Muaşşer Nedir

TAHMÎS

(Tahmîs-i Nâilî Çelebi gazel-i Bahâyî)

Hirâs-ı fitne saldun dehre ey bî-dâd n’eylersün
Kopardun yer yer âşûb-ı kıyâmet-zâd n’eylürsün
Perîşânlıklar etdün nev-be-nev icâd n’eylersün
Dağıtdun hâb-ı nâz-ı yârı ey feryâd n’eylersün
Edüb fitneyle dünyâyı harâb-âbâd n’eylersün

Vücûdun eylemiş hikmet-şinâs-ı âlem-i bâlâ
Aristâlis-i asr u nakd-ı vakt-ı Bû Alî Sînâ
Benânun hall-i râz-ı müşkilât-ı nabz edüb hakkaa
Edersün gerçi her derde tabîbim bir devâ ammâ
Cünûn-ı ehl-i ışk olunca mâder-zâd n’eylersün

Nihândır bû-yı fitne târ-ı anber-fâm-ı zülfünde
Nice subh-ı kıyâmet muhtfîdir şâm-ı zülfünde
Dimağ-âşüftedir cân ârzû-yı kâm-ı zülfünde
Dil-i mecrûhuma rahm eyle kalsun dâm-ı zülfünde
Şikeste-bâl olan murgı edüp âzâd n’eylersün

Zemîn nat-ı siyâset-gâh-ı dil seyf-i kazâ mübrem
Zebân hâmûş-ı hayret sîne sûzân dîdeler pür-nem
Hevâ-yı ışk şûr-efgen mahabbet gaalib ü muhkem
Şehîd-i tîg-ı ışk-ı yârdır ser-cümle-i âlem
Urub şemşîre dest ey gamze-i cellâd n’eylersün

Bulub pervâza ruhsat rûzgâra işveler satdun
Perîşân etmeğe cem’iyyet-i uşşâkı can atdun
Ne âl etdünse etdün murg-ı cânı dâma uğratdun
Varub gîsû-yı zülf-i yârı biri birine katdun
Yine bir fitne tahrîk eyledün ey bâd n’eylersün

Ne sûret kim çekersün can bağışlarsun Mesîh-âsâ
Olur hayrân-ı kârun mû-şikâfân-ı yed-i beyzâ
Bu san’atde ne Erjeng ü ne Mânîdür sana hemtâ
Güzel tasvîr edersün hatt u hâl-i dil-beri ammâ
Füsûn u fitneye geldükçe ey Bihzâd n’eylersün

Olursun Nâilî-veş gördüğün mahbûba efgende
Meta’-ı sabrunı tâlân eder her tıfl-ı nâz-ende
Mahabbet gam-fezâ esbâb-ı cem’iyyet perâkende
Bahâyî-veş değülsün kaabil-i feyz-i safâ sen de
Tekellüf ber-taraf ey hâtır-ı nâ-şâd n’eylersün

(Vezin: Mefâiaalün mefâilün mefâilün mefâilün)

Nâilî

Kaynakça[değiştir

     Asıl anlamı "onlu, on köşeli" olan mu'aşşer, her bendi on mısradan oluşan nazım şeklidir. Bu nazım biçimi edebiyatımızda müsemmen ve mütessa'a göre daha fazla kullanılmıştır.

      Kafiye düzeni:
     1- a a a a a a a a a A   b b b b b b b b b A   c c c c c c c c c A 
     2- a a a a a a a a A A  b b b b b b b b A A  c c c c c c c c A A 

 
            Örnek: Hayalî'nin (öl. 1557) 5 bendlik bir muaşşerinin ilk ve son bendleri.
            Bir güzel gördüm ki reşk-i sûret-i büt-hânedür
            Kendüsinden gayrıya âteş gibi bîgânedür
            Kim zebanından gelen efsûn ile efsânedür
            Mü'min ü küffâr ile hem-sohbet ü hem-hânedür
            Câm-ı zerrîn nûş ider bir bî vefâ mestânedür
            Nûş iden bir cür'asın bin yıl yeri mey-hânedür
            Tuğ çekmiş bir dilâverdür ki kasdı cânedür
            Nûr-ı tab'umdan çerâğın yakmamışdur yâ nedür
            Rastı ben şem'-i dil-sûzam adû pervanedür
            Kim dolaşsa ateşe pervane yâ divânedür

            ..................

            Ey Hayâlî tâ ki gördüm ol kamer-ruhsârumı
            Mihr-i âlem-tâbdan germ eyledüm bâzârumı
            Vuslatı hicrâna satdum aldılar ikrarumı
            Deyr-i aşkın râhibiydüm kesdiler zünnârumı
            Hâsılı asnâmdan pâk itdiler Ferhâr'umı
            Aldı bir şâh-ı cihân gönlüm ile esrârumı
            Nâr-ı aşkıyla yanup yakılma itdüm kârumı
            Mâh-rûlar şevkine nûr eyledüm destârumı
            Rastı ben şem'-i dil-sûzam adû pervanedür
            Kim dolaşsa ateşe pervane yâ divânedür

            fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilün 

                                                                    Hayâlî (öl. 1557)

            Açıklaması: 

     Öyle bir güzel gördüm ki, bu güzelin güzelliği puthanedeki resimleri, heykelleri kıskandırır. Ateş gibi kendisinden başka herkese ilgisizdir. Söylediği her şey ya büyü ya da efsanedir. Hem müminler hem de kafirler ile yatar, kalkar, sohbet eder. O, altın kadehten şarap içen vefasız bir sarhoştur. O kadehten bir yudum içenin yeri bin yıl meyhanedir. Canımı almak maksadıyla bayrak açmış bir yiğittir. Çırasını benim nurumdan yakmamıştır da nedir? Doğrusu ben gönüller yakan bir mum, düşman da o mumun etrafındaki pervanedir. Ateşin etrafında dolaşan da ya pervane ya da deli divanedir.

     Ey Hayalî, o ay yüzlümü görünce pazarlığım öyle kızıştı ki güneşten de kızgın bir hale geldi. Sonunda vuslatı (kavuşmayı) hicrana (ayrılığa) sattım, ikrarımı aldılar. Aşk manastırının rahibiydim, zünnarımı kestiler. Kısacası Ferhar'ımı (gönlümü) putlardan temizlediler. Bir dünya şahı gönlümü de sırlarımı da aldı. İşim onun aşkının ateşiyle yanıp yakılma oldu. Ay yüzlü güzeller arzusuyla başımdaki sarığı nur ettim, yaktım. Doğrusu ben gönüller yakan bir mum, düşman da o mumun etrafındaki pervanedir. Ateşin etrafında dolaşan da ya pervane ya da deli divanedir.

TA'ŞÎR 

     Asıl anlamı "onlama" olan ta'şir, daha önceden yazılmış bir gazelin her beytinin baş tarafına, bu beyitle aynı vezinde ve bu beytin ilk mısraı ile kafiyeli sekiz mısra eklenerek meydana getirilmiş ve bendlerden oluşmuş nazım biçimidir. Kafiye dizilişi   "a a a a a a a a (a a ), b b b b b b b b (b a), c c c c c c c c (c a)"  şeklindedir. Ta'şir edebiyatımızda çok az kullanılmış bir nazım şeklidir.

            

Musammat

Musammat; ayrı bir nazım biçimi olmamakla birlikte bazı gazel ve kasidelerde uygulanan, dize ortasında da uyak bulunması temeline dayanan bir divan edebiyatı tekniğidir.

Bu tekniğin kullanıldığı gazellere "musammat gazel" adı verilir.^[1]

Ayrıca bendlerden kurulu nazım biçimlerine (murabba', muhammes, müseddes, müsebba', müsemmen, mütessa', muaşşer, terbi', tahmis, taştir, tesdis, tesbi', tesmin, tetsi', ta'şir, terkib-i bend ve terci-i bend) verilen genel addır.

İlk bendde geçen dize ya da beyitlerin, öbür bendlerin sonunda aynen yinelenmesiyle düzenlenen musammatlara mütekerrir musammat denir.^[2]

İlk benddeki dize ya da beyitlerin, öbür bendlerin sonundaki dize ve beyitlerle yalnızca uyak bakımından uyuşması durumunda musammat, müzdevic musammat adını alır.

Örnek[değiştir

nest...

79364 79365 79366 79367 79368

oksabron ne için kullanılır patates yardımı başvurusu adana yüzme ihtisas spor kulübü izmit doğantepe satılık arsa bir örümceğin kaç bacağı vardır