Mors Alfabesi Kim Buldu
Mors alfabesi nedir? Mors alfabesi ne zaman icat edildi?
Mors alfabesi nedir?
Mors alfabesi veya mors kodu, kısa ve uzun işaretler (• ve –) ile bunlara karşılık gelen ışık veya sesleri kullanarak bilgi aktarılmasını sağlayan yöntemdir.
Mors alfabesi ne zaman icat edildi?
'de telgraf ile ilgilenmeye başlayan Samuel Morse tarafından yılında oluşturuldu. 'de kullanılmaya başladı. yılında patent için başvuruldu. İlk hat ABD'de Baltimore, Maryland ile başkent Washington arasında kuruldu. İlk mesaj İncil'den bir cümleyi içeriyordu ve 24 Mayıs tarihinde gönderildi.
Orijinal mors kodu kısa ve uzun sinyallerin kombinasyonunun bir sayıya karşılık gelmesinden oluşmuştu. Her sayı da bir harfe karşılık geliyordu.
Ancak Morse'un bulduğu sistemin kullanımı kolay değildi. Asistanı Veil ile bu konu üzerine ortaklaşa çalışmaya başlayan Morse, bir süre sonra Veil'in önerdiği sistemin daha basit olduğuna ikna oldu. Veil'in sisteminde kısa ve uzun sinyallerin yanı sıra duraklamalar da kullanılıyordu. Bu sistem daha sonra Amerikan Mors Kodu olarak isimlendirildi.
Mors kodu; sesli olarak, radyo sinyallerinin açılıp kapatılmasıyla, telegraf tellerinden geçen elektrik akımıyla, mekanik yolla ya da görsel (ışıkların yanıp sönmesi) gibi çeşitli yollarla iletilebilir.
Sistem genel olarak Mors alfabesi olarak adlandırılsa da uygulamada İngiliz alfabesi ve buna bağlı noktalama işaretlerini ifade etmek için iki farklı tür mors kodu kullanılmaktadır. Bunların birincisi olan Amerikan Mors Alfabesi, genellikle telgraf sistemlerinde kullanılırken, Uluslararası Mors Alfabesi ise araları görmezden gelerek sadece kısa ve uzun sinyallere göre çalışır.
Telgraf şirketleri mesajların uzunluğundan şikayetçiydi. Bunun üzerine 5 koddan oluşan kısaltmalar geliştirildi.
Örneğin;
AYYLU : Mesaj düzgün anlaşılamadı, tekrar gönderin
LIOUY : Neden soruma cevap vermediniz?
Amerikan Mors Kodu
Ticari amaçlar için günümüzde kullanılmamaktadır. Kimi kaynaklarda "Demiryolu Morsu" diye anılır. Kısa ve uzun sinyallerin yanı sıra ara sıra da boş aralar kullanılmaktadır. Bu tür mors alfabesi karada telgraf telleri üzerinde haberleşen telgraf operatörleri için geliştirilmiştir. Günümüzde demiryolu müzelerinde görülebilmektedir.
Kodun en eski hali Morse kodu ile haberleşen operatörlerin birbirleri ile anlaşanabilmeleri için geliştirilmişti. İlk günlerde operatörler sadece iki tane ses duyarlardı: Klik ve klak sesi. Tuşa her basış klik, tuştan parmağın çekilmesi ise klak sesini yaratıyordu. Ancak bu sistemi düzgün olarak kullanabilmek çok zordu. Örneğin, operatörün A(. -) sesini gönderebilmesi için "klik klak" yapması gerekiyordu.
Birçok telgraf operatörü önceleri demiryollarında daha sonra Western Union ile haber ajanslarında çalışıyordu. Ünlü bilim adamı Thomas Edison da gençlik yıllarında telgraf operatörlüğü yapmıştı.
Modern uluslararası Mors kodu
Modern Uluslararası Mors Kodu, yılında Alman Friedrich Clemens Gerke tarafından geliştirildi. Bu kod türü ilk kez Hamburg ile Cuxhaven arasında Almanya'da kullanıldı. yılına dek birtakım küçük değişiklikler yapıldı ve aynı yıl Paris'teki Uluslararası Telgraf Konferansı'nda Uluslararası Mors Kodu olarak kabul edildi.
Bu mors kodu halen yürüklükte olan koddur. ITU (Uluslararası Telekomünikasyon Birliği) tarafından kabul edilmiştir.
Mors kullanmanın avantajları
Mors kodu radyo cihazları ile yayınlanmak istendiği zaman diğer radyo bazlı iletişim cihazlarından daha basit bir düzenek kullanmak yeterlidir. Yüksek cızırtılı, düşük frekanslı ortamlarda bile kullanılabilmektedir. Bir diğer avantajı da daha düşük bant genişliğine ihtiyaç duymasıdır. Örneğin sesli iletişimde Hz bant genişliği kullanılırken, Mors kodu için tek taraflı – Hz yeterli olmaktadır.
Mors alfabesinin geliştirilerek kullanıldığı bir diğer alan ise Q kodlarıdır. Amatör radyocular, sık kullandıkları mesajları kısaltıp Q kodları haline çevirmişlerdir. Radyo frekansı üzerinden haberleşmelerinde bu Q kodlarını kullanırlar.
