Rüzgar Gülü İçin: 0332 988 0332 veya Tıklayın: Rüzgar Türbini
Rüzgâr gücü mümkün rüzgâr enerjisinin bir ölçümüdür. Rüzgâr gücü, rüzgâr hızının kübünün bir fonksiyonudur. Eğer rüzgâr hızı iki misline çıkarsa rüzgârdaki enerji sekiz faktörü ile artar (23). Bunun anlamı şudur; rüzgâr hızındaki küçük değişiklikler rüzgâr enerjisinde büyük değişikliklere neden olurlar.
Örneğin, 12.6 m/s hızındaki bir rüzgâr ile üretilebilecek enerji miktarı, 10 m/s hızındaki bir rüzgârdan üretilebilecek enerjinin 2 katıdır. (10 = 1000, 12.63 = 2000).
Yer seçimi veya ölçüm hataları ile yapılabilecek küçük rüzgâr hızı hataları bir rüzgâr türbini yatırımında büyük hatalara neden olabilmektedir. Bu nedenle, rüzgâr türbini satın almadan önce, doğru ve sürekli bir rüzgâr çalışması yapılmalıdır. Ekonomik olarak uygulanabilir olması için, bir rüzgâr türbini kurulacak yerde yıllık ortalama en az 5.4 m/s (12 mph) rüzgâr hızı olmalıdır.
Rüzgârdaki Mümkün Güç Miktarı
W = 0.5 r A v3 eşitliği ile verilir.
W: güç/enerji r: hava yoğunluğu A: kanat alanı v: rüzgâr hızı
Hava yoğunluğu yükseklikle, sıcaklıkla ve hava cepheleri ile değişir. Rüzgâr gücü hesaplamalarında, hava cephelerinin etkisi önemsenmeyecek kadar küçüktür, böylece hava yoğunluğu formülü şöyledir:
P = 1.325 P/T T: Fahrenheit + 459.69 olarak sıcaklık P: Yüksekliğe göre düzeltilmiş Mercury basıncı (inch)
Tipik ortalama hava sıcaklığı (59 °F) deniz seviyesine indirgenerek hava yoğunluğu için bir standart değer kullanılabilir. Bu durumda güç eşitliği basit olarak aşağıdaki hale gelir:
Basitleştirilmiş Güç Eşitliği
Metrik Birimler
W = 0.625 A v3 W: Güç (watt) V: Rüzgâr hızı (m/s) A: Rüzgâr türbini kanatları tarafından süpürülen alan (m2)
A = Π r2 r: Rotor yarıçapı (m)
Basitleştirilmiş güç eşitliği denklemi, rüzgâr turbinenden elde edilecek gücün amprik olarak hesaplanabilmesi için türetilmiştir. Bu denklemden anlaşılabileceği gibi, bir sistemden elde edilecek enerji, rüzgâr hızının kübü ile doğru orantılıdır. Ayrıca elde edilecek güç, rüzgâr türbin kanatlarının süpürdüğü alan dolayısıyla rotor yarıçapının karesi ile orantılıdır.[10]
Sıcak havayla soğuk havanın yer değiştirmesi sonucu ortaya çıkan enerjiye rüzgar enerjisi adı verilir. Yeryüzündeki fiziki farklılıklarla birlikte güneşin atmosferi farklı ısıtmasından da rüzgar enerjisi oluşur. Kısaca atmosferdeki basınç farklılıklarından meydana gelen rüzgar enerjisi, güneş enerjisinin farklı bir türüdür. Rüzgar enerjisinden elektrik üretme işlemi, rüzgarın kinetik enerjisinin elektrik enerjisine dönüştürülmesiyle yapılır.
Rüzgar enerjisi elde etmek için rüzgar gücünün optimum seviyede olduğu bölgelere rüzgar türbini kurulur. Optimum rüzgar seviyesinden kasıt, rüzgarın yerden 10 - 50 metre yükseklikte, saatte en az 4m hızla esmesidir. 2 çeşit rüzgar türbini bulunur. Bunlardan ilki yatay eksenli rüzgar tribünleri, ikincisi ise dikey eksenli rüzgar türbinleridir. Dünya genelinde en çok kullanılan rüzgar türbini çeşidi ise yatay eksenli rüzgar türbinidir.
Rüzgar türbini, pervane, kule, jeneratör ve elektronik aksamlar olmak üzere 4 ana parçada oluşur. Rüzgar türbinini oluşturan tüm kısımlar ise şu şekildedir;
Rotor: Rüzgar pervaneleriyle dişli kutusunun yer aldığı bölümdür.
Pervane: Rotor miline bağlı olarak rüzgarın kinetik enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren bölümdür. Genellikle polyester ya da fiber-glass gibi hafif ama dayanıklı malzemelerden yapılır.
Dişli Kutusu: Rüzgar enerjisi vasıtasıyla dönme hızını arttıran bölümdür. Dişli kutusu, rüzgarın döndürme hızını arttırarak jeneratörün ihtiyacı olan hıza ulaştırır.
Anemometre: Rüzgar hızını ölçen cihazdır. Rüzgarın hızı, rüzgar enerjisi sisteminin elektrik aksamına gönderilerek olası problemlerin önüne geçilir.
Rüzgar Vanası: Rüzgarın yönünü belirler. Bu sayede, sapma motoru aracılığıyla türbinin yönü, rüzgarın yönüne göre şekillendirilir.
Jeneratör: Mekanik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştüren bölümdür. Rüzgar türbinlerinde üç çeşit jeneratör kullanılır. Bunlar; doğru akım şönt, senkron ve indüksiyondur.
Fren: Acil durumlarda rotoru durduran cihazdır. Rüzgar türbinlerinde üç çeşit fren bulunur. Bunlar; mekanik, hidrolik ve elektrikseldir.
Yönetici: Rüzgar türbinlerini, rüzgarın yönüne doğru çeviren bölümdür.
Transformatör: Jeneratörde üretilen elektrik enerjisini şebekeye aktarmak için uygun boltaj seviyesini ayarlayan bölümdür.
Kule: Rüzgar türbinini taşıyan bölümdür. Genellikle silindirik formda üretilir. Bunun sebebi ise teknik personelin, türbine güvenli bir biçimde ulaşmasını sağlamaktır. Kafes şeklinde kuleler de vardır fakat, güvenlik sebebiyle çok fazla tercih edilmez.
Şebeke Bağlantı Sistemleri: Rüzgar santrallerinde, rüzgar enerjisiyle üretilen elektrik enerjisini şebekeye aktaran sisteme denir.
Rüzgar türbinleri 4 farklı özellik baz alınarak sınıflandırılır. Bunlar; kontrol sistemleri, dönme ekseni, kurulu güç miktarı ve jeneratör tipidir. Aslında iki ana rüzgar türbini çeşidi bulunsa da rüzgar türbinleri toplamda 5 çeşittir. Bunlar;
Mikro Rüzgar Türbinleri: Sabit mıknatıslı jeneratörlerin kullanıldığı mikro rüzgar türbinleri, akü şark etmek amacıyla kullanılır. Elektriksiz evler ve küçük gemilerde kullanılan bu tip türbinler en fazla 3 kW enerji üretir.
Küçük Rüzgar Türbinleri: Sabit mıknatıslı jeneratörler aracılığıyla elektrik üreten küçük rüzgar türbinleri en fazla 30 kW enerji üretir.
Yatay Eksenli Rüzgar Türbinleri: Rotoru yatay eksende çalışan bu tip rüzgar türbinlerinden maksimum enerji elde etmek adına rotorların rüzgarın akış yönünde bulunması gerekir. Bunun için de rotorun, kule üzerinde dönmesi hedeflenir. Rüzgar yönüne, öne rüzgar ve arkaya rüzgar olmak kaydıyla iki şekilde dönme hareketi yapılır. Rüzgarın ön taraftan alındığı durumlarda rotorun arkasına kılavuz kanat yerleştirilir. Rüzgarın arka taraftan alındığı durumlarda ise kanatlar konik formda yapılır. Bu sayede türbin, sürekli rüzgar yönüne dönerek maksimum verim alınır. Genellik büyük ölçekli rüzgar santrallerinde kullanılan yatay eksenli rüzgar türbinleri, genellikle 3 kanatlı olur. Rotor, jeneratör, fren sistemleri ve dişliler, kule üzerinde bulunan yatay şafta bağlanır.
Dikey Eksenli Rüzgar Türbinleri: Bu tip rüzgar türbinlerinin dönme yönü, rüzgar yönüne dik gelecek şekilde ayarlanmıştır. Üstelik pervaneleri de dikey konumdadır. Dikey eksenli rüzgar türbinleri rüzgarın yön değiştirmesinden etkilenmediği için yönlendirici parçalara ihtiyaç duymaz. Ayrıca, elektronik ve elektro-mekanik parçaları yerde bulunduğu için bakımı son derece kolay ve maliyetsizdir.
Eğik Eksenli Rüzgar Türbinleri: Dönme eksenleri rüzgara göre belirli bir açıya yerleştirilen türbinlere eğik eksenli rüzgar türbinleri denir. Pervanelerle dönme ekseni arasında belirli bir açı bulunur. Kullanım alanı oldukça azdır.
Rüzgar enerjisinin kullanım alanları oldukça fazladır. Son yıllarda rüzgar enerjisinden elektrik üretme işlemi giderek artmıştır. Bunun nedeni ise rüzgar enerjisinin güneş enerjisine nazaran çok daha verimli olmasıdır. Fakat, rüzgar enerjisinden elektrik üretmek, güneş enerjisinden elektrik üretmeye göre daha pahalıdır ve rüzgar türbinlerinin bakımı daha zordur. Rüzgar enerjisi;
- Yel değirmenlerinin milini döndürmede,
- Yelkenli gemilerin yüzdürülmesinde,
- Su pompalama sistemlerinde,
- Üretilen elektrikle aydınlatma sistemlerinde,
- Denizde seyir halinde olan gemiler için elektrik üretmede,
- Rüzgar santralleri aracılığıyla elektrik üretilmesinde,
- Değirmenlerde tahıl üretilmesinde,
- Temiz ve içilebilir su elde edilmesinde kullanılır.
Rüzgar Türbini Fiyatları: Rüzgar türbini fiyatları, jeneratör gücü arttıkça artar. Jeneratör gücünün değişmesi, rotor çapıyla kule yüksekliğinin değişmesi demektir. Tek türbinden ya da az sayıda türbinden meydana gelen rüzgar türbinlerinin maliyeti, çok sayıda türbinden meydana gelen rüzgar türbinlerine oranla daha yüksektir. Ortalama bir rüzgar türbinin ömrü 25 yıldır. 25 yılını tamamlamış türbinlerde verim oldukça düştüğü için kullanımı uygun değildir.
Rüzgar Türbini Kurulum Maliyeti: Rüzgar türbinin kurulum maliyetinde; betonarme temel, yol yapımı, transformatör, iletişim bağlantıları, kablo maliyetleri ve transformatörden iletim vardır. Rüzgar türbinlerinin bir demet oluşturmak, tek bir rüzgar türbini kurmaya oranla daha verimli olduğu gibi daha az maliyetlidir.
İşletme ve Bakım Masrafı: Rüzgar türbinlerinin ömrü 25 yıldır. Daha spesifik olmak gerekirse 130 bin saat işletme süreleri vardır. Rüzgar türbinin gerçek ömrü ise bölgedeki hava şartlarıyla türbinin kalitesine bağlıdır.
Ana madde: Savonius Rüzgâr Türbini
Savonius rüzgâr türbinleri, Dikey Eksenli Rüzgâr Türbinleri sınıfına girmektedir, rüzgâr enerjisini dönen bir şafta moment olarak aktarmak için kullanılır. İki ya da üç adet aerofoil, kepçeye benzer kesitin birleşimi şeklindedir. En yaygını iki adet kepçenin bulunduğu durumdur ve “S” şeklini andıran bir görüntüsü vardır.