Kuzey yarımküre | Ay | Güney yarımküre | |||
---|---|---|---|---|---|
Takvimce | İklimsel | Astronomik | İklimsel | Astronomik | |
Kış | Kış | Kış | Ocak | Yaz | Yaz |
İlkbahar | Şubat | ||||
İlkbahar | Mart | Güz | |||
İlkbahar | Nisan | Güz | |||
Yaz | Mayıs | ||||
Yaz | Haziran | Kış | |||
Yaz | Temmuz | Kış | |||
Güz | Ağustos | ||||
Güz | Eylül | İlkbahar | |||
Güz | Ekim | İlkbahar | |||
Kış | Kasım | ||||
Kış | Aralık | Yaz |
"Sezon" buraya yönlendirilmektedir. Sporla ilgili kavram için Sezon (spor) sayfasına bakınız.
Mevsim veya sezon, Dünya'nın eksen eğikliğinin etkisiyle beraber, Güneş çevresindeki yıllık hareketi sonucu Dünya üzerinde yaşanan birbirinden farklı, ortalama hava durumu koşullarında verilen isimdir. Eylüle kadar kuzey yarım küre, güneye göre Güneş'e daha dönüktür ve daha çok Güneş tarafından ısıtılır. Bu durum 23 Eylül-21 Mart arasında tersine döner. Böylece kuzey yarım küresindeki mevsimlere 21 Marttan başlayarak aşağıdaki gibi isim verilmiştir:İlkbahar,21 Mart-21 Haziran; yaz,22 Haziran-22 Eylül; güz, 23 Eylül-21 Aralık;kış,22 Aralık-20 Mart. Güney yarım küresinde mevsimlerin sırası tersine olup, ilkbahar 23 Eylül de başlar.[1]
Mevsimler Dünya'nın kendi dönüşünün, Güneş'in etrafında döndüğü yörünge ile aynı hizada dönmemesinden kaynaklanırlar. Böylece yeryüzünden göğe bakıldığında Güneş dünyanın her yerinde farklı bir yükseklikte gökyüzünden geçer.
"Kuzey-kışı" döneminde dünyanın güney yarım küresi Güneş'e doğru yöneliktir ve Kuzey yarım küresi daha az Güneş ışığı alır. "Güney-kışı" döneminde ise Dünya'nın Kuzey yarım küresi Güneş'e yöneliktir ve kuzeyde sıcak mevsimler başlar. Yani dünyanın Kuzey yarım küresinde yaz başladığı zaman Güney yarım küresinde (örneğin Güney Afrika ya da Avustralya'da) kış başlar.
Dünya’nın Güneş çevresinde dönmesi ve eksen eğikliğine bağlı olarak dört önemli gün ortaya çıkar. Bunlar aynı zamanda mevsim başlangıç günleridir. 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerine ekinoks (gece-gündüz eşitliği) tarihleri, 21 Haziran ve 21 Aralık tarihlerine ise solstis (gün dönümü) tarihleri denir. Bu tarihlerde meydana gelen bazı önemli olaylar şunlardır:
İlkbahar veya ilkyaz, doğa döngüsünde kış ile yaz arasındaki mevsimdir. Kuzey yarım kürede Mart ve Haziran arasıdır.
İlkbaharda ağaçlar çiçek açar, hava sıcaklığı artmaya başlar. Bu mevsimde karların erimesi ve bol miktarda yağışların yağması ile su yatakları olan dereler, göller, göletler ve barajlar su ile dolar.
Yaz, en sıcak mevsimdir. Kuzey Yarım Küre’de en uzun günler yazda gerçekleşir. Dünya ısıyı depo ettiği için en sıcak günler genellikle yaklaşık iki ay sonra ortaya çıkar. Sıcak günler Kuzey Yarım Küre’de 21 Haziran ile 22 Eylül arasında, Güney Yarım Küre’de ise 22 Aralık ile 21 Mart arasındadır.
Sonbahar, yaz ile kış mevsimleri arasındaki mevsimdir. Kuzey yarım kürede Eylül, Ekim ve Kasım; güney yarım kürede ise, Mart, Nisan ve Mayıs aylarına denk gelir.
Kış, 4 mevsimden biridir. Kuzey yarı küre için Aralık, Ocak, Şubat, aylarından oluşur. Bu mevsim mevsimlerin en soğuğu olup hava sıcaklığı eksilere doğru düşer ve bu düşmeyle kar ve yağmur yağışı artar. Türkiye’de kış ilk olarak Kuzey Doğu Anadolu Bölgesi’nde başlayarak batıya doğru ilerler.