Mide Koruyucu Ilaçlar

Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Tıp Fakültesi Farabi Hastanesi Gastroenteroloji Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Orhan Özgür, mide asidiyle ilişkili hastalıkların tedavisinde mide asidini azaltan ilaçların kullanıldığını söyledi.

Bu grup ilaçların halk arasında "mide koruyucu" ilaç olarak tabir edildiğini belirten Özgür, "Ülkemizde 5 grup mide koruyucu ilaç bulunmaktadır. Bu ilaçlar 'li yıllardan beri ülkemizde ve tüm dünyada en çok kullanılan ilaçlardandır. Bu ilaçlar mide asit salgısını azaltan en güçlü ilaçlardır" dedi.

Özgür, mide koruyucu ilaçların ülser, gastrit, reflü hastalığı tedavisinde, mideyi bazı ilaçların tahrişinden korumada yaygın olarak kullanıldığını ifade ederek, "Yine yoğun bakım ünitelerinde yatan hastalarda stres ülserinden korunmada kullanılmaktadır. Ayrıca midede yerleşen helikobakter pilor adı verilen mikrobun tedavisinde iki antibiyotikle birlikte kullanılmaktadır" diye konuştu.

Mide koruyucu ilaçların hangi hastalıkta ne kadar süreyle kullanılacağının mutlaka hastaya açık bir şekilde anlatılması gerektiğini vurgulayan Özgür, şöyle devam etti: "Örneğin ülser tedavisi ortalama haftadır ancak ülser hastaları bu ilacı çok uzun süre kullanabilmektedir. Uzun süreli kullanım gereksiz olmakta belki de olası yan etkileri beraberinde getirmektedir. Mide mikrobunu tedavi etmek için iki haftalık tedavi yeterlidir. Reflü hastalarının yüzde 90 kadarı haftalık tedaviye olumlu yanıt vermektedir. Reflü tedavisinde haftalık tedaviden sonra hastanın yakınmaları ortadan kalktığında ilaç dozları azaltılmaktadımonash.pwi kontrollerde hastanın yakınması yoksa midesinde yanma olduğunda ilacı alması önerilmektedir."

Özgür, Türkiye'de ve yurt dışında yapılan çalışmalarda hastaların çoğunluğunun ilacı gereksiz kullandığının tespit edildiğine dikkati çekerek, "Mide koruyucu ilaçların uzun süreli kullanımında birtakım yan etkiler görülebilmektedir . Bilindiği üzere bu ilaçlar mide asit salgısını baskılamaktadır. Halbuki mide asidinin vücut için olumlu birçok etkisi vardır" dedi.

UZUN SÜRE KULLANIMDA ENFEKSİYON RİSKİ ARTABİLİR
Mide koruyucu ilaçları uzun süre kullanan hastalarda enfeksiyon görülme sıklığının artabileceğini anlatan Özgür, "Midenin güçlü asit ortamı vücudumuzu tehdit edebilecek mikroplar için güçlü bir engel teşkil etmektedir. Özellikle akciğer ve bağırsak enfeksiyonları artabilir. Hastalarda magnezyum eksikliği, B vitamin eksikliği, demir eksikliği görülebilir. Özellikle 3 yılı aşan ilaç kullanımında B düzeylerine bakılmalı, gerekirse B vitamini hastaya verilmelidir" diye konuştu.

Prof. Dr. Orhan Özgür, mide koruyucu ilaçların etkisi sonucunda midede gastrin salınımının artabileceğini belirten, tıp literatüründe bu ilaçlara bağlı gelişmiş mide kanseri olgusuna rastlanmadığını vurgulayan Özgür, sözlerini şöyle tamamladı:

"Mide koruyucu ilaçların kullanılmasını gerektiren sağlık sorunu tedavi edildiğinde ilacın kesilmesi ya da dozunun azaltılması uygun olur. Yine uzun süre ilaç kullanan hastalarda kemik ölçümleri, demir, B ve magnezyum ölçümleri yapılmalıdır. Özellikle menepoz dönemindeki kadınlarda kemik erimesi ve kırık riskinde de artış görülebilir. Menapozdaki kadın hastalarında kemik ölçümlerini yaptırmaları ve gerekli destek tedavisi almaları çok önemlidir."

Gastroenteroloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Bülent Yaşar, mide koruyucu ilaç kullanırken dikkat edilmesi gereken hususları açıkladı. Doç. Dr. Yaşar, toplumda ‘mide koruyucu’ olarak bilinen ilaçların asıl etkisinin mide asidinin üretimini azaltmak olduğunu belirterek “Ancak mide asidi sanıldığı gibi zararlı değildir. Proteinlerin sindirimi, demir, kalsiyum, B12 vitamini ve tiroid hormonu gibi bazı ilaçların vücut tarafından emilmesi için gereklidir. Ayrıca mide asidi, yutulan mikroorganizmaların bağırsaklara ulaşıp çoğalmasını ve bu yolla gelişebilecek bağırsak enfeksiyonlarını engeller” diye konuştu.

YAKLAŞIK YÜZDE 70’İ GEREKSİZ İLAÇ KULLANIYOR

Asit baskılayıcı olarak bilinen proton pompa inhibitörlerinin 80’li yıllardan itibaren kullanımda olduğunu ifade eden Doç. Dr. Yaşar, “Bunlar dünyada ve ülkemizde çok sık, gereksiz ve uzun kullanılan ilaç gruplarındandır. Yapılan farklı çalışmalarda, hastaların yüzde 25 ila 70’inin bu grup ilacı gereksiz kullandığını ortaya çıkardı. Ülkemizde bu ilaçların ‘mide koruyucu’ olarak tanımlanması da bu gereksiz kullanımın başlıca sebebidir. Diyabet, tansiyon, kalp gibi kronik hastalıklar nedeniyle ilaç kullanan tüm hastalar ek olarak koruyucu mide ilaçları da kullanır. Bu tedaviler sırasında koruma amaçlı mide asidini azaltma çabası doğru ve gerekli bir yaklaşım olmadığı gibi, uzun dönemde farklı sorunlara sebep olabilir. Özellikle ‘Dispepsi’ olarak tanımlanan ve aslında stres, beslenme ve yaşam tarzı ile ilişkili şikayetleri olan hastalarda, yanıt alamamalarına rağmen yıllarca düzenli mide ilaçları kullanımı sıkça karşılaştığımız bir durumdur” dedi.

UZUN SÜRELİ KULLANIMI SAKINCALI

Doç. Dr. Yaşar, asit baskılayıcı ilaçların uzun süreli kullanımının birçok soruna yol açtığına işaret ederek, şu bilgileri verdi:

“Genel olarak güvenli kabul edilseler de asit baskılayıcı ilaçlar 1 yıldan daha uzun süre ve yüksek doz kullanımlarda kemik yoğunluğunda azalma ve kırıklara, bağırsak ve akciğer enfeksiyonlarına, magnezyum ve vitamin B12 eksikliklerine yol açabilir. Bu nedenle kısa süreli ve düşük doz kullanım tercih edilmeli. Asit baskılayıcı ilaçların reflü hastalığı, gastrit ve ülser tedavisinde hafta, Helikobakter pylori tedavisinde ise 14 gün antibiyotik tedavisi ile kullanılması yeterlidir.”

BAZI İSTİSNALAR VAR

Ancak bazı istisnai durumların olduğuna dikkati çeken Doç. Dr. Yaşar, “Reflüye bağlı ileri derecede yemek borusu hasarı ve ‘Barrett’ hücresel değişikliği olanlar hekim gözetiminde uzun vadeli bu ilaçları kullanabilir. Aynı şekilde yemek borusu darlıklarından dolayı tedavi alanlar; yaşlı, ek hastalıkları ve ülser kanaması veya delinmesi öyküsü olup uzun süre ağrı kesici, aspirin ve kan sulandırıcı kullanmak zorunda olan özellikli hasta grupları da hekim önerisi ve takibi ile uzun süre mide ilaçları kullanabilir” diyerek sözlerini sonlandırdı.