NACE Kodu, Avrupa Birliği’nde tüm ticari işlemlerde kullanılması zorunlu olan ekonomik faaliyet kodlarıdır. AB ülkelerinde faaliyet gösteren her işyerine, hiyerarşik yapıda 4 veya 6 seviyeden oluşan bir NACE ekonomik faaliyet kodu verilir.
NACE kodu oluşturan 6 seviye:
NACE, ekonomik faaliyetlerin Avrupa standartlarında istatistiki sınıflandırılmasını ifade etmek için kullanılan kısaltmadır ve Fransızca, Avrupa Topluluğundaki Ekonomik Faaliyetlerin İstistiki Sınıflandırılması (Nomenclature statistique des Activités économiques dans la Communauté Européenne) sözcüklerinin başharflerinden oluşur. Avrupa Birliği’nde 1970 yılından beri geliştirilmekte olan NACE sistemi, tüm Avrupa‘da yapılan ekonomik faaliyetlerle ilgili istatistikler için temel başvuru kaynağıdır ve AB istatistik sisteminde kullanılması zorunludur.
Birleşmiş Milletler örgütü tarafından kabul edilen ISIC (Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması/ International Standard Industrial Classification of All Economic Activities) ile NACE’nin, uyumlaştırılması 1989 yılında gerçekleştirilen ISIC Rev3 (3. gözden geçirme) çalışmalarında işbirliği yapan Eurostat ve BM ekipleri tarafından sağlandı. Bu kapsamda 1990 yılında NACE Rev.1 (ilk gözden geçirme), 2002 yılında NACE Rev 1.1 ve son olarak 2006 yılında NACE Rev.2 versiyonları kabul edildi.
ISIC ve NACE, dünya genelindeki ekonomik faaliyetlere ilişkin istatistiki verilerin derlenmesini ve değerlendirilmesini sağlayan çok önemli sistemlerdir.
Avrupa Birliğine uyum çalışmaları kapsamında Türkiye’de de NACE kodu uygulamasına geçildi. 2005 yılında Türkiye’deki oda ve borsaların üye işyerlerine NACE sistemine göre faaliyet kodları verilmesi görevi TOBB’a verildi. TOBB tarafından NACE sistemi esas alınarak hazırlanan ve yayımlanan “Mesleklerin Gruplandırması Rehberi” nde, tüm faaliyetlere ilişkin NACE kodlarının yanısıra NACE sistemi, kullanılan sınıflandırma metodolojisi, ilgili terim ve kavramlar detaylı olarak açıklanmaktadır.
- GİB (Gelir İdaresi Başkanlığı), Maliye Bakanlığı, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı gibi bazı kamu kurumları, işlemlerinde NACE kodu kullanmaktadır.
KOSGEB, NACE Rev.2’de yer alan 21 sektörden 14’ünü desteklemektedir. Bu sektörlerin tanımları ile bunların NACE Kısım, bölüm, grup, sınıf ve alt sınıf kodları KOSGEB’in web sitesinde tek tek listelenmiştir.
Sadece KOSGEB’in desteklediği sektörlerde faaliyet gösteren işletmeler KOSGEB’den kredi desteği alabilmektedirler. KOSGEB desteği almak isteyen işletmeler, KOSGEB’in destek verdiği sektörlerde yer alan ekonomik faaliyetlere ait üst ve alt NACE kodlarını KOSEGEB’in resmi web sitesinden sorgulayabilirler.
NACE Kodu listesine, TÜİK, GİB, TOBB gibi bir çok kamu kuruluşunun resmi web sitesinden erişilebilir. Aşağıdaki örnekte sektör kodu D olan Elektrik , Gaz Buhar ve İklimlendirme Üretimi Dağıtımı Sektörünün 6’lı NACE kodlarından bir bölümü yer almaktadır
NACE kodu hatalı olan veya sonradan faaliyet kolu değişen işletmeler bağlı bulundukları vergi dairesi sicil servisine “NACE Kodu Değişikliği Talep Dilekçesi” vererek NACE kodlarını düzeltebilir veya değiştirebilirler. Vergi dairesi sicil servisi memurları NACE değişiklik talep dilekçesi veren işyerinin NACE koduna uygun faaliyette bulunup bulunmadığını yerinde tespit için işyerine yoklamaya gider. Yoklama sonucunda işyerinin değişiklik dilekçesinde belirttiği Nace koduna uygun faaliyette bulunduğunun tespit edilmesi halinde sistemde NACE kodu değişikliği yapılır ve işyerinin güncellenen NACE kodu Vergi Levhasına işlenir.
İşletmeler, bağlı bulundukları vergi dairesinin sicil servisine verecekleri “NACE Kodu Değişikliği Talep Dilekçesi” ile işletmenin vergi numarası, sistemde kayıtlı olan NACE kodu ve beyan edilen NACE kodunu belirterek NACE kodunun işyerinin faaliyetine uygun şekilde değiştirilmesi talep edebilirler.
İTO faaliyet belgesinde NACE kodu değişikliği yapılmasını talep eden bir işletmenin öncelikle vergi dairesinden güncellenen NACE kodunun yer aldığı vergi levhasını alması ve daha sonra ekinde vergi levhasının bulunduğu Nace Kodu Değişikliği Talep dilekçesini İstanbul Ticaret Odası (İTO) merkez binasına elden, faks veya postayla iletmesi gerekldir. İTO talebin ugun görülmesi durumunda kendi sisteminde gerekli değişikliği yaparak bu değişikliği işletmenin siciline ve faaliyet belgesine işleyecektir.
Bir işletmenin NACE kodunun hatalı olması SGK prim ödemleri açısından sakınca yaratmaz. Ancak 30.06.2012 tarih ve 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre İş güvenliği açısından işyeri NACE kodunda işyerinin tehlike sınıfının (“az tehlikeli”, “tehlikeli” veya “ çok tehlikeli”) doğru olarak belirtilmesi zorunludur. SGK sisteminde NACE kodlarını değiştirmek isteyen işletmeler değişiklik taleplerini elektronik ortamda SGK’ya iletebilirler. Bu işlem için işyeri şifresiyle SGK’nın resmi web sitesine giriş yapılarak NACE kodu değişikliği sayfasından yeni NACE kodunun seçilmesi gerekiyor. Değişiklik talebinin SGK tarafından yapılacak incelemeler sonucunda uygun görülmesi halinde SGK sisteminde işyerinin NACE kodu değiştirlir.
Firmalar NACE kodlarını farklı kanallardan sorgulayabilirler. GİB (Gelir İdaresi Başkanlığı) internet vergi dairesi (http://intvrg.gib.gov.tr), SGK’nın remi web sitesinden,TOBB ve ticaret odalarının resmi web sitelerine giriş yaparak kayıtlı NACE kodu öğrenilebilmektedir.
Ayrıca, firmaların SGK İşyeri sicil numarasnın 3 - 8inci haneleri işletmeninin NACE kodunu gösterir.
Şirket yetkililerinin Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB)’nın Internet vergi dairesine kullanıcı adı ve şifresi ile girerek alabileceği bar kodlu vergi lehasında ana faaliyet kodunun karşısında firmanın NACE kodu yazılıdır. Firmalar ayrıca bağlı bulundukları vergi dairesi sicil servisine giderek NACE kodlarını öğrenebilirler.
İşyeri SGK sicil numarasının 3 ile 8 haneleri arasında işyerinin NACE kodu yer alır. Ancak NACE kodunun 4’lü veya 6’lı olduğundan emin olmayan firmalar, SGK’nın resmi web sitesinden SGK NACE kodları listesine erişerek NACE kodlarını ve işyeri tehlike sınıfları öğenebilirler.
İşyerleri tehlike sınıfları, Çalışma Sosyal güvenlik Bakanlığı’nın Haziran 2012 tarihli İşyerleri Tehlike Sınıfları Tebliğine göre belirlenmiştir. Tebliğin ekinde yer alan İşyeri Tehlike Sınıfları Listesinde altılı NACE Rev.2 kodları, faaliyet tanımı ve uygun görülen tehlike sınıfı, “Tehlikeli”, “Az Tehlikeli” veya “Çok Tehlikeli” olarak belirtilmektedir.
Hehangi bir işletmenin işyeri tehlike sınıfı, Bakanlık tebliğinin ekindeki listede işyerinin 4’lü veya 6’lı NACE kodu için belirlenen tehlike sınıfına bakılarak bulunabilir.
İşyeri tehlike sınıfları ve sektörler:
E-ticaret yapmak isteyenlerin vergi dairesinden NACE kodu almaları zorunludur. E-ticaret için NACE faaliyet kodu: “47.91.14 - Radyo, Televizyon, Posta Yoluyla veya İnternet Üzerinden Yapılan Perakende Ticaret”, olarak belirlenmiştir.
Bir kodlama sistemi olarak bilinen NACE kodu, Avrupa Birliği'nde Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki olarak tasnif edilmesine denir. NACE Kodu'nun açılımı "Nomenclature des Activités Économiques dans la Communauté Européenne"dir ve ismini bu açılımın baş harflerinden almaktadır.
NACE kodu, iş yerlerinin faaliyet gösterdikleri sektörlere göre tehlike sınıflarını tayin eden sistemin oluşturduğu altı haneden oluşan bir koddur. Altılı faaliyet kodu olarak da bilinir.
NACE Kodu Avrupa'da ekonomik faaliyetlerle ilgili istatistiklerin üretilmesi ve yayılması amacına yönelik bir başvuru kaynağı olarak kullanılmaktadır. Aynı zamanda iktisadi faaliyetlerle ilgili istatistiki verileri dünya standartlarında karşılaştırma bakımından da oldukça önemli bir yere sahiptir.
NACE kodlamasında faaliyet konularına göre işyerlerine altı haneli bir kod verilmektedir. İşyeri açmayı düşünüyorsanız Ticaret Odasına kayıt yaptırmadan önce NACE kodunuzu öğrenmenizde fayda var. İşyeri tehlike sınıfının tespiti, iş sağlığı ve güvenliği konusunda gerekli tedbirlerin alınması için Nace Kodu'nun bilinmesi kritiktir.
Altı haneli NACE kodundaki ilk iki rakam genel faaliyet sınıflandırmasını, son dört rakam da alt faaliyet sınıflandırmasını ifade etmektedir.
NACE kodu iş yerinizin tehlike derecesini göstermektedir. İş yerinizin tehlike derecesini (çok tehlikeli, tehlikeli, az tehlikeli) öğrenerek iş güvenliği gerekliliklerini yerine getirmeniz, işinizi sorunsuz sürdürmenizi de sağlar.
Tehlike sınıfı tespit edilirken o işyerinin yaptığı esas işe bakılır.
2005 yılında AB'ye uyum çalışmaları kapsamında Türkiye'de de NACE Kodu uygulamasına geçildi. Türkiye'deki oda ve borsaların üye işyerlerine NACE Kodu sistemine göre faaliyet kodları verilmesi görevi TOBB'a verildi. TOBB tarafından hazırlanan "Mesleklerin Gruplandırması Rehberi"nde, tüm faaliyetlere ilişkin NACE Kodlarıyla birlikte NACE sistemi, kullanılan sınıflandırma metodolojisi, ilgili terim ve kavramlar ayrıntılı olarak açıklanmaktadır.
GİB (Gelir İdaresi Başkanlığı), Maliye Bakanlığı, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı gibi bazı kamu kurumları, işlemlerinde NACE kodukullanmaktadır.
NACE Kodu belirleme yetkisi, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğindedir. İlgili yönetmelik ve kanuni düzenlemeler çerçevesinde oda ve borsa üyelerinin faaliyet kodları, buna bağlı mesleklerin faaliyet kodları, TOBB tarafından belirlenmektedir.
NACE Kodu, SGK sicil numarasına bakılarak, vergi levhasındaki ana faaliyet alanı incelenerek ve bağlı bulunulan ticaret odasının internet sitesinden öğrenilebilir.
NACE Kodu sorgulama İTO (İstanbul Ticaret Odası)
SGK'nın resmi web sitesinden SGK NACE Kodları listesine erişerek NACE Kodlarını ve işyeri tehlike sınıfını öğrenebilirsiniz. Ayrıca firmanızın SGK sicil numarasının 2. 3. 4. 5. 6. ve 7. rakamları NACE kodunuzdur.
NACE Kodu hatalı olan ya da sonradan faaliyet kolu değişen firmalar bağlı oldukları vergi dairesi sicil servisine "NACE Kodu Değişikliği Talep Dilekçesi" vererek NACE kodlarını düzeltebilir veya değiştirebilirler.
Vergi dairesi sicil servisi memurları söz konusu işyerinin NACE Koduna uygun faaliyette bulunup bulunmadığını yerinde tespit eder. Yoklama sonucunda işyerinin değişiklik dilekçesinde belirttiği NACE Koduna uygun faaliyette bulunduğunun tespit edilmesi durumunda NACE Kodu değişikliği yapılır ve işyerinin güncellenen NACE Koduvergi levhasına işlenir.
6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre İş güvenliği açısından işyeri NACE Kodunda işyerinin tehlike sınıfının doğru olarak belirtilmesi zorunludur.
SGK'da NACE Kodlarını değiştirmek isteyen firmalar değişiklik taleplerini elektronik ortamda SGK'ya iletebilirler. Bu işlem için işyeri şifresiyle SGK'nın resmi web sitesine giriş yapılarak NACE Kodu değişikliği sayfasından yeni NACE kodunun seçilmesi gerekmektedir. Değişiklik talebinin SGK tarafından yapılacak incelemeler sonucunda uygun görülmesi durumunda SGK sisteminde işyerinin NACE kodu değiştirilir.
e-Ticaret yapmak isteyenlerin vergi dairesinden NACE Kodu almaları zorunludur. e-Ticaret için NACE Kodu: "47.91.14 - Radyo, Televizyon, Posta Yoluyla veya İnternet Üzerinden Yapılan Perakende Ticaret" olarak belirlenmiştir.
NACE Kodu listesine, TÜİK, GİB, TOBB, İTO gibi birçok kuruluşunun resmi web sitesinden ulaşabilirsiniz.