Mirena® levonorgestrel içeren hormonlu spiral olarak tanımlanır ve standart spirallerdeki kanama artışı ve uzamasına sebep olmaz. Spiralin çubuğuna emdirilmiş bir çeşit progesteron türevi olan levonorgestrel, rahim duvarının kalınlaşmasını önler. Mirena® bu sayede gebelikten korunma sağlarken kanamayı azaltıcı etkisi sayesinde de, aşırı kanaması olan kadınlarda tedavi amacıyla kullanılabilmektedir.
Özellikle perimenopozal dönemde düzensiz kanamadan şikayet eden kadınlarda, hem korunma, hem de tedavi maksadıyla tercih edilebilir. Aşırı kanama yapan ve bazen rahim ameliyatı gerektiren myom, hiperplazi, disfonksiyonel kanama gibi rahatsızlıkların tedavisinde ilk basamak olarak kullanılabilir.
Mirena takıldıktan sonraki 3 ay içinde bir takım düzensiz lekelenmelere sebep olabilir. Takipte kalındığı taktirde bir müddet sonra adet kanamaları belli bir düzene girer ve az miktarda olmaya devam eder. Sıklıkla adetliyken takılır. Poliklinik şartlarında uygulanması ve çıkarılması mümkündür. 5 yıl süreyle kanamalarda azalma ve gebelikten korunma etkisi devam eder. 5 yılın sonunda ihtiyaç halinde yenisiyle değiştirilmelidir.
Tekrar gebelik düşünüldüğü taktirde Mirena® çekilebilir ve fertilite hızla geri döner.
Diğer tüm spirallerde olduğu gibi Mirena®'ya rağmen gebelik gelişmesi durumunda akla dış gebelik getirilmelidir.
Doğum kontrol yöntemlerinden en sık tercih edileni ve en etkili olanlardan birisi spirallerdir. Spiral, rahme yerleştirilen küçük, T şeklindeki bir cihazdır. Takılması, kullanılması çok basit, uzun süreli kullanıma da uygun olduğundan spiralle korunmak tercih edilir. Spiral, basit bir ayakta tedavi prosedürü ile rahim içine yerleştirilir ve sonrasında doktorun önerdiği aralıklarla kontrol edilmesi yeterli olur. Spirallerin hormonlu ve hormonsuz olmak üzere iki çeşidi vardır.
Hormonlu spiral nedir?
Hormonlu spiral (IUD), intrauterin kontrasepsiyon (rahim içi doğum kontrol) tipidir. Hormonlu spiral ile gebeliği önlemek için rahme küçük bir cihaz yerleştirilir ve gebelikten korunur. Hormonlu spiraller yumuşak ve güçlü bir plastik türünden üretilir ve “T” şeklinde cihazlardır. Bu konuda eğitim alan bir doktor, hemşire ya da ebe spirali hızlı ve kolay bir şekilde rahme yerleştirebilir.
Ülkemizde Mirena, Skyla ve Liletta markalı 3 farklı hormonlu spiral eczanelerde satılmaktadır. Bunların hepsinde de birçok doğum kontrol hapında bulunan progestin adı verilen hormon bulunur. Bu hormon sayesinde gebeliğin oluşması önlenir. Spirallerin kullanımı çok rahattır, sadece hala yerinde olduğundan emin olmak için ayda bir spiralin ipini kontrol etmek yeterli olur. Herhangi bir cerrahi işlem olmadan takılabilen spirallerin, ilerde bebek sahibi olmak istendiğinde çıkarılabiliyor ve hamile kalma çalışmalarına hemen başlanabiliyor olması çok önemlidir.
Spiral takarken acı, ağrı olur mu, herhangi bir şikayet olur mu?
Acı ve ağrı hissi herkes için farklıdır ve bazı kadınlar spirali yerleştirme sırasında ve sonrasında rahatsızlık, baş dönmesi veya lekelenme gibi sorunlar yaşayabilir. Normal şartlar altında hormonlu spiralden kaynaklı şikayetlerin kısa süre içinde kendiliğinden geçmesi beklenir, bir hafta gibi bir sürede geçmemesi durumunda doktora başvurmak gerekir. Zira bu tür bir durumda hormonlu spirali düzgün yerleştirilmemiş ve acilen müdahale gerektiriyor olabilir.
Hormonlu spiraller nasıl çalışır?
Hormonlu spiraller takıldıktan sonra her gün kadının vücuduna yavaş yavaş hormon salar. Bu hormon da gebeliğin gerçekleşmesine engel olur. Hormonlu spiral;
Skyla markalı spiral, mg progestin hormonu olan levonorgestrel içerir. Bunun yaklaşık 14 mcg’si ilk 25 gün boyunca her gün salınır. Sonrasında ise üç yıl için günlük 5 mcg levonorgestrel salınarak gebelikten korur.
Mirena markalı hormonlu spiral en yaygın kullanılan spiraldir ve 52 mg levonorgestrel içermektedir. Bu hormonun yaklaşık 20 mcg’si, cihaz yerleştirildiğinden itibaren her gün salınırken, bu oran günde yaklaşık 10 mcg’ye düşer.
Hormonlu spiral takıldıktan 7 gün, yani bir hafta sonra gebelikten korumaya başlar. Bu bakımdan ilk bir hafta prezervatif gibi yedek doğum kontrol yöntemi kullanılmalıdır.
Hormonlu spirallerin yan etkileri nelerdir?
Hormonlu spiraller kullanıldığında vücuda dışarıdan hormon verildiği için bunların az ya da çok yan etkileri olabilmektedir. En sık kullanılan Mirena ve Skyla adlı hormonlu spiraller aynı yan etkilere sahiptir. Bu yan etkiler;
Hormonlu spiraller ne kadar süre etkilidir?
Hormonlu spiraller günümüzde kullanılmakta olan doğum kontrol yöntemlerinden en uzun süre etkili olandır. Hormonlu spiral kullanan kadından sadece 1 tanesi hamile kalabilir. Uzmanlara göre hormonlu spiral, tüplerin bağlanmasından daha etkilidir ve spiral çıkarıldıktan sonra hamile kalmak çok daha kolaydır. Hormonlu spirallerin uzun süre dayanıyor olması, özellikle Mirena markalı hormonlu spiralin en az 5 yıl olması çok büyük avantajdır.
Hormonlu spiral kullanmanın faydaları nelerdir?
Hormonlu spiral kullanmanın dezavantajları nelerdir?
Hormonlu spiral ile ilgili güvenlik uyarıları nelerdir?
Neden hormonlu spiral kullanılmalı?
Hormonlu spiral takılmadan önce özellikle de hangi doğum kontrol seçeneğinin en iyi olduğu konusunda doktor ile görüşmek gerekir. Hormonlu spiralin içerdiği hormonların vücutta yol açabileceği olası sorunlardan korunmak için de bakır bir spiral tercih edilebilir.
Spiral rahim içine yerleştirilerek hamile kalınmasına engel olan, farklı çeşitler ve boylarda olan küçük bir alettir.
Doğum kontrol yöntemi seçeneklerine bakacak olursak:
Tüp ligasyonu ve vazektomi gibi kalıcı yöntem istenmiyorsa tercih doğum kontrol hapı ya da spiral olması daha sağlıklı ve güvenlidir.
Klasik spiral T şeklinde olup, rahim içinde duracak şekilde tasarlanmış aletlerdir. Spiraller spermlerin yumurtaya ulaşmasını engelleyerek ve rahim iç dokusunda yani endometriumda oluşturdukları değişiklikten dolayı embriyonun yerleşmesine engel olarak gebeliği önlerler.
Spiral gebelik isteği olduğunda çıkarılınca ilk adet dönemi ile birlikte koruyuculuk ortadan kalkar.
İki çeşit spiral grubu vardır:
Şu an kullanılmayan sadece plastik aksamı olan S şeklinde spiraller de mevcuttu. Ancak koruyuculuğu bakırlı ve hormonlu spirallere göre daha az olduğu için artık kullanılmıyor.
Bakırlı spiral
Hormonlu spiral
Bakırlı spiralde son yıllarda rahim içinde tepe noktasına (fundus) sabitlenen gynefix spirali de yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Gynefix
Hormonlu spiraller gebelikten koruma yanında adet problemlerde de kullanılır. Ağrılı, uzun süreli ve çok ağrılı adet geçirenlerde hem kanama miktar ve süresini hem de adet sancısını azaltır ya da tamamen yok eder. Endometriozis ve PCOS şikayetlerinde azalma sağlar.
Spiral nasıl takılır?
Spiral rahim içine muayenehane şartlarında anestezi olmaksızın ya da lokal veya çok nadiren genel anestezi ile takılabilir. Takılma işlemi sırasında biraz ağrı olabilir ancak çok fazla rahatsızlık veren bir ağrı değildir.
Spiral takmak için vajinal muayene pozisyonunda spekulum takıldıktan sonra rahim ağzı tutulur. Spiral ince bir içinde rahim iç kısmına iletildikten sonra spiral içeride bırakılarak tüp çıkarılır. Spiral ipi rahatsızlık vermeyecek şekilde kesilerek kısaltılır.
İşlem sonrasında adet sancısı kadar veya biraz fazla ağrı ile birlikte az miktarda kanama görülebilir. Fazla rahatsızlık olursa ağrı kesici kullanılabilir.
Spiral adet döneminin herhangi bir periyodunda takılabilir. Adet kanaması döneminde takılması biraz daha rahat olabilir ve gebelik olmadığından emin olduğumuz bir dönem olduğu için tercih edilebilir.
Çoğu sağlıklı kadın spiral kullanabilir. Özellikle cinsel yolla bulaşan hastalık riski olan tek eşli kadınlarda iyi bir yöntemdir. Spiral takılamayacak kimseler:
Hem hormonlu hem de bakırlı spiral % oranında gebeliği önler. Spiral usulüne uygun takılıp kontrol muayenesinde yerleşimi ile ilgili sorun yoksa koruma oranı değişmez. Hormonlu spiral 5 yıl boyunca, bakırlı spiraller daha uzun süre korumaya devam eder.
Rahim içinde fundus (tepe noktasına) sabitlenen bakırlı spiral de (gynefix) koruma oranı % 99’dan bile fazladır.
Spiral takıldıktan sonra ilk adet sonrası ve yılda bir kontrolleri yapılınca artık gebeliği düşünmenize gerek yoktur.
Spirallerin en önemli faydası gebelikten korumasıdır. Bunun dışındaki faydalarını sıralarsak:
Hormonlu ve bakırlı spirallerin yan etkileri farklıdır. Başlangıçta kramp lekelenme gibi sorunlar her iki spiralde de gözlenir fakat birkaç ay içinde spiralin çoğu yan etkileri ortadan kalkar. Nadiren bazı şikayetler kalıcı olabilir.
Hormonlu spiralin yan etkileri başlangıçta az da olsa birkaç ay içinde adet ile ilgili sorunların çoğu ortadan kalkar. Yan etkilere bakacak olursak:
İlk başlangıçtaki ağrı ve kramp için ağrı kesiciler kullanılabilir. Adet düzeninin değişmesi veya görememek gebe olduğu hissine neden olmakta. Bunun en kolay ve hızlı çözümü gebe olduğu düşünülüyorsa idarada gebelik testi yapmaktır.
Bakırlı spiralde hiç hormon bulunmadığı için hormon kullanımı ile ilgili korkular olmaz. Bakırlı spiralde en sık görülen yan etki adet dönemlerinde ağrı ve kanamada artmadır. Yan etkiler:
Bakırlı spiral olan Gynefix kullanıldığında menometroraji ve dismenore görülme sıklığı çok çok azdır.
Hormonlu ve bakırlı spiral rahim içine yerleştirildikten sonra en önemli sorun yerinde olmamasıdır. Eğer herhangi özel bir durum yoksa spiral takıldıktan sonra ilk adet sonrası ultrason ve pelvik muayene ile kontrol edilir. Ultrason ile rahim boşluğu içindeki durumu, pelvik muayene ile de spiral ipinin durumu ve spiralin rahim ağzına doğru kayıp kaymadığı tespit edilir.
İlk muayenede sorun yoksa herhangi bir şikayet olmadığı sürece yılda bir spiral kontrolü yapılmalıdır.
Hormonlu ve bakırlı spiral muayenehane şartlarında çıkarılabilir. Normal muayene gibi spekulum takıldıktan sonra rahim ağzında görülen spiral ipi hafifçe çekilerek çıkarılır. Bu esnada genelde çok az ağrı olur.
Eğer çekilme sırasında spiral ipi koparsa ya da öncesinde ip görülemezse anestezi altında küretaj yapılarak çıkarılması gerekir. Çok nadiren küretaj ile çıkmadığı durumlarda histeroskopi yardımı ile çıkarılır.
Spiral çıkarıldıktan sonra lekelenme tarzı kanama normaldir. İlk adet ile birlikte rahim içi normal haline geri döner.
Spiral takıldıktan sonra her zaman rahim içinde istediğimiz pozisyonda kalmayabilir. Serviks normal şartlarda dar olduğu için spiralin içeride kalmasını sağlar. Spiral kaymasının daha fazla olduğu durumlara bakacak olursak:
Spiralin zararları çok nadir olup kolayca çözüme ulaştırılabilecek sorunlardır:
Kliniğimizde hormonlu ve bakırlı spiralin her ikisi de takılmaktadır. Spiral takma fiyatı spiral cinsine (klasik bakırlı, gynefix, hormonlu) ve anestezi şekline (lokal, genel) göre değişmekte. En uygun klasik bakırlı en pahalı gynefix takılması.
Spiral fiyatı doğum kontrol hapı ve diğer yöntemlerle karşılaştırıldığında en az 5 yıllık bir süre için olduğundan oldukça uygun görünmektedir.
Evet kullanılabilir. Hormonlu spiral ilk 5 gün içinde takılırsa %99 oranında etkilidir.
Maalesef korumaz. STD için en iyi koruma yolu kondomdur.
Spiral takıldıktan sonra ilişki için herhangi bir bekleme süresi yoktur.
Spiral kesinlikle kilo aldırmaz. Hormonlu spiral de ilk birkaç ayda çok az ödem görülebilir. Bu sorun kısa sürede ortadan kalkar.
Hayır yapmaz.
Bakırlı spirallerde kesinlikle hormon yok. Hormonlu spiralde ise çok çok az ve sadece rahim içinde etkili. Sistemik dolaşıma geçen hormon miktarı çok az.
Hayır yapmaz.
%1 bir oranında rahim içi normal gebelik görülebilir. Dış gebelik oranında herhangi bir değişiklik yapmaz.
Klasik bakırlı spiral ile kanam gün ve miktarında bazı kadınlarda artma olabilir. Gynefix takılınca adet kanama miktar ve süresi genellikle değişmez. Hormonlu spiral ile hem kanama süresi hem de miktarı çok azalır.
Ne zaman istenirse spiral çıkarılabilir. Spiral çıkarırken adet döneminde olmaya gerek yok. Hormonlu spiral 5 yıl dolunca çıkarılması gerekir. Bakırlı spiraller kontrollerini düzenli yaptırmak şartı ile daha uzun süre kullanılabilir.
Spiral çıkarılınca ilk adet döneminden itibaren hamile kalınabilir.
Herhangi bir sorun yoksa spiral muayenehane şartlarında çıkarılabilir. İpi kaçmış ya da rahim duvarına saplanmış spiraller normal yollarla çıkmıyorsa küretaj ya da histeroskopi yardımı ile hastane şartlarında çıkarılır.
İlk 5 gün içinde hem hormonlu hem de bakırlı spiral azil korunma için oldukça etkilidir.
Genellikle 4 hafta yeterli olmakla birlikte 6. haftadan itibaren takılabilir.
Evet sonrasında beklemeden takılabilir.
Etiketler:doğum kontrol yöntemlerispiral