Bunun dışında mors alfabesi ile haberleşme yazılı mesajlaşmadan daha hızlıdır. Hatta bazı cep telefonu şirketleri mors alfabesi uyumlu cep telefonu üretmektedir.
yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde FCC'nin Amatör Radyocu lisansını alabilmek için dakikada 5 kelimeyi Mors alfabesi ile alıp, göndermek gerekliydi. yılına kadar amatör radyo lisanslarının en üst seviyesi olan extra class için bu rakam 20 kelimeye kadar çıkıyordu. yılından itibaren bu lisans için de 5 kelime yeterli sayıldı.
yılında Dünya Radyo İletişimcileri Konferansı'nda alınan karar gereğince Uluslararası Mors Alfabesini bilmek amatör telsizci sertifikası alma koşulu olmaktan çıkarıldı.
Tecrübeli bir Mors operatörü, dakikada 40'ın üzerinde kelimeyi okuyabilir. Geleneksel telgraf cihazları yerine yarı ve tam otomatik cihazlar kullanılması sayesinde mors sinyallerinin gönderilme hızı artmıştır.
24 Mayıs tarihinde ise ilk telgrafın yıl dönümünde Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU), "@" işaretini de Mors alfabesine ekledi. @ işareti (AT COMMERCIAL) kelimesinin baş harfleri olan "AC" harflerinin karşılığı ile ifade ediliyor.
Mors Alfabesinde Haberleşme Nasıl Sağlanır?
Mesajların bir yerden bir yere iletilmesinde kullanılan işaret sistemine Mors Alfabesi denilmektedir. Değişik şekillerde yan yana getirilen noktalar ve çizgiler, bildiğimiz alfabedeki harflerden her birinin karşılığı olarak kullanılır. Mesela bir nokta ve bir çizgi (. -), “A” harfinin karşılığıdır.
Mors alfabesinin uygulanışında, gönderici cihazın başındaki memur, maniple ismi ile tanımlanan bir kola, kısa ya da uzun basışlar yapmaktadır. Burada kısa basışların karşılığı nokta, uzun basışların karşılığı ise çizgi ile belirtilmektedir. Böylece, yan yana gelen nokta ve çizgilere göre harfler, bunlardan da kelimeler ve cümleler oluşmaktadır.
Sistem genel olarak Mors kodu olarak adlandırılsa da uygulamada İngiliz alfabesi ve buna bağlı noktalama işaretlerini ifade etmek için iki farklı tür mors kodu kullanılmaktadır. İlk etapta anlayışsızlık ile karşılanmış olan Mors Alfabesi, insanlığa çok büyük yarar sağlamış olan buluşlardan biridir. Dilerseniz kısaca Mors Alfabesi kullanımından da bahsedelim.
Amerikan Mors Kodu
Mors kodunun birinci versiyonu olan bu kodlama, günümüzde ticari kullanım için rağbet görmemektedir. Kimi kaynaklarda bu kodlama için “Demiryolu Morsu” terimi kullanılır. Bu kodlamada, kısa ve uzun sinyallerin yanı sıra ara ve duraklarda yer almaktaydı. Kodlama şekli kıtalar üzerinde bulunan telgraf sistemindeki operatörler tarafından kullanılmaktaydı.
Mors kodunun ilk halinin anlaşılması ve iletimi oldukça zordu. Ve bu ilk kodu kullanan operatörler arasında iletişim, “klik ve klak” sesleri ile sağlanmaktaydı. Klik, tuşa her basış ve klak ise, tuştan parmağın kaldırılması ile oluşmaktaydı. Fakat bu seslerin anlamlanması için seslerin aynı çıkması çok zordu. Örneğin “A” harfinin iletilmesi için “klik-klak” yapılması gerekiyordu. Telgraf operatörlerinin çoğu ilk önceleri demiryolu bünyesinde çalışan personellerdir.
Modern Uluslararası Mors Alfabesi
Bu haberleşme protokolünün ismine Çağdaş Mors Kodu da diyebiliriz. yılında Alman Gerke tarafından oluşturulmuştur. İlk deneme çalışıldıktan sonra Almanya sınırları içinde kullanılmıştır. Yapılan bu kodun daha da geliştirilmesi gerekiyordu. Son yapılan çalışmaların ardından yılındaki son dokunuşlar ile Uluslararası Mors Kodu olarak yerini almıştır. Bu kod günümüzde de hala daha geçerliliğini korumaktadır. Uluslararası Telekomünikasyon Birliği tarafından da geçerliliği meşrulaştırılmıştır.
Mors Kodu Kullanmanın Yararları Nelerdir?
Mors kodu, radyo odaklı bir sistemle iletilmek istendiği zaman çok basitleşebilir. Hatta bu kolay düzenek çok cızırtılı ve düşük frekanslı ortamlarda dahi işlerliğini sürdürür. Ayrıca Mors kodu, daha düşük bant genişliği yeterlidir. Mors kodlamasının geliştirildiği bir diğer bölüm ise Q kodlarıdır. Çünkü Mors kodlamasını sık sık kullanan amatör radyocular, bu kodları kendi aralarında Q kodları ile kısaltmaktadırlar. Radyo üzerinden kurulan iletişimlerde bu Q kodları kullanılırdı.