belirlenmiştir.

Yukarıda sözü edilen kapsamda olmayan aracı kuruluş varantlarından elde edilen gelirler ise geçici 67. maddeye göre genel hükümler çerçevesinde tevkifata tabidir.

Diğer yandan, söz konusu sözleşmelerin alım satımından elde edilen kazançlar için beyanname verilmesi gerekmemekle birlikte, birden fazla aracı kurum ve/veya banka kullanılması durumunda bir tarafta oluşan zararın diğer taraftan elde edilen karlara mahsup edilmesi veya sonraki üç aylık dönemlerde oluşan zararın önceki dönemlerde ortaya çıkan kara mahsubu amacıyla dileyen mükelleflerin bu kazançları için ihtiyari beyanname vermeleri mümkündür. İhtiyari beyan durumunda bu kazançlar için vergi oranı, hisse senetleri ve hisse senetleri endekslerine dayalı olarak yapılan BİST’de işlem gören aracı kuruluş varantları için %0, diğerleri için %10 olarak uygulanacaktır. İhtiyari beyan durumunda, söz konusu uygulama ile ilgili olarak bu Rehberin 6/I no.lu bölümünde yapılan açıklamalar geçerli olacaktır.

HERHANGİ BİR DEĞERE ENDEKSLİ KUPONLU KAĞITLAR:

Herhangi bir değere endeksli kuponlu menkul kıymetlerde (strip edilebilir tahviller) anaparayı temsil eden kağıt ile faizi temsil eden kuponun birlikte veya birbirinden ayrı olarak işlem görmesi (ayrıştırılması) durumunda elde edilecek kazancın vergilenmesi özellik arz etmektedir.

Buna göre, söz konusu kuponlu menkul kıymetler ihraçtan veya ikincil piyasadan alınıp vadesine kadar elde tutulur ise, ihraç tarihine göre 5. bölümde yapılan açıklamalara tabi olacaktır.

Kuponlu menkul kıymetler ihraçtan veya ikincil piyasadan alınır ve anapara kısmı veya faiz kuponu ayrı ayrı vadesinden önce satılır ise, elde edilecek alım satım kazancı açısından yine ihraç tarihine göre 5. bölümde yapılan açıklamalar geçerli olacaktır.

Sadece faiz kuponu kısmı ihraçtan alınır ve vadesinden önce satılır ise elde edilecek kazanç menkul sermaye iradı olarak kabul edildiğinden tamamı beyan edilecek; ancak, indirim oranı tatbik edilmeyecektir.

GAYRİMENKUL ALIM SATIM GELİRLERİ:

İvazsız olarak iktisap edilenler hariç olmak üzere, 01.01.2016 tarihinden sonra iktisap edilen gayrimenkullerin iktisap tarihinden itibaren 5 yıl içinde elden çıkarılmasından sağlanan kazancın eskalasyon sonrası tutarının 2022 yılı için 25.000,-TL’yi aşan kısmı beyan edilecektir (317 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği). Beyan sınırı olan 25.000,-TL’nin hesabında gayrimenkul alım satım gelirleri, hisse senedi ve diğer menkul kıymetler ile diğer kıymetlerin alım satım gelirleri birlikte mütalaa edilecektir.

Enflasyon endekslemesi, gayrimenkulün elde etme maliyetine elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere TÜİK tarafından belirlenen Yİ-ÜFE artış oranı dikkate alınarak uygulanacak olup endeksleme için artış oranının %10 veya üzerinde olması şarttır.

2023 yılı gelirleri için yukarıda sözü edilen istisna 55.000,-TL olarak uygulanacaktır (323 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği).

İktisap tarihi itibariyle 5 yıllık süre geçtikten sonra yapılan satışlardan elde edilen kazanç ise verginin konusuna girmediğinden beyan söz konusu olmayacaktır. Dolayısıyla, 01.01.2016 tarihinden önce iktisap edilen gayrimenkullerin 2022 ve izleyen yıllarda elden çıkarılmasından sağlanan gelirler verginin konusuna girmemektedir. Ancak birden fazla muamelenin yapılması durumunda elde edilen kazancın “ticari kazanç” olup olmadığı hususunun ayrıca değerlendirilmesi gerekmektedir.

BEYANNAMEDE İNDİRİLEBİLECEK BAĞIŞ VE HARCAMALAR:

GVK’nın 89. maddesi uyarınca gerçek kişiler yıllık beyanname ile bildirecekleri gelirlerinden Kanunda belirtilen şartlar ve oranlarda sigorta primi ve bağışlar ile kendilerine, eş ve küçük çocuklarına ait eğitim ve sağlık harcamalarının bir kısmını indirim konusu yapabilmektedir.

Bahsi geçen “çocuk” veya “küçük çocuk” tabiri, mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturanlar dahil) 18 yaşını veya tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış çocukları, “eş” tabiri ise, aralarında yasal evlilik bağı bulunan kişileri ifade etmektedir.

Ayrıca, Hazine Müsteşarlığından bireysel katılım yatırımcısı lisansı alan tam mükellef gerçek kişilerin tam mükellef anonim şirketlere ait iştirak hisselerini en az iki tam yıl elde tutmaları şartıyla, Vergi Usul Kanunu’nun değerlemeye ait hükümlerine göre hesapladıkları hisselerin tutarlarının %75 ila %100’ünü yıllık beyannamelerine konu kazanç ve iratlarından hisselerin iktisap edildiği dönemde indirebileceklerdir. Daha öncesinde söz konusu vergi indiriminden 31.12.2022 tarihine kadar yararlanmak mümkün iken, 7420 sayılı Kanunla yapılan değişiklik sonrası söz konusu vergi indirimden yararlanma süresi 31.12.2027 tarihine kadar uzatılmıştır. Ayrıca, yıllık olarak en çok yararlanılabilecek olan indirim tutarı 1.000.000,00 TL’den 2.500.000,00 TL’ye yükseltilmiştir.

Diğer yandan, 2012 yılı içerisinde 6327 sayılı Kanunla yapılan düzenlemeler ile, emeklilik ve sigorta şirketlerine ödenen katkı payları ve primlerin yıllık gelir vergisi beyannamelerinde indirim olarak dikkate alınması da dahil, söz konusu katkı payı ve primlerin vergilendirilmesi konusunda çok sayıda değişikliğe gidilmiş, bireysel emeklilik sisteminin vergi yoluyla teşvik edilmesine son verilerek, “Devlet katkısı” olarak adlandırılan yeni bir teşvik mekanizmasına geçilmiştir. Ayrıca, şahıs sigortası primlerinin indirimi için, ödendiği yılda elde edilen gelirin %5’i olarak uygulanan sınır %15’e yükseltilmiştir. Söz konusu düzenlemeler 01.01.2013 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.

Bireysel emeklilik ve diğer şahıs sigortalarına ödenen katkı payları ve primlerin vergilendirilmesi ile sigorta primlerinin yıllık beyannamede indirim konusu yapılmasına ilişkin detaylı açıklamalara izleyen bölümde yer verilecek olup, aşağıda beyannamede indirim konusu yapılabilecek olan diğer unsurlara ilişkin açıklamalara yer verilmiştir.

      a. Yıllık beyanname ile beyan edilen gelirden aşağıda sayılan nitelikleri taşıyan Bağış ve Yardımların indirim konusu yapılması mümkündür:

• Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile kamu yararına çalışan dernekler ve Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara yıllık toplamı beyan edilecek gelirin % 5'ini (kalkınmada öncelikli yöreler için % 10'unu) aşmamak üzere, makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımlar.
• Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanan okul, sağlık tesisi ve yüz yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde elli yatak) kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezi ile mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılacak ibadethaneler ve Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdî ve ayni bağış ve yardımların tamamı.
• Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara bağışlanan gıda maddelerinin maliyet bedelinin tamamı.
• Kültür ve tabiat varlıklarının korunmasına yönelik olarak GVK’nın 89/7 maddesinde sayılan bağış ve yardımların tamamı.
• Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz mukabili yapılan ayni veya nakdi bağışların tamamı.
• İktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneği’ne, Türkiye Yeşilay Cemiyeti’ne ve Türkiye Yeşilay Cemiyeti tarafından kurulan Türkiye Yeşilay Vakfı’na makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımların tamamı.
• Üniversitelere yapılan her türlü nakdi ve ayni bağış ve yardımların tamamı.

      b.Eğitim ve Sağlık Harcamaları:

• Beyan edilen gelirin % 10’unu aşmaması, Türkiye’de yapılması ve gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi şartıyla, mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocukları için yapılan eğitim ve sağlık harcamaları yıllık beyanname ile beyan edilen gelirden indirilebilecektir.

      c.Bireysel Katılım Yatırımcısı İndirimi:

• 4059 sayılı Hazine Müsteşarlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’un ek 5. maddesi kapsamına giren “bireysel katılım yatırımcısı tam mükellef gerçek kişiler”, tam mükellef anonim şirketlere ait iştirak hisselerini en az iki tam yıl elde tutmaları şartıyla,Vergi Usul Kanunu’nun değerlemeye ait hükümlerine göre hesapladıkları hisselerin tutarlarının %75’ini yıllık beyannamelerine konu kazanç ve iratlarından hisselerin iktisap edildiği dönemde
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, TÜBİTAK ve KOSGEB tarafından belirlenen araştırma, geliştirme ve yenilikçilik programları kapsamında projesi son beş yıl içinde desteklenmiş kurumlara iştirak eden bireysel katılım yatırımcıları için bu oran %100 olarak uygulanacaktır.
• Bireysel katılım yatırımcısı indiriminden yararlanılabilmesi için;

►      Tam mükellef gerçek kişi olunması,

►      İştirak      hisselerinin      iktisap      edilmesinden      önce Hazine Müsteşarlığından bireysel katılım yatırımcısı lisansı alınması,

►     Tam mükellef bir anonim şirkete ait iştirak hisselerinin iki tam yıl (730 gün) süreyle elde tutulması,

►      Bireysel Katılım Sermayesi Hakkında Yönetmeliğe göre Müsteşarlıkça belirlenen alanlarda yatırım yapılması ve bu yatırımın Müsteşarlıkça mevzuata uygun bulunması

gerekmektedir.

• İki yıllık elde tutma süresi, girişim şirketi adına Bireysel Katılım Sermayesi Hakkında Yönetmeliğin 25. maddesi kapsamında açılan ortaklık banka hesabına nakdi sermayenin yatırıldığı tarihte başlayacaktır.
• Bireysel katılım yatırımcısı indiriminden, indirime konu iştirak hisselerinin iktisap edildiği vergilendirme dönemine ilişkin verilecek yıllık gelir vergisi beyannamelerinde yararlanılabilecektir.

İndirime konu anonim şirket hisse senetlerinin indirime esas tutarlarının tespitinde alış bedellerinin dikkate alınması gerekmektedir. Beyana tabi kazanç ve iratlardan bu kapsamda indirim konusu yapılabilecek tutar 2022 yılı için 1.000.000 TL’yi aşamayacaktır.

• Hisselerin iktisap edildiği döneme ilişkin beyannamede bildirilen kazanç ve iradın yetersiz olması nedeniyle indirilemeyen tutarlar, izleyen yıllarda yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle indirim konusu yapılabilecektir.

Öte yandan 31.12.2022 tarihine kadar yararlanılabilecek olan vergi indirimi, 7420 sayılı Kanunla yapılan değişiklik sonrası 31.12.2027 tarihine kadar uzatılmıştır. Ayrıca, yıllık olarak en çok yararlanılabilecek olan indirim tutarı izleyen yıllar için 1.000.000,00 TL’den 2.500.000,00 TL’ye yükseltilmiştir.

• Vergi desteğinden yararlanması Hazine Müsteşarlığı’nca desteklenmeyen sektörlerde ve/veya faaliyetlerde yatırım yapıldığının tespit edilmesi, ortaklık paylarına ilişkin Hazine Müsteşarlığı’nca getirilen şartlara uyulmaması, beyan edilen faaliyetlerde bulunulmaması ve ilişkili şirketlere iştirak edilmesi halinde indirim dolayısıyla zamanında tahakkuk ettirilmemiş vergiler yönünden vergi ziyaı doğmuş sayılacaktır.
• İndirim şartlarının ihlal edilmesi nedeniyle zamanında alınamayan vergiler ile vergi cezalarında zamanaşımı, verginin tarhını veya cezanın kesilmesini gerektiren durumun doğduğu tarihi takip eden takvim yılının başından itibaren başlayacaktır.
• Bireysel katılım yatırımcısının herhangi bir kastı olmaksızın girişim şirketinin iflas etmesi halinde mücbir sebep halinin varlığı kabul edilecektir. Anılan nedenle iştirak hisselerinin en az iki tam yıl elde tutulması yükümlülüğünün yerine getirilemeyeceğinin anlaşılması durumunda, mücbir sebep halinin gerçekleşme tarihi, mahiyeti, iştirak hisselerinin en az iki tam yıl süreyle elde tutulması yükümlülüğüne olan etkisi ve mümkün olması halinde etkilerinin tahmini giderilme süresi bireysel katılım yatırımcısı tarafından mücbir sebep halinin ortaya çıktığı tarihten itibaren 30 gün (iş günü) içinde Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB)’na bildirilecektir.
• Yapılan başvurunun değerlendirilmesi neticesinde GİB tarafından mücbir sebep halinin var olduğu kanaatine ulaşılması durumunda, zamanında tahakkuk ettirilmemiş vergiler yönünden vergi ziyaı doğmuş sayılmayacak ve ziyaa uğratılmış vergiler için gecikme faizi ve vergi ziyaı cezası tahsil edilmeyecektir.

      d.Yıllık beyanname ile beyan edilen gelirden aşağıda sayılan nitelikleri taşıyan indirimlerin yapılması mümkündür;

• 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 17.6.1992 tarihli ve 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamalarının; amatör spor dalları için tamamı, profesyonel spor dalları için % 50’si,
• Vergi Usul Kanununun 325/A maddesine göre girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların beyan edilen gelirin %10’unu aşmayan kısmı,
• Ücret geliri elde eden veya serbest meslek faaliyetinde bulunan engellilerin beyan edilen gelirlerine, 31 inci maddede yer alan esaslara göre hesaplanan yıllık indirim (Bu indirimden bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan serbest meslek erbabı ile hizmet erbabı (tevkifat matrahı dahil) da yararlanır).

BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ VE ŞAHIS SİGORTALARINA ÖDENEN KATKI PAYI VE PRİMLERİN VERGİ MATRAHININ TESPİTİNDE İNDİRİMİ VE ELDE EDİLEN GELİRLERİN VERGİLENDİRİLMESİ:

Bireysel emeklilik sistemi ve şahıs sigortalarına ödenen katkı payı ve primlerin vergi matrahından indirimi ile elde edilen gelirlerin vergilenmesinde 01.01.2013 tarihi sonrasında geçerli uygulama aşağıda kısaca özetlenmiştir:

Devlet Katkısı Uygulaması:

Bireysel emeklilik sistemindeki katılımcılara sağlanan temel teşvik, ödenen katkı paylarının gelir vergisi matrahından indirim konusu yapılması suretiyle sağlanan vergi avantajıydı. Ancak, sistemde önemli oranda vergi mükellefi olmayan katılımcıların bulunması bu uygulamadan beklenen sonuçların elde edilmesini engellemiş ve “vergi matrahından indirim” şeklinde sağlanan teşvik kaldırılarak, 01.01.2013 tarihinden itibaren uygulanmak üzere, katılımcı adına bireysel emeklilik hesabına ödenen katkı paylarının belirli bir oranının “Devlet katkısı” olarak Hazine Müsteşarlığı tarafından ödenmesi uygulamasına geçilmiştir.

Devlet katkısı uygulamasının esasları özetle aşağıdaki gibidir:

• İşverenler tarafından ödenenler hariç katılımcı adına bireysel emeklilik hesabına ödenen katkı paylarının %25’ine karşılık gelen tutar, Hazine Müsteşarlığının bütçesine konulan ödenekten katılımcıların ilgili hesaplarına aktarılacaktır. Ayrıca, ilgili kanunda yapılan değişiklikle 22.01.2022 tarihinden sonra şirket hesaplarına intikal eden tutarlar için %30 olarak hesaplanacaktır.
• Bir katılımcı için bir takvim yılında ödenen ve Devlet katkısı tutarının hesaplanmasına esas teşkil eden katkı paylarının toplamı brüt asgari ücretin, hesaplama dönemine isabet eden toplam tutarını aşamayacaktır.

Katılımcılardan 01.01.2013 tarihinden sonra;

►En az 3 yıl sistemde kalanlar Devlet katkısı ve varsa getirilerinin yüzde 15’ine,

►En az 6 yıl sistemde kalanlar Devlet katkısı ve varsa getirilerinin yüzde 35’ine,

►En az 10 yıl sistemde kalanlar Devlet katkısı ve varsa getirilerinin yüzde 60’ına 

hak kazanacaklardır.

• Bireysel emeklilik sisteminden 56 olan yaş şartını sağlayarak emeklilik hakkı kazananlar ile bu sistemden vefat veya malûliyet nedeniyle ayrılanlar Devlet katkısı ve varsa getirilerinin tamamına hak kazanacaklardır.
• Devlet katkısı ve getirilerinden hak kazanılan tutarlar sistemden ayrılma veya emeklilik durumunda katılımcıya ödenecektir.

Elde Edilen Gelirlerde İstisna Uygulaması:

Bireysel emeklilik sisteminden emeklilik hakkı kazananlara yapılan ödemeler, Türkiye'de kain ve merkezi Türkiye'de bulunan diğer sigorta şirketlerinden on yıl süreyle prim ödeyenlere yapılan ödemeler ile bireysel emeklilik sistemi veya şahıs sigortalarından vefat, maluliyet ve tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemelere ilişkin istisna uygulamasına (GVK md.22) 29.08.2012 tarihi itibarıyla son verilmiştir.

Yeni dönemde, sadece, Türkiye'de kain ve merkezi Türkiye'de bulunan sigorta şirketlerince tek primli yıllık gelir sigortalarına ilişkin yapılan ödemeler gelir vergisinden istisna olacaktır.

Gelir Vergisi Tevkifat Uygulaması:

Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile sigorta ve emeklilik şirketleri, birikimli şahıs sigortaları, emeklilik ve sigorta şirketleri ise, bireysel emeklilik sözleşmeleri dolayısıyla yaptıkları ödemelerde irat tutarları üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapacaklardır.

Söz konusu ödemelerin yalnızca getiri kısmı (devlet katkısından elde edilen getiri dahil) tevkifata tabi olacak, anapara ödemeleri ve devlet katkısının aslı üzerinden tevkifat yapılmayacaktır. Diğer bir deyişle, irat tutarlarının yanında anapara ödemelerinin de tevkifata tabi tutulması uygulamasına son verilmiştir.

06.09.2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2012/3571 sayılı BKK ile belirlenen tevkifat oranları aşağıdaki gibidir:

• Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile sigorta ve emeklilik şirketleri tarafından;

► On yıldan az süreyle prim veya aidat ödeyerek ayrılanlara ödenen irat tutarları üzerinden %15,

► On yıl süreyle prim veya aidat ödeyerek ayrılanlar ile vefat, maluliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlara ödenen irat tutarları üzerinden %10,

• Bireysel emeklilik sisteminden;

► On yıldan az süreyle katkı payı ödeyerek ayrılanlar ile bu süre içinde kısmen ödeme alanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarı (Devlet katkılarının ödemeye konu olan kısımlarına isabet eden irat tutarı dahil) üzerinden %15,

► On yıl süreyle katkı payı ödemiş olmakla birlikte emeklilik hakkı kazanmadan ayrılanlar ile bu süre içinde kısmen ödeme alanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarı (Devlet katkılarının ödemeye konu olan kısımlarına isabet eden irat tutarı dahil) üzerinden %10,

► Emeklilik hakkı kazananlar ile bu sistemden vefat, maluliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarı (Devlet katkılarının ödemeye konu olan kısımlarına isabet eden irat tutarı dahil) üzerinden %5.

Ayıca, 29.08.2012 tarihinden itibaren %25 nispetindeki istisna uygulaması yürürlükten kaldırılmıştır. Dolayısıyla stopaj uygulamasından hariç tutulacak herhangi bir istisna kısım yoktur.

Elde Edilen Gelirin Yıllık Beyanname ile Beyanı:

Bireysel emeklilik sistemi ve şahıs sigortalarından elde edilen ve tevkifata tabi tutulan iratlar, tutarı ne olursa olsun yıllık beyanname ile beyan edilmeyecektir.

Ödenen Primlerin Vergi Matrahının Tespitinde İndirim Konusu Yapılması:

01.01.2013 tarihinden itibaren, ücretliler için vergiye tabi ücret matrahının; yıllık beyanname veren mükellefler için vergi matrahlarının tespitinde bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları indirim konusu yapılamayacaktır.

Diğer yandan, bireysel emeklilik dışında kalan şahıs sigortaları için hizmet erbabı tarafından ödenen primlerin, elde edilen ücretin %15'ine kadar olan ve brüt asgari ücretin yıllık tutarını (2022 yılı için bu tutar, 6.471 TL * 12 = 77.652,00 TL’dir) aşmayan kısmı ücret bordrosu üzerinde indirim konusu yapılabilecektir. Ücret gelirinin tespitinde ayrıca indirilmemiş olması kaydıyla, 2022 yılında elde edilen gelirler için verilecek yıllık gelir vergisi beyannamelerinde, bireysel emeklilik dışında kalan şahıs sigortaları için ödenen primlerin beyan edilen gelirin % 15'ine kadar olan ve asgari ücretin yıllık tutarını aşmayan kısmı da yıllık gelir vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilecektir.

Yukarıda belirtilen şekilde indirim olarak dikkate alınabilecek sigorta primleri; sigortanın Türkiye'de kain ve merkezi Türkiye'de bulunan bir emeklilik veya sigorta şirketi nezdinde akdedilmiş olması şartıyla;

• Mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait birikim priminin alındığı hayat sigortası poliçeleri için ödenen primlerin %50'si ile
• Ölüm, kaza, sağlık, hastalık, sakatlık, işsizlik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta poliçeleri için ödenen primlerin tamamıdır.

İndirim konusu yapılacak primlerin toplamı, ödendiği ayda elde edilen ücretin veya beyanname üzerinde indirim durumunda beyan edilen gelirin %15'ini ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşamayacaktır. Yıl içinde asgari ücret tutarında meydana gelebilecek değişiklikler, indirim yapılacak tutarların hesabında dikkate alınacaktır.

Mükellefin eş ve çocuklarının ayrı beyanname vermeleri halinde, eş ve çocuklar adına ödenen prim ve katkı payları öncelikle kendi gelirlerinden indirilecektir.

GELİR VERGİSİ ORANLARI:

- 2022 yılı ücret gelirlerine ve ücret dışındaki gelirlere 01.01.2022 tarihinden itibaren uygulanacak Gelir Vergisi Tarifesi:

Tek işverenden alınan tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücret gelirleri toplamının gelir vergisi tarifesinin 4. gelir diliminde yer alan tutarı (2022 yılı için 880.000 TL) aşması halinde beyan edilecektir.

• 2023 yılı ücret gelirlerine ve ücret dışındaki gelirlere 01.01.2023 tarihinden itibaren uygulanacak Gelir Vergisi Tarifesi:

YILLIK BEYANNAMENİN VERİLMESİ VE VERGİLERİN ÖDENMESİ:

Gelir vergisi mükellefleri, 2022 takvim yılına ilişkin gelir vergisi beyannamelerini, 1 ila 31 Mart 2023 tarihleri arasında verecekler ve beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisini ise Mart ve Temmuz ayları sonuna kadar iki eşit taksitte ödeyeceklerdir. Ödeme tarihleri açısından gelir türleri itibariyle herhangi bir ayrım yoktur.

Diğer yandan, yıllık gelir vergisi beyannamesine dahil edilen gelirler üzerinden yıl içerisinde stopaj suretiyle ödenen vergilerin hesaplanan gelir vergisinden fazla olması halinde mahsup yoluyla indirilemeyen kısım mükellefe iade edilecek gelir vergisi olup, bu tutarın vergi dairesi tarafından bildiriminden itibaren bir yıl içinde talep edilmesi halinde 315 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde yer alan usullere uygun olarak nakden yahut mahsuben iadesi mümkündür. Daha öncesinde 10.000,-TL olan incelemesiz ve teminatsız olarak verginin nakden iade sınırı ise, 06.10.2021 tarihinde 315 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde yapılan değişiklik ile 50.000,-TL olarak belirlenmiştir. Bu tutarın yeniden değerleme oranında artırılması sonrasında 2023 yılında talep edilecek nakden iadelerde dikkate alınacak tutar 151.000 TL olarak hesaplanmıştır.

Öte yandan;

• Gayrimenkullerden elde edilen kira gelirleri üzerinden yıl içerisinde tevkif yoluyla ödenen vergilerin tevkif edilip ödendiğinin vergi dairelerince merkezi sorgulama ekranından tespit edilebilmesi kaydıyla, bu vergilerin nakden iadesi için kira sözleşmelerinin ibrazı gerekli olmayacaktır (05.01.2012 tarih ve GVK-79/2012-1 Sayılı Gelir Vergisi Sirküleri). Bu tür durumlarda, iade dilekçesi ile tevkifatlara ilişkin tablo, iadenin yapılması için yeterli olacaktır.
• Ücret ve ücret sayılan ödemeler ile menkul sermaye iratlarından kesilen vergilerin iadesi için 252 ve 315 Seri No.lu GV Genel Tebliği’nde yer alan belgelerin ibrazı gerekmektedir.

İlave olarak, 2019 ve devam eden yılların iadelerinde kullanılmak üzere 99 seri no.lu Gelir Vergisi Sirküleri ile Gelir ve Kurumlar Vergisi Standart İade Sistemi (GEKSİS) uygulamaya konulmuştur. Gelir ve kurumlar vergisi iade talepleri ile ilgili olarak iade işlemlerine hız kazandırılması, iade işlemleri açısından asgarî bir standart getirilmesi ve uygulama birliğinin sağlanması amacıyla hazırlanan Gelir ve Kurumlar Vergisi Standart İade Sistemi ile mükelleflerin elektronik ortamda gönderecekleri bilgi ve belgeler esas alınarak Gelir ve Kurumlar Vergisi iadelerine yönelik kontrol ve analizler elektronik ortamda yapılarak özet bir rapor halinde iadeyi yapacak birime ve mükellefe sunulacaktır. Buna göre iade taleplerinde 315 seri nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 99 seri no.lu Gelir Vergisi Sirküleri ile getirilen düzenlemelere de uyulması gerekmektedir.

Bununla birlikte, 25.02.2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 470 seri no.lu VUK Genel Tebliği ile, Gelir İdaresi Başkanlığı daha önce sadece kira gelirleri için uygulanan "Önceden Hazırlanmış Kira Beyanname Sistemi" uygulamasını kaldırmış ve bu uygulamayı da kapsayan daha geniş “Hazır Beyan Sistemi” uygulamasını başlatmıştır. Hazır Beyan Sisteminin uygulanmasına 2016 takvim yılı gelirlerinin beyan dönemi itibarıyla başlanmıştır. Bu Sistem’den sadece ücret, gayrimenkul sermaye iradı (“GMSİ”), menkul sermaye iradı (“MSİ”), veya diğer kazanç ve irat (“DKİ”) gelirlerini ayrı ayrı veya birlikte elde eden mükellefler yararlanabilecektir. Ücret, GMSİ, MSİ veya DKİ’nin yanı sıra ticari, zirai veya serbest meslek kazancı elde edenler Hazır Beyan Sistemi üzerinden beyanname veremeyeceklerdir.

Hazır Beyan Sistemine Gelir İdaresi Başkanlığı’nın internet adresi (https://hazirbeyan.gib.gov.tr/#/) üzerinden giriş yapılacaktır.

Mükellefler güvenlik sorularını cevaplayarak veya İnternet Vergi Dairesi şifrelerini kullanarak sisteme giriş yapabilecek ve buradan Başkanlıkça kısmen veya tamamen önceden hazırlanmış beyannamelerini görüntüleyebilecek, doldurabilecek, değiştirebilecek ve onaylayabileceklerdir. İnternet Vergi Dairesi şifresi bulunmayan mükellefler, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 25.02.2016 tarih ve 470 Sıra No.lu Genel Tebliği ekinde yer alan "İnternet Hizmetleri Kullanım Başvuru Formu(Gerçek Kişiler)" ile herhangi bir vergi dairesine başvurarak kullanıcı kodu, parola ve şifre alabileceklerdir.

Bilgi ve değerlendirmelerinize sunulur.

Saygılarımızla.

     EKLER:

1. Menkul Kıymet Kazançlarının / Menkul Sermaye İratlarının 2022 ve 2023 Yılları İtibariyle Vergileme Rejimi Tablosu
2. Gelirlerin Beyanına İlişkin Örnekler

EK 1-A:

     EK 1-B

• Geçici 67. madde uyarınca yapılması gereken tevkifatlar, kazancı elde edenin tüzel kişiliğinden bağımsız olduğu için gerçek kişilere ilişkin tevkifat uygulaması vakıflar için de geçerli olacaktır. Vakfın, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınmış vakıflardan olması durumunda elde edilen kazançlar üzerinden yapılacak tevkifatlar nihai vergileme olacaktır.
• TOKİ=Toplu Konut İdaresi, Öİ=Özelleştirme İdaresi

EK: 2 KAZANÇLARIN BEYANINA İLİŞKİN ÖRNEKLER:

Örnek 1:

Bay (S), 2022 yılı içinde üç ayrı işverenden ücret geliri elde etmiş olup, ücretlerin tamamı tevkif yoluyla vergilendirilmiş bulunmaktadır.

Birinci işverenden alınan ücret 880.000 TL’nin altında kaldığı için beyan edilmeyecektir. Ayrıca birinci işverenden alınan ücret toplama dahil edilmeyecek olup, 2. ve 3. işverenden alınan ücretler toplamı (38.000 + 27.000 =) 65.000,-TL’dir ve bu tutar 70.000,-TL sınırını aşmadığından, 2022 yılında elde edilen toplam 715.000,-TL’lik ücret gelirinin hiç biri beyan edilmeyecektir.

Örnek 2:

Bayan (K)’nin tamamı üzerinden tevkifat yapılmış olan 2022 yılı gelirleri aşağıdaki gibidir.

Bayan (K)’nin birden sonraki işverenden aldığı ücret geliri olan 65.000,-TL, 70.000.- TL’lik beyan sınırını aşmadığından, ücret gelirleri beyan edilmeyecektir. Bayan (K)’nın işyeri kira geliri ise 2022 yılı için geçerli 70.000,-TL tutarındaki beyan sınırını aştığından mükellef sadece bu gelirini beyan edecektir.

Örnek 3:

Bay (Z) üç ayrı şirkette yönetim kurulu üyesi olup, 2022 yılı gelirleri aşağıdaki gibi olup ücret gelirlerinin tamamı tevkif yoluyla vergilendirilmiştir.

Bay (Z), birden fazla işverenden aldığı ücret gelirinin yanı sıra mesken geliri elde etmiştir. Beyanname verilip verilmeyeceği öncelikle ücret gelirleri dikkate alınarak değerlendirilecektir.

Ücret gelirleri ile ilgili olarak birinci işverenden alınan ücret hariç, ikinci ve üçüncü işverenden alınan ücretlerin toplamı 70.000,-TL beyan sınırını aştığından, birinci işverenden alınan ücret de dahil olmak üzere ücret gelirlerinin tamamı beyan edilecektir.