Mevsim Geçişlerinde Öksürük

Mevsim geçişlerinde, ısı farkları olduğu için ilkbahar ve sonbaharda hasta olma riski artıyor. Ağırlıklı olarak mevsim geçişlerinde ortaya çıkan polenler alerjiye sebep oluyor. Liv Hospital Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Ferah Ece ev tozu ve polenlere karşı alerjik bünyeliler ile astım hastalarını uyarıyor. Prof. Dr. Ferah Ece ‘’Mevsimsel alerji, astım ataklarına neden oluyor. Bu sebeple alerjik bünyelilerin ve astım hastalarının ilaçlarını düzenli kullanmaları çok önemli. ‘’İyiyim’’ diyerek ilaç kullanımını asla kesmemeliler’’dedi._


 

Allerjen nedir, nasıl alınır?

Allerjik reaksiyona yol açan antijene allerjen denir. Allerjenler solunum yoluyla, ağızdan yutularak (besinler ve ilaçlar şeklinde), deri veya mukozadan temas ya da enjeksiyon yoluyla vücuda girebilir. Allerjik reaksiyonların birçok tipleri vardır, vücudun değişik bölümlerinde meydana gelebilirler. Tutulan sisteme göre deride ürtiker, gözlerde kızarıklık, burunda kaşıntı, tıkanıklık, akıntı, solunum zorluğu ve öksürüğe sebep olur.
 

Allerjenler kabusunuz olmasın

Mevsimsel alerji genellikle üst solunum yollarında başlayıp zamanla alt solunum yollarını da tutuyor ve astım ataklarına sebep oluyor. Ayrıca mevsimsel alerjinin %30 astıma dönüşmesi alerjide erken tanının önemini gösteriyor. Alerjiyi tetikleyen birçok etken var. Bunların arasında en yaygınları; ağaç polenleri, ev tozu akarları, evcil hayvanların tüyü, hamam böcekleri. Alerjiye karşı alınacak en temel önlem, alerjen maruziyetinden uzaklaşmak.

Ev tozu akarından korunmak için:

• Yatak odasından tüm toz toplayıcı eşyalar uzaklaştırılmalıdır. Halılar kalkmalı, kitap, dekoratif eşyalar, peluş aksesuarlar toplanmalıdır.
• Tüm yatak çarşaf, nevresim ve yastık kılıfları haftada bir en az 60 derece ısıda yıkanmalıdır.
• Ağır perdeler hafif ve yıkanabilir olanlarla değiştirilmelidir.
• Evcil hayvan varsa yatak odalarına girmesine izin verilmemelidir
• Evin ortamı nemli olmamalıdır
• Ev ve araba klima filtrelerinin düzenli temizlenmesi sağlanmalıdır

Her bitki yılın belli bir döneminde polen üretir. Allerjik olunan polen bilindikten sonra korunmak için:

• Polenlerin yoğun olduğu mevsimlerde sabah saatlerinde, açık alanlara çıkmamaya özen gösterilmesi gerekir
• Çimen polenine alerjisi olanlar, bahçe çimlerini biçmemeli veya biçilirken ortamda bulunmamalıdır
• Polenler ile kaplanma riskine karşı giysiler ve çamaşırlar polen mevsiminde açık havada kurutulmamalıdır
• Otomobil alınacağı veya değiştirileceği zaman, polen yakalayıcı hava filtreleri olan modeller tercih edilmelidir. Otomobillerdeki polen filtresinin bakımı ise düzenli olarak yaptırılmalıdır
• Akşamları eve gelince kıyafetler değiştirilmeli ve duş alınmalıdır

Alerjik besinler;

• süt
• yumurta
• soya
• deniz ürünleri
• meyve
• kuruyemiş

Alerjiden koruyan besinler;

• brokoli
• biber
• yeşil yapraklı sebzeler

Mevsim geçişlerinde özellikle bahar aylarında alerjik kaynaklı birçok hastalık ortaya çıkmaktadır. Bu hastalıklara en çok ot ya da çimen diye tabir edilen bitkiler, ağaçların polenleri, çiçeklerin polenleri, tahıl grubuna ait bitkilerin polen ve tozlar ile son bahar aylarında meydana gelen küf mantarları gibi birçok farklı etken sebep olmaktadır. Bu alerjik hastalıklar, alerjik rinit, alerjik astım ve alerjik mevsimsel konjonktivit olarak karşımıza çıkmaktadır. Mevsim geçişlerinde ortaya çıkan bu mevsimsel alerjiler kimi zaman geçici olsa da kimi zaman da uzun müddet devam ederek kalıcı bir etki bırakabilir.

Mevsimsel alerjinin belli başlı belirtileri bulunur. Bu belirtiler birçok insanda görülse de hepsi mevsimsel alerjiye neden olmaz. Bu belirtilerin başlıcaları: burunda mukoza akıntısı, burun kaşınması, tekrarlayan hapşırma, burunda tıkanıklık, gözlerde kaşıntı ve mayışma, gözlerde sulanma, damakta kaşıntı, nefes darlığı hissi, göğüs sıkışması hissi, kuru öksürük gibi. Mevsimsel alerjiler hayatın her anında görülebilen alerjilerdir. Genelde çocukluk evresinde sık görülse de her yaş grubunun karşılaşabileceği rahatsızlıklardandır.

Mevsimsel alerjilerin başında ilk olarak bahar nezlesi olarak da bilinen alerjik rinittir. Bir hafta içerisinde 4 gün ya da 4 hafta daha kısa süre içerisinde tekrarlayan saman nezlesi yani mevsimsel alerji belirtileri ortaya çıkar ve bu şekilde devam ederse buna alerjik rinit denir. Eğer bu belirtiler 4 haftadan fazla sürüyor ise alerjik rinit kalıcı hale gelmiş demektir.

Mevsimsel Alerji Tanısının Konması

Alerjik semptom gösteren herkeste mevsimsel alerji, bahar alerjisi, yada alerjik rinit olup olmadığını anlamak bu konuda kesin tanı koyabilmek için belli araştırma ve çalışmaların yapılması gerekir. Genelde burun tıkanıklığı burun akıntısı ya da hapşırma şikayeti ile gelen herkes kendisinde mevsimsel alerji olduğunu düşünür. İlk olarak bu şikayetler ile gelen hastalarımızın detaylı alerjik ve genetik öyküsünü dinleriz. Bu öykü ile ortaya çıkan belirtilerin sıklığı, belirtilerin çeşitliliği, ailede bu tür bir alerjik rahatsızlığı olan birilerinin var olup olmadığı gibi bilgiler tam olarak alınır. Mevsimsel alerji belirtileri genelde soğuk algınlığında da görüldüğü için bazen belirtiler yanlış yorumlanabilmektedir. Fakat soğul algınlığından kaynaklı belirtiler ortamdan ortama göre değişkenlik göstermez iken mevsimsel alerji belirtileri ise neden olan kaynağa göre ortamdan ortama göre farklılık gösterir. Soğuk algınlığında burunda ödem tespit edilebilirken mevsimsel alerjide burunda ödem tespit edilmez. Ayrıca mevsimsel alerji bulunan hastalarda göz altlarında morluklar oluşur. Özellikle mevsimsel alerjiye yakalanmış çocuklarda burun devamlı yukarı doğru kaldırıldığı için burun kenarlarında kırışıklık olur. Soğuk algınlığı yaşayan çocuklarda ise böyle bir durum ile karşılaşılmaz. Fiziki muayene yapan hekim hastanın ayrıntılı hikayesini de aldıktan sonra ortaya çıkan belirtilerin soğuk algınlığından mı yoksa alerjik rinitten mi kaynaklı olduğu anlayabilir. Bazı durumlarda da alerjik rinit tanısında emin olabilmek için bazı testlere ihtiyaç duyulabilir.

Yapılacak başlıca alerji testleri:

* İlk olarak belirtilerin ortaya çıkmasına neden olan alerjinin kaynağını tespit etmek ve vücuda nereden bulaştığını anlamak için deri testleri yapılır. Deri testinde hastanın kolunda çizik oluşturulur ya da delik açılır. Bu çizik ya da deliğe alerjen damlatılır. Bu damlatılan alerjende ürtiker meydana gelir ise vücudun etkilendiği bir alerjen madde olduğu anlaşılır.

* Burundan sürüntü alınarak alerjik belirtilerin kaynağı araştırılır.

* Kandaki euzinofil düzeyine bakılır.

* Serum IgE dzeyine bakılır.

Bu ve benzeri birçok testler yapılarak somut olarak alerjik bir hastalığın olup olmadığı ortaya konulabilir.        

Mevsimsel Alerjinin Tedavisi

Mevsimsel alerji sık tekrarlanan bir hale gelmiş ise alerjik rinit olarak tanımlanır. Alerjik rinit uzun ve sabırlı bir tedavi süresi sonunda iyileşebilecek bir alerjik durumdur. Bu konuda hem hastanın hem de hekimin sabırla tedaviye devam etmesi gerekir. Tedavinin ilk aşaması alerjiye neden olan durum tespit edilmeli ve alerjiye neden olan etkenden mümkün olduğunca uzak durulmalıdır. Bunun dışında bağışıklık sisteminin alerjik etkenin üstesinden gelebilmesi için burundan kortizonlu spreyler ve antialerjik ilaçlar verilerek vücudun alerjenlere karşı direnç kazanması amaçlanır. Burada önemli olan nokta bağışıklık siteminin güçlendirilmesi olduğu için dengeli ve sağlıklı beslenilmeli. Vücudun dinlenmesine imkan verecek şekilde istirahat edilmeli ve bol bol su tüketilmelidir. Bazı hastalarda ilaçların yan etkisi söz konusu olduğu için aşı yapılması gerekebilir. Bu durumda hasta en az iki mevsim alerjik belirti göstermeli ya da 6 aylık süre boyunca alerjik bulguların devam ediyor olmalı. Bu durumlar var ise hasta alerjen aşısı ile tedavi edilebilmektedir.

Basit bir rahatsızlık gibi başlasa da mevsimsel alerji zamanla kronik alerjiye oradan da kronik rinit alerjisine evrilebilmektedir. Bu durumda tedavi edilmediği müddetçe zamanla astıma, sinüzite ya da otite neden olabilmektedir.