Milli Cemiyetler Ve Kuvayi Milliye
kaynağı değiştir]
- ^Sabahattin Selek: Anadolu İhtilâli (1. Cilt), Kastaş A.Ş. Yayınları, 1987, s. 127 5 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. (Türkçe)
- ^Sina Akşin, Ana Çizgileriyle Türkiye'nin Yakın Tarihi, s. 137.
- ^"Kurtuluş'un Öyküsü "Batı"". 4 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^[1] 10 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kuva-yı Milliye'nin Askeri Açıdan Etüdü, Atatürk Araştırma Merkezi
- ^[2]M. Ali Eren 3 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^İNÖNÜ; Hatıralar (Yayıma Hazırlayan: Sabahattin Selek), İstanbul 1985, s. 176
- ^Atatürk ile ilgili Arşiv Belgeleri, Başbakanlık Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayınlan, Ankara 1982, s. 83
Dış bağlantılar[değiştir Müdâfaa-i Milliye Cemiyeti
Müdâfaa-i Milliye Cemiyeti, Osmanlı Devleti’nde 1913-1919 arasında faaliyet göstermiş İstanbul merkezli dernektir.
Türk Kurtuluş Savaşı’nın başlamasına önayak olan millî cemiyetlerin öncüsü kabul edilir.[1]
Osmanlı Devleti’nde Trablusgarb ve Balkan Savaşları sonucu ortaya çıkan ekonomik, sosyal ve siyasal sorunlarına siyasi grup ve endişelerden uzak olarak çözüm üretmek ve savaşan orduya destek olmak için[2] devletin üst yönetimindeki kişiler tarafından kurulan cemiyet; cephedeki askerlerin ailelerine yardım etmek, savaş bölgelerinde hastaneler kurmak, gönüllü asker toplamak gibi faaliyetler göstermiştir. 1914 yılında Hilal-i Ahmer ve Donanma Cemiyeti ile birlikte "kamu yararına hizmet eden dernek ve cemiyetler" statüsüne alınan kuruluş, dönemin en ünlü cemiyetlerindendi. Faaliyetleri, Millî Mücadele'deki sivil direniş örgütlerine[3] ve Türkiye devrinde yapılan birçok faaliyete örnek olmuştur.[2]
Tarihçe[değiştir kaynağı değiştir]
Kuvâ-yi Milliyecilerin yaptığı Kurtuluş Savaşı hazırlıkları (1921)
Not: Videoyu izlemek için mavi düğmeye tıklayınız.Kuvâ-yi Milliye mevcudu, 1919 yılı sonuna kadar, Batı Anadolu'da 6.500-7.500 arasında değişmiştir. 1920 yılı ortalarında ise, bu mevcudun yaklaşık 15.000 kişiye ulaştığını tahmin edilmektedir.[4] İlk Kuvâ-yi Milliye kıvılcımı (ilk silahlı direniş) Güney Cephesi'nde Dörtyol'da 19 Aralık 1918’de Fransızlara karşı başlamıştır. Bunun en önemli nedeni, Fransızların, Güney Cephesi'nde gerçekleştirdikleri işgallerine Ermenileri ortak etmeleridir.
İkinci etkili silahlı direniş hareketi (örgütlü ilk Kuvâ-yi Milliye hareketi) İzmir'in İşgali'nden sonra; Kuvâ-yi Milliye hareketini, milliyetçi ve yurtsever olan bazı subaylar halkı örgütleyerek Ege Bölgesi'nde resmen başlatmışlardır. Batı Anadolu'daki Kuvâ-yi Milliye birlikleri düzenli ordu kuruluncaya kadar geçen sürede Yunan birliklerine karşı vur kaç taktiği ile savaşmıştır. Güney Cephesi'nde (Adana, Maraş, Antep ve Urfa) Kurtuluş Savaşı'nı düzenli ve disiplinli Kuvâ-yi Milliye birlikleri yapmıştır. Ulukışla'da faaliyet gösteren Kuvâ-yi Milliye de ilk kurulanlardan olup Fransızların Toroslar'ın ardında ulaştığı bu en iç noktadan kısa sürede püskürtülmelerini sağlamışlardır. Çalışmalarını belgeleyen bir karar defterinin çabalarıyla günümüze ulaşmıştır.[5]
Yerel sivil örgütlenmeler, çeteler olarak ortaya çıkan Kuvâ-yi Milliye, düzenli ordulardan oluşan işgalci güçlere karşı, bugünkü deyimiyle bir gerilla savaşı uygulamıştır. İlk direniş olayları Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde Fransızlara karşı görülmüşse de, örgütlü direniş İzmir'in düşmanca ele geçirilmesinden sonra Ege Bölgesi'nde Kuvâ-yi Milliye olarak başlamış ve bağımsız yerel örgütlenmeler olarak yayılmıştır. Bölgesel kuruluşlar, daha sonra TBMM'nin kurulması ile birleştirilmiş ve I. İnönü Muharebesi sırasında da düzenli orduya dönüşmüştür.
Mustafa Kemal Paşa Kuvâ-yi Milliye'nin kuruluşunu şöyle açıklar:
“ Hükümet merkezi, düşmanların şiddetli çemberi içindeydi. Siyasal ve askerî bir çember vardı. İşte böyle bir çember içinde yurdu savunacak, ulusun ve devletin bağımsızlığını koruyacak kuvvetlere emrediyorlardı. Bu biçimde yapılan emirlerle, devlet ve ulusun araçları temel görevlerini yapamıyorlardı. Yapamazlardı da. Bu araçları savunmanın birincisi olan ordu da, 'ordu' adını korumakla birlikte, elbette temel görevini yerine getirmekten yoksundu. İşte bunun içindir ki yurdu savunmak ve korumak olan temel görevi yerine getirmek, doğrudan doğruya, ulusun kendisine kalıyor. Buna Kuva-yi Milliye diyoruz...
„
Kuvâ-yi Milliye'nin oluşmasının nedenleri[değiştir kaynağı değiştir]
Dernek, devletin üst yönetimi tarafından kurulmuştur. Kurucular arasında şu isimler yer alır: Sultan Mehmet Reşat (Padişah), Talat Bey (Dahiliye Nazırı), Enver Paşa (Harbiye Nazırı), Hayri Efendi (Şeyhülislam), Mehmed Said Halim Paşa (Sadrazam ve Hariciye Nazırı), Cavit Bey(Maliye Nazırı), Ahmet Cemal Paşa (Bahriye Nazırı)
Faaliyetleri[değiştir
nest...
Müdâfaa-i Milliye Cemiyeti
Müdâfaa-i Milliye Cemiyeti, Osmanlı Devleti’nde 1913-1919 arasında faaliyet göstermiş İstanbul merkezli dernektir.
Türk Kurtuluş Savaşı’nın başlamasına önayak olan millî cemiyetlerin öncüsü kabul edilir.[1]
Osmanlı Devleti’nde Trablusgarb ve Balkan Savaşları sonucu ortaya çıkan ekonomik, sosyal ve siyasal sorunlarına siyasi grup ve endişelerden uzak olarak çözüm üretmek ve savaşan orduya destek olmak için[2] devletin üst yönetimindeki kişiler tarafından kurulan cemiyet; cephedeki askerlerin ailelerine yardım etmek, savaş bölgelerinde hastaneler kurmak, gönüllü asker toplamak gibi faaliyetler göstermiştir. 1914 yılında Hilal-i Ahmer ve Donanma Cemiyeti ile birlikte "kamu yararına hizmet eden dernek ve cemiyetler" statüsüne alınan kuruluş, dönemin en ünlü cemiyetlerindendi. Faaliyetleri, Millî Mücadele'deki sivil direniş örgütlerine[3] ve Türkiye devrinde yapılan birçok faaliyete örnek olmuştur.[2]
Tarihçe[değiştir kaynağı değiştir]
Not: Videoyu izlemek için mavi düğmeye tıklayınız.
Kuvâ-yi Milliye mevcudu, 1919 yılı sonuna kadar, Batı Anadolu'da 6.500-7.500 arasında değişmiştir. 1920 yılı ortalarında ise, bu mevcudun yaklaşık 15.000 kişiye ulaştığını tahmin edilmektedir.[4] İlk Kuvâ-yi Milliye kıvılcımı (ilk silahlı direniş) Güney Cephesi'nde Dörtyol'da 19 Aralık 1918’de Fransızlara karşı başlamıştır. Bunun en önemli nedeni, Fransızların, Güney Cephesi'nde gerçekleştirdikleri işgallerine Ermenileri ortak etmeleridir.
İkinci etkili silahlı direniş hareketi (örgütlü ilk Kuvâ-yi Milliye hareketi) İzmir'in İşgali'nden sonra; Kuvâ-yi Milliye hareketini, milliyetçi ve yurtsever olan bazı subaylar halkı örgütleyerek Ege Bölgesi'nde resmen başlatmışlardır. Batı Anadolu'daki Kuvâ-yi Milliye birlikleri düzenli ordu kuruluncaya kadar geçen sürede Yunan birliklerine karşı vur kaç taktiği ile savaşmıştır. Güney Cephesi'nde (Adana, Maraş, Antep ve Urfa) Kurtuluş Savaşı'nı düzenli ve disiplinli Kuvâ-yi Milliye birlikleri yapmıştır. Ulukışla'da faaliyet gösteren Kuvâ-yi Milliye de ilk kurulanlardan olup Fransızların Toroslar'ın ardında ulaştığı bu en iç noktadan kısa sürede püskürtülmelerini sağlamışlardır. Çalışmalarını belgeleyen bir karar defterinin çabalarıyla günümüze ulaşmıştır.[5]
Yerel sivil örgütlenmeler, çeteler olarak ortaya çıkan Kuvâ-yi Milliye, düzenli ordulardan oluşan işgalci güçlere karşı, bugünkü deyimiyle bir gerilla savaşı uygulamıştır. İlk direniş olayları Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde Fransızlara karşı görülmüşse de, örgütlü direniş İzmir'in düşmanca ele geçirilmesinden sonra Ege Bölgesi'nde Kuvâ-yi Milliye olarak başlamış ve bağımsız yerel örgütlenmeler olarak yayılmıştır. Bölgesel kuruluşlar, daha sonra TBMM'nin kurulması ile birleştirilmiş ve I. İnönü Muharebesi sırasında da düzenli orduya dönüşmüştür.
Mustafa Kemal Paşa Kuvâ-yi Milliye'nin kuruluşunu şöyle açıklar:
| “ | Hükümet merkezi, düşmanların şiddetli çemberi içindeydi. Siyasal ve askerî bir çember vardı. İşte böyle bir çember içinde yurdu savunacak, ulusun ve devletin bağımsızlığını koruyacak kuvvetlere emrediyorlardı. Bu biçimde yapılan emirlerle, devlet ve ulusun araçları temel görevlerini yapamıyorlardı. Yapamazlardı da. Bu araçları savunmanın birincisi olan ordu da, 'ordu' adını korumakla birlikte, elbette temel görevini yerine getirmekten yoksundu. İşte bunun içindir ki yurdu savunmak ve korumak olan temel görevi yerine getirmek, doğrudan doğruya, ulusun kendisine kalıyor. Buna Kuva-yi Milliye diyoruz... | „ |
Kuvâ-yi Milliye'nin oluşmasının nedenleri[değiştir kaynağı değiştir]
Dernek, devletin üst yönetimi tarafından kurulmuştur. Kurucular arasında şu isimler yer alır: Sultan Mehmet Reşat (Padişah), Talat Bey (Dahiliye Nazırı), Enver Paşa (Harbiye Nazırı), Hayri Efendi (Şeyhülislam), Mehmed Said Halim Paşa (Sadrazam ve Hariciye Nazırı), Cavit Bey(Maliye Nazırı), Ahmet Cemal Paşa (Bahriye Nazırı